nicebayan
Yeni Üye
Molla Lütfi'nin Matematiğe Katkıları
İ15 yüzyılda, Fatih Sultan Mehmet ve II Beyazıd dönemlerinde yaşamış meşhur matematikçilerdendir Sinan Paşa ’nın ve Ali Kuşçu ’nun talebesi olmuş, Ali Kuşçu ’dan öğrendiği matematik bilgilerini Sinan Paşa ’ya aktarmıştır Bu Nedenle Sinan Paşa, onun vasıtasıyla matematik öğrenmiştir Sinan Paşa ’nın tavsiyesiyle, Fatih, Molla Lütfi ’yi, özel kütüphanesinin müdürlüğüne getirmiştir Molla Lütfi, bu sayede öyle paha biçilmez kitaptan değişik bilimleri öğrenme fırsatına sahip olmuştur Sinan Paşa, Fatih tarafından Sivrihisar ’a sürülünce, Molla Lütfi de hocası ile birlikte gitmiş, Sultan II Beyazıd ’ın tahta çıkmasının peşinde hocasıyla birlikte İstanbul ’a dönmüştür Önce Bursa ’daki Şimşek Beyazıd Medresesi ’nde, daha sonra Filibe ’de ve Edirne ’de medrese hocalığı yapmıştır
Molla Lütfi, çevresindeki devlet erkanına ve bilginlere latife yaparak onları eleştirdiğinden, çoğu kimse göre sevilmezdi Fatih Sultan Mehmet ’le bile iki dost gibi şakalaşırdı Kendisini çekemeyen bir takım kimselerin, dinsizlik suçlamaları nedeniyle kovuşturmaya uğradı ve Sultan Beyazıd döneminde idam edildi Ölümü üzerine o kadar çok kimse ağlama tutmuş, tarihler düşmüş ve şehit sayılmıştı
Molla Lütfi ’nin, çoğu Arapça olan eserleri 17 yüzyıla dek elden düşmemiştir Taz ’ifü ’lMezbah (Sunak Taşının İki Katının Bulunması Hakkında) adlı kitabı iki bölümden oluşur Birinci bölümde kare ve küp tarifleri, çizgilerin ve yüzeylerin çarpımı ve iki kat yapılması gibi geometri konuları ele alınmıştır İkinci bölümde ise meşhur Delos problemi incelenmiştir Molla Lütfi ’nin, bu problemi, İzmir ’li Theon ’un eserinden öğrendiği anlaşılmaktadır İzmir ’li Theon, İskenderiye kütüphanesinin müdürü Eratosthenes ’e atıfla, Delos adasında büyük bir veba salgını çıkınca, ahalinin, Apollon rahibine başvuru ederek bu salgının geçmesi için ne yerine getirmek gerektiğini sorduklarında, rahibin tapınaktaki sunak taşını iki katına çıkarmalarını öğüt ettiğini, böylece kolaylıkla çözülemeyecek bir matematik problemi ortaya çıkmış olduğunu yazar Mimarlar bu işi başaramıyınca, Platon ’un yardımını isterler Platon, rahibin sunak taşına ihtiyacı demek değildir ki, Yunanlılara matematiği dikkatsizlik ettiklerini ve küçümsediklerini söyleme maksadında olduğunu bildirdikten sonra, problemlerin orta orantı ile çözüleceğini açıklama etmiştir Molla Lütfi, işte bu hikayeye dayanarak eserini yazmıştır Kitabında, küpün iki kat yapılmasının, yanına diğer bir küp ilave etmek demek olmayıp, onu sekiz kez büyütmek çağırmak olduğunu açıklar Molla Lütfi Mevzuatü ’l Ulüm (Bilimlerin Konuları) adlı eserinde de yüz kadar bilimi tasnif etmiştir *
İ15 yüzyılda, Fatih Sultan Mehmet ve II Beyazıd dönemlerinde yaşamış meşhur matematikçilerdendir Sinan Paşa ’nın ve Ali Kuşçu ’nun talebesi olmuş, Ali Kuşçu ’dan öğrendiği matematik bilgilerini Sinan Paşa ’ya aktarmıştır Bu Nedenle Sinan Paşa, onun vasıtasıyla matematik öğrenmiştir Sinan Paşa ’nın tavsiyesiyle, Fatih, Molla Lütfi ’yi, özel kütüphanesinin müdürlüğüne getirmiştir Molla Lütfi, bu sayede öyle paha biçilmez kitaptan değişik bilimleri öğrenme fırsatına sahip olmuştur Sinan Paşa, Fatih tarafından Sivrihisar ’a sürülünce, Molla Lütfi de hocası ile birlikte gitmiş, Sultan II Beyazıd ’ın tahta çıkmasının peşinde hocasıyla birlikte İstanbul ’a dönmüştür Önce Bursa ’daki Şimşek Beyazıd Medresesi ’nde, daha sonra Filibe ’de ve Edirne ’de medrese hocalığı yapmıştır
Molla Lütfi, çevresindeki devlet erkanına ve bilginlere latife yaparak onları eleştirdiğinden, çoğu kimse göre sevilmezdi Fatih Sultan Mehmet ’le bile iki dost gibi şakalaşırdı Kendisini çekemeyen bir takım kimselerin, dinsizlik suçlamaları nedeniyle kovuşturmaya uğradı ve Sultan Beyazıd döneminde idam edildi Ölümü üzerine o kadar çok kimse ağlama tutmuş, tarihler düşmüş ve şehit sayılmıştı
Molla Lütfi ’nin, çoğu Arapça olan eserleri 17 yüzyıla dek elden düşmemiştir Taz ’ifü ’lMezbah (Sunak Taşının İki Katının Bulunması Hakkında) adlı kitabı iki bölümden oluşur Birinci bölümde kare ve küp tarifleri, çizgilerin ve yüzeylerin çarpımı ve iki kat yapılması gibi geometri konuları ele alınmıştır İkinci bölümde ise meşhur Delos problemi incelenmiştir Molla Lütfi ’nin, bu problemi, İzmir ’li Theon ’un eserinden öğrendiği anlaşılmaktadır İzmir ’li Theon, İskenderiye kütüphanesinin müdürü Eratosthenes ’e atıfla, Delos adasında büyük bir veba salgını çıkınca, ahalinin, Apollon rahibine başvuru ederek bu salgının geçmesi için ne yerine getirmek gerektiğini sorduklarında, rahibin tapınaktaki sunak taşını iki katına çıkarmalarını öğüt ettiğini, böylece kolaylıkla çözülemeyecek bir matematik problemi ortaya çıkmış olduğunu yazar Mimarlar bu işi başaramıyınca, Platon ’un yardımını isterler Platon, rahibin sunak taşına ihtiyacı demek değildir ki, Yunanlılara matematiği dikkatsizlik ettiklerini ve küçümsediklerini söyleme maksadında olduğunu bildirdikten sonra, problemlerin orta orantı ile çözüleceğini açıklama etmiştir Molla Lütfi, işte bu hikayeye dayanarak eserini yazmıştır Kitabında, küpün iki kat yapılmasının, yanına diğer bir küp ilave etmek demek olmayıp, onu sekiz kez büyütmek çağırmak olduğunu açıklar Molla Lütfi Mevzuatü ’l Ulüm (Bilimlerin Konuları) adlı eserinde de yüz kadar bilimi tasnif etmiştir *