Kitle Irtibat Araçları Nedir,
Kitle Irtibat Araçları nelerdir,
Kitle Iletişim Araçları Hakkında Veri
Iletişim tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir İnsanın varolması ile ortaya çıkan iletişim olgusunun temelinde, paylaşma ihtiyacının giderilmesi gerçeği yatmaktadır Ilk çağ insanının bir av öyküsünü başkalarına anlatmak için mağara duvarlarına çizdiği resimler, başarılı geçen bir avdan sonradan ateşin çevresinde yapılan danslar, komşu kabilelerle iletişim kurmak için şayet de yeni reisin seçiminden duyulan mutluluğu paylaşmak nedeniyle göğe gönderilen renkli dumanlar, gemicilere yol belirten fenerler, ressamın tuvaline yansıttığı renkler ve çizgiler, bestecinin notalarla kurduğu ortaklığın neticesinde doğan besteler, sinemacının fikrini belgeleyen filmleri, balerinin duygularını yansıttığı hareketleri, pandomimcinin birazcık da esrar perdesiyle gölgelendirdiği jest ve mimikleri; hepsi, paylaşma ihtiyacının giderilmesi için başvurulan irtibat yollarıdır
Yaşamak da başlı başına iletişim faaliyetlerini kapsayan bir olgudur Doğduğumuz andan itibaren çevremizle kesintisiz irtibat, etkileşim içine gireriz Bilinçsizce çevremizi etkilemeye, değiştirmeye; tekrar bilinçsizce etkilenmeye, değişerek çevremize uyarlanmaya başlarız Bu çift yönlü etkileşim, hayat boyu sürer gider Yaşadığımız sürece zekamızı, kültür ve birikimimizi, kişiliğimizi iletişim alışkanlıklarımız ve irtibat çabalarımızla ortaya koyarız Duygu ve düşüncelerimizi başkalarıyla yine iletişim yoluyla paylaşırız Bilmek, anlatmak, öğrenmek, başkalarına ulaşabilmek için de iletişime başvururuz Denilebilir oysa iletişim, beşikten mezara kadar daima bizimledir ve bizim için hava kadar hayatî bir ihtiyaçtır İletişimi, esas prensibi paylaşım, etkileşim ve ortaklık koymak olan, farklı alanlara yönlendirilmiş semboller ve araçlarla dünyayı daha yaşanılır kılan, ileti alışverişine dayalı sosyal bir süreçtir, diye tanımlayabiliriz
Insanoğlu, varolduğu günden bugüne kadar haberleşmek için farklı alanlara yönlendirilmiş araçlara başvurmuştur Kendi gelişimine paralel olarak kullandığı araçlar da gelişmiş; aralıksız artan iletişim araçları birbirini tamamlamış; oysa birisi, diğerinin yerini alamamıştır İletişimin en yalın, en ilkel araçlarından biri kabul edilen işaretlere, kelimelere dayalı olan yazı ve tavır dilinin yanı sıra, gövde dili ile sözsüz anlatımlar (jestler, mimikler, dokunma, yanıt vermeme, gürültüsüz kalma gibi davranış ve tutumlar; dans, fotoğraf, vb) da yüzyıllar boyunca kullanıla gelmiştir
Teknolojik gelişimin tabiî sonucu olarak büyüyen ve elektronikleşen irtibat araçları, iletişime çabukluk ve kolaylık sağlamakla kalmamış; bununla beraber iletişimi, kitle iletişimine çevirmiştir
Günümüzde posta, telgraf, telefon, faks gibi haberleşme araçları; gazete, radyo, televizyon gibi kitle irtibat araçları; uydular, bilgisayarlar (İnternet ve email) birer iletişim aracı olarak iletişimin ayrılmaz parçaları durumuna gelmiştir Bu elektronik iletişim araçları, günümüzde, kurduğu haberleşme ağıyla kültürü de yaygınlaştırmış; dünyamızı McLUHAN ’ın deyimiyle küresel bir köye dönüştürmüştür
Kitle iletişim araçları, genel bir tanımla kitlesel bir boyutta ileti dağıtabilen araçlar(ÖZKÖK, 1985:93) olarak tanımlanabilir
Tarihî açıdan bakıldığında kitle irtibat araçları, tiyatro; gazete, kitap, dergi, kitapçık gibi yazılı basın; sinema, film, radyo, televizyon, plak, kaset, CD, bilgisayar gibi irtibat teknolojisindeki gelişmelerin ürünü olan araçlar, günümüze gelinceye değin çabuk bir gelişim göstermişlerdir
Günümüzde toplumsal varoluşu gerçekleştirerek ortaklık yaratmak, bu varoluşu ve ortaklığı sürdürebilmek için kitle iletişimine; dolayısıyla kitle irtibat araçlarına ihtiyaç vardır Çünkü kitle irtibat araçları, uzmanların müşterek bir noktada birleştikleri üzere, sahip olduğu özellikleriyle herif kitlesi üzerinde yarattığı tesir ve etkileşim süreci sonunda toplumsallaştırmayı gerçekleştirmeye muktedir araçlardır
Kitle irtibat araçlarının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
Kitle iletişim araçları, sosyal statüsüne kadar herhangi bir farklı yaklaşım oluşturmadan çok sayıda insana aynı iletiyi, aynı anda ulaştırabilmektedir
Kitle irtibat araçları, yayınları ile kayıtlı bir süreklilik ve düzenlilik (yayın periyodu) gösterir
Kitle iletişim araçları, sürekli ve ahenkli yayınları ile toplumda kendilerine aleyhinde bir talebin oluşmasına niçin olurlar; bu istek, zamanla alışkanlığa, hatta ihtiyaca dönüşür
Kitle iletişim araçları ile aktarılan iletiler, doküman niteliği ve değeri taşıdığı için inandırıcılık ve alıcıyı ikna etme özelliğini de kazanmaktadır
Bilhassa radyo ve televizyon, iletiyi olay hemencecik aktarabilme özelliğine sahiptir
Kitle iletişim araçları ile gerçekleşen iletişim sürecinde, geri besleme imkânı yoktur; böylece, alıcının tepkisi anında ölçülememektedir
Kitle iletişim araçlarının fonksiyonları üstünde ilk önce duran LASWELL (1960), bilgi verme, ikna etme ve toplumsallaştırma fonksiyonlarından söz etmektedir Charles WRIGHT (1961), kitle iletişim araçlarının bu fonksiyonlarına eğlendirme fonksiyonunu eklemiş; Kenneth BOULDING (1962) ise bu fonksiyonların yanı sıra, malları tanıtma fonksiyonunun önemini vurgulamıştır (AZİZ, 1982:2)
Aysel AZİZ (1982:2), William RIWERS ve Wilbur SCHRAMM ’ın (1969) görüşlerine katılarak kitle irtibat araçlarının fonksiyonlarını;
Haber verme, eğitme, eğlendirme,
Dış dünyayı görmemizi sağlama,
Kültürün toplumumuzdan, bizden sonraki toplumlara ve nesilden nesile geçişini sağlama,
Eşya ve hizmetlerin tanıtılmasına, satılmasına destek etme,
Dışımızda oluşan fırsat ve çağrılara karşılık verme ile sosyal hareketlerde genel rızaya varmak arasında senet kurmamıza takviye etmeolarak sınıflandırmıştır
Kitle iletişim araçları, bu fonksiyonları gerçekleştirirken doğal olarak alıcı üzerinde de bir tesir yaratır Irtibat, her şeyden önce bir bilgi alışverişidir Bu alışverişten amaçlanan da kavramak, açıklamak, öğrenmek ve eğitim görmek ihtiyaçlarının giderilmesidir Bu ihtiyaçların giderilmesi amacıyla başlatılan iletişim sürecinin sonunda yaşanan vaka, etkileme ve etkilenme; yani etkileşimdir
Araştırmacılar, kitle irtibat araçlarının tesir alanlarını;
Fert, grup ya da örgüt düzeyinde etkilenme,
Sosyal kurum düzeyinde etkilenme,
Toplum düzeyinde etkilenme,
Kültür düzeyinde etkilenmeolarak gruplandırmaktadır
Kitle iletişim araçlarının etkileri fert açısından ele alındığında ise;
Bilgi veya görüşü kapsayan etkiler,
Tavır ya da duyguyu kapsayan etkiler,
Davranış üzerine etkilerolarak üç ana başlık aşağıda inceleniyor(USLUATA, 1994:84)
Kitle iletişim araçlarının etki türleri;
Hitabe ile us değişiklikleri,
Ferdî ve toplu tepkiler,
Gündem tespit,
Toplumsallaştırma,
Denetleme,
Gerçeği izah etme,
Dominant ideolojinin sürdürülmesiolarak sınıflandırılmaktadır (USLUATA, 1994:84)
Kuramcılar kitle irtibat araçlarının etkilerinin fert ve toplum açısından ne yönde olduğu konusunda iki taraflı bir görüşe sahip değiller; konu ile ilgili tartışmalar, günümüzde de sürmektedir Kimi araştırmacılar kitle iletişim araçlarının fert ve toplum açısından etkilerinin olumlu olduğunu savunurken kimi olumsuz olduğunu, kimileri ise sınırlı olduğunu savunmaktadırlar
Araştırmacılar, hangi görüşü savunurlarsa savunsunlar birleşim olarak ortaya çıkan karşılıklı bir bakış var: Kitle iletişim araçları, veri, gösterme ve düşüncelerin paylaşılmasını sağlayan; sosyal örgütlenmeyi güçlendiren; kamuoyu yaratıcı; insanın anlayış, anlatma, öğrenme ve eğitim görme gibi esas ihtiyaçlarını tedarik eden; insan ilişkilerini değiştirip geliştiren; yeni davranış ve tutum kalıplarını, görüntü ve fikir akımlarını yaygınlaştıran en etkili irtibat araçlarıdır
AZİZ, Aysel,Toplumsallaşma ve Kitlesel Irtibat, Ankara, AÜBYYO Yayınları, 1982, No:2, S: 2
ÖZKÖK, Ertuğrul,Irtibat Kuramları Açısından Kitlelerin Çözülüşü, Ankara, Tan Yayınları, 1985, S: 93
USLUATA, Ayseli,Irtibat, İstanbul, Irtibat Yayınları, 1984, S: 84 *
Kitle Irtibat Araçları nelerdir,
Kitle Iletişim Araçları Hakkında Veri
Iletişim tarihi, insanlık tarihi kadar eskidir İnsanın varolması ile ortaya çıkan iletişim olgusunun temelinde, paylaşma ihtiyacının giderilmesi gerçeği yatmaktadır Ilk çağ insanının bir av öyküsünü başkalarına anlatmak için mağara duvarlarına çizdiği resimler, başarılı geçen bir avdan sonradan ateşin çevresinde yapılan danslar, komşu kabilelerle iletişim kurmak için şayet de yeni reisin seçiminden duyulan mutluluğu paylaşmak nedeniyle göğe gönderilen renkli dumanlar, gemicilere yol belirten fenerler, ressamın tuvaline yansıttığı renkler ve çizgiler, bestecinin notalarla kurduğu ortaklığın neticesinde doğan besteler, sinemacının fikrini belgeleyen filmleri, balerinin duygularını yansıttığı hareketleri, pandomimcinin birazcık da esrar perdesiyle gölgelendirdiği jest ve mimikleri; hepsi, paylaşma ihtiyacının giderilmesi için başvurulan irtibat yollarıdır
Yaşamak da başlı başına iletişim faaliyetlerini kapsayan bir olgudur Doğduğumuz andan itibaren çevremizle kesintisiz irtibat, etkileşim içine gireriz Bilinçsizce çevremizi etkilemeye, değiştirmeye; tekrar bilinçsizce etkilenmeye, değişerek çevremize uyarlanmaya başlarız Bu çift yönlü etkileşim, hayat boyu sürer gider Yaşadığımız sürece zekamızı, kültür ve birikimimizi, kişiliğimizi iletişim alışkanlıklarımız ve irtibat çabalarımızla ortaya koyarız Duygu ve düşüncelerimizi başkalarıyla yine iletişim yoluyla paylaşırız Bilmek, anlatmak, öğrenmek, başkalarına ulaşabilmek için de iletişime başvururuz Denilebilir oysa iletişim, beşikten mezara kadar daima bizimledir ve bizim için hava kadar hayatî bir ihtiyaçtır İletişimi, esas prensibi paylaşım, etkileşim ve ortaklık koymak olan, farklı alanlara yönlendirilmiş semboller ve araçlarla dünyayı daha yaşanılır kılan, ileti alışverişine dayalı sosyal bir süreçtir, diye tanımlayabiliriz
Insanoğlu, varolduğu günden bugüne kadar haberleşmek için farklı alanlara yönlendirilmiş araçlara başvurmuştur Kendi gelişimine paralel olarak kullandığı araçlar da gelişmiş; aralıksız artan iletişim araçları birbirini tamamlamış; oysa birisi, diğerinin yerini alamamıştır İletişimin en yalın, en ilkel araçlarından biri kabul edilen işaretlere, kelimelere dayalı olan yazı ve tavır dilinin yanı sıra, gövde dili ile sözsüz anlatımlar (jestler, mimikler, dokunma, yanıt vermeme, gürültüsüz kalma gibi davranış ve tutumlar; dans, fotoğraf, vb) da yüzyıllar boyunca kullanıla gelmiştir
Teknolojik gelişimin tabiî sonucu olarak büyüyen ve elektronikleşen irtibat araçları, iletişime çabukluk ve kolaylık sağlamakla kalmamış; bununla beraber iletişimi, kitle iletişimine çevirmiştir
Günümüzde posta, telgraf, telefon, faks gibi haberleşme araçları; gazete, radyo, televizyon gibi kitle irtibat araçları; uydular, bilgisayarlar (İnternet ve email) birer iletişim aracı olarak iletişimin ayrılmaz parçaları durumuna gelmiştir Bu elektronik iletişim araçları, günümüzde, kurduğu haberleşme ağıyla kültürü de yaygınlaştırmış; dünyamızı McLUHAN ’ın deyimiyle küresel bir köye dönüştürmüştür
Kitle iletişim araçları, genel bir tanımla kitlesel bir boyutta ileti dağıtabilen araçlar(ÖZKÖK, 1985:93) olarak tanımlanabilir
Tarihî açıdan bakıldığında kitle irtibat araçları, tiyatro; gazete, kitap, dergi, kitapçık gibi yazılı basın; sinema, film, radyo, televizyon, plak, kaset, CD, bilgisayar gibi irtibat teknolojisindeki gelişmelerin ürünü olan araçlar, günümüze gelinceye değin çabuk bir gelişim göstermişlerdir
Günümüzde toplumsal varoluşu gerçekleştirerek ortaklık yaratmak, bu varoluşu ve ortaklığı sürdürebilmek için kitle iletişimine; dolayısıyla kitle irtibat araçlarına ihtiyaç vardır Çünkü kitle irtibat araçları, uzmanların müşterek bir noktada birleştikleri üzere, sahip olduğu özellikleriyle herif kitlesi üzerinde yarattığı tesir ve etkileşim süreci sonunda toplumsallaştırmayı gerçekleştirmeye muktedir araçlardır
Kitle irtibat araçlarının özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
Kitle iletişim araçları, sosyal statüsüne kadar herhangi bir farklı yaklaşım oluşturmadan çok sayıda insana aynı iletiyi, aynı anda ulaştırabilmektedir
Kitle irtibat araçları, yayınları ile kayıtlı bir süreklilik ve düzenlilik (yayın periyodu) gösterir
Kitle iletişim araçları, sürekli ve ahenkli yayınları ile toplumda kendilerine aleyhinde bir talebin oluşmasına niçin olurlar; bu istek, zamanla alışkanlığa, hatta ihtiyaca dönüşür
Kitle iletişim araçları ile aktarılan iletiler, doküman niteliği ve değeri taşıdığı için inandırıcılık ve alıcıyı ikna etme özelliğini de kazanmaktadır
Bilhassa radyo ve televizyon, iletiyi olay hemencecik aktarabilme özelliğine sahiptir
Kitle iletişim araçları ile gerçekleşen iletişim sürecinde, geri besleme imkânı yoktur; böylece, alıcının tepkisi anında ölçülememektedir
Kitle iletişim araçlarının fonksiyonları üstünde ilk önce duran LASWELL (1960), bilgi verme, ikna etme ve toplumsallaştırma fonksiyonlarından söz etmektedir Charles WRIGHT (1961), kitle iletişim araçlarının bu fonksiyonlarına eğlendirme fonksiyonunu eklemiş; Kenneth BOULDING (1962) ise bu fonksiyonların yanı sıra, malları tanıtma fonksiyonunun önemini vurgulamıştır (AZİZ, 1982:2)
Aysel AZİZ (1982:2), William RIWERS ve Wilbur SCHRAMM ’ın (1969) görüşlerine katılarak kitle irtibat araçlarının fonksiyonlarını;
Haber verme, eğitme, eğlendirme,
Dış dünyayı görmemizi sağlama,
Kültürün toplumumuzdan, bizden sonraki toplumlara ve nesilden nesile geçişini sağlama,
Eşya ve hizmetlerin tanıtılmasına, satılmasına destek etme,
Dışımızda oluşan fırsat ve çağrılara karşılık verme ile sosyal hareketlerde genel rızaya varmak arasında senet kurmamıza takviye etmeolarak sınıflandırmıştır
Kitle iletişim araçları, bu fonksiyonları gerçekleştirirken doğal olarak alıcı üzerinde de bir tesir yaratır Irtibat, her şeyden önce bir bilgi alışverişidir Bu alışverişten amaçlanan da kavramak, açıklamak, öğrenmek ve eğitim görmek ihtiyaçlarının giderilmesidir Bu ihtiyaçların giderilmesi amacıyla başlatılan iletişim sürecinin sonunda yaşanan vaka, etkileme ve etkilenme; yani etkileşimdir
Araştırmacılar, kitle irtibat araçlarının tesir alanlarını;
Fert, grup ya da örgüt düzeyinde etkilenme,
Sosyal kurum düzeyinde etkilenme,
Toplum düzeyinde etkilenme,
Kültür düzeyinde etkilenmeolarak gruplandırmaktadır
Kitle iletişim araçlarının etkileri fert açısından ele alındığında ise;
Bilgi veya görüşü kapsayan etkiler,
Tavır ya da duyguyu kapsayan etkiler,
Davranış üzerine etkilerolarak üç ana başlık aşağıda inceleniyor(USLUATA, 1994:84)
Kitle iletişim araçlarının etki türleri;
Hitabe ile us değişiklikleri,
Ferdî ve toplu tepkiler,
Gündem tespit,
Toplumsallaştırma,
Denetleme,
Gerçeği izah etme,
Dominant ideolojinin sürdürülmesiolarak sınıflandırılmaktadır (USLUATA, 1994:84)
Kuramcılar kitle irtibat araçlarının etkilerinin fert ve toplum açısından ne yönde olduğu konusunda iki taraflı bir görüşe sahip değiller; konu ile ilgili tartışmalar, günümüzde de sürmektedir Kimi araştırmacılar kitle iletişim araçlarının fert ve toplum açısından etkilerinin olumlu olduğunu savunurken kimi olumsuz olduğunu, kimileri ise sınırlı olduğunu savunmaktadırlar
Araştırmacılar, hangi görüşü savunurlarsa savunsunlar birleşim olarak ortaya çıkan karşılıklı bir bakış var: Kitle iletişim araçları, veri, gösterme ve düşüncelerin paylaşılmasını sağlayan; sosyal örgütlenmeyi güçlendiren; kamuoyu yaratıcı; insanın anlayış, anlatma, öğrenme ve eğitim görme gibi esas ihtiyaçlarını tedarik eden; insan ilişkilerini değiştirip geliştiren; yeni davranış ve tutum kalıplarını, görüntü ve fikir akımlarını yaygınlaştıran en etkili irtibat araçlarıdır
AZİZ, Aysel,Toplumsallaşma ve Kitlesel Irtibat, Ankara, AÜBYYO Yayınları, 1982, No:2, S: 2
ÖZKÖK, Ertuğrul,Irtibat Kuramları Açısından Kitlelerin Çözülüşü, Ankara, Tan Yayınları, 1985, S: 93
USLUATA, Ayseli,Irtibat, İstanbul, Irtibat Yayınları, 1984, S: 84 *