NASA yöneticisi Bill Nelson, kısa bir müddet evvel Çin’in uzay maksatları hakkında kaygılarını lisana getirerek, Çin’in bir biçimde Ay üzerinde hakimiyet sav etmesinden ve başka ülkelerin keşfini engellemesinden korktuğunu belirtti. Bir Alman gazetesi ile yaptığı röportajda Nelson, Çin’in Ay’a inmesinin akabinde öbür ülkeleri dışarıda tutmaya çalışabileceğini söyledi. Çin ise süratli bir formda bu tezlerin “yalan” olduğunu belirterek karşı çıktı.
NASA yöneticisi ve Çin hükümet vazifelileri ortasındaki bu uyuşmazlık, her iki ülkenin de faal bir biçimde Ay üzerinde vazifelere devam ettiği bir devirde yaşanıyor. 2019 yılında Çin, Ay’ın uzak yüzüne bir uzay aracı indiren birinci ülke oldu. Birebir yıl içerisinde Çin ve Rusya, 2026 yılına kadar Ay’ın Güney Kutbu’na ulaşmak için ortak planlarını duyurdular. Kimi Çinli yetkililer ve hükümet dokümanları de 2027 yılına kadar kalıcı, mürettebatlı bir Memleketler arası Ay Araştırma İstasyonu kurma gayelerini ortaya koydu.
Ancak bir ay üssü kurmak ve “Ay’ı ele geçirmek” ortasında büyük bir fark var ve bu fark, Çin de dahil olmak üzere tüm ülkeler için geçerli. Yalnızca bir üssün kurulması bütün bir uydu üzerinde hakimiyet ilan etmek için mutlaka kâfi olmayacakken, bu türlü bir tezin muazzam teknolojik, ekonomik ve yasal zorlukları da bulunuyor. Varsayım edebileceğiniz üzere, Ay’a bir uzay aracı göndermek bile ucuz bir süreç değilken hakimiyet ilan etmenin neredeyse hiçbir ekonomik yararı bulunmuyor.
Yasal açıdan bakıldığında ise, şu anda yürürlükte olan milletlerarası uzay kanunları sebebiyle Çin’in Ay üzerinde hakimiyet ilan etmesi mümkün değil. 1967 yılında kabul edilen ve ortalarında Çin’in de bulunduğu 134 ülke tarafından imzalanan Dış Uzay Anlaşması’nda açık bir formda “Ay ve öteki uzay cisimleri de dahil olmak üzere dış uzay, hükümdarlık savı, kullanım yahut işgal ya da diğer rastgele bir halde ulusal ele geçirmeye tabi değildir” deniliyor. Hasılı bu muahedeyi imzalayan rastgele bir ülkenin bu türlü bir savda bulunması bu mutabakatın ihlali manasına gelir ve bunun da Dünya’da çok önemli sonuçları olabilir.