İnsanlık başını kaldırıp da gökyüzüne bakmaya başladığından beri birinci amacı her vakit Dünyamızın uydusu Ay olmuştur. Ay’a gideli oldukça oluyor, artık sırada Mars var. Son yıllarda hem devlet kuruluşlarının hem de özel şirketlerin Mars hakkında yaptıkları çalışmalar, bu kızıl gezegen hakkındaki bilgilerimizi arttırıyor. Hatta Mars hakkında bilgi edinmekle kalmıyor, bir gün orada bir medeniyet kurmayı bile planlıyoruz.
Bir gün kesinlikle Mars’a gideceğiz, medeniyet kurabilir miyiz farklı bir mevzu lakin ufak ufak bu çalışmaların filizlendiğini görmek mümkün. Pekala bir gün gitme ve yaşama hayalleri kurduğumuz bu kızıl gezegen hakkında neler biliyoruz? Gelin her geçen gün hakkında yeni şeyler öğrendiğimiz kızıl gezegen Mars hakkında öne çıkan enteresan bilgilere bakalım ve her gün ismini duyduğumuz bu gezegeni biraz daha yakından tanımaya çalışalım.
Mars'ın sahip olduğu özellikler:
- Mars ve Dünya, yaklaşık birebir kara kütlesine sahipler
- Güneş Sistemi’nde bilinen en yüksek dağ, Mars’ta bulunuyor
- Güneş Sistemi’nde bilien en büyük toz fırtınaları Mars’ta yaşanıyor
- Mars’ta Güneş çok daha küçük görünür
- Dünya’ya düşen Mars kesimleri vardır
- Mars’ta su var
- Bir gün Mars’ın da bir halkası olacak
- Mars’ta gökyüzü alıştığımızdan çok daha farklı
- Mars, tarih boyunca farklı isimlerle anıldı
- Mars özellikleri
Mars ve Dünya, yaklaşık tıpkı kara kütlesine sahipler:
Şaşırtıcı fakat gerçek. Mars, hacim olarak Dünya’nın sırf %15’i kadar. Kütle olarak da Dünya’nın yaklaşık %10’u kadar. Lakin gelin görün ki bu iki gezegenin kara kütleleri tıpkı. Bunun nedeni, Dünya’nın yaklaşık üçte ikisinin sularla kaplı olmasıdır. Yani kuru alanlarını düşündüğümüz vakit iki gezegen birebir kara kütlesine sahip. Mars’ın yerçekimi ise Dünya’nın sadece %37’si kadar. Yani Dünya’da 1 metre zıplayabiliyorsanız Mars’ta tam 3 metre yükseğe zıplayabilirsiniz.
Güneş Sistemi’nde bilinen en yüksek dağ, Mars’ta bulunuyor:
Dünya’da hayranlıkla baktığımız gezegenimizin en yüksek dağı olan Everest, yaklaşık 9 kilometre uzunluğundadır. Mars’taki en yüksek dağ ise tam 21 kilometre uzunluğunda ve yaklaşık 600 kilometre çapındadır. Olympus Mons ismi verilen bu dağ sadece kızıl gezegende değil, Güneş Sistemi’nde bilinen en yüksek dağdır. Milyarlarca yıllık bir oluşum süreci geçirdiği düşünülen bu dağ, bir yanardağdır. Pasif olduğu düşünülüyor lakin yapılan incelemelerde görülen lav kalıntıları o kadar yeni ki hala faal olduğunu düşünmek de yanlış olmaz.
Güneş Sistemi’nde bilien en büyük toz fırtınaları Mars’ta yaşanıyor:
Güneş ile Mars ortasında oluşmuş olan eliptik yörünge, Güneş Sistemi’nde bulunan diğer gezegenlerle Güneş ortasında olandan çok daha uzundur. Bu nedenle Mars’ta yaşanan mevsimler son derece şiddetli bir tesire sahiptir. Mevsimlerin şiddetli tesiri sonucu oluşan olaylardan bir tanesi olan toz fırtınaları aylarca sürebiliyor. Üstelik aylarca süren bu toz fırtınalarının kimileri tüm gezegeni kaplayacak kadar kuvvetli olabiliyor.
Mars’ta Güneş çok daha küçük görünür:
Mars ile Güneş ortasındaki ara nedeniyle kızıl gezegende Güneş, Dünya’da olduğunun yarısı kadar görünür. Mars’ın Güneş’e yakın noktası eğildiği vakit kavurucu yaz mevsimi yaşanır, Mars’ın Güneş’e en uzak noktası eğildiği vakit daha uzun ve ılıman bir yaz mevsimi yaşanır. Gezegenin başka noktalarının Güneş’ten uzaklaştığı vakitlerde ise amansız kış mevsimleri görülür.
Dünya’ya düşen Mars modülleri vardır:
Gezegenlerin birinci oluşum süreçlerini düşündüğümüz vakit yaşanan çarpışmalar nedeniyle pek çok gezegen kesiminin dağıldığını ve oluşan bu galaktik enkazın uzay boşluğunda dönüp durduğunu öngörmek mümkün. Bunun bir öngörü değil de gerçek olduğunu ise Dünya’ya düşen gök cisimlerinden anlıyoruz. Dünya atmosferini geçerek yeryüzüne düşen kimi gök cisimleri incelendiği vakit Mars izlerine rastlandı. Bu izler, uzay boşluğunda geçirdikleri milyonlarca yıl sonunda bize ulaşmayı başarmış seçkin modüllerdir.
Mars’ta su var:
Kızıl gezegen hakkında uzun yıllardır yapılan çalışmalar burada buz kütlesi halinde su bulunduğunu açık bir formda ortaya koyuyor. Buz kütlesi halindeki sular esasen pek çok gezegende bulunuyor. Mars’ta ise sıvı halde su bulunduğuna dair pek çok değerli ispat var. Su izi olarak görülen bu ispatlar, sıvı haldeki suyu gösteriyor. Buharlaşmadığı ve donmadığı için bu suların tuzlu olduğu düşünülüyor.
Bir gün Mars’ın da bir halkası olacak:
Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün gezegenlerinin etrafında farklı yoğunluklarda olsa da halkalar olduğunu biliyoruz. Lakin Mars, rastgele bir halkaya sahip değildir. En azından şu an için. Mars’ın en büyük uydusu olan Phobos, önümüzdeki 20 - 40 milyon yıl içinde yerçekimi tesirini daha güçlü hissedecek. 100 milyon yıl sonunda ise Phobos yerçekiminin gücü ile büsbütün parçalanacak ve bu modüller yerçekimi tesiri ile Mars’ın yörüngesinde dönmeye başladığı vakit kızıl gezegenin bir halkası olmuş olacak.
Mars’ta gökyüzü alıştığımızdan çok daha farklı:
Dünya’da gökyüzü mavidir, gün batımları ise kızılımsı bir renge sahiptir. Bir gün Mars’ta yaşamaya başlarsak bu alıştığımız renkleri bulamayacağız. Çünkü Mars’ta gün uzunluğu görülen gökyüzü pembe ve kırmızı tonlarında. Gün batımı sırasında ise gökyüzü mavi renge bürünüyor. Bu neredeyse alıştığımızın tam aksisi bir durum.
Mars, tarih boyunca farklı isimlerle anıldı:
Bugün olduğu üzere değil lakin tarih boyunca bilim insanları her vakit bu kızıl gezegenin farkındaydı. Antik Yunanlılar, bu gezegene Ares ismini vermişlerdi. Romalılar ise savaş yaradanı Mars olarak andılar. Çinli gökbilimciler için bu gezegen ateş yıldızıydı. Mısırlı rahipler, kırmızı olan manasına gelen her desher ismi ile andılar. Bugün de kızıl gezegen olarak andığımız Mars’ın genel olarak savaşla özdeşleştirilen kırmızı renginin nedeni, yüzeyi kaplayan kaya modüllerinin ve tozların demir açısından son derece güçlü olmalarıdır.
Mars özellikleri:
- Ekvator çapı 6792 kilometre
- Kutup çapı 6752 kilometre
- Kütlesi 6,39 × 10^23 kg
- Phobos ve Deimos, Mars’ın uyduları
- Yörünge aralığı 227.943.824 kilometre
- Yörünge periyodu 687 gün
- Yüzey sıcaklığı -87 ile -5 derece ortasında değişiyor.
- Mars hakkındaki birinci kayıtlar Mısırlılara aittir ve milattan evvel 2 bin yılına dayanmaktadır.