Öğrenme Kuramları ve Öğretim İlkeleri

Öğrenme Kuramları ve Öğretim İlkeleri öğrenme kuramları nelerdir öykü temelli olarak öğrenme thorndike kuramı ve öğretim ilkeleri öğretim kuramları Seksenli yıllardan itibaren Eğitim Sistemi’nin yeniden yapılanması gerektiği bütün Milli Eğitim Bakanları “sistemin çöktüğü itiraflarıyla ortaya koydular Milli Eğitim örgütünün “çağın gerisinde kaldığı ,ihtiyaçlara karşılık veremediği resmi olarak bir çok kere ifade edildi Oysa Tartışmalr sistem ve örgüt düzeylerinde oldu Öğretimin özüne, öğretim içerik ve yöntemlerineilişkin yapılan düzenlemeler sadece sıkça değiştirilen ders kitapları oldu Eğitim sisteminde yapılacak yenileşme çabalarının öğretim içerik ve yöntemlerini, öğrenci başarısını ölçme ve değer biçme, yöneltme ve ders dışı etkinlikleri olacak şekilde öğrenme ve öğretme boyutunu da içermesi gerekmektedir Öğretim içerik ve yöntemleri ile öğrencinin zihniyetinde, olaylara bakışında, değerlendirme tarzında, duygu ve zevklerinde, çevresindeki problemleri görme ve çözme kapasitesinde bir değişme meydana getirmesi beklenir Özellikle “ilk ve ortaöğretimde müfredat programlarındaki konular bizatihi bir değer taşımaz, ferdin gelişmesine katkıda bulundukları ölçüde değer taşır(Özakpınar,1988,s59) Eğer eğitimin amacı data atfetmek yok, bireyin zihinsel gelişimine katkıda bulunmak ise, öğretimin içerik ve yöntemlerinin de öğrencilerde bu nesil değişmeler doğuracak şekilde düzenlenmesi gerekir Öteki bir deyişle kayda değer olan öğrencileri bazı bilgilerle üstüne atmak değil onlara bütün yaşamları baştan başa kendilerini nasıl geliştirebileceklerini öğretmektir Yani onlara öğrenmeyi öğretmektir Öğretim içerik ve yöntemlerinin eğitim sistemimizin en aksayan yönlerinden olduğu farklı alanlara yönlendirilmiş kesimlerce açıklama edilmektedir(Güvenç,1995;Kaya,1984;Kozlu,1994,TÜSİAD,1990) Mevcut haliyle sistem istenen donanıma sahip bireyler yetiştirememektedir Eğitim sisteminin iyileştirilmesi, her yerde yapılanması üzerindeki ağız dalaşı bulgular öğrenme ve öğretme konusundaki paradigmaları değiştirmeyi ve öğrencileri düşünmeye ve üretmeye teşvik edecek yeni uygulamalar ortaya koymayı gerekli kılmaktadır Bu bölümde, öğretimde içerik ve usul olarak yapılabilecek değişikliklere zemin hazırlanması açısından öğrenme ve öğretmenin doğası öbür öğrenme kuramları açısından incelenecektir Davranışçı, Bilişsel ve Duyuşsal temelli kuramların öğrenmenin doğasına ilişkin açıklamaları ve öğretim ilkeleri özetlenecektir Keza, Nörofizyolojik temelli öğrenme kuramına da yer verilecektir Öğrenme Kuramları Irk yaşamları baştan başa çevre ile etkileşimlerin sonucu bilgi, hüner, tavır ve değerler kazanırlar Öğrenmenin temelini bu yaşantılar oluşturur Bundan dolayı öğrenme kişilerde oluşan daimi değişmeler olarak tanımlanabilir Kişinin çevre ile etkileşimi, onun durmadan çevresinden bir şeyler alıpvermesi demektir Kişi çevresinden durmadan kendisine ulaşan verileri değerlendirir ve bunun sonucu olarak düşünsel, duyuşsal ya da davranışsal tepkide bulunur Bu şekliyle bakıldığında öğrenme enerjik bir süreçtir İnsan yaşadığı müddetçe aralıksız bir şeyler öğrenir Bir konuyu öğrenen insan bundan böyle öncekinden ayrı biri olmuştur Bu farklılaşma insanın “tavır ve tavırlarını, olur ya de kişiliğini bile değiştiren farklılaşmadır (Rogers,1983, s20 ) Yeni öğrenmeler ile kişinin kapasitesi gelişir, evvelden yapamadığı bir şeyi yapabilir ayla gelir Daha geniş anlamda, öğrenme sonucu, kişi içinde bulunduğu evrene yeni bir anlam yükler ve evrendeki konumunu tekrar tanımlar Genel anlamada, öğrenme, çevresi ile etkileşimi sonucu kişide oluşan fikir, duyuş ve tavır değişikliğidir Fakat bu değişikliğin nasıl oluştuğu konusunda öbür fikirler vardır Öğrenmenin doğası ve sonuçlarını açıklamaya çalışan bu kuramlar, 1) Davranışçı, 2) Bilişsel, 3) Duyuşsal ve 4) Nörofizyolojik temelli öğrenme kuramları elde etmek üzere dört grupta toplanabilir Davranışçı Kuramlar Davranışçı kuramlar öğrenmenin uyarıcı ile davranış arasında bir tahvil kurularak geliştiğini ve pekiştirme aracılığıyla tavır değiştirmenin gerçekleştiğini kabul eder Ivan Pavlov, laboratuarda köpeğin salgı sistemi üstüne çalışmakta iken, köpeğin sadece gıda getirildiğinde yok, yiyeceği kendisine getiren kişiyi gördüğünde de salya akıttığını fark etmesi üzerinde geliştirdiği Herzamanki Koşullanma , Davranışçı Akımın en fazla aşina öğrenme kuramıdır Öğrenmeyi Pavlov gibi koşullanmış tepki gibi ifade eden Guthrie öğrenmedeki tüm zihinsel öğeleri reddetmektedir Ona göre öğrenme uyaran ve tepki arasındaki ilişkiden ibarettir Bir uyarana eşlik eden eylem ( tepki ), laf konusu uyarının her görülüşünde yeniden ortaya çıkar Diğer bir deyişle, emin bir durumda bir davranışta bulunan birey, aynı durumla karşılaştığında defalarca benzer davranışı gösterir Guthrie’ye kadar öğrenmenin oluşabilmesi için ödül ya da pekiştirmeye de lüzum yoktur Ona göre, öğrenme tepkinin uyarana karşısında ilk gösterilişinde gerçekleşmiştir Davranışçı akımın diğer ünlü çalışması Thorndike tarafından yapılmıştır Thorndike öğrenmeyi bir problem çözme olarak görmüş ve problemle karşılaşıldığında yapılan farklı alanlara yönlendirilmiş denemeyanılma davranışlarıyla çözüm üretildiğini savunmuştur Ona tarafından, insanların ve insana yakın hayvanların öğrenme biçimi test yanılma aracılığıyla gerçekleşen bir öğrenmedir Thorndike’ın yaptığı deneyde kafese yerleştirilen kedi dışarıdaki balığa ulaşmak ( veya kafesten dışarı çıkmak ) için yaptığı sağasola koşma ve sıçramaları esnasında raslantı kapı mandalına tabi ipi çekmesi ile kapı açılmış ve dışarı çıkmayı başarmıştır Bu deney tekrarlandıkça kedinin kafesten çıkmak için yaptığı denemeyanılma davranışları azalmış ve kedi mandalın tabi olduğu ipi daha kısa sürede çekerek dışarı çıkmayı öğrenmiştir Thorndike bu çalışmasında testyanılma esnasında yapılan davranışlardan ödüle götüren davranışların kalıcı olduğu ( öğrenildiği ), diğerlerinin ise terk edildiği sonucuna ulaşmaktadır Thorndike’ın çalışmalarından hareket eden Skinner, organizmanın davranışlarını uyarıcılara aleyhinde gösterilen otomatik bir tepki olmaktan fazla, kasıtlı olarak yapılan hareketler olarak kabul etmektedir insanların kompleks uyarıcı durumları ile karşılaştığında gösterdiği davranışlara operant (edim) adı veren Skinner bu operantların, onları izleyen sonuçlardan etkilendiğini ileri sürmektedir Organizmayı olumlu bir sonuca götüren davranışlar daimi olur Diğer bir deyişle, irk davranışları sonucu olumlu bir durumla karşılaştıklarında o davranışın tekrarlanma olasılığı artar Davranıştan sonradan gelen bu olumlu sonuçlara pekiştirme denir Skinner’in çalışması Operant Koşullanma olarak bilinmektedir Davranışçılar insanların, karşılaştıkları problemlerin çözümünde genel olarak geçmişte yaşadığı aynı durumları göz önüne aldıkları ileri sürerler Yeni bir problemle karşılaştıklarında ise, bireyin denemeyanılma aracılığıyla yeni çözümler üreteceği kabul edilir Davranışçı yaklaşımlarda kayda değer olan gözlenebilen, başlangıcı ve sonu olan, dolayısı ile ölçülebilen davranışlardır Davranışçı Kuramların Öğretim İlkeleri Davranışçı yaklaşımların daha çok psikomotor davranışların öğrenmesine açık sözlülük getirdiği kabul edilir Bu kuramların öğretim ilkeleri aşağıdaki gibi özetlenebilir (Fidan ve Erden, 1993): 1 Yaparak öğrenme esastır Öğrenci öğrenme sürecinde aktif olmalıdır Öğrenmede öğrencinin yaparak öğrenmesi esastır Çünkü, öğrenci kendi yaptığı ile öğrenir 2 Öğrenmede pekiştirme önemli bir yer miktar Pekiştirme, davranışların tekrar edilme sıklığını arttıran uyarıcıların verilmesi işlemidir Davranışlar, onları izleyen sonuçlardan etkilenir ve onlarla değiştirilir 3 Becerilerin kazanılmasında ve öğrenilenlerin kalıcılığının sağlanmasında tekrar önemlidir İnsan, tavır, tanıdık olmayan dil, müzik aleti çalma vb becerileri tekrar yapmadan öğrenemez Baştan, öğrenmede gelişmeyi sağladığı sürece yararlıdır 4 Öğrenmede güdülenmenin çok manâlı bir yeri vardır Öğrencinin bir davranışı öğrenebilmesi için o davranışı yapmaya hevesli olması lazımdır böylece, olumlu pekiştirme güdüleyici bir etkiye sahiptir