Namaz ve oruç davranışlarımızı nasıl güzelleştirir?

İbadetler davranışlarımızı nasıl güzelleştirir?

Dinimizin emrettiği ibadetler, sevap kazandıran eylemler olmakla birlikte davranışlarımızı güzelleştiren programlardır. Her bir ibadetin güzel huy ve davranışlarımıza olumlu etki eden çeşitli yönleri bulunmaktadır.

Örneğin zekatı düşünelim Zekat, Allah’ın zengin olan Müslümanlara farz kıldığı bir ibadettir. Zekat veren biri, Allah’ın emrini yerine getirdiği için çok sevap elde eder ve O'nun hoşnut olduğu bir kimse olur Bununla birlikte davranış yönünden pek çok kazançları olur.

Örneğin:
Para kazanma hırsı, zamanla insanı bencil, acımasız ve hak tanımaz biri haline getirebilir. Zekat vermekle insan, kendini bu tehlikelere karşı korur; paylaşmayı ve yardımlaşmayı öğrenir.

Zekat örneğinde olduğu gibi namaz, hac, oruç ibadetlerinde de insan davranışlarını güzelleştirmeye yönelik pek çok yararlar vardır. İnanan bir insan, ibadetlerini düzenli ve amacına uygun olarak yerine getirdiğinde Allah’ın da beğendiği mükemmel bir ahlaka sahip olmuş olur

Oruç Davranışlarımızı Nasıl Güzelleştirir


Oruç, belirli bir süre basit bir aç kalma olayı değildir. Onu sadece bu yönüyle değerlendirmek son derece yanlış olur. Oruç, köklü bir irade terbiyesi, insanı kötü alışkanlıklardan temizleyen, çirkin davranışlardan uzaklaştıran ve iyi huylar kazandıran bir ahlâk eğitimidir.

Peygamberimiz (s.a.s.) şöyle buyuruyor: “Her kim yalan söylemeyi ve yalanla iş görmeyi bırakmazsa Allah onun yemesini, içmesini bırakmasına değer vermez.” 25

Bu hadis-i şerifte orucun yüksek hedefi açıkça gösterilmiş, oruç tuttuğu halde kötü huyları terketmeyenlerin oruçlarına Cenab-ı Hakk’ın değer vermeyeceği bildirilmiştir.

Konunun önemi hakkında peygamberimiz diğer bir hadis-i şerifinde biraz daha açıklık getirerek buyuruyor ki:

“Çok oruç tutanlar var ki onlara tuttukları oruçlardan sadece açlık ve susuzluk kalır. Çok gece ibadet edenler vardır ki onlara da bundan kalan sadece uykusuzluktur.” 26

Bu kimseler, helâl olan şeylerden uzaklaştıkları halde, esas uzaklaşmaları gereken haramlardan uzaklaşmadıkları için ibadetlerinden bekledikleri karşılığı bulamayacaklardır.

Görülüyor ki orucun asıl gayesi, insanı kötülüklerden uzaklaştırarak olgunlaştırmak, ahlâk ve fazilet sahibi olmasını sağlamaktır.

İslâm bilginleri orucun üç mertebesi olduğunu bildirmişlerdir:

Birincisi; imsaktan akşama kadar yemekten, içmekten ve cinsel arzulardan sakınmak suretiyle tutulan oruçtur. Bu oruç, şartları yerine getirildiği için sahihtir. Ancak bunun gayesine ulaşması için oruçlunun ikinci basamağa yükselmesi lâzımdır.

İkincisi; birinci maddedekilerle birlikte, kulak, göz, dil, el, ayak ve diğer organları günahlardan uzaklaştırmak suretiyle tutulan oruçtur. Makbul olan oruç budur. Çünkü bu, organlar üzerinde olumlu etkisini gösteren ve sahibine ahlâkî faziletler kazandırarak gayesine ulaşan oruçtur.

Üçüncüsü; birinci ve ikinci maddedekilerle beraber gönlünde Allah’tan başkasına yer vermemek, kalbini Allah’tan başka şeylerle meşgul etmemek suretiyle tutulan oruçtur. Oruçta ulaşılan en yüksek derece budur. Peygamberlerin ve Allah’ın veli kullarının tuttuğu oruç budur.

Oruçlu, önce helâl olan yiyecek içecek ve cinsel arzularından geçici bir süre uzak kalarak iradesine hakim olmayı öğrenir. Bu irade terbiyesi ile organlarının her türlü kötülükten uzaklaşmasını sağlayan mü’min, nihayet kalbini de kötü duygulardan arındırarak âdeta melekleşir. Maddî bağlardan, fani ihtiraslardan uzaklaştıkça kulluğun zirvesine ulaşır ve Allah’a yaklaşır.