Noktalama İşaretleri ve kullanıldıkları yerler hakkında bilgi
Noktalama işaretleri dilimizde ilk kez Tanzimat doneminde kullanılmaya başlanmıştır Noktalama işaretleri, yazıların daha kolay okunmasını ve anlaşılması sağlarBiz konuşurken cumlede anlatmak istediklerimizi ses tonlamalarımızla acık olarak ortaya koyabiliriz Nerede duracağımızı, nerede vurgu yapacağımızı biliriz
NOKTA İŞARETİ
Hukum, yargı bildiren, anlamca tamamlanmış cumlelerin sonunda kullanılır
Bu kitabı mutlaka okumalıyım
Yazarlar bir bir kitaplarını imzaladı
Kelimelerin kısaltılarak yazılmaları halinde kullanılır
Dr Doc Prof İst vb, Cad, Sok, Alm, Ar, Far, Fr, İng
Seni bir de Dr Yalcın Bey’e goturelim
Askerlere Yzb Rasim emir vermiş
Kelimelerin baş harflerinin alınmasıyla yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz
TBMM, TDK, D, B, K, G, KB, GB, KD, GD (sekizi de yon), m, cm, g, kg, l, C, Fe
Bu urunlerin TSE belgeleri var
Tarihlerde gun, ay ve yılı ayırmak icin kullanılır
25072003 tarihinde mezun olduk
Rakamla sıra bildirilen durumlarda “ncı, nci eklerinin yerine kullanılır
OSS'de 4 olarak buyuk başarı elde etti
Saat ve dakikaların yazımında kullanılır
Sergi yarın 930'da acılacak
Matematikte carpı işareti yerine kullanılabilir
6 3 18
VİRGUL İŞARETİ ,
Peş peşe gelen eş gorevli sozcuk aralarında kullanılır
Yağmur, kar, camur demeden yoluna devam etti
cumlesinde nesnelerin ayrılmasında,
Kucuk, guzel bir evi vardı
cumlesinde sıfatların ayrılmasında kullanılmıştır
Anlamca karışan oğelerin ayrılmasında kullanılır
Yaşlı adamın yanına yaklaştı
Yaşlı, adamın yanına yaklaştı
cumlesinde virgul ozneyi ayırmakta kullanılmıştır Eğer olmasaydı, “yaşlı sozu sıfat olurdu
Ara sozlerin başında ve sonunda kullanılır
Bu evi, cocukluğumun gectiği yeri, asla sattırmam
İcinde başka virgul bulunmayan sıralı cumlelerin ayrılmasında kullanılır
Bzi cağırdı, kendisi gelmedi
Cumle icindeki unlem bildiren sozcuklerden sonra kullanılır
Yoo, bu kadarına da pes doğrusu!
Seslenme bildiren sozcuklerden sonra kullanılır
Arkadaşlar, biraz beni dinler misiniz?
NOKTALI VİRGUL İŞARETİ ;
Aralarında şekil ve anlam bakımından ilişki bulunan, duraklaması kısa olan cumlelerin arasına konur
At olur, meydan kalır; yiğit olur şan kalır
Birbirine bağlacla bağlanmış cumlelerde bağlactan once kullanılır
Beni davet etmediniz; ama bunun icin size kızmıyorum
Virgulle ayrılmış ornekleri farklı orneklerden ayırmak icin kullanılır:
Portakal, mandalina, muz; lahana, pırasa, ıspanak; biskuvi, kraker, cikolata…
Oznenin diğer oğelerle karıştığı yerlerde kullanılır
Kucuk; eski bir eve girdi
cumlesinde giren “kucuktur Eğer virgul koysaydık bu sozcuk evin sıfatı olarak da duşunulebilirdi
İKİ NOKTA İŞARETİ :
Bir cumlenin sonunda acıklama veya ornek verilecekse kullanılır
Başarmak icin bir tek şart vardır: Calışmak
Kavramlar tanımlanırken ya da acıklanırken kullanılır
İsim: Varlıkları, kavramları karşılayan sozcuklerdir
Konuşma metinlerinde kullanılır
Ali: “Ne zaman geldiniz eve? diye sordu
UC NOKTA İŞARETİ
Benzer orneklerle devam edilebileceğini gostermek icin kullanılır
Bahcemizde kiraz, erik, … daha bircok meyve ağacı vardı
Anlamca bitirilmemiş cumlelerin sonunda kullanılır
Bir de istediğimi almamışsa…
Soylenmek istenmeyen kelimeler yerine kullanılır
Toplantıya gelenler arasında … var mıydı?
Alıntılarda; başta ortada ve sonda alınmayan kelime ve bolumlerin yerine konur
Ahmet Haşim “… sozden ziyade musikiye yakın … sozleriyle tanımlamıştır şiiri
Sozun bir yerde kesildiğini anlatmak icin kullanılır
– Nicin gelmedin?
– Benim …
– Mazereti bırak da gerceği soyle
Yuklemi bulunmayan cumlelerin sonunda kullanılır
Karşıda başı dumanlı dağlar … Yan tarafta kucuk bir dere …
SIRA NOKTALAR
Şiirde veya yazıda alınmayan kısımların yerine kullanılır
Ne sitem ne korku yalnızlıktan
…
Suslenmiş gemiler gecse acıktan
…
dizelerindeki kafiyeleri inceleyelim
Konuşmalarda kişinin sustuğunu gostermek icin kullanılır
– Neden geldin?
– …
– Seni o mu cağırdı?
KISA CİZGİ İŞARETİ
Cumle sonunda sozcuk yarım kaldığında kullanılır
Şiir konusunda ……………………………………………………………… olduğunu du
yunca cok sevindim
Cumle icindeki ara sozlerin başında ve sonunda kullanılır
Butun bebekler Zeynep haric coktan uykuya dalmışlardı
Bir olayın başlangıc ve bitiş tarihleri arasında kullanılır
İkinci dunya savaşı (19391945) tam altı yıl surmuştur
Birbiriyle ilgi kurulan iki ismin arasında kullanılır
Turkiye Azerbaycan ilişkileri oldukca iyidir
Galatasaray – Fenerbahce karşılaşması
Dilbilgisinde eklerin ve mastar halindeki fiillerin gosterilmesinde kullanılır
Kitapcı sozcuğu “cı yapım ekini almıştır
Calışkan sozcuğu “calışfiilinden turemiştir
Osmanlıca tamlamalarda kullanılır
Aşkı Memnu, bulbuli şeyda
UZUN CİZGİ İŞARETİ —
Konuşma metinlerinde, konuşmaların başında kullanılır Konuşma cizgisi de denir
– Sen de bizimle gelecek misin?
– Neden gelmeyeyim?
– Hic, sordum sadece
Not: Konuşmalar tırnak icinde verildiği zaman konuşma cizgisi kullanılmaz
KESME İŞARETİ '
Ozel isimlerdeki cekim eklerini ayırmak icin kullanılır
Bu konuda bir de Ahmet’in fikrini alalım
Not: ozel isim, yapım eki almışsa cekim ekleri kesmeyle ayrılmaz
Bu soruyu bir de İzmirlilere soralım
Kısaltmalara ek geldiğinde kullanılır
Sorun BM’de goruşulecekmiş
Sayılara ek getirilirken kullanılır
Ders 0945'te başlayacaktır
Anlamca karışan sozcuklerin yazımında kullanılır
Bu sorunun nasıl cozuleceğini bilmiyorum
Cumleside altı cizili sozun “soru mu yoksa “sorun mu olduğu belli değil Bu karışıklığı kesmeyle giderebiliriz “Bu soru’nun nasıl cozuleceğini bilmiyorum
cumlesinde sozcuğun “soru olduğu acıklanmış olur
SORU İŞARETİ ?
Soru anlamı taşıyan cumlelerin sonunda kullanılır
Ne zaman geleceksiniz?
Not: İcinde soru eki olduğu halde soru anlamı vermeyen cumlelerde bu işaret kullanılmaz
Evden cıktım mı doğru sendeyim
Sozcuğun karşıt anlamının ifade edilmek istendiği yerlerde kullanılır
Burada ondan daha akıllı (?) biri var mı ki?
Kesin olarak bilinmeyen tarihler yerine kullanılır
Yunus Emre (1240?1320), (Doğum yeri: ?), ( ?1120)
TIRNAK İŞARETİ “
Cumle icinde başkasına ait sozleri belirtmek icin kullanılır
Ataturk, “Ne Mutlu Turk’um Diyene sozunu bizzat soylemiştir
Cumlede gecen kitap, dergi isimleri tırnak icine alınabilir
Bu derste “Aşkı Memnu romanını inceledik
Not: Tırnak icindeki soze ek gelirse, tırnaktan sonra gelir ve kesme kullanılmaz
Siz bir de Haşim’in “O Belde sini okuyun
Alıntılar tırnak icine alınarak verilir
Yunus’un “Bana seni gerek seni dizesi, amacını ortaya koyar
Not: Tırnak icindeki cumlenin icinde bir tırnak daha kullanmak gerekirse bu kez tekli tırnak (‘ ’) kullanılır
“Haşim, şiirin yoruma acık olmasını ister ve daima ‘Şiir her okuyanda ayrı duygular uyandırmalıdır’ der
Cumlede vurgulanmak istenen sozcukler tırnak icine alınabilir
Mehmet'in soyledikleri “vaad değil “gercektir
PARANTEZ İŞARETİ ( )
Cumlede gecen herhangi bir sozcuğun acıklanması durumunda kullanılır
Kıbrıs konusunda iki ulke (Turkiye ve Yunanistan) hicbir zaman anlaşamaz
Cumle icinde bir sozcuğun eş anlamlısı verilirse kullanılır
Bu dizede teşhis (kişileştirme) yapılmış
Yabancı sozcuklerin okunuşu parantez icinde gosterilir
Bacon (Beykın) unlu bir deneme yazarıdır
Cumle icinde kullanılan tarihler ya da bir sozcuğun anlamıyla ilgili noktalamalar parantez icine alınır
Bu oğretim yılında (1991 – 1992), devlet yine gelişmiş eğitim sistemleri deneyecekmiş
Tiyatro metinlerinde hareketleri anlatan bolumler parantez icine alınır
Adam (başını one eğerek): “Bilmiyorum dedi
UNLEM İŞARETİ !
Unlem cumlelerinin sonunda kullanılır
Hey, bana bak!
Yandım!
Aman Allah’ım!
Not: Bir sozun yanında parantez icinde unlem işareti bulunuyorsa, o soze inanılmadığını gosterir
Ne kadar nazik (!) biri olduğunu goreceksin
Noktalama işaretleri dilimizde ilk kez Tanzimat doneminde kullanılmaya başlanmıştır Noktalama işaretleri, yazıların daha kolay okunmasını ve anlaşılması sağlarBiz konuşurken cumlede anlatmak istediklerimizi ses tonlamalarımızla acık olarak ortaya koyabiliriz Nerede duracağımızı, nerede vurgu yapacağımızı biliriz
NOKTA İŞARETİ
Hukum, yargı bildiren, anlamca tamamlanmış cumlelerin sonunda kullanılır
Bu kitabı mutlaka okumalıyım
Yazarlar bir bir kitaplarını imzaladı
Kelimelerin kısaltılarak yazılmaları halinde kullanılır
Dr Doc Prof İst vb, Cad, Sok, Alm, Ar, Far, Fr, İng
Seni bir de Dr Yalcın Bey’e goturelim
Askerlere Yzb Rasim emir vermiş
Kelimelerin baş harflerinin alınmasıyla yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz
TBMM, TDK, D, B, K, G, KB, GB, KD, GD (sekizi de yon), m, cm, g, kg, l, C, Fe
Bu urunlerin TSE belgeleri var
Tarihlerde gun, ay ve yılı ayırmak icin kullanılır
25072003 tarihinde mezun olduk
Rakamla sıra bildirilen durumlarda “ncı, nci eklerinin yerine kullanılır
OSS'de 4 olarak buyuk başarı elde etti
Saat ve dakikaların yazımında kullanılır
Sergi yarın 930'da acılacak
Matematikte carpı işareti yerine kullanılabilir
6 3 18
VİRGUL İŞARETİ ,
Peş peşe gelen eş gorevli sozcuk aralarında kullanılır
Yağmur, kar, camur demeden yoluna devam etti
cumlesinde nesnelerin ayrılmasında,
Kucuk, guzel bir evi vardı
cumlesinde sıfatların ayrılmasında kullanılmıştır
Anlamca karışan oğelerin ayrılmasında kullanılır
Yaşlı adamın yanına yaklaştı
Yaşlı, adamın yanına yaklaştı
cumlesinde virgul ozneyi ayırmakta kullanılmıştır Eğer olmasaydı, “yaşlı sozu sıfat olurdu
Ara sozlerin başında ve sonunda kullanılır
Bu evi, cocukluğumun gectiği yeri, asla sattırmam
İcinde başka virgul bulunmayan sıralı cumlelerin ayrılmasında kullanılır
Bzi cağırdı, kendisi gelmedi
Cumle icindeki unlem bildiren sozcuklerden sonra kullanılır
Yoo, bu kadarına da pes doğrusu!
Seslenme bildiren sozcuklerden sonra kullanılır
Arkadaşlar, biraz beni dinler misiniz?
NOKTALI VİRGUL İŞARETİ ;
Aralarında şekil ve anlam bakımından ilişki bulunan, duraklaması kısa olan cumlelerin arasına konur
At olur, meydan kalır; yiğit olur şan kalır
Birbirine bağlacla bağlanmış cumlelerde bağlactan once kullanılır
Beni davet etmediniz; ama bunun icin size kızmıyorum
Virgulle ayrılmış ornekleri farklı orneklerden ayırmak icin kullanılır:
Portakal, mandalina, muz; lahana, pırasa, ıspanak; biskuvi, kraker, cikolata…
Oznenin diğer oğelerle karıştığı yerlerde kullanılır
Kucuk; eski bir eve girdi
cumlesinde giren “kucuktur Eğer virgul koysaydık bu sozcuk evin sıfatı olarak da duşunulebilirdi
İKİ NOKTA İŞARETİ :
Bir cumlenin sonunda acıklama veya ornek verilecekse kullanılır
Başarmak icin bir tek şart vardır: Calışmak
Kavramlar tanımlanırken ya da acıklanırken kullanılır
İsim: Varlıkları, kavramları karşılayan sozcuklerdir
Konuşma metinlerinde kullanılır
Ali: “Ne zaman geldiniz eve? diye sordu
UC NOKTA İŞARETİ
Benzer orneklerle devam edilebileceğini gostermek icin kullanılır
Bahcemizde kiraz, erik, … daha bircok meyve ağacı vardı
Anlamca bitirilmemiş cumlelerin sonunda kullanılır
Bir de istediğimi almamışsa…
Soylenmek istenmeyen kelimeler yerine kullanılır
Toplantıya gelenler arasında … var mıydı?
Alıntılarda; başta ortada ve sonda alınmayan kelime ve bolumlerin yerine konur
Ahmet Haşim “… sozden ziyade musikiye yakın … sozleriyle tanımlamıştır şiiri
Sozun bir yerde kesildiğini anlatmak icin kullanılır
– Nicin gelmedin?
– Benim …
– Mazereti bırak da gerceği soyle
Yuklemi bulunmayan cumlelerin sonunda kullanılır
Karşıda başı dumanlı dağlar … Yan tarafta kucuk bir dere …
SIRA NOKTALAR
Şiirde veya yazıda alınmayan kısımların yerine kullanılır
Ne sitem ne korku yalnızlıktan
…
Suslenmiş gemiler gecse acıktan
…
dizelerindeki kafiyeleri inceleyelim
Konuşmalarda kişinin sustuğunu gostermek icin kullanılır
– Neden geldin?
– …
– Seni o mu cağırdı?
KISA CİZGİ İŞARETİ
Cumle sonunda sozcuk yarım kaldığında kullanılır
Şiir konusunda ……………………………………………………………… olduğunu du
yunca cok sevindim
Cumle icindeki ara sozlerin başında ve sonunda kullanılır
Butun bebekler Zeynep haric coktan uykuya dalmışlardı
Bir olayın başlangıc ve bitiş tarihleri arasında kullanılır
İkinci dunya savaşı (19391945) tam altı yıl surmuştur
Birbiriyle ilgi kurulan iki ismin arasında kullanılır
Turkiye Azerbaycan ilişkileri oldukca iyidir
Galatasaray – Fenerbahce karşılaşması
Dilbilgisinde eklerin ve mastar halindeki fiillerin gosterilmesinde kullanılır
Kitapcı sozcuğu “cı yapım ekini almıştır
Calışkan sozcuğu “calışfiilinden turemiştir
Osmanlıca tamlamalarda kullanılır
Aşkı Memnu, bulbuli şeyda
UZUN CİZGİ İŞARETİ —
Konuşma metinlerinde, konuşmaların başında kullanılır Konuşma cizgisi de denir
– Sen de bizimle gelecek misin?
– Neden gelmeyeyim?
– Hic, sordum sadece
Not: Konuşmalar tırnak icinde verildiği zaman konuşma cizgisi kullanılmaz
KESME İŞARETİ '
Ozel isimlerdeki cekim eklerini ayırmak icin kullanılır
Bu konuda bir de Ahmet’in fikrini alalım
Not: ozel isim, yapım eki almışsa cekim ekleri kesmeyle ayrılmaz
Bu soruyu bir de İzmirlilere soralım
Kısaltmalara ek geldiğinde kullanılır
Sorun BM’de goruşulecekmiş
Sayılara ek getirilirken kullanılır
Ders 0945'te başlayacaktır
Anlamca karışan sozcuklerin yazımında kullanılır
Bu sorunun nasıl cozuleceğini bilmiyorum
Cumleside altı cizili sozun “soru mu yoksa “sorun mu olduğu belli değil Bu karışıklığı kesmeyle giderebiliriz “Bu soru’nun nasıl cozuleceğini bilmiyorum
cumlesinde sozcuğun “soru olduğu acıklanmış olur
SORU İŞARETİ ?
Soru anlamı taşıyan cumlelerin sonunda kullanılır
Ne zaman geleceksiniz?
Not: İcinde soru eki olduğu halde soru anlamı vermeyen cumlelerde bu işaret kullanılmaz
Evden cıktım mı doğru sendeyim
Sozcuğun karşıt anlamının ifade edilmek istendiği yerlerde kullanılır
Burada ondan daha akıllı (?) biri var mı ki?
Kesin olarak bilinmeyen tarihler yerine kullanılır
Yunus Emre (1240?1320), (Doğum yeri: ?), ( ?1120)
TIRNAK İŞARETİ “
Cumle icinde başkasına ait sozleri belirtmek icin kullanılır
Ataturk, “Ne Mutlu Turk’um Diyene sozunu bizzat soylemiştir
Cumlede gecen kitap, dergi isimleri tırnak icine alınabilir
Bu derste “Aşkı Memnu romanını inceledik
Not: Tırnak icindeki soze ek gelirse, tırnaktan sonra gelir ve kesme kullanılmaz
Siz bir de Haşim’in “O Belde sini okuyun
Alıntılar tırnak icine alınarak verilir
Yunus’un “Bana seni gerek seni dizesi, amacını ortaya koyar
Not: Tırnak icindeki cumlenin icinde bir tırnak daha kullanmak gerekirse bu kez tekli tırnak (‘ ’) kullanılır
“Haşim, şiirin yoruma acık olmasını ister ve daima ‘Şiir her okuyanda ayrı duygular uyandırmalıdır’ der
Cumlede vurgulanmak istenen sozcukler tırnak icine alınabilir
Mehmet'in soyledikleri “vaad değil “gercektir
PARANTEZ İŞARETİ ( )
Cumlede gecen herhangi bir sozcuğun acıklanması durumunda kullanılır
Kıbrıs konusunda iki ulke (Turkiye ve Yunanistan) hicbir zaman anlaşamaz
Cumle icinde bir sozcuğun eş anlamlısı verilirse kullanılır
Bu dizede teşhis (kişileştirme) yapılmış
Yabancı sozcuklerin okunuşu parantez icinde gosterilir
Bacon (Beykın) unlu bir deneme yazarıdır
Cumle icinde kullanılan tarihler ya da bir sozcuğun anlamıyla ilgili noktalamalar parantez icine alınır
Bu oğretim yılında (1991 – 1992), devlet yine gelişmiş eğitim sistemleri deneyecekmiş
Tiyatro metinlerinde hareketleri anlatan bolumler parantez icine alınır
Adam (başını one eğerek): “Bilmiyorum dedi
UNLEM İŞARETİ !
Unlem cumlelerinin sonunda kullanılır
Hey, bana bak!
Yandım!
Aman Allah’ım!
Not: Bir sozun yanında parantez icinde unlem işareti bulunuyorsa, o soze inanılmadığını gosterir
Ne kadar nazik (!) biri olduğunu goreceksin