Osmanlı Devletinde Ekonomi
Osmanlının Ekonomisi
Osmanlı Devletinin Ekonomisi
Osmanlı Ekonomisi
Osmanlı ekonomisinin doğal kaynakları insan ve toprak olarak iki temele dayanıyordu, insan kaynağı reaya denilen uretici kesimdi
Osmanlı Ekonomisinin Temel Kaynağı:
İNSAN : Osmanlı devletinde son yıllara gelinceye dek bugunku anlamda bir nufus sayımı yapılmamıstı İlk nufus sayımı 1831'de IIMAHMUT doneminde yapıldı Osmanlı Devleti'nin bundan onceki donemlerine ait nufus bilgilerini ise Tahrir defterlerinden oğreniyoruz
TAHRiR DEFTERLERİ: Bir yer fethedildiğinde ya da belirli aralıklarla kaza ve sancakların vergi yukumlusu erkek nufusunuve bunların odeyeceği vergi miktarını saptamak amacıyla TAHRiRdenilen bir sayım yapılırdı Tahrir defterlerini Nisancıtutar, bir orneği de Eyalette saklanırdı
TOPRAK: Osmanlı Devletinde ekonominin en onemli kaynağı topraktı
Osmanlı Ekonomisinde Tarım
Osmanlı ekonomisinin en onemli sektoru tarımdır 17 yuzyılın baslarına kadar Osmanlı devleti tarım urunleri bakımından kendine yeten bir ulkeydi Ancak, zaman zaman karsılasılan kuraklık, sel, isyanlar, gocler,ve tımar sisteminin bozulması uretim kayıplarına neden olmustur
Ozellikle hububat, bağbahce ziraati on plandayken, 18 yuzyıldan itibaren Avrupa'da sanayinin gelismesi doğrultusunda tutun, pamuk gibi sanayi bitkilerinin uretimi onem kazanmıstır Ayrıca Avrupa'nın tarım urunu ihtiyacı artınca Osmanlı Devletinde GECİMLİLİK duzeyde uretimden PAZAR EKONOMİSİ'nin ihtiyaclarını karsılayacak bir uretim duzeyine gelinmistir
Osmanlı Ekonomisinde Hayvancılık
Hayvancılığın Osmanlı ekonomisine katkıları sunlardı:
1)Tarım alanında : Toprakları ekmek icin okuz, manda gibi hayvanlardan yararlanılıyordu
2)Gıda alanında : Etinden yağından,sutunden yararlanılıyordu
3)Sanayi alanında: Yunu ve derisi giyim, dokuma ve ayakkabı uretiminde hammadde olarak kullanılıyordu
4)Ulasım alanında: At,katır ,esek gibi hayvanlar tasıma ve ulastırmada kullanılıyordu
5)Maliye alanında: Hayvanlardan ve hayvansal urunlerden alınan vergiler devletin baslıca gelir kaynaklarını olusturuyordu
Osmanlı Ekonomisinde Madencilik
Osmanlı devleti'nde madenler iltizam olarak dağıtılırdı Cıkartılan madenlerin coğu ulke icinde islenemediğinden dısarıya ihrac edilirdi
* Osmanlılarda ilk madenin isletilmesi Osman Bey zamanındadır Bilecik'in fethi ile buradaki demir madeni isletilmistir
Osmanlı Ekonomisinde Sanayi
Osmanlı Devletinde sanayi kesimi esnaf birlikleri(Lonca) halinde teskilatlanmıstıEsnafın uretimi elemeğigoz nuruna dayanıyordu Bu mevcut sanayi oncesi uretim baslangıcta ulke ihtiyaclarını karsılıyordu Ankara'da sof, Bursa'da İpekcilik, Selanik'te cuhacılık, Bulgaristan'da aba Kayseri,Manisa ve Tokat'ta dericilik(debbağlık) yaygındı Ayrıca Osmanlı Devletinde savas arac ve gereclerini uretmek icin fabrika ve imalathaneler de kurulmustu
Bunlar:
Tersane (Gemi yapım yeri): ilk buyuk Osmanlı tersanesi Yıldırım Bayezıt tarafından Gelibolu'da yapıldı Daha sonraki donemlerde İstanbul, Sİnop,İzmit, Suveys, Basra gibi sahillerde baska tersaneler de kuruldu
Tophane: İstanbul'un fethinden once Edirne ve Bursa'da, fetihten sonra da İstanbul'da top dokum tesisleri kuruldu
Baruthane: İlk baruthane Gelibolu'da kuruldu
Osmanlılarda Maliye Para:
* Madeni Paralar (Sikkeler)
Osmanlılar 19 yuzyıla kadar altın ve gumus gibi değerli madenlerden yapılma paralar kullanmıslardır Bu madenlerden DARPHANEde kesilen yassı yuvarlak parcacıklara SİKKE denilirdi Bunların gumusten olanına AKCE, Altından olanına da SİKKEi HASENE (Sultani) yada kırmızıdenilirdi İlk Osmanlı parası Osman Bey tarafından bastırıldı Orhan Bey zamanında bastırılan gumus paraya AKCEdenildi Fatih amanında basılan altın paraya da SULTANİ adı verildi Sikkelere bakır katılmasına AYAR denilirdi Bu tip paralara KIRKIK AKCE adı verilirdi Sonraki donemlerde cesitli isimlerde sikkeler piyasaya surulmustur
Bunlar GURUS, PARA, PUL, METELİK, MECİDİYE dir
* Kağıt Para: İlk kağıt para Sultan Abdulmecit doneminde basıldı Hazine bonosu niteliğindeki bu paraya KAİME denildi
Osmanlı Vergi Sistemi
* Seri Vergiler: Bunların seriatın emrettiği vergilerdi
a) Oşur: Muslumanlardan alınan toprak urunu vergisidir Elde edilen urunun onda biri vergi olarak alınırdı
b) Harac: Musluman olmayanlardan alınaaan vergiydi
Harac ikiye ayrılıyordu:
Haracı Mukassem : Elde edilen urunden alınırdı
Haracı Muvazzaf : Toprak vergisiydi
c) Cizye: Musluman olmayan erkeklerden, askerlik gorevi karşılığı alına vergidir
d) Ağnam : Hayvandan sayısına gore alınan vergi
* Orfi Vergiler: Padişahın iradesiyle konulan vergilerdi
Başlıca Orfi Vergi Ceşitleri
a)Cift Resmi : Reayanın sipahiye odediği toprak vergisi
b)Cift bozan vergisi : Toprağını izinsiz olarak terkeden veya uc yıl ust uste ekmeyenlerden alınan vergi
c)Avarız : Olağanustu hallerde, anın kararı ve padişahın emri ile toplanan vergilere denirdi
alıntı
Osmanlının Ekonomisi
Osmanlı Devletinin Ekonomisi
Osmanlı Ekonomisi
Osmanlı ekonomisinin doğal kaynakları insan ve toprak olarak iki temele dayanıyordu, insan kaynağı reaya denilen uretici kesimdi
Osmanlı Ekonomisinin Temel Kaynağı:
İNSAN : Osmanlı devletinde son yıllara gelinceye dek bugunku anlamda bir nufus sayımı yapılmamıstı İlk nufus sayımı 1831'de IIMAHMUT doneminde yapıldı Osmanlı Devleti'nin bundan onceki donemlerine ait nufus bilgilerini ise Tahrir defterlerinden oğreniyoruz
TAHRiR DEFTERLERİ: Bir yer fethedildiğinde ya da belirli aralıklarla kaza ve sancakların vergi yukumlusu erkek nufusunuve bunların odeyeceği vergi miktarını saptamak amacıyla TAHRiRdenilen bir sayım yapılırdı Tahrir defterlerini Nisancıtutar, bir orneği de Eyalette saklanırdı
TOPRAK: Osmanlı Devletinde ekonominin en onemli kaynağı topraktı
Osmanlı Ekonomisinde Tarım
Osmanlı ekonomisinin en onemli sektoru tarımdır 17 yuzyılın baslarına kadar Osmanlı devleti tarım urunleri bakımından kendine yeten bir ulkeydi Ancak, zaman zaman karsılasılan kuraklık, sel, isyanlar, gocler,ve tımar sisteminin bozulması uretim kayıplarına neden olmustur
Ozellikle hububat, bağbahce ziraati on plandayken, 18 yuzyıldan itibaren Avrupa'da sanayinin gelismesi doğrultusunda tutun, pamuk gibi sanayi bitkilerinin uretimi onem kazanmıstır Ayrıca Avrupa'nın tarım urunu ihtiyacı artınca Osmanlı Devletinde GECİMLİLİK duzeyde uretimden PAZAR EKONOMİSİ'nin ihtiyaclarını karsılayacak bir uretim duzeyine gelinmistir
Osmanlı Ekonomisinde Hayvancılık
Hayvancılığın Osmanlı ekonomisine katkıları sunlardı:
1)Tarım alanında : Toprakları ekmek icin okuz, manda gibi hayvanlardan yararlanılıyordu
2)Gıda alanında : Etinden yağından,sutunden yararlanılıyordu
3)Sanayi alanında: Yunu ve derisi giyim, dokuma ve ayakkabı uretiminde hammadde olarak kullanılıyordu
4)Ulasım alanında: At,katır ,esek gibi hayvanlar tasıma ve ulastırmada kullanılıyordu
5)Maliye alanında: Hayvanlardan ve hayvansal urunlerden alınan vergiler devletin baslıca gelir kaynaklarını olusturuyordu
Osmanlı Ekonomisinde Madencilik
Osmanlı devleti'nde madenler iltizam olarak dağıtılırdı Cıkartılan madenlerin coğu ulke icinde islenemediğinden dısarıya ihrac edilirdi
* Osmanlılarda ilk madenin isletilmesi Osman Bey zamanındadır Bilecik'in fethi ile buradaki demir madeni isletilmistir
Osmanlı Ekonomisinde Sanayi
Osmanlı Devletinde sanayi kesimi esnaf birlikleri(Lonca) halinde teskilatlanmıstıEsnafın uretimi elemeğigoz nuruna dayanıyordu Bu mevcut sanayi oncesi uretim baslangıcta ulke ihtiyaclarını karsılıyordu Ankara'da sof, Bursa'da İpekcilik, Selanik'te cuhacılık, Bulgaristan'da aba Kayseri,Manisa ve Tokat'ta dericilik(debbağlık) yaygındı Ayrıca Osmanlı Devletinde savas arac ve gereclerini uretmek icin fabrika ve imalathaneler de kurulmustu
Bunlar:
Tersane (Gemi yapım yeri): ilk buyuk Osmanlı tersanesi Yıldırım Bayezıt tarafından Gelibolu'da yapıldı Daha sonraki donemlerde İstanbul, Sİnop,İzmit, Suveys, Basra gibi sahillerde baska tersaneler de kuruldu
Tophane: İstanbul'un fethinden once Edirne ve Bursa'da, fetihten sonra da İstanbul'da top dokum tesisleri kuruldu
Baruthane: İlk baruthane Gelibolu'da kuruldu
Osmanlılarda Maliye Para:
* Madeni Paralar (Sikkeler)
Osmanlılar 19 yuzyıla kadar altın ve gumus gibi değerli madenlerden yapılma paralar kullanmıslardır Bu madenlerden DARPHANEde kesilen yassı yuvarlak parcacıklara SİKKE denilirdi Bunların gumusten olanına AKCE, Altından olanına da SİKKEi HASENE (Sultani) yada kırmızıdenilirdi İlk Osmanlı parası Osman Bey tarafından bastırıldı Orhan Bey zamanında bastırılan gumus paraya AKCEdenildi Fatih amanında basılan altın paraya da SULTANİ adı verildi Sikkelere bakır katılmasına AYAR denilirdi Bu tip paralara KIRKIK AKCE adı verilirdi Sonraki donemlerde cesitli isimlerde sikkeler piyasaya surulmustur
Bunlar GURUS, PARA, PUL, METELİK, MECİDİYE dir
* Kağıt Para: İlk kağıt para Sultan Abdulmecit doneminde basıldı Hazine bonosu niteliğindeki bu paraya KAİME denildi
Osmanlı Vergi Sistemi
* Seri Vergiler: Bunların seriatın emrettiği vergilerdi
a) Oşur: Muslumanlardan alınan toprak urunu vergisidir Elde edilen urunun onda biri vergi olarak alınırdı
b) Harac: Musluman olmayanlardan alınaaan vergiydi
Harac ikiye ayrılıyordu:
Haracı Mukassem : Elde edilen urunden alınırdı
Haracı Muvazzaf : Toprak vergisiydi
c) Cizye: Musluman olmayan erkeklerden, askerlik gorevi karşılığı alına vergidir
d) Ağnam : Hayvandan sayısına gore alınan vergi
* Orfi Vergiler: Padişahın iradesiyle konulan vergilerdi
Başlıca Orfi Vergi Ceşitleri
a)Cift Resmi : Reayanın sipahiye odediği toprak vergisi
b)Cift bozan vergisi : Toprağını izinsiz olarak terkeden veya uc yıl ust uste ekmeyenlerden alınan vergi
c)Avarız : Olağanustu hallerde, anın kararı ve padişahın emri ile toplanan vergilere denirdi
alıntı