AK Parti Çorum Milletvekili Oğuzhan Kaya ile AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyan Nükleer Düzenleme Kanunu Teklifi TBMM Sanayi, Ticaret, Güç, Natürel Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Kurulunda kabul edildi.
Teklifle, nükleer güç ve iyonlaştırıcı radyasyona ait faaliyetler üzerinde düzenleme, kıymetlendirme, yetkilendirme, denetleme faaliyetleri ve yaptırımları uygulayabilme yetkisini haiz Nükleer Düzenleme Kurumunun yetki, sorumlulukları ile nükleer ziyanlar hakkında tüzel sorumluluk rejiminin belirlenmesi amaçlanıyor.
Nükleer güç ve iyonlaştırıcı radyasyona ait faaliyetler ve bu faaliyetlerle ilgili kişi, tesis, aygıt ve unsurlar de düzenleme kapsamında yer alacak.
Teklifte, nükleer ziyanlara ait tüzel sorumluluk kararlarının uygulanmasında yer verilmeyen tanımlar konusunda Paris Mukavelesi'nde yer alan tanımlar temel alınacak.
Düzenlemeyle nükleer güç ve iyonlaştırıcı radyasyona ait yürütülecek faaliyetler konusunda genel unsurlar de belirleniyor.
Nükleer güç ve nükleer unsurlarla ilgili rastgele bir faaliyeti yürütecek gerçek yahut hukuksal bireyler, Türkiye'nin taraf olduğu nükleer teminat ile ilgili memleketler arası mutabakat ve mukavelelere uymakla yükümlü olacak.
Çalışanların, halkın, etrafın ve gelecek kuşakların radyasyona maruz kalma riskini içeren her türlü faaliyette; faaliyetin kişisel yahut toplumsal açıdan yarar sağlaması, faaliyet nedeniyle maruz kalınabilecek radyasyon dozlarının mümkün ve makul olan en düşük seviyede tutulması, bu radyasyon dozlarının Nükleer Düzenleme Kurumunca belirlenen doz sonlarını aşmaması unsurları temel alınacak.
Nükleer güç ve radyasyona ait faaliyetler ile bu faaliyetlerle ilgili kişi, tesis, aygıt ve hususlar güvenlik, emniyet ve nükleer garanti açısından düzenleyici denetime tabi olacak. Düzenleyici denetime ait verilecek muafiyetler ile bu muafiyetlerin hudut ve şartları, güvenlik ve emniyetle ilgili gerekleri karşılayacak halde, dereceli yaklaşım temel alınarak Nükleer Düzenleme Kurumunca yönetmelikle belirlenecek.
Düzenleme kapsamındaki faaliyetlerde güvenlik ve emniyet, öncelikli olarak sağlanacak.
Çalışanların, halkın, etrafın ve gelecek kuşakların radyasyona maruz kalması riskini doğuracak her türlü faaliyete ait bu riskten etkilenebilecek bireylerin bilgilendirilmesi temel olacak.
Yetkilendirme ve denetim
Nükleer güç ve iyonlaştırıcı radyasyona ait faaliyetler, Nükleer Düzenleme Kurumuna bildirimde bulunulmaksızın yahut kurumdan yetki alınmaksızın yürütülemeyecek. Bu faaliyetleri yürütmek isteyen gerçek yahut hükmî şahıslar Nükleer Düzenleme Kurumuna başvuracak. Kurum güvenlik yahut emniyetle ilgili unsurları temel alarak bildirim yahut yetkilendirme gerektiren faaliyetleri belirleyecek.
Nükleer Düzenleme Kurumundan nükleer tesis, radyasyon tesisi, radyoaktif atık tesisi işletmek ve radyasyon uygulamalarını yürütmek için lisans alınacak. Kurumdan sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları yahut Türkiye Cumhuriyeti mevzuatına nazaran kurulmuş hükmî şahıslar lisans alabilecek.
Nükleer Düzenleme Kurumundan nükleer tesis, radyasyon tesisi, radyoaktif atık tesislerinin inşa edilmesi, işletmeye alınması, işletmeden çıkarılması, yine işletmeye geçilmesi ile tesiste güvenlik ve emniyeti ilgilendiren değişiklik yapılması için müsaade alınacak.
Ayrıca radyoaktif hususların ihracatı, ithalatı, taşınması, transit geçirilmesi, nükleer teminat kapsamında, nükleer alanda kullanılmak için özel dizaynlanmış yahut hazırlanmış husus, gereç, ekipman, sistem, bileşen ve ilgili teknoloji ile nükleer çift kullanımlı husus, materyal, ekipman, sistem, bileşen ve ilgili teknolojinin ihracatı; nükleer teminat kapsamında kurum tarafından belirlenen unsur, gereç, ekipman, sistem, bileşen yahut ilgili teknolojinin ithalatı ile güvenlik, emniyet ve nükleer teminat dikkate alınarak kurum tarafından belirlenen başka faaliyetler için müsaade alınması mecburî olacak.
Düzenleme kapsamındaki faaliyetlere ait Nükleer Düzenleme Kurumunca belirlenen faaliyetlerde misyon alacak çalışana radyasyondan korunmaya yönelik eğitim veren hukuksal bireyler, radyasyondan korunmaya yönelik hizmet verecek şahıslar, faaliyetlerde misyon alacak işçi, ekipman imalatı yapan şahıslar ile üçüncü taraf nezareti yapan şirketler için kurumdan yetki dokümanı alınacak.
Nükleer Düzenleme Kurumu, yetkilendirilen şahıslara öteki bireyler tarafından verilecek hizmetler yahut güvenlik, emniyet ve nükleer teminata tesir edebilecek öbür faaliyetler için yetki dokümanı alma yükümlülüğü getirebilecek.
Kurum yetkilendirdiği bir faaliyet için güvenlik, emniyet ve nükleer garantiye ait uyulması gereken şartlar da dahil olmak üzere gerekli yetki şartlarını belirleyecek.
Kurum tarafından verilen lisans, müsaade ve yetki dokümanı devredilemeyecek.
Bildirimlere ve yetkilendirmelere ait süreçler, yetkilendirme şartları, müracaat, yetkilerin kapsamı ve geçerlilik müddetleri ile yetkinin yenilenmesi, kısıtlanması, askıya alınması, iptali yahut daha evvel yetkilendirilmiş bir faaliyet için diğer bir kişinin yetkilendirilmesine ait mevzular, Nükleer Düzenleme Kurumunca ilgili bakanlıkların görüşü alınarak yönetmelikle belirlenecek.
Yetkilendirilen hükmî bireyler, verilen yetkinin şartları kapsamında her türlü sorumluluk kendilerinde olmak üzere faaliyet sırasında radyasyondan korunma, güvenlik ve emniyeti sağlayacak.
Bir faaliyetin yürütülmesinde güvenlik, emniyet ve nükleer garantinin sağlanmasında asıl sorumluluk yetkilendirilen bireye ilişkin olacak. Verilen yetkinin şartlarına ve mevzuata uymak, düzenleyici denetim altında olmak yahut yükümlülüklerini yerine getirmek üzere görevlendirme yapmak, hizmet almak yetkilendirilen kişinin sorumluluğunu azaltmayacak yahut ortadan kaldırmayacak.
Yetkilendirilen bireyler, faaliyete ait yükümlülükleri sona ermeden, faaliyetin yürütüldüğü yeri yahut tesisi, nükleer maddeyi, radyoaktif kaynağı yahut radyoaktif atığı sahipsiz kalacak halde terk edemeyecek.
Yetkilendirilen kişinin sorumlulukları, düzenleyici denetimden çıkarılma ile sona erecek. Yetkilendirilen kişinin işi bırakması, yetkisinin kısıtlanması, askıya alınması ya da iptal edilmesi ve gibisi durumlar sorumluluğunu ortadan kaldırmayacak.
Nükleer tesisler, radyasyon tesisleri yahut radyoaktif atık tesislerinin kurulacağı saha Nükleer Düzenleme Kurumu onayına tabi olacak. Kurum, faaliyetlere ait radyasyondan korunma, güvenlik, emniyet ve nükleer garantiyi dikkate alarak onaya tabi öteki konular belirleyebilecek.
Nükleer Düzenleme Kurumu; çalışanların, halkın, etrafın ve gelecek jenerasyonların radyasyondan korunmasına tesir edebilecek faaliyetler için uygunluk ölçütleri belirleyebilecek ve onaya tabi tutabilecek.
Düzenleme kapsamındaki faaliyetler ve yetkilendirilen şahıslar Nükleer Düzenleme Kurumunun kontrolüne tabi olacak. Kurum, yetkilendirme kapsamında yetkilendirilen bireylerin yüklenici, alt yüklenici, tedarikçi ve alt tedarikçilerinin faaliyetlerini de denetleyebilecek.
Kurum kontrol ve yerinde inceleme kapsamında, sonuçları prestijiyle kurum açısından bağlayıcı olmayacak halde inceleme, araştırma, tespit ve raporlama yapmak üzere ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşları, özel hukuk hükmî bireyleri ve gerçek bireylerden teknik takviye hizmeti alabilecek.
Lisans verilen nükleer tesislerin ve radyoaktif atık tesislerinin alanlarında yapılacak yapılar hakkında Yapı Kontrolü Hakkında Kanun kararları ile İmar Kanunu'nun fenni mesuliyete ait kararları uygulanmayacak. Bu yapılara ait her türlü sorumluluk yetkilendirilen şahsa ilişkin olacak. Bu yapıların kontrolü Nükleer Düzenleme Kurumunca yapılacak. Bu durum yetkilendirilen kişinin sorumluluğunu kısmen yahut büsbütün ortadan kaldırmayacak. Kontroller bu hususta ihtisas sahibi olan kamu kurum ve kuruluşları ile birlikte de yapılabilecek. Kurumun bu kapsamdaki talepleri ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşları tarafından gecikmeksizin karşılanacak.
Nükleer Düzenleme Kurumunun kontrolüne ek olarak yetkilendirilen hukuksal bireyler, nükleer tesis yahut radyoaktif atık tesisine ait yapıların kontrolü de dahil olmak üzere kurum tarafından belirlenen faaliyetlerin üçüncü taraf nezareti için yetkilendirilmiş şirketlerden hizmet alacak.
Denetime tabi olanlar, kurum denetçilerinin ve kurum tarafından görevlendirilen bireylerin misyonlarını serbestçe ve vaktinde yerine getirebilmeleri için gerekli kaideleri sağlayacak ve hami güvenlik önlemlerini alacak.
Nükleer teminat kontrolüne tabi olanlar, Memleketler arası Atom Gücü Ajansının Türkiye tarafından onaylanmış denetçileri tarafından yapılan kontrollerde, ilgili mevzuatta belirtilen yükümlülüklerini yerine getirecek. Bu kontrollere Nükleer Düzenleme Kurumu temsilcisi refakat edecek.
