Obezite; Aşırı kiloluluk, hastalık ölçüsüne varan şişmanlık olarak tanımlanır.Genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının normal düzeyin üstüne çıkması ile kendini gösterir. Dünya Sağlık Örgütü ise obeziteyi, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır. Obez insanların yaşıtlarına göre ortalama 15 sene daha az yaşadığı ve yaşam kalitelerinin çok daha düşük olduğu bildirilmektedir.
Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için, alınan enerji ile harcanan enerjinin dengede tutulması önemlidir. Teknolojideki gelişmeler, yaşamı kolaylaştırmakla birlikte, günlük hareketleri önemli ölçüde sınırlamıştır. Harketsiz yaşam sonucu harcanan kalorinin azalması ve beslenme ihtiyacının daha çok fast food ve diğer yüksek kalorili besinler ile karşılanıyor olması gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde obeziteyi önemli bir sağlık problemi haline geitirmiştir.
Sağlık bakanlığı verilerine göre obezite sıklığı;
•Erkeklerde %20,5
•Kadınlarda ise % 41,0
•Toplamda % 30,3 olarak bulunmuştur.
•Çocuklarda ise:
0-5 yaşta obezite sıklığı % 8,5 (erkek %10,1, kız %6,8)
6-18 yaşta obezite sıklığı % 8,2 (erkek %9,1, kız %7,3).' dir.
2008’de, 1.4 milyardan fazla yetişkin fazla kilolu, yarım milyardan fazla yetişkin ise obezdi. Her yıl en az 2.8 milyon kişi fazla kilolu ya da obez olmaktan kaynaklanan sonuçlardan ölmektedir. 1980’den 2008’e obezite sıklığı neredeyse ikiye katladı. Obezite bir zamanlar yüksek gelirli ülkelerle ilişkilendirilirken şimdi düşük ve orta gelirli ülkelerde de yaygın durumdadır.
Obeziteden kaynaklı ölümler, zayıflıktan kaynaklı ölümlerden daha fazla olarak görülmektedir. Küresel olarak, diyabet vakalarının %44’ü, iskemik kalp hastalıklarının % 23’ü ve bazı kanser türlerinin %7-41’i fazla kiloluluk ve obeziteye dayandırılmaktadır.
Toplam yağ alımını sınırlandırıp doymuş yağ yerine doymamış yağları tercih ederek, sebze-meyve, baklagiller, tam tahıllar ve kabuklu yemişlerin tüketimini artırarak, şeker ve tuz alımını kısıtlayarak ve düzenli fiziksel aktivite yaparak kilolarımızı koruyabilir ve sağlıklı taşam sürdürebiliriz.
OBEZİTE NASIL SAPTANIR?
Dünya Sağlık Örgütü’nün obezite sınıflandırması esas alınarak obeziteyi belirlemek için yaygın olarak Beden Kitle İndeksi (BKİ) kullanılmaktadır. BKİ, bireyin vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun (m cinsinden) karesine (BKI=kg/m2) bölünmesiyle elde edilen bir değerdir.
Tablo dünya sağlık örgütü verilerinden alınmştır.
OBEZİTENİN TEDAVİSİ
1.Tıbbi beslenme (diyet) tedavisi,
2.Egzersiz tedavisi
3.Davranış değişikliği tedavisi
4.Farmakolojik tedavi
5.Cerrahi tedavi.
Sınıflandırma BKİ (kg/m2)
Temel kesişim noktaları
Geliştirilmiş kesişim noktaları
Zayıf (düşük ağırlıklı ) 30.00
Şişman I. Derece 30.00 - 34-99
30.00 - 32.49
32.50 - 34.99
Şişman II. Derece 35.00 - 39.99
35.00 - 37.49
37.50 - 39.99
Şişman III. Derece > 40.00 > 40.00
OBEZİTE CERRAHİSİ
Obezite cerrahisinde temel yaklaşım; Besinlerle alınan enerjinin azaltılmasına yönelik bariyatrik cerrahide hedef, besinlerin gastrointestinal sistemde emilimlerini azaltmaktır. Bu amaçla bypass, gastroplasti, gastrik bantlama, gastrik balon vb. yöntemleri kullanılır. Uygun ameliyat yöntemi muayene ve tetkikler sonucunda belirlenir.
Hangi hastalar obezite cerrahisine uygundur.
1-) Vücut kitle indeksi 35 ve üzeri olan ve diyet , egzersiz ve tıbbi tedaviye rağmen zayıflayamayan hastalar
2-) Vücut kitle indeksi 30 üzerinde olan, ancak yüksek tansiyon, kalp hastalıkları,diyabet, , solunum sistemi hastalıkları,uyku apnesi ve eklem hastalıkları gibi nedenlerle yaşam kalitesi ve sağlığı ciddi şekilde etkilenen hastalara önerilmektedir.
Günümüzde en çok tercih edilen 2 obezite (Bariyatrik) cerrahi yöntemi Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide) ve Gastrik Bypass yöntemleridir. Bu ameliyatlar Laparaskopik olarak yapılabilen ameliyatlardır.
Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide)
Tüp mide / sleeve gastrektomi ameliyatı, obezite cerrahisinde tüm dünyada en sık yapılan ameliyattır. Bunun sebebi; ameliyat komplikasyonlarının diğer ameliyat tipleri ile karşılaştırıldığında sleeve gastrektomide daha az olmasındandır. Laparaskopik olarak yapılan bu amneliyatta karın duvarına yapılan 5 yada 6 adet 0,5'er cm'lik kesiler ile kamera ve aletler yardımıyla, midenin büyük kenarı kesilip çıkartılarak 150-200 ml arasındaki hacime sahip bir mide tüpü oluşturulur. Meidenin yaklaşık %85'i çıkartılır. Ameliyatın süresi 60-90 dakika kadardır. Bu ameliyat ile mide hacmi küçültülmesi ve çıkartılan mide bölümünden salgılanan GHRELİN hormonu seviyesindeki düşme sonucunda oluşan tokluk hissi kilo kaybını sağlamaktadır. Ghrelin,tokluk hormonu olarak da bilinir ve iştah merkezini uyaran bir hormondur. Çıkartılan mide dokusu B12 vitamini ve demir emilimine yardımcı bir bölge olduğundan, ameliyat sonrasında hastaların bu maddelerde oluşacak olan eksikliklerinin giderilmesi gerekir.
Ameliyat sonrası dönem
Bütün safhaların öngörüldüğü gibi gitmesi halinde hastanede yatış süresi ortalama 2 gündür Ameliyatınızdan yaklaşık 24 saat sonra radyo opak madde içirilerek bir mide filmi çekilebilir. Akabinde eğer filmde bir olumsuzluk yok ise ağızdan sıvı gıdalara başlanacaktır.
Sıvı beslenme sonrası diyetisyen tarfından görülüp taburcu olduktan sonraki dönemde beslenme ve günlük aktivitelere ait bilgilendirilme sağlanacak ve taburcunuz yapılacaktır.
Taburcu olurken kontrole geleceğiniz tarihler size bildirilecek olup, bu tarihlerde kontrollerinize gelmeniz önemlidir.
Doktorunuzla irtibat kurun
Ameliyat sonrasında bu durumlar oluşursa mutlaka doktorunuzla irtibat kurunuz.
Kanama
39 dereceyi aşan devamlı yüksek ateş Karında gelişen yaygın şiddetli ağrı.
Devamlılık arzeden bulantı veya kusma
Devamlılık arzeden yutma güçlüğü ve öksürük şikayetleri
Bacağın dizden altındaki kısmında ve ayaklarda ağrı, hassasiyet, şişme ve morarma
Sleeve Gastrektomi Sonrası Beslenme
Sleeeve Gastrektomi (Tüp mide) operasyonu sonrasında en az bir hafta süreyle berrak sıvı-düşük şeker diyetinde olunacaktır. Su, çay, meyve çayları, tanesiz et suyu çorba tüketilebilir.
Ameliyattan Bir Hafta Sonra: Hastanın halen yumuşak veya katı gıda almasına izin verilmez. Katı gıdalar ameliyat sonrası dikiş (stapler) hattının açılmasına ve kaçağa neden olabilirler. Aynı şekilde sıvı gıdalar, düşük kalorili ve az yağlı çorbalar, protein içecekleri alınabilir. Bu dönemde bazı cerrahi beslenme destek mamaları kullanılabilir. Alınan sıvı gıdaların düşük kalorili ve yağsız olmasına dikkat edilmelidir.
Ameliyattan 2-5 hafta sonra: Dikiş (stapler) hattında ayrışma riskine bağlı olarak hastalar sadece püre şekline getirilmiş gıdalar almalıdır. Fazla gıda alımı ağrı ve kusmaya neden olabilir. Püre haline getirilmiş et, patates ve her türlü meyve püresi tüketilebilir. Yine düşük kalorili ve yağsız olmalarına dikkat edilmelidir. Ameliyattan sonraki ilk 1 ay Karbonatlı içeceklerin tüketilmesi kesinlikle tüketilmemelidir. Hazır meyve suyu gibi gıdalardan da kaçınılmalıdır.
Ameliyattan 6-12 hafta sonra: Artık yumuşak gıdalara geçilebilir. Peynirler, blenderdan geçirilmiş iyi pişmiş sebzeler, proteinli gıdalar alınabilir. Öğünler arasında en az 4-5 saat olmalı ve her bir öğün minimum 30 dakikada tüketilmelidir.
Ameliyattan 4 ay sonra: Hasta yavaş yavaş ve düzenli olarak normal bir diyete geçebilir. Etler, yumurta, sebzeler ve baklagiller tüketilebilir. Ancak pirinç, makarna, ekmek gibi gıdalar 6. aya kadar tolere edilemeyebilir.
Ameliyattan sonraki ilk 2 yıl boyunca diyet 600-800 kaloride kısıtlanmalıdır.İlk yıl fazla kilonun büyük bölümü verilecektir. Yeterli miktarda kilo kaybı gözlendikten sonra kalori alımı 1000-1200 kaloriye çıkarılabilir. Sleeve gastrektomiden sonra diyet kişinin tolerans düzeyine göre farklılıklar gösterebilir. Buna göre bazı gıdaların eklenmesi veya çıkarılması mümkündür.
Ameliyattan önce ve sonra hasta belli miktarlarda düzenli egzersiz düzenine hazır olmalıdır. Bu, beklenmesi gereken kilo kaybını arttırır ve tekrar kilo almayı engeller.
Sleeve gastrektomi ameliyatı geçiren hastalar hayatları boyunca küçük miktarlarda gıda alabilirler. Ayrıca lokmaları çok iyi çiğnemeleri ve yutmadan önce tamamen sıvı hale getirmeleri gerekir. gastrik sleeve diyeti özel olarak bazı gıdaların yasaklanmasını gerektirmez. Sadece yüksek kalorili
ve karbonatlı içeceklerden kaçınmak zorunludur. Genellikle bu hastalar gıdalarla sıvıları da birlikte alamazlar. O nedenle, sıvı tüketiminin öğünler arasında olmasına dikkat edilmelidir.
Vitamin ve Mineraller : Sleeve gastrektomi emilimi sınırlayan bir operasyon değildir. Ancak besinlerin miktarı azalacağı için vitamin ve mineraller için desteğine gereksinim duyulur. Ameliyat ardından günlük olarak vitamin hapları ve kalsiyum tabletleri alınmalıdır