Kronik
Obstrüktif(tıkayıcı: nefes yollarında daralma)
Akciğer
Hastalığı
Sigara alışkanlığı ve hava kirliliği gibi risk faktörlerinin yaygın olduğu ülkemizde KOAH’ın, 40 yaş üstü yetişkinlerin yaklaşık %20’sinde görüldüğü ve en sık görülen ölüm nedenleri arasında 3. sırada olduğu bilinmektedir. KOAH ile ilgili olarak toplumsal farkındalığın artması, erken teşhis ve hastalığın kontrol altına alınması açısından önemlidir.
Peki, KOAH nasıl bir hastalıktır? Her nefes darlığı KOAH mıdır? KOAH tanısı nasıl konur? İlerlemesini önleyebilir miyiz? Hastaların yaşam kalitesini iyileştirebilir miyiz? Tedavisi mümkün müdür?
Bu yazıda kısaca bu sorulara yanıt vereceğiz.
KOAH nasıl bir hastalıktır?
Kronik öksürük ve nefes darlığı ile kendini gösteren bir hastalıktır. Bu belirtiler zamanla artarak kötüleşir, ileri evrelerde hastayı zayıflatır ve güçsüz bırakır. Araya giren ataklar ciddi ve hayatı tehdit edici olabilse de genellikle 7-10 günlük yoğun tedavi ile geriler. Ancak her atak, KOAH’ın ilerlemesine de maalesef katkıda bulunur.
KOAH’ta öksürük yıllarca süren, hemen her gün tekrarlayan bir belirti olup genellikle balgamlıdır, balgam rengi beyaz, sarı ya da yeşil olabilir. Nefes darlığı ise başlangıçta eforla ortaya çıkarken, giderekgünlük aktiviteleri etkileyecek kadarilerler ve istirahat halinde bile nefes darlığı hissedilir hale gelir.
KOAH’ın diğer belirtileri:hırıltı, göğüste tıkanıklık ve baskı hissi, tekrarlayan solunum yolu enfeksiyonları, enerji düşüklüğü, istenmeyen kilo kaybı ve ileri evrelerde tırnak dipleri ve dudaklarda morarmadır.
KOAH’ın erken belirtileri olan nefes darlığı ve öksürük, hastalar tarafından “yaşa bağlı” ya da “sigaradan” olduğu düşüncesiyle ne yazık ki fazla önemsenmez. Hatta, nefes darlığını tolere etmek için daha yavaş yürümeye, günlük hareketlerini olabildiğince azaltmaya çalışırlar. Bu durum,KOAHtanısının gecikmesine neden olur.
Kronik öksürük ve nefes darlığınız varsa lütfen ihmal etmeyiniz. Hele sigara içme alışkanlığınız varsa ya da geçmişte sigara kullanmışsanız mutlaka hekiminize başvurunuz.
Eğer KOAH hastalığınız varsa, genellikle KOAH’a eşlik eden diğer hastalıklar için de artmış bir riske sahip olabilirsiniz. Hekiminize başvurmanız halinde KOAH olup olmadığınız ve eşlik eden hastalıkların var olup olmadığı ortaya çıkacak; tedavi ve yaşam kalitenizde belirgin düzelme sağlanacaktır.
Her nefes darlığı KOAH mıdır?
Hayır. Nefes darlığına sebep olan birçok akciğer hastalığı olduğu gibi, kalp hastalıkları, bazı sistemik hastalıklar, kan hastalıkları da nefes darlığına yol açabilir.
KOAH tanısı nasıl konur?
Tanı için hastalığınızla ilgili ayrıntılı bir öykü alınır. Şikayetlerinizin ne zaman başladığı, hangi durumlarda arttığı, sigara alışkanlığınız, önceden geçirdiğiniz hastalıklar ve ameliyatlar, mesleğiniz, yaşadığınız yerler, kullandığınız ilaçlar gibi bir dizi sorulara verdiğiniz yanıtlarla bu öykü şekillenir. Fizik muayene bulguları, akciğer grafisi ve solunum fonksiyon testleri ile hemen hemen kesin tanıya ulaşılabilir. Nadir olarak ileri incelemelere de gerek duyulabilir.
KOAH ile astım hastalığını ayırt etmek bazen ilk vizitte mümkün olmayabilir. Bu durumda genellikle bir aylık tedavi sonrası testlerin tekrar edilmesi gerekir. Ayrıca KOAH ve astım aynı hastada birlikte de bulunabilir.
KOAH’ın tedavisi mümkün müdür? İlerlemesini önleyebilir miyiz? Hastaların yaşam kalitesini iyileştirebilir miyiz?
KOAH, ilerleyici bir hastalıktır ve tedaviye rağmen maalesef tamamen düzelebilen bir hastalık değildir. Tedavide amaç mevcut şikayetleri en aza indirmek, atakları önlemek, hastalığın ilerlemesini olabildiğince yavaşlatmaktır.
KOAH’ta en etkili tedavi, sigaranın tamamen bırakılmasıdır: Burada her türlü tütün ürününün terk edilmesi kastedilmektedir; pipo, puro, nargile vb kesinlikle kullanılmamalı, hatta dumanı dahi solunmamalıdır. Ayrıca mümkün olduğunca iç ve dış ortam hava kirliliğinden kaçınılmalıdır. Bazı hastalarımız işyerini ve hatta yaşadığı şehri değiştirmeyi ve havanın daha temiz olduğu iş yeri ve şehirlere göç etmeyi tercih etmektedirler.
İlaç tedavisi: Bunun için daha çok solunum yolu ile alınan (İNHALER) nefes açıcılar kullanılmaktadır. Ayrıca ağızdan alınan nefes açıcı ve balgam yumuşatıcılara da bazen gereksinim duyulmaktadır. Ataklar sırasında tedavi daha yoğun uygulanır ve gereğinde antibiyotik, antiviral vb ilaçlar tedaviye eklenir.
Pulmoner rehabilitasyon: KOAH’lılarda fiziksel aktivitenin artırılması ve yaşam kalitesinin düzeltilmesine yönelik olarak uygulanan programlardır. Eğitim, destek, beslenme, solunum egzersizleri, hava yollarının temizlenmesi, kol ve bacak egzersizleri bu konuda uzmanlaşmış fizyoterapistler tarafından uygulanır.
Aşılar: KOAH’lılar grip ve zatürre hastalığını diğer insanlara göre daha ağır geçirirler. Bu nedenle grip ve zatürre aşılarının yapılması bu grup hastalarda hayati bir önem taşımaktadır.
Oksijen ve diğer yardımcı solunum cihazları: İleri evrelerde uygulanan yardımcı tedavilerdir.
Diğer tedavi yöntemleri: Hastanın ve hastalığın durumuna bağlı olarak, akciğer hacmini küçültmeye yönelik bronkoskopik tedavi ve ameliyat seçenekleri bulunmaktadır.
Akciğer nakli: Uygun hastalarda bir seçenek olarak daima akılda bulundurulmalıdır.
Tıpta hastalık yoktur, hasta vardır: Bu sözün anlamı her hasta için tedavi seçeneklerinin farklı olduğudur. KOAH’ta da durum böyledir. Hastalığınız için en uygun tedavi hekiminiz tarafından belirlenmelidir. Ayrıca hastalığınızın seyri sırasında tedavi değişiklikleri gerekebilir ve bunu da yine sizi takip eden hekiminiz yapmalıdır.