Bir kitap nasıl oluşur
Herif bir yayınevi veya ajans ise kitabımız olasılıkla baskıya hazır halde matbaamıza getirilecektir Fakat, kitabın tasarımı ve üretimi basımevimiz bünyesinde yapılacaksa, geleneksel ofset zorlama sistemiyle çalışan bir matbaada, kitabımızın aşağıdaki süreçlerden geçmesi gerekecektir
Kroki Çalışması Kitabın ebadı, kullanılacak kağıt cinsi, renk sayısı vb özellikler kararlaştırıldıktan sonradan, kitaba girecek yazılmış ve görsel unsurların sırasını, yerini gösteren ve tipo grafik öğelerin kullanımına ilişkin (yazı puntosu, karakteri, kolon genişliği vb) hafıza verecek bir ön egzersiz yapılması zorunludur Bu ön araştırmalar kaba taslak diyebileceğimiz akıl taslaklarından, bilgisayar çıktıları üstünde görülebilecek detaylı taslaklara kadar bir dizi hazırlık aşamasını içerebilir Kroki hazırlama süreci, tasarımın en kayda değer bölümlerinden birisidir
Dizgi, Grafik, Tashih (Düzelti) Kroki mizanpajı hazırlanmış kitabımız için bilgisayar ortamında oluşturulacak bir şablon sayfa üzerinde yazıların, dilbilgisi kurallarına yerinde bir şekilde ve amaç kitlenin özelliklerine, kitabın türüne yerinde tipografi kullanımıyla yeniden yazılması işlemine dizgi diyoruz Dizgi aşamasının arkasından gelen ve düz metinler, başlıklar, spotlar vb yazılmış unsurların yanı sıra görsel unsurların (fotoğraf, resim, illüstrasyon, renk vb) belirlenmiş ilkeler gözetilerek düzenlenmesi işini ise grafik tasarım olarak adlandırıyoruz Tasarım işi her tarafta sayfaların kağıt üstüne dargın çıkışlarında yapılan ve dizgi hatalarını, görsel düzenlemeye ilişkin yanlışlıkları ayar aşaması ise tashih adıyla anılıyor Tashih aşamasında işin kağıt çıktıları genelde herif temsilcisi ya da alıcı tarafından ( yayınevlerinde düzeltmen) denetim edilir, hatalar kalem ile belirtilir ve yanlış bölümler bilgisayar ortamında tekrar düzeltilir
Film Dizgisi, tasarımı bitmiş ve yoklama edilerek düzeltilmiş olan kitabımız artık baskıya hazırdır Zorlama için ise zorlama makinesine bağlanıp hasar görmeden çalışacak bir baskı kalıbının hazırlanması gereklidir Baskı kalıbının hazırlanması için ilk olarak sayfaların filmlerinin (transparan) görüntülerinin elde edilmesi gerekir Resim baskısı gerektirmeyen yani tamamı yazılardan oluşan kitaplar için sıkça aydınger adı bahşedilen transparan kağıtlara lazer yazıcıdan zıt çıkış olmak yeterli olmaktadır
Kitabımız renkli olduğuna kadar, CMYK kısaltması ile dilimize resmileşmiş olan Cyan mavisi, Magenta kırmızısı, Yellow (sarı) ve Kontrast olarak ifade edilen siyah renklerin filmlerinin elde edilmesi gerekecektir Matbaacılıkta renkli bir fotoğrafın zorlama yoluyla çoğaltılabilmesi için ilk kez o resim üzerindeki CMYK renklerinin ayrılması yani bu renkleri taşıyan dört farklı filmin elde edilmesi, bu filmlerden dört montaj yapılması, dört kalıp çekilmesi ve her bir kalıbın ilgili renk ile kağıt üzerine basılması söz konusudur Filmlerde oranlarına göre bölünmüş olan renkler, baskı aracılığıyla teker teker kağıt üstüne basılmakta, örneğin; önce mavi renk basılmakta, ikinci olarak sarı renk mavi baskının üstüne basıldığında mavi, sarı ve yeşil tonlar elde edilmektedir Bunlar üzerine magenta mürekkep basılınca morlar, lacivertler ve öteki ara tonlar oluşmakta, kontrast ile de fotoğraftaki derinlik ve netlik şehvetli arttırılmaktadır Bu şekilde elde edilen baskıya trigromi baskı da denir
Montaj Kitabımız ofset matbaalarında sayfa sayfa yok, standart ebatlardaki tabaka kağıtlara basılır Burada öyle bir düzenleme yapılır oysa, tabaka halindeki bu kağıt uygun bir şekilde katlandığında birbirini peşine düşüp takip eden sayfa numaraları ortaya çıkar Burada en sık kullandığınız ölçü birimi formadır 1 forma 16 sayfadan oluşur ve fazla sayfalı (kitap, dergi gibi) işlerde planlama ve maliyet hesabı daima formalar üzerinden yapılır İşte montaj işlemi, astrolog adı bahşedilen ve şeffaf bir tabaka üstüne, basılacak işin filmlerinin forma düzeni alınarak yapıştırılmasından ibarettir Basılacak iş iki renkli ise iki bambaşka montaj, Trigromi ise 4 montaj gerçekleştirmek gerecektir Trigromi +özel gibi bir ifade dört renk haricinde, yaldız gibi özel bir beşinci rengin basılacağını açıklama yapmak için kullanılır
Ozalit Prova Montajı tamamlanan iş, ozalit kağıdı üzerine pozlandırılıp, amonyak buharında bırakılarak zorlama öncesi son teftiş için hazırlanır Bu şekilde kurulum üzerindeki meslek ozalit kağıdına aktarılır, ozalit kağıdı forma düzenine göre katlanır Burada niyet, kalıp çekimi öncesinde işin son kez teftiş edilmesi, sayfa numaralarının birbirini takip edip etmediğinin belirlenmesi ve kusur riskinin azaltılmasıdır Ozalit prova üstüne herif tarafından basılabilir onayı alındıktan sonra kalıp hazırlama işlemi başlar
Kalıp Montajlar, son olarak yüzeyi ışığa aklıselim ülkü getirilmiş m etal plakalar üstüne pozlandırılır Ülkemizde yaygın olarak kullanılan ofset baskı plakaları ozonsol ve tif olarak adlandırılır Montajdaki görüntüler ışık yardımıyla m etal baskı plakalarına aktarıldıktan sonradan bazı kimyasal işlemlerden geçirilerek, baskı kalıbı baskıya hazır hale getirilir
Baskı Provası Bir işin, basıldığı süre nasıl görüneceğini algılama yöntemidir Prova, son çoğaltmada kullanılacak olan gerçek kağıt, mürekkep setleri ve görüntüler ile çalışan baskıdan alınan bir örnektir Günümüzde dijital prova sistemleriyle zorlama öncesi renkli prova alınabilmektedir
Zorlama Renk provası alınıp, renklerin uygunluğuna karar verildikten daha sonra kitabımızın çabuk baskısına geçilir Baskı makinesinin özelliklerine alt olarak (tek renkli, iki renkli, dört renkli, altı renkli, ön arka baskılı gibi) baskının süresi ve kalitesi değişebilir
Baskı Koruma Kitap, dergi kapakları, broşürler, ambalajlar, dosyalar gibi dış etkilere açık basılı materyallerin yüzeyine uygulanan; öncelikli amacı basılı yüzeyi yağ, nem, güneş ışığı gibi unsurlardan gözetmek, ikincil amacı ise zorlama yüzeyine parlaklık veya matlık etkisi vererek baskıya estetik nitelik kazandırmak olan işlemlere baskı yüzey koruma işlemleri denir En sık kullanılan zorlama koruma şekilleri; vernik, lak ve selofan uygulamalarıdır
Cilt Kitap kapağımız ve formalarımız basıldıktan daha sonra kitap şekline değişmek için bir takım işlemlerden geçer Kapak, koniklenir Yani sırta gelecek kısımlara iz açılarak, kitap sırt bölgesi netleştirilir Tabaka halindeki iç sayfalar, kırım makinelerinde katlanır Kırımı üretilmiş formalar sırayla bir araya getirilir ve bu işleme harman çekmek denir Harmanı yapılmış kitap formaları iplik dikiş, spiral ya da amerikan cilt denilen sistemlerle birbirine ve kapağa tutturulur Kapak takma işlemleri tamamlandıktan sonradan ağız kısımları tıraşlanr Kitap pakete hazırdır
Sayım ve Şirink Paketleme Müşteriye teslim edilecek kitaplar istenilen sayılarda paketlenecektir Bu iş ya el ile paketleme biçiminde ya da shirink (şirink) adı bahşedilen paket makinelerinde yapılır Shirink makineleri istenen sayıda kitabın dışına plastik folyo sarıp, folyo kenarlarını ısı ile yapıştırır ve basılı ürünlerin dağılması, ıslanması önlenmiş olur
Teslimat Pakete girmiş kitaplarımız için tesellüm fişi (sevk irsaliyesi) kesilir ve kitaplarımız nakil aracına yüklenerek müşterisine dürüst yola çıkar *
Herif bir yayınevi veya ajans ise kitabımız olasılıkla baskıya hazır halde matbaamıza getirilecektir Fakat, kitabın tasarımı ve üretimi basımevimiz bünyesinde yapılacaksa, geleneksel ofset zorlama sistemiyle çalışan bir matbaada, kitabımızın aşağıdaki süreçlerden geçmesi gerekecektir
Kroki Çalışması Kitabın ebadı, kullanılacak kağıt cinsi, renk sayısı vb özellikler kararlaştırıldıktan sonradan, kitaba girecek yazılmış ve görsel unsurların sırasını, yerini gösteren ve tipo grafik öğelerin kullanımına ilişkin (yazı puntosu, karakteri, kolon genişliği vb) hafıza verecek bir ön egzersiz yapılması zorunludur Bu ön araştırmalar kaba taslak diyebileceğimiz akıl taslaklarından, bilgisayar çıktıları üstünde görülebilecek detaylı taslaklara kadar bir dizi hazırlık aşamasını içerebilir Kroki hazırlama süreci, tasarımın en kayda değer bölümlerinden birisidir
Dizgi, Grafik, Tashih (Düzelti) Kroki mizanpajı hazırlanmış kitabımız için bilgisayar ortamında oluşturulacak bir şablon sayfa üzerinde yazıların, dilbilgisi kurallarına yerinde bir şekilde ve amaç kitlenin özelliklerine, kitabın türüne yerinde tipografi kullanımıyla yeniden yazılması işlemine dizgi diyoruz Dizgi aşamasının arkasından gelen ve düz metinler, başlıklar, spotlar vb yazılmış unsurların yanı sıra görsel unsurların (fotoğraf, resim, illüstrasyon, renk vb) belirlenmiş ilkeler gözetilerek düzenlenmesi işini ise grafik tasarım olarak adlandırıyoruz Tasarım işi her tarafta sayfaların kağıt üstüne dargın çıkışlarında yapılan ve dizgi hatalarını, görsel düzenlemeye ilişkin yanlışlıkları ayar aşaması ise tashih adıyla anılıyor Tashih aşamasında işin kağıt çıktıları genelde herif temsilcisi ya da alıcı tarafından ( yayınevlerinde düzeltmen) denetim edilir, hatalar kalem ile belirtilir ve yanlış bölümler bilgisayar ortamında tekrar düzeltilir
Film Dizgisi, tasarımı bitmiş ve yoklama edilerek düzeltilmiş olan kitabımız artık baskıya hazırdır Zorlama için ise zorlama makinesine bağlanıp hasar görmeden çalışacak bir baskı kalıbının hazırlanması gereklidir Baskı kalıbının hazırlanması için ilk olarak sayfaların filmlerinin (transparan) görüntülerinin elde edilmesi gerekir Resim baskısı gerektirmeyen yani tamamı yazılardan oluşan kitaplar için sıkça aydınger adı bahşedilen transparan kağıtlara lazer yazıcıdan zıt çıkış olmak yeterli olmaktadır
Kitabımız renkli olduğuna kadar, CMYK kısaltması ile dilimize resmileşmiş olan Cyan mavisi, Magenta kırmızısı, Yellow (sarı) ve Kontrast olarak ifade edilen siyah renklerin filmlerinin elde edilmesi gerekecektir Matbaacılıkta renkli bir fotoğrafın zorlama yoluyla çoğaltılabilmesi için ilk kez o resim üzerindeki CMYK renklerinin ayrılması yani bu renkleri taşıyan dört farklı filmin elde edilmesi, bu filmlerden dört montaj yapılması, dört kalıp çekilmesi ve her bir kalıbın ilgili renk ile kağıt üzerine basılması söz konusudur Filmlerde oranlarına göre bölünmüş olan renkler, baskı aracılığıyla teker teker kağıt üstüne basılmakta, örneğin; önce mavi renk basılmakta, ikinci olarak sarı renk mavi baskının üstüne basıldığında mavi, sarı ve yeşil tonlar elde edilmektedir Bunlar üzerine magenta mürekkep basılınca morlar, lacivertler ve öteki ara tonlar oluşmakta, kontrast ile de fotoğraftaki derinlik ve netlik şehvetli arttırılmaktadır Bu şekilde elde edilen baskıya trigromi baskı da denir
Montaj Kitabımız ofset matbaalarında sayfa sayfa yok, standart ebatlardaki tabaka kağıtlara basılır Burada öyle bir düzenleme yapılır oysa, tabaka halindeki bu kağıt uygun bir şekilde katlandığında birbirini peşine düşüp takip eden sayfa numaraları ortaya çıkar Burada en sık kullandığınız ölçü birimi formadır 1 forma 16 sayfadan oluşur ve fazla sayfalı (kitap, dergi gibi) işlerde planlama ve maliyet hesabı daima formalar üzerinden yapılır İşte montaj işlemi, astrolog adı bahşedilen ve şeffaf bir tabaka üstüne, basılacak işin filmlerinin forma düzeni alınarak yapıştırılmasından ibarettir Basılacak iş iki renkli ise iki bambaşka montaj, Trigromi ise 4 montaj gerçekleştirmek gerecektir Trigromi +özel gibi bir ifade dört renk haricinde, yaldız gibi özel bir beşinci rengin basılacağını açıklama yapmak için kullanılır
Ozalit Prova Montajı tamamlanan iş, ozalit kağıdı üzerine pozlandırılıp, amonyak buharında bırakılarak zorlama öncesi son teftiş için hazırlanır Bu şekilde kurulum üzerindeki meslek ozalit kağıdına aktarılır, ozalit kağıdı forma düzenine göre katlanır Burada niyet, kalıp çekimi öncesinde işin son kez teftiş edilmesi, sayfa numaralarının birbirini takip edip etmediğinin belirlenmesi ve kusur riskinin azaltılmasıdır Ozalit prova üstüne herif tarafından basılabilir onayı alındıktan sonra kalıp hazırlama işlemi başlar
Kalıp Montajlar, son olarak yüzeyi ışığa aklıselim ülkü getirilmiş m etal plakalar üstüne pozlandırılır Ülkemizde yaygın olarak kullanılan ofset baskı plakaları ozonsol ve tif olarak adlandırılır Montajdaki görüntüler ışık yardımıyla m etal baskı plakalarına aktarıldıktan sonradan bazı kimyasal işlemlerden geçirilerek, baskı kalıbı baskıya hazır hale getirilir
Baskı Provası Bir işin, basıldığı süre nasıl görüneceğini algılama yöntemidir Prova, son çoğaltmada kullanılacak olan gerçek kağıt, mürekkep setleri ve görüntüler ile çalışan baskıdan alınan bir örnektir Günümüzde dijital prova sistemleriyle zorlama öncesi renkli prova alınabilmektedir
Zorlama Renk provası alınıp, renklerin uygunluğuna karar verildikten daha sonra kitabımızın çabuk baskısına geçilir Baskı makinesinin özelliklerine alt olarak (tek renkli, iki renkli, dört renkli, altı renkli, ön arka baskılı gibi) baskının süresi ve kalitesi değişebilir
Baskı Koruma Kitap, dergi kapakları, broşürler, ambalajlar, dosyalar gibi dış etkilere açık basılı materyallerin yüzeyine uygulanan; öncelikli amacı basılı yüzeyi yağ, nem, güneş ışığı gibi unsurlardan gözetmek, ikincil amacı ise zorlama yüzeyine parlaklık veya matlık etkisi vererek baskıya estetik nitelik kazandırmak olan işlemlere baskı yüzey koruma işlemleri denir En sık kullanılan zorlama koruma şekilleri; vernik, lak ve selofan uygulamalarıdır
Cilt Kitap kapağımız ve formalarımız basıldıktan daha sonra kitap şekline değişmek için bir takım işlemlerden geçer Kapak, koniklenir Yani sırta gelecek kısımlara iz açılarak, kitap sırt bölgesi netleştirilir Tabaka halindeki iç sayfalar, kırım makinelerinde katlanır Kırımı üretilmiş formalar sırayla bir araya getirilir ve bu işleme harman çekmek denir Harmanı yapılmış kitap formaları iplik dikiş, spiral ya da amerikan cilt denilen sistemlerle birbirine ve kapağa tutturulur Kapak takma işlemleri tamamlandıktan sonradan ağız kısımları tıraşlanr Kitap pakete hazırdır
Sayım ve Şirink Paketleme Müşteriye teslim edilecek kitaplar istenilen sayılarda paketlenecektir Bu iş ya el ile paketleme biçiminde ya da shirink (şirink) adı bahşedilen paket makinelerinde yapılır Shirink makineleri istenen sayıda kitabın dışına plastik folyo sarıp, folyo kenarlarını ısı ile yapıştırır ve basılı ürünlerin dağılması, ıslanması önlenmiş olur
Teslimat Pakete girmiş kitaplarımız için tesellüm fişi (sevk irsaliyesi) kesilir ve kitaplarımız nakil aracına yüklenerek müşterisine dürüst yola çıkar *