Hüseyin OKUR kaleme aldı, DİĞER YAZILAR bölümünde yayınlandı
Toplum içinde hiçbir fert, diğerlerinden ayrı ve uzakta kalarak hayatını sürdüremez Yüce Allah, insan fıtratına böyle bir özellik bahşetmiştir Çünkü toplum fertleri arasında belirli maslahatların bir araya getirildiği köklü ilişkiler bulunmaktadır Bu ilişkilerin en önde gelenlerinden biri de Müslümanın komşusu ile olan ilişkisidir
Sosyal yardımlaşma ve dayanışma açısından insana aileden sonra en yakın sosyal çevreyi komşular oluşturduğu içindir ki, gerek Kur’an’da ve gerekse hadislerde komşuluk ilişkileri üzerinde hassasiyetle durulmuştur Nisa suresinin 36 ayetinde iyilik yapılması gerekenler arasında komşular da sayılmaktadır: “Allah’a ibadet edin ve ona hiçbir şeyi ortak koşmayın Ana babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolcuya, elinizin altındakilere iyilik edin Şüphesiz, Allah kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez
Büyük müfessir İmam Kurtubi (rah) bu ayetin tefsirinde, “Görmüyor musunuz? Allah anne babaya ve akrabaya iyilikten sonra komşuları zikretmiş ve haklarına riayet edilmesini emretmiştir diyerek konunun önemine dikkat çekmiştir
Efendimiz (sav) bir hadislerinde de komşuların birbirleri üzerindeki haklarını şöyle sıralamaktadırlar: “Hastalandığında geçmiş olsun ziyaretine gitmek Öldüğünde cenazesinde bulunmak Borç istediğinde borç vermek Darda kaldığında yardımına koşmak Bir nimete kavuştuğunda tebrik etmek Başına bir musibet geldiğinde teselli etmek Evini, komşusunun rüzgarını (güneşini, manzarasını) engelleyecek şekilde yapmamak Ne pişirdiğini ona belli etmemek, belli ederse pişirdiğinden ona da vermek
Şüphesiz Peygamber Efendimiz’in bu tavsiyeleri, komşuluk ilişkilerine oldukça kuşatıcı bir çerçeve çizmekle birlikte, komşunun komşu üzerindeki bütün haklarını saymayı değil, belki önemli olanlarından bazılarını vurgulamayı amaçlamaktadır
Hz Aişe’nin (ranha) rivayet ettiği bir hadiste Rasulullah (sav) şöyle buyurmaktadır: “Cebrail bana komşuya iyilik etmeyi tavsiye edip durdu Neredeyse komşuyu komşuya mirasçı kılacak sandım Ebu Hureyre’den (ra) rivayet edildiğine göre Rasulullah (sav), “Vallahi iman etmiş olmaz Vallahi iman etmiş olmaz Vallahi iman etmiş olmaz buyurdu Sahabiler, “Kim iman etmiş olmaz, ya Rasulallah? diye sordular Rasulullah; “Yapacağı fenalıklardan komşusu güven içinde olmayan kimse buyurdu Yine Ebu Hureyre’den (ra) rivayet edildiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse komşusunu rahatsız etmesin Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse ya faydalı söz söylesin veya sussun!
KOMŞULUK HAYATIMIZIN ÖNEMLİ BİR PARÇASIDIR
Kültürümüzdeki süzülmüş bir anlayışın ifadesi olan, “Ev alma komşu al özdeyişi, komşuluk ilişkilerinin her iki yönü açısından da son derece isabetli bir tespiti dile getirmektedir “Komşu komşunun külüne muhtaçtır, “Komşuda pişer bize de düşer gibi özdeyişler ve benzeri deyimler de komşuluk ilişkilerinin anlamını ve boyutlarını göstermek bakımından önemlidir
Dini ve milli hasletlerimizden kaynaklanan komşuluk münasebetlerimiz devam etmekle beraber; modernleşme ve şehirleşme süreciyle birlikte büyük ölçüde zayıfladığı da bir gerçektir Hızlı kentleşmenin ve değişen iş hayatının bir sonucu olarak, komşuluk ilişkilerinin olumsuz yönde etkilendiğini artık herkes görmekte ve yaşamaktadır Aynı apartmanda yaşadıkları halde yardımlaşma ve dayanışma bir yana, birbirlerini tanımayan ve birbirleri ile selamlaşmayan insanların sayısı hiç de az değildir Birbirimizle ilişkilerimizin zayıflayıp kaybolma noktasına geldiği çağımızda, kalabalıklar içinde gün geçtikçe yalnızlaşıyoruz Ebeveynin evladından, komşuların komşulardan kaçtıkça kaçmaya çalıştığını üzüntüyle müşahede ediyoruz Oysa “Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir buyurmamış mıydı Yüce Nebi?
Evet, eskiden komşu açken tok yatılmazdı… Evlerden evlere yemekler taşınır, ikram edilirdi Eskiden komşu, yandaki dairede oturan değil, aileden biri sayılırdı Hep demez miyiz, “Nerde o eski komşular, komşuluklar? diye… Büyüklerimiz eski komşularını yad ederler Peki, neden bu hale geldik, neden bitti komşuluk? Bunun nedeni çok açık, besbelli… Çünkü komşuluk, eskiden inancımızın kazandırdığı bir kültürdü Oysa şimdilerde bu inancı da kültürü de yitirmeye başladık Batı kültürünü ithal ettik hayatımıza
ESKİDEN KOMŞULARIMIZ AKRABADAN BİLE YAKIN OLURDU
Gelin, hayatımıza anlam, ömrümüze bereket katan; tatlı dil ve güler yüzü, sevgi, dostluk ve paylaşmayı bu bayramda komşularımızla doyasıya yaşayalım Önce içten bir “komşu selamı ile başlayalım Birbirimizle karşılaştığımızda selam verip vermemekte tereddüt etmeyelim Ziyaretine gidelim komşumuzun Zekatlarımızla, fıtır sadakalarımızla, infaklarımızla güç durumda olan komşularımıza yardımcı olalım
Bakın Efendimiz (sav) ne buyuruyor güzide sahabesi Ebu Zerr’e: “Ey Ebu Zer! Çorba pişirdiğin zaman suyunu çok koy ve komşularını gözet!
Belki içimizdeki o komşuluk ateşini yakmak için olsa gerek ama ne olursa olsun “Komşu komşunun külüne muhtaçtır
Toplum içinde hiçbir fert, diğerlerinden ayrı ve uzakta kalarak hayatını sürdüremez Yüce Allah, insan fıtratına böyle bir özellik bahşetmiştir Çünkü toplum fertleri arasında belirli maslahatların bir araya getirildiği köklü ilişkiler bulunmaktadır Bu ilişkilerin en önde gelenlerinden biri de Müslümanın komşusu ile olan ilişkisidir
Sosyal yardımlaşma ve dayanışma açısından insana aileden sonra en yakın sosyal çevreyi komşular oluşturduğu içindir ki, gerek Kur’an’da ve gerekse hadislerde komşuluk ilişkileri üzerinde hassasiyetle durulmuştur Nisa suresinin 36 ayetinde iyilik yapılması gerekenler arasında komşular da sayılmaktadır: “Allah’a ibadet edin ve ona hiçbir şeyi ortak koşmayın Ana babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakın komşuya, uzak komşuya, yanınızdaki arkadaşa, yolcuya, elinizin altındakilere iyilik edin Şüphesiz, Allah kibirlenen ve övünen kimseleri sevmez
Büyük müfessir İmam Kurtubi (rah) bu ayetin tefsirinde, “Görmüyor musunuz? Allah anne babaya ve akrabaya iyilikten sonra komşuları zikretmiş ve haklarına riayet edilmesini emretmiştir diyerek konunun önemine dikkat çekmiştir
Efendimiz (sav) bir hadislerinde de komşuların birbirleri üzerindeki haklarını şöyle sıralamaktadırlar: “Hastalandığında geçmiş olsun ziyaretine gitmek Öldüğünde cenazesinde bulunmak Borç istediğinde borç vermek Darda kaldığında yardımına koşmak Bir nimete kavuştuğunda tebrik etmek Başına bir musibet geldiğinde teselli etmek Evini, komşusunun rüzgarını (güneşini, manzarasını) engelleyecek şekilde yapmamak Ne pişirdiğini ona belli etmemek, belli ederse pişirdiğinden ona da vermek
Şüphesiz Peygamber Efendimiz’in bu tavsiyeleri, komşuluk ilişkilerine oldukça kuşatıcı bir çerçeve çizmekle birlikte, komşunun komşu üzerindeki bütün haklarını saymayı değil, belki önemli olanlarından bazılarını vurgulamayı amaçlamaktadır
Hz Aişe’nin (ranha) rivayet ettiği bir hadiste Rasulullah (sav) şöyle buyurmaktadır: “Cebrail bana komşuya iyilik etmeyi tavsiye edip durdu Neredeyse komşuyu komşuya mirasçı kılacak sandım Ebu Hureyre’den (ra) rivayet edildiğine göre Rasulullah (sav), “Vallahi iman etmiş olmaz Vallahi iman etmiş olmaz Vallahi iman etmiş olmaz buyurdu Sahabiler, “Kim iman etmiş olmaz, ya Rasulallah? diye sordular Rasulullah; “Yapacağı fenalıklardan komşusu güven içinde olmayan kimse buyurdu Yine Ebu Hureyre’den (ra) rivayet edildiğine göre Rasulullah (sav) şöyle buyurmuştur: “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse komşusunu rahatsız etmesin Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin Allah’a ve ahiret gününe iman eden kimse ya faydalı söz söylesin veya sussun!
KOMŞULUK HAYATIMIZIN ÖNEMLİ BİR PARÇASIDIR
Kültürümüzdeki süzülmüş bir anlayışın ifadesi olan, “Ev alma komşu al özdeyişi, komşuluk ilişkilerinin her iki yönü açısından da son derece isabetli bir tespiti dile getirmektedir “Komşu komşunun külüne muhtaçtır, “Komşuda pişer bize de düşer gibi özdeyişler ve benzeri deyimler de komşuluk ilişkilerinin anlamını ve boyutlarını göstermek bakımından önemlidir
Dini ve milli hasletlerimizden kaynaklanan komşuluk münasebetlerimiz devam etmekle beraber; modernleşme ve şehirleşme süreciyle birlikte büyük ölçüde zayıfladığı da bir gerçektir Hızlı kentleşmenin ve değişen iş hayatının bir sonucu olarak, komşuluk ilişkilerinin olumsuz yönde etkilendiğini artık herkes görmekte ve yaşamaktadır Aynı apartmanda yaşadıkları halde yardımlaşma ve dayanışma bir yana, birbirlerini tanımayan ve birbirleri ile selamlaşmayan insanların sayısı hiç de az değildir Birbirimizle ilişkilerimizin zayıflayıp kaybolma noktasına geldiği çağımızda, kalabalıklar içinde gün geçtikçe yalnızlaşıyoruz Ebeveynin evladından, komşuların komşulardan kaçtıkça kaçmaya çalıştığını üzüntüyle müşahede ediyoruz Oysa “Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir buyurmamış mıydı Yüce Nebi?
Evet, eskiden komşu açken tok yatılmazdı… Evlerden evlere yemekler taşınır, ikram edilirdi Eskiden komşu, yandaki dairede oturan değil, aileden biri sayılırdı Hep demez miyiz, “Nerde o eski komşular, komşuluklar? diye… Büyüklerimiz eski komşularını yad ederler Peki, neden bu hale geldik, neden bitti komşuluk? Bunun nedeni çok açık, besbelli… Çünkü komşuluk, eskiden inancımızın kazandırdığı bir kültürdü Oysa şimdilerde bu inancı da kültürü de yitirmeye başladık Batı kültürünü ithal ettik hayatımıza
ESKİDEN KOMŞULARIMIZ AKRABADAN BİLE YAKIN OLURDU
Gelin, hayatımıza anlam, ömrümüze bereket katan; tatlı dil ve güler yüzü, sevgi, dostluk ve paylaşmayı bu bayramda komşularımızla doyasıya yaşayalım Önce içten bir “komşu selamı ile başlayalım Birbirimizle karşılaştığımızda selam verip vermemekte tereddüt etmeyelim Ziyaretine gidelim komşumuzun Zekatlarımızla, fıtır sadakalarımızla, infaklarımızla güç durumda olan komşularımıza yardımcı olalım
Bakın Efendimiz (sav) ne buyuruyor güzide sahabesi Ebu Zerr’e: “Ey Ebu Zer! Çorba pişirdiğin zaman suyunu çok koy ve komşularını gözet!
Belki içimizdeki o komşuluk ateşini yakmak için olsa gerek ama ne olursa olsun “Komşu komşunun külüne muhtaçtır