Nasreddin Hoca 13 yüzyıl Anadolusunda yaşadığına inanılan bir halk müziği bilgesinin adı olup, Türk folklorunun en kayda değer fıkra kahramanıdır
Yazıya geçirilmiş ilk Nasrettin Hoca hikayesi 1480 tarihli Sarı Saltuk'un hayatını anlatan Ebul Hayr Ruminin Saltuknamesi'de bulunmaktadır Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem Sultan'ın şehzadeliği sırasında verdiği açıklamalar üstüne Ebül hayr Rumi kadar Saltukname yedi yıllık bir egzersiz sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır Abdullah Efendi´de başlamış ve tahsilinin sonunda babasının yerine köyünde imamlık yılında vefat ettiği şeklindeki söylenti göz önüne alınırsa, onun, Selçuklular devrinde yaşadığını ve Timur Han ile görüşmediğini dikkate almak gerekir
Nasreddin Öğretmen, insanlara içten yolu bildiren, iyilikleri gösteren, doğruya sevk eden ve kötülüklerden sakındıran bir veli idi Bu işi yaparken tabiatı icabı kendisine has bir yol tutmuştur Böylece hakkın anlatılması ve cemiyetteki bozuk yönlerin düzeltilmesi için, meseleyi halkın anlayacağı bir dil ve üslub ile, gayet manidar latifeler halinde kısa ve öz olarak dile getirmiştir Özhan Öztürk Nasreddin Hoca'nın Moğol işgali aşağıda kıvranan Anadolu halkının biçare yazgısının sembolü olduğunu, yazılı basının olmadığı bir dönemde yöneticiler ve millet düzeninin eleştirisi Hocanın ağzından dile getirildiğine 1 Pertev Naili Boratav
Bu latifelerin toplandığı eserlerden biri, Londra´da British Museum´da Haza Tercemei Nasreddin Efendi Rahme başlıklı yazma eserdir Ancak bu eserdeki latifelerin bir kısmı, onun üslubuna ve nükte tekniğine uymamaktadır Nitekim eserin sonunda bu şart: İşte Nasreddin Efendinin kibarı evliyadan (Evliyanın Büyüklerinden) olduğuna şek ve kararsızlık yoktur Merhumun bu kıssalardan haberi var, değil böyle yazmışlar Her kim okuyup tamamında bu merhumun ruhu için bir Fatiha bağışlarsa, Hak sübhane ve teala ol kimsenin ahir ve akıbetini hayr eyleyebiçiminde belirtilmiştir Hem, Nasreddin Öğretmen adlı eserde başka nüktelerine yer verilmiştir
Nasreddin Hoca, fert ve toplumu her yönüyle çok iyi tanımış, insanların aile, komşuluk, arkadaşlık, ticari münasebetlerine ait cemiyette gördüğü aksaklıkları düzeltmek ve onlara tavsiye etmek maksadıyla nüktelerle dile getirmiş, onları düşünmeye ve doğruya sevk etmiştir Sosyologlar ve psikologlar, insanı ve cemiyeti tanıyıp, onların değişik yönlerini çözümlemek için onun latifelerinden fazla istifade etmişlerdir dönemin meşhur kadılarının bile Nasrettin Hocadan takviye ve öğüt aldığı söylenir Nasreddin Hoca fıkraları, batı dillerine de çevrilmiş ve bu dillerde Hoca hakkında mühim neşriyat yapılmıştır Bunlar aralarında Pierre Mille´in Nasreddin et son epouse adlı kitabı, Edmonde Savussey´in La Litterature Populaire Turque adlı eserindeki Nasreddin Hoca bölümü, Jean Paul Carnier´in Nasreddin Öğretmen et ses Histoires Turques adlı eserleri zikretmek yerinde olur *
Yazıya geçirilmiş ilk Nasrettin Hoca hikayesi 1480 tarihli Sarı Saltuk'un hayatını anlatan Ebul Hayr Ruminin Saltuknamesi'de bulunmaktadır Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem Sultan'ın şehzadeliği sırasında verdiği açıklamalar üstüne Ebül hayr Rumi kadar Saltukname yedi yıllık bir egzersiz sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır Abdullah Efendi´de başlamış ve tahsilinin sonunda babasının yerine köyünde imamlık yılında vefat ettiği şeklindeki söylenti göz önüne alınırsa, onun, Selçuklular devrinde yaşadığını ve Timur Han ile görüşmediğini dikkate almak gerekir
Nasreddin Öğretmen, insanlara içten yolu bildiren, iyilikleri gösteren, doğruya sevk eden ve kötülüklerden sakındıran bir veli idi Bu işi yaparken tabiatı icabı kendisine has bir yol tutmuştur Böylece hakkın anlatılması ve cemiyetteki bozuk yönlerin düzeltilmesi için, meseleyi halkın anlayacağı bir dil ve üslub ile, gayet manidar latifeler halinde kısa ve öz olarak dile getirmiştir Özhan Öztürk Nasreddin Hoca'nın Moğol işgali aşağıda kıvranan Anadolu halkının biçare yazgısının sembolü olduğunu, yazılı basının olmadığı bir dönemde yöneticiler ve millet düzeninin eleştirisi Hocanın ağzından dile getirildiğine 1 Pertev Naili Boratav
Bu latifelerin toplandığı eserlerden biri, Londra´da British Museum´da Haza Tercemei Nasreddin Efendi Rahme başlıklı yazma eserdir Ancak bu eserdeki latifelerin bir kısmı, onun üslubuna ve nükte tekniğine uymamaktadır Nitekim eserin sonunda bu şart: İşte Nasreddin Efendinin kibarı evliyadan (Evliyanın Büyüklerinden) olduğuna şek ve kararsızlık yoktur Merhumun bu kıssalardan haberi var, değil böyle yazmışlar Her kim okuyup tamamında bu merhumun ruhu için bir Fatiha bağışlarsa, Hak sübhane ve teala ol kimsenin ahir ve akıbetini hayr eyleyebiçiminde belirtilmiştir Hem, Nasreddin Öğretmen adlı eserde başka nüktelerine yer verilmiştir
Nasreddin Hoca, fert ve toplumu her yönüyle çok iyi tanımış, insanların aile, komşuluk, arkadaşlık, ticari münasebetlerine ait cemiyette gördüğü aksaklıkları düzeltmek ve onlara tavsiye etmek maksadıyla nüktelerle dile getirmiş, onları düşünmeye ve doğruya sevk etmiştir Sosyologlar ve psikologlar, insanı ve cemiyeti tanıyıp, onların değişik yönlerini çözümlemek için onun latifelerinden fazla istifade etmişlerdir dönemin meşhur kadılarının bile Nasrettin Hocadan takviye ve öğüt aldığı söylenir Nasreddin Hoca fıkraları, batı dillerine de çevrilmiş ve bu dillerde Hoca hakkında mühim neşriyat yapılmıştır Bunlar aralarında Pierre Mille´in Nasreddin et son epouse adlı kitabı, Edmonde Savussey´in La Litterature Populaire Turque adlı eserindeki Nasreddin Hoca bölümü, Jean Paul Carnier´in Nasreddin Öğretmen et ses Histoires Turques adlı eserleri zikretmek yerinde olur *