Yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir tarafına hükmetmiş Osmanlı İmparatorluğu, girdiği gerileme devrinden sonra son darbeyi Birinci Dünya Savaşı’nı kaybederek almış ve yok olmanın eşiğine gelmiştir. İşte tam bu noktada Türk milletinin uğraş ruhunu tekrar alevlendirecek bir başkan olarak Mustafa Kemal Atatürk ortaya çıktı ve esasen işgale boyun eğmemiş olan milleti örgütleyerek Kurtuluş Savaşı’nı başlattı.
19 Mayıs 1919 yılında Atatürk’ün Samsun’a çıkması, Kurtuluş Savaşı’nı başlatması, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ve sonrasında yapılan ihtilaller, Mustafa Kemal Atatürk tarafından şahsen kaleme alınan Nutuk isimli yapıtta ayrıntılarıyla anlatılıyor. Nutuk, bir anı kitabından fazla her bir cümlesi ile o günlerden bugüne ışık tutan bir yapıttır. İşte Nutuk’ta geçen ve üzerine tekrar tekrar düşünülmesi gereken birtakım kelamlar.
- Sözler, günümüz Türkçesine çevrilmiş baskılardan alıntılanmıştır.
'Sizler, yani yeni Türkiye’nin genç evlatları! Yorulsanız dahi beni takip edeceksiniz…'
'Adalet dilenmekle ve diğerlerine kendini acındırmakla ulus işleri, devlet işleri görülemez; ulusun ve devletin onuru ve bağımsızlığı inanç altına alınamaz.'
'Yemek esnasında, “Yarın cumhuriyet ilan edeceğiz dedim!” Hazır bulunan arkadaşlar, çabucak fikrime iştirak ettiler.'
'Türkiye Cumhuriyeti, dünyadaki yerine yaraşır olduğunu başaracağı işlerle kanıtlayacaktır.'
'Efendiler, yüzyıllardan beri doğuda haksızlığa ve kıyıma uğratılan ulusumuz, Türk ulusu, tabiatından gelen niteliklerden mahrum sayılıyordu. Ulusumuz sahip olduğu nitelikleri ve kıymeti, hükumetin yeni ismiyle uygarlık dünyasına daha kolay gösterebilecektir. Türkiye Cumhuriyeti, dünyadaki yerine yaraşır olduğunu başaracağı işlerle kanıtlayacaktır.'
'Gelecekteki ihtimaller üzerine fazla konuşmak, giriştiğimiz gerçek ve maddi gayrete hayali bir macera niteliğini verebilirdi.'
'Efendiler, sırası gelmişken, aziz milletime şunu tavsiye ederim ki, bağrında yetiştirerek başının üstüne kadar çıkaracağı adamların kanındaki, vicdanındaki öz cevheri çok âlâ analiz etmek dikkatinden bir an geri kalmasın!'
'Temel unsur, Türk milletinin haysiyetli ve onurlu bir millet olarak yaşamasıdır.'
'Savunma çizgisi yoktur, savunma alanı vardır. O alan bütün yurttur. Yurdun her karış toprağı yurttaşın kanıyla ıslanmadıkça düşmana bırakılamaz.'
'Büyük ölülere matem gerekmez, fikirlerine bağlılık gerekir.'
'Söz konusu misyon, artık resmi makam ve üniformaya sığınarak el altından yürütülemez. Açıkça ortaya çıkıp ulusun hakları ismine yüksek sesle bağırmak ve bütün ulusun bu sese katılmasını sağlamak gerekir.'
'Aciz ve korkak beşerler, rastgele bir felaket karşısında milletin de hareketsizliğe sürüklenmesini ve bir kenara çekilip kalmasına yol açarlar.'
'Millet, tasarlanıp yapılabilecek her türlü teşebbüs ve fedakarlığa başvurduktan sonra da muvaffakiyet sağlanamazsa ne yapacaksın?'
'Lozan Barış Antlaşması...'
'Lozan Barış Antlaşması, Türk ulusuna karşı, yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşmasıyla tamamlandığı sanılmış büyük bir yok etme aksiyonunun yıkılışını bildirir bir evraktır. Osmanlı tarihinde gibisi görülmemiş bir siyasal utku yapıtıdır!'
'Efendiler, zavallı ulusumuzu tutsak etmek isteyen düşmanları katiyetle yeneceğimize olan inanç ve itimadım bir dakika olsun sarsılmamıştır. Bu dakikada bu tam inancımı ulu heyetinize, bütün ulusa ve bütün dünyaya karşı ilan ederim.'
'Geleceği için mevti göze alan bir millet; insanlık, haysiyet ve gururunun gereği olan bütün fedakarlığı yapmakla ümit bulur ve hiç elbet ki esirlik zincirini kendi eliyle boynuna geçiren miskin, haysiyetsiz bir millete kıyasla dost ve düşman gözündeki yeri apayrı olur.'
'Beni görmek demek...'
'Beni görmek demek, behemehal yüzümü görmek değildir. Benim fikirlerimi, benim hislerimi anlıyorsanız ve hissediyorsanız bu kafidir.'
'Oysa, bütün yurdun ve koskoca bir ulusun vefat kalımı kelam konusu olurken “yurtseverim” diyenlerin kendi sonlarını düşünmelerine yer var mıdır?'
'Tam bağımsızlık demek...'
'Tam bağımsızlık demek, elbette siyaset, maliye, iktisat, adalet, askerlik, kültür üzere her alanda tam bağımsızlık ve özgürlük demektir. Bu saydıklarımın rastgele birinde bağımsızlıktan mahrumluk, ulus ve yurdun gerçek manasıyla bütün bağımsızlığından yoksunluğu demektir.'
'Osmanlı hanedan ve saltanatının devam ettirilmesine çalışmak...'
'Osmanlı hanedan ve saltanatının devam ettirilmesine çalışmak, elbette Türk milletine karşı en büyük berbatlığı işlemekti. Zira, millet her türlü fedakarlığı göze alarak bağımsızlığını kazanmış olsa da, saltanat sürüp gittiği takdirde, bu istiklale kazanılmış gözü ile bakılamazdı. Artık, vatan ve milletle hiçbir vicdan ve fikir teması kalmamış bir sürü meczubun, devlet ve milletin bağımsızlık ve haysiyetinin koruyucusu pozisyonunda bulundurulmasına nasıl göz yumulabilirdi?'
'Cahil idiler; zira...'
'Cahil idiler; zira tek kurtuluş desteğinin millet olduğunu ve olacağını takdir edemiyorlardı. Padişah’a dalkavukluk ederek, yabancılara güzel görünerek, yumuşak ve nazik davranarak büyük gayelerin gerçekleştirebileceği gafletini gösteriyorlardı.'
'Efendiler, bu nutkumla, ulusal varlığı sona ermiş sayılan büyük bir milletin, istiklâlini nasıl kazandığını, ilim ve tekniğin en son temellerine dayanan ulusal ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalıştım.'
'Ey Türk istikbalinin evladı!': Gençliğe Hitabe
'Ey Türk gençliği! Birinci vazifen; Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini, ebediyen koruma ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en değerli hazinendir. İstikbalde dahi seni bu hazineden yoksun etmek isteyecek dâhilî ve haricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklal ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, göreve atılmak için içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin. Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklal ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar, gaflet ve dalalet ve hatta hıyanet içinde bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri, şahsi menfaatlerini müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakruzaruret içinde harap ve bitap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evladı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklal ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.'
Ülkemizin kurucusu ulu lider Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, milli çaba yıllarını ve sonrasını anlattığı yapıtı Nutuk’tan geleceğe ışık tutan ve üzerine tekrar tekrar düşünülmesi gereken birtakım kelamlar paylaştık. Nutuk hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
