Kolesteatom
Orta kulak boşluğunda ve kemiklerde deri dokusunun büyümesidir. Kulak zarının çökmesi veya tekrarlayan orta kulak iltihaplardan dolayı deri epitelinin içeri doğru büyümesiyle başlar.Kolesteatomlar kist veya kese oluştururlar. cilt derisi bunların içerisinde kıvrılarak kartopu gibi genişler. Zaman içerisinde kolesteatomlar büyüyerek etraftaki çok nazik kemikçiklere zarar verebilirler. Devam eden büyümeden dolayı işitme kaybı, yüz siniri felci gelişebilir.
Kolesteatom Nasıl Oluşur?
Çoğunlukla “östaki borusu”nun görevini tam yapmamasından ve sık tekrarlayan iltihaplardan dolayı oluşur. Östaki borusu orta kulağın havalanmasını sağlar. Bu boru allerji, soğuk algınlığı, sinüzit gibi sebeplerden dolayı tam olarak çalışamazsa orta kulakta negatif basınç oluşur. Bu negatif basınç zaten iltihaplardan dolayı incelmiş olan kulak zarını içeri doğru çeker. Genellikle, oluşan bu kese içerisinde kolesteatom başlar. Kolesteatomun nadir ailesel olan bir formu daha vardır ki bu orta kulakta olabileceği gibi diğer kafa kemiklerinde de görülebilir. Ancak kulak iltihapları ile beraber olan kolesteatom en sık görülen tiptir.
Kolesteatom Belirtileri Nelerdir?
Tekrarlayan ve sürekli iltihaplı kulak akıntısı ve işitme kaybı şikayetiyle hastalar başvurur. Ancak bazı kolesteatomlu hastalarda uzun bir süre boyunca kulak akıntısı ortaya çıkmayabilir. Nadir olgularda orta kulaktaki iltihabi süreç sonucunda veya kolesteatoma tarafından direkt labirent erezyone nedeniyle vertigo (başdönmesi) ve ya dengesizlik oluşabilir. Yüz sinirinin irritasyonu kısmi vey tam yüz siniri felcine yol açabilir. Tehlikeli midir? Tedavi edilmezse neler olabilir?
Kolesteatomlar bulundukları yerde büyürken çevresindeki kemik yapıları eriterek kendine yer açar. Kemikteki erime yoluyla orta kulaktaki enfeksiyon iç kulak ve kafa içine(beyin zarları,beyin) ulaşabilir. Uygun tedavi yapılmazsa sağırlık, baş dönmesi ve denge kusuru, menenjit ve beyin apsesi ve nadiren de ölüme yol açabilir.
Belirtileri nelerdir?
Başlangıçta kulak akıntısı olabilir. Akıntı bazen kötü kokuludur. Kolesteatom büyüdüğünde orta kulaktaki işitme kemikçiklerinde erimeye yol açar, işitme kaybı gelişir ve giderek artar. Kulakta basınç ve dolgunluk hissi de olabilir. Kolesteatomun büyümesi ile enfeksiyon iç kulağa ulaştığında baş dönmesi, kafa içine ulaştığında baş ağrısı, yüz sinirinin kemik kanalını eritip yüz sinirine basınç yaptığında ise yüz felci ortaya çıkabilir. Bu belirtilerin herhangi biri görüldüğünde hasta bir Kulak Burun Boğaz uzmanı tarafından tetkik edilmelidir
Kronik orta kulak enfeksiyonlarının veya kolesteatomun önemi nedir ?
Orta kulaktaki enfeksiyonun komşu önemli yapılara ulaşmasıyla önemli komplikasyonlar oluşabilir ki bunlar;
İşitmenin kaybolması:Orta kulaktaki enfeksiyon veya kolesteatomun işitme kemikçiklerini tahrip etmesi sonucudur. Çoğunlukla çınlama da eşlik eden belirtidir. İç kulakta hasar sonrası oluşmuşsa yapılan tedavilere rağmen düzelmez.
Baş dönmesi ve denge sorunları:Enfeksiyonun iç kulağa ulaşması sonucudur. Denge organının yuvalandığı yarım daire kanallarda erozyon oluşması (kanal fistülü) veya toksik etkilerle oluşur.
Yüz felci (fasial paralizi):Orta kulak veya mastoid kemik(kulak arkasındaki kemik) içinde yüz sinirinin kemik kanalının tahrip olması sonrasında meydana gelir.
Menenjit ve beyine yayılma:Enfeksiyonun orta kulaktan ve mastoid kemikten yakın komşuluğundaki kafa içine geçmesi ile oluşurlar. Bunlar epidural apse,beyin apsesi ve menenjit gibi önemli komplikasyonlardır .Bazen kafa içindeki büyük toplar damarlarda tromboflebit (damarın pıhtı ile tıkanması ve iltihabı) -lateral sinüs tromboflebiti- meydana gelebilir.
Tedavi edilebilir mi?
Kolesteatomlu kronik orta kulak iltihabı Kulak Burun Boğaz uzmanınca yapılan muayenede tespit edilir. Tedavi kulak akıntısını kesmeyi ve enfeksiyonu kontrol altına almayı amaçlar. kolesteatomlar hastayı ciddi komplikasyonlardan korumak genellikle cerrahi tedaviyi gerektirir. İşitme seviyesini saptamak, denge organını değerlendirmek ve kolesteatomun yaygınlığını araştırmak için odiogram (işitme testi), denge testleri ve mastoid kemiğin (kulak arkasında orta kulak ve çevresinin içinde yuvalandığı kemik) bilgisayarlı tomografisi gerekebilir.
Ameliyat gerekir mi?
Kolesteatomlu kronik otitin tedavisi cerrahidir.Cerrahi tedavinin temel amacı enfeksiyonun ve kolesteatomun tamamen temizlenmesi ve akıntısız, kuru bir kulak elde edilmesidir. İşitmenin korunması veya düzeltilmesi tedavide ikincil amacı oluşturur. Kolesteatom çok yaygınsa ve kulak ve çevresinde önemli tahribata yol açmışsa işitmenin rekonstruksiyonu mümkün olmayabilir. Kolesteatom denge organının yuvalandığı yarım daire kemik kanallarda erozyona ve bunun sonucu baş dönmesine yol açabilir. Bu durumda oluşan erozyonun da tamiri gerekecektir.
Yüz siniri felci oluşmuşsa sinirin tamiri de gerekecektir. Orta kulağın rekonstruksiyonu ve işitmenin düzeltilmesi her zaman tek seansta mümkün olmayabilir. Bu amaçla 6-12 ay sonra yapılan ikinci bir ameliyatla hem orta kulak ve mastoid içindeki kolesteatom artıkları temizlenir, hem de işitmenin düzeltilmesine çalışılır. Ameliyat çoğunlukla genel anestezi ile yapılır. Ciddi enfeksiyon veya komplikasyon nedeniyle ameliyat olan hastalar ameliyat sonrası uygulanacak antibiyotik tedavisi için hastanede daha uzun süre kalırlar.
Kolesteatom tekrarlar mı?
Kolesteatomun hangi cerrahi teknik uygulanırsa uygulansın tekrarlama riski her zaman vardır. Bu yüzden ameliyat sonrası hastaların ayaktan takip edilmeleri gerekir. Açık mastoidektomi boşluğu oluşturulan hastalarda boşluğu temizlemek ve enfeksiyon tekrarını engellemek için birkaç ayda bir kontrol yapılmalıdır. Bazı hastalarda ömür boyu düzenli takip gerekebilir. Kapalı teknik ameliyat yapılanlarda (dış kulak yolu korunmuştur, orta kulak ve mastoid boşluk kolesteatomdan temizlenmiş ve orta kulak olabildiğince rekonstrukte edilerek yeni kulak zarı yapılmıştır. Özel MR çekimleri takipte faydalı olur.