Yediğimiz şeylerden ibaretiz. Sağlımız, gücümüz, imgemiz ve hastalıklarımızın her biri tükettiğimiz şeyler ile direkt bağlantılı. Besinlerde yeterli ve berbat olmak üzere iki kümede yağlar mevcut, bu yağların bedenimizi ne formda etkilediğini bilmek ve daha şuurlu seçimler yapmak kendimize yaptığımız bir yeterlilik olacaktır.
Mutfaklarımızın vazgeçilmezlerinden, tatlıya da tuzluya da kullandığımız bir eser margarin. Hem tat katıyor hem de tereyağına kıyasla çok daha uygun fiyatlı bir eser kendisi. Hatta bitkisel yağlar da içermesi nedeniyle tereyağının sahip olduğu doymuş yağlardan biraz daha uzak bir eser. Pekala kullanım alanı son derece geniş olan margarin nedir, sağlığa ziyanlı mı, tereyağı ile farkı ne?
İlk olarak, margarin nedir?
Margarin, sarı renkli ve tereyağı yerine kullanmak gayesiyle üretilen, hidrojenasyona uğramış bitkisel yağlar ve hayvansal yağlardan doğal yahut kimyasal yollarla elde edilen; tuz, vitamin ve renklendirici içeren yağ çeşididir. Tıpkı vakitte bedende âlâ yağlar olarak misyon yapan doymamış yağlar içerir.
İnsanların güç deposu olarak sayabileceğimiz yağlar, bedenimizin %18’ini kaplar ve tükettiğimiz pek çok besin ile bu depoyu doldururuz. Tükettiğimiz öteki besinlerin bilakis yağ, midemizi daha geç terk ettiği için tokluk hissimiz uzun sürer. Margarinde bulunan bitkisel yağlar, çoklu doymamış ve tekli doymamış yağlar olarak ikiye ayrılır. Margarinde mevcut olduğunu öğrendik lakin nedir çoklu ve tekli doymamış yağlar?
- Çoklu doymamış yağ: Genellikle susam, ayçiçeği, soya fasulyesi, mısır, ceviz vb. besinlerde bulunan yağ çeşididir; birebir vakitte deniz eserlerinde de bulunur.
- Tekli doymamış yağ: Ekseriyetle avokado, fındık, badem, kabak çekirdeği, kanola, zeytin, yer fıstığı vb. besinlerde bulunan yağ tipidir. Tekli doymamış yağ içeren besinler, sıhhati makûs etkileyecek olan LDL kolesterolünü düşürmede yardımcıdır.
- Vücudumuzdaki kolesterol düzeyini istikrarlar.
- Vücudumuzda bulunan iltihabı hafifletir.
- Dengeli düzeyde tükettiğimizde kalp ritmimizi nizama sokar ve kalp hastalıklarına yakalanma mümkünlüğünü düşürür.
Hayvansal yağ nedir?
'Doymuş yağ' ya da 'katı yağ' olarak da duyduğumuz, hayvanlardan üretilen lipid yağlardır. Süt, peynir ve et üzere besinlerde bulunur. Lakin kümes hayvanları ve balıklar, tükettiğimiz kırmızı ete nispeten daha az doymuş yağa sahiptir. Bedenimizdeki kolesterol düzeyini yükseltmesi, kalp, damar hastalıklarının ve obezitenin en büyük sebeplerinden biri olarak bilinmektedir.
Margarinin tarihi:
Fransa’da III. Napolyon’un işçi sınıfı ve Fransa-Prusya savaşındaki orduları için üretmeye karar verdiği bir yağ çeşidi margarin. III. Napolyon’un bu kararı üzerine birinci margarin, tereyağına ucuz bir alternatif olarak Hippolyte Méges- Mouries tarafından üretildi. Süt ile çalkalanmış dana iç yağından oluşan birinci margarin 1869’da patentlendi. Yerleşik tereyağı tüccarı olan Jurgens & Co.’daki Hollandalı teşebbüsçüler margarin patentini satın aldı ve kullanımını yaygınlaştırdı.
1902 yılında, Alman kimyager Wilhelm Normann hidrojenasyon yoluyla yağları sertleştirmek için yeni bir süreç geliştirmiş ve patentini almıştır. Bu süreçten evvel margarin yalnızca sığır iç yağı ile üretilmiştir. Wilhelm Normann'ın almış olduğu patent ile bitkisel yağlar için pazar fırsatları doğmuş ve margarinin üretimi büyük ölçüde genişlemiştir.
Margarin, Amerika’nın yağ kıtlığı olduğu ve ömür maliyetinin yüksek olduğu I. Dünya Savaşı sırasında popülerlik kazandı. Daha değerli olan tereyağına ucuz bir alternatif olarak halk tarafından süratle alındı. 1969’dan itibaren, Avrupa’nın kimi bölgelerinde ve ABD’de margarin üretimi tereyağ üretimine rakip olmaya başladı.
Margarin sıhhate ziyanlı mı?
Margarinin sağlımızı etkileyecek ziyanları ile ilgili yıllardır mühlet gelen bazı tartışmalar mevcut. Baktığınız vakit, raf ömrünü uzatmak için kullanılan katkı unsurları, içeriğini oluşturan trans yağ ve renklendiriciler hasebiyle sağlıklı besinler ortasında yerini alamamış bir eser margarin. Tüm bunlara rağmen içerdiği bitkisel yağlar da, tereyağına oranla daha zararsız kılıyor kendisini. En uygunu artık hem zararlarına hem de faydalarına göz gezdirelim.
Margarinin sıhhate ziyanları:
- İçerdiği trans yağlar sıhhatimizi makûs tarafta etkiliyor.
- Sentetik vitaminler aslında çok da yararlı değiller.
- Sarı renklerinin kaynağı renklendiriciler.
- Anne sütünün kalitesini azaltıyor.
- İnsülin direncini etkiliyor.
Maliyet açısından tereyağına oranla çok daha avantajlı olan margarin, ne yazık ki trans yağ oranlarını en yüksek düzeyde taşıyan besinler arasında. Trans yağların %82-90’ı endüstriyel kaynaklı hidrojenasyon süreçleri sonucu oluşturulurken, %2-8’i hayvansal eserlerden elde edilmektedir. Boston eyaletinde bulunan Harvard Toplum Sıhhati Okulu’nda yapılan bir araştırma, trans yağ kullanılarak üretilen yiyeceklerin kalp krizi riskini artırdığını gösterdi.
Bilmekte yarar var, margarin her yemek kaşığı başına 3 gram daha fazla trans yağ içerir.
Sentetik vitaminler aslında çok da yararlı değiller:
Margarinin içerisinde bulunan sentetik vitaminler, bize vaat edildiği üzere bağışıklık sistemimizi güçlendirmez, bedenimizdeki eksiklikleri tamamlamaz. Tıpkı vakitte bağışıklık tepkilerimizi azaltır.
Ağız sulandırıcı sarı renkleri gerçek değil:
İştahımızı açan ve tereyağı hissinin eksikliğini yaşatmayan o sarı rengin kaynağı bütünüyle renklendiriciler.
Emziren anneler, margarin sütünüzün kalitesini azaltıyor:
Yapılan araştırmalar, trans yağ tüketen bir annenin sütündeki trans yağ düzeyinin yükseldiğini gösteriyor ve sütün kalitesi buna bağlı olarak düşüyor.
İnsülin direncini etkiliyor.
Margarin tüketimi, insülin direncine yol açıyor ve bedende oluşan şeker düşüklüğü sistemsiz ve ölçüsüz yemeye yöneltiyor; bu da obeziteye sebep oluyor.
Margarinin sıhhate faydaları:
- Çoklu doymamış yağ oranı yüksektir.
- Bitki sterolleri ve stanoller içerir.
Markalar ortası değişiklik gösterse de birçok margarin tipi çoklu doymamış yağda yüksektir. Kesin ölçü, margarini üretmek için hangi bitkisel yağların kullanıldığına bağlıdır. Örneğin, soya fasulyesi yağı bazlı margarinler yaklaşık olarak %20 oranında çoklu doymamış yağa sahiptir ve çoklu doymamış yağ ekseriyetle sağlıklı kabul edilir. Doymuş yağa kıyasla da kalp sıhhati için yararlı sayılabilir.
Bitki sterolleri ve stanoller içerir:
Bazı margarinler fitosteroller yahut stanollerle zenginleştirilmiştir. Sahip olduğu fitosteroller “kötü” LDL kolesterol düzeylerini düşürür ve “iyi” HDL kolesterolünü yükseltir . Lakin yapılan birçok çalışma, toplam fitosterol alımı ile kalp hastalığı riskini azaltmak ortasında bir münasebetin olmadığını göstermiştir.
Tereyağı ile margarin ortasındaki farklar nelerdir?:
- Tereyağı ağır kremalardan yapılır; çeşitli risklere yol açabilecek yüksek düzeylerde doymuş yağ içerir. Margarin ise bitkisel ve bedene girdiğinde “iyi” yağlar olarak vazife yapan doymamış yağlar içerir.
- Diyet kısıtlaması olan yahut “vegan” beslenen şahıslar için margarinin vegan alternatifleri mevcuttur. Tereyağı külliyen hayvansal yağlardan oluşur.
- Tereyağı, fırınlanmış eserlere varlıklı renk ve yumuşak bir doku sağlar. Margarin ise ek süt yahut yağ içermediği sürece birebir lezzeti sağlamaz. Zira daha düşük yağ içeriğine sahiptir ve daha fazla su içerir.
Tereyağı ve margarin ile kek, kurabiye vb. tatlılar ya da yemekler yapmak güzel, beğenilen ve iştah açıcı durabilir ancak tekrar düşünmekte yarar var üzere.
