Rönesans ve Reform Haraketleri nedir
rönesans ve reform hareketlerinin niçin ve sonuçları
Rönesans ve Reform Haraketleri hakkında veri
Rönesans ve Reform Haraketleri
XV ve XVIyyda, Avrupa'da edebiyat ve hoş sanatlar alanındaki yeniliklerin ve sanat anlayışının tümüne Rönesans denir
Kelime anlamı Her Yerde Doğuş demektir
Nedenleri :
*Ortaçağdan beri yapılan çalışmaların, XV ve XVI yy da olgunlaşması
*XV ve XVI yyda, büyük sanatkarların yetişmiş olması
*Matbaanın bulunmasıyla, yeni buluş ve düşüncelerin zahmetsizce yayılması
*Coğrafya keşifleri sonucu, zenginleşen Avrupa'da sanattan ve edebiyattan hoşgörü duyan bir sınıfın oluşması
*Yazan, şair ve sanatçıları koruyan ve destekleyen zengin şahısların olması
*Avrupa'nın, İslam medeniyetini tanıması ( Endülüs Emevilerinin etkisi )
*İstanbul'dan ,İtalya'ya göç eden Bizans bilginlerinin etkisi ( Antikite' yi tanıtmaları )
Rönesans, İtalya'da başlamış, Fransa, Almanya, İngiltere, XVIIyyda da İspanya ve Hollanda' ya yayılmıştır
İtalya'da Başlamasının Nedenleri :
Coğrafi Konumu: Akdeniz ülkesi olarak, Antikite ve İslam Kültür ve Uygarlığı ile tanışmıştır
Idareli Durumu: Akdeniz ticaretiyle uğraştığından, İtalyan şehirleri zenginleşmişlerdi
Tarihsel Durumu: İtalya ; Roma, Yunan ve Hellen uygarlıklarının izlerini, ve birikimini taşıyan, varlıklı bir uygarlık merkeziydi
Siyasal Durumu: Büyük Kasaba devletleri şeklindeki yaşamda, millet daha özgürdüler
Dinsel Nedenler: Roma, Hıristiyanlığın dinsel merkeziydi Papa, bütün Avrupa'da etkili bir dini liderdi Papa, Hıristiyanlarca ziyaret edilir ve kilise'ye bağışta bulunulurdu
İtalya 'da Rönesans Hareketleri :
1 Edebiyat Alanında :
*İtalya'da Rönesans hareketleri, Hümanizma ile başlamıştır ( Antikite edebiyatının incelenmesidir)
*Yunanca, Latince ve İbranice metinler, Eflatun, Napoli, Yeni,Roma Akademilerinde incelenmiştir
*Hümanizmanın öncüleri ; Dante, Petrark, Bokaçius' dur ( XIVyy)
*XV ve XVI yyda, Makyavel, Gişarden, Ariyosto ve Tosso, Hümanizmanın önde gelen isimleridir
2 Hoş Sanatlar Alanında :
a Fotoğraf :
*Anatomik Yapı Biliminin gelişmesi, perspektifin incelenmesi, insan vücuduna ve güzelliğe değerinde verilmesiyle resimde Rönesans doğmuştur
*İtalya'da zamanla üç resim okulu oluşmuştur Venedik Okulu ; daha çok, görüş resmi yapmışlardır ( Paysagiste) en manâlı temsilcisi Tisiyen' dir Floransa Okulu ; İnsan vücuduna, bakış açısı ve Vücut Yapısı'ye değer vermişlerdir Temsilcilerinden Ciyoto, İtalyan resmini, Bizans etkisinden kurtarmış ve resimde Rönesans'ın doğmasını sağlamıştır Manâlı temsilcileri, Leonardo da Vinci , Mikel Anj ( Mikelancelo ) dır Roma Okulu ; Dini konuları işlemişlerdirEn manâlı temsilcisi Rafeal( Rafeal Sanzino ) dir
b Mimarlık ;
*Rönesans devrinin mimarları, ortaçağ mimarisi olan Gotik tarzını terk etmişler ve yeni bir mimari üslup oluşturmuşlardır
*En kayda değer temsilcileri Bramant ve Mikel Anj dır
c Heykeltıraşlık :
*Antik dönem heykellerinin incelenmesi ve kopya edilmesiyle heykeltıraşlık gelişmiştir
*En kayda değer temsilcileri ; Donatello, Giberti, Mikel Anj dır
Rönesans Hareketlerinin Diğer Avrupa Ülkelerine Yayılması :
İtalya' da başlayan Hümanizma ve Rönesans hareketleri; İtalya'nın Din ve Kültür merkezi oluşundan ve İtalya'nın Fransa,İspanya ve Almanya aralarında paylaşılamaması nedeniyle çıkan İtalya Savaşlarının etkisiyle, batı Avrupa'ya yayılmıştır
Fransa'da Rönesans :
Kralların etkisi ve çalışmalarıyla başlamıştır Kayda Değer temsilcileri ; Rable ( Rabelais ), Ronsar ( Ronsard ), Montaigne Hümanizmada Piyer Lesko, Jan Bülan mimaride,Jan Gojon heykeltıraşlıkta, Fransuva Klue resimde
İngiltere' de: En manâlı temsilcisi, HamletOtelloRomeo ve Jülyet'in yazarı Şekspir ( Shakespeare) dir
İspanya' da: Don Kişot 'un yazarı Cervantes
Hollanda' da: Sanatçı Rambrand
Rönesans'ın Sonuçları :
*Özgür us ve yeni bir sanat anlayışı doğmuştur
*Skolastik Düşünceyi yıkmıştır ( Hıristiyanlık dininin esasları ile Aristo felsefesinin kaynaştırılmasıyla oluşmuş, dogmatik, hareketsiz hafıza biçimi )
*Avrupa'da bilim Rönesans'ının doğmasına etraf oluşturmuştur
*Din ve İnanışlar üzerindeki etkisiyle, Reform hareketlerine yol açmıştır
Reform Hareketleri
*XVIyyda Avrupa' da dinsel alanda görülen yenilik hareketlerine denir Sözcük anlamı baştan şekil vermek, düzenlemektir
*Reform önce Almanya' da başlamıştır
Nedenleri :
*Matbaanın Etkisi : Tevrat ve İncil gibi kitaplar çok sayıda basılmış, Hümanizma hareketleri esnasında da, ulusal dillere çevrilmiştir Avrupalılar aracısız olarak , aracısız olarak kitapları okumaya başlamışlar ve kitaplarda yazılanlarla, Kilise uygulamalarının farkını görerek, Kiliseye tepki duymaya başlamıştır
*Rönesans' ın Etkisi: Avrupa' da Hümanist düşüncenin doğmasıyla, ortaçağ skolastik fikir ve felsefesi eleştirilmeye başlandı
*Katolik Kilisesinin Bozulmasının Etkisi: XVIyyda kilise, halka karşısında yapması gereken dinsel ve sosyal görevleri, dikkatsizlik etmeye başlamış, kaynaklarını başka alanlarda harcadığı için halkın dini duygularını sömürerek, halktan para toplamaya başlamıştı
* Endüljans Sorunu: Hıristiyanların günahlarından kurtulmaları için Kiliseye para ödemeleri yoluydu XVIyyda papa, bu işi daha ileri götürmüş, ölen insanların yerine de endüljans alınabileceğini belirtmişti
Gelişme :
Almanya 'da :
*Reform hareketlerinin önderi, bir ilahiyat ( Teoloji ) Profesörü olan, Martin Luther dir
* Luter, 1517 ' de Wittenberg Kilisesinin kapısına astığı 95 maddelik bir duyuru ile Endüljans satışlarına itiraz etti Luter bildirisinde Tanrı ile kul arasına kimse giremez Tanrı kullarının günahlarını ama kendisi bağışlarDeğişik dünyada selamete ermek için imanın yeteceğini, Hıristiyanların Endüljans alarak günahlardan kurtulamayacaklarını söylemiştir Bunun üstüne Papa X Leon , Luter' i Aforoz etmiş, Luter' de Wittenberg ' de halkın gözü önünde , Aforoznameyi yakarak, Papa ile bağlarını koparmıştır Papa'nın, Alman İmparatoru Şarlken' den Luter'i cezalandırma isteği ile toplanan Worms şehrindeki perhiz meclisi, Luter'i ölüme mahkum etmiş ve yakılmasına karar vermiştir Fakat dostlarından, Saksonya Elektörü Akıllı Frederik, Luter'i kaçırtarak kendi malikanesinde saklamıştır Luter bir takvim zaman içinde İncil'i Almanca'ya çevirmiştir
*Luter'in düşüncelerinde Kilise'yi düzeltmek için, onun elindeki tüm servetini olmak lazımdırKilise ama o süre kendisine düşen görevleri yaparvardı Bu düşünceyi kendi çıkarları için yerinde bulan , köylüşövalye ve prensler, kilisenin Almanya'daki topraklarına saldırdılar Şarlken, Perhiz meclisiyle önce başka yerlere yayılmaması koşuluyla , Luterciliği kabul etmiş( 1529 ), bunun üzerine bu karara uymayıp onunla mücadele edilmesi üstüne ( bu kararların protesto edilmesi üzerine Luterci'lere Protestan denilmiştir) Ogsburg Antlaşmasıyla ( 1555 ), Luterciliği ( Protestanlık ) resmen kabul etmiştir Not
Ogsburg Antlaşması ( 1555 ) ( Alman İmparatoru Protestan Prensler ) :
1 Protestan mezhebi ve kilisesi resmi olarak tanındı
2 Alman prensleri, istedikleri mezhebi seçmekte ve seçtikleri mezhebi kendi uyruklarına da kabul ettirmekte bağımsızlık oldular
3 Prensler kendi ülkeleri içindeki din işlerinin mutlak amiri oldular
4 Prenslerin mezheplerini benimsemek istemeyen Almanlar, başka yerlere göç edebilecekti
Fransa 'da :
*Kalven adlı bir Fransız, Luter'e benzeyen görüşlerini, Fransa ve İsviçre'de yaymaya başladı ( Fransa' da Protestanlık resmen yasaklanmış olduğu için etkili olamamış, İsviçre'ye aşmak zorunda kalmıştır )
*Kral IVHanri zamanında Nant Fermanı ile ( 1598 ), Kalvenist ve Protestanlara mezhep özgürlüğü tanındı
İngiltere' de :
*Kral VIII Hanri, eşinden boşanıp sevdiği kızla evlilik yapmasına müsade vermeyen Papa'dan ayrılmış, Kalvenizm ve Katolikliğin birleşmesinden oluşan Anglikanizmmezhebi ve kilisesini kurmuştur
*Kraliçe I Elizabet vaktinde ( 1588 1603 ) Anglikanizm resmi mezhep olarak tanınmıştır
İskoçya ' da :
*Reform hareketleri millet tarafından gerçekleştirildi
*İskoçya'da din işleri halk göre seçilen Presbiteridenilen meclis tarafından yapıldığından, İskoçya'daki Kalvenizm Presbiteriyen olarak adlandırılmıştır
Öteki: İsveç ,Norveç, Danimarkalılar Protestanlıkmezhebini kabul ettiler
Sonuçları :
*Avrupa' da mezhep birliği bozuldu Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yanında, Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı
*Papa'lar eski güçlerini ve itibarlarını kaybettiler Papa' ya sadakât azaldı
*Okullar Kilise'den alınarak halka verildi Böylece laik eğitim sistemi kuruldu
*Katolik kilisesinden ayrılan ülkelerde, kilisenin malları ve topraklarına el konuldu
*Katolik kilisesi, kendisini düzeltmek zorunda kaldı
*Katolik olarak kalan ülkelerde, diğer mezheplere aleyhinde çaba olabilmek nedeniyle Engizisyon Mahkemelerisabit, binlerce insanı ölüme göndermiştir
*Avrupa'nın mezhep birliğinin bozulması, birliği sağlamaya çalışan Şarlken'in amacına ulaşamamasına niçin olmuştur
Anekdot: Osmanlı Hıristiyanları, bütün bir din ve mezhep serbestliğine sahip olarak, reform hareketlerinden etkilenmemişlerdir
netten özel baskı *
rönesans ve reform hareketlerinin niçin ve sonuçları
Rönesans ve Reform Haraketleri hakkında veri
Rönesans ve Reform Haraketleri
XV ve XVIyyda, Avrupa'da edebiyat ve hoş sanatlar alanındaki yeniliklerin ve sanat anlayışının tümüne Rönesans denir
Kelime anlamı Her Yerde Doğuş demektir
Nedenleri :
*Ortaçağdan beri yapılan çalışmaların, XV ve XVI yy da olgunlaşması
*XV ve XVI yyda, büyük sanatkarların yetişmiş olması
*Matbaanın bulunmasıyla, yeni buluş ve düşüncelerin zahmetsizce yayılması
*Coğrafya keşifleri sonucu, zenginleşen Avrupa'da sanattan ve edebiyattan hoşgörü duyan bir sınıfın oluşması
*Yazan, şair ve sanatçıları koruyan ve destekleyen zengin şahısların olması
*Avrupa'nın, İslam medeniyetini tanıması ( Endülüs Emevilerinin etkisi )
*İstanbul'dan ,İtalya'ya göç eden Bizans bilginlerinin etkisi ( Antikite' yi tanıtmaları )
Rönesans, İtalya'da başlamış, Fransa, Almanya, İngiltere, XVIIyyda da İspanya ve Hollanda' ya yayılmıştır
İtalya'da Başlamasının Nedenleri :
Coğrafi Konumu: Akdeniz ülkesi olarak, Antikite ve İslam Kültür ve Uygarlığı ile tanışmıştır
Idareli Durumu: Akdeniz ticaretiyle uğraştığından, İtalyan şehirleri zenginleşmişlerdi
Tarihsel Durumu: İtalya ; Roma, Yunan ve Hellen uygarlıklarının izlerini, ve birikimini taşıyan, varlıklı bir uygarlık merkeziydi
Siyasal Durumu: Büyük Kasaba devletleri şeklindeki yaşamda, millet daha özgürdüler
Dinsel Nedenler: Roma, Hıristiyanlığın dinsel merkeziydi Papa, bütün Avrupa'da etkili bir dini liderdi Papa, Hıristiyanlarca ziyaret edilir ve kilise'ye bağışta bulunulurdu
İtalya 'da Rönesans Hareketleri :
1 Edebiyat Alanında :
*İtalya'da Rönesans hareketleri, Hümanizma ile başlamıştır ( Antikite edebiyatının incelenmesidir)
*Yunanca, Latince ve İbranice metinler, Eflatun, Napoli, Yeni,Roma Akademilerinde incelenmiştir
*Hümanizmanın öncüleri ; Dante, Petrark, Bokaçius' dur ( XIVyy)
*XV ve XVI yyda, Makyavel, Gişarden, Ariyosto ve Tosso, Hümanizmanın önde gelen isimleridir
2 Hoş Sanatlar Alanında :
a Fotoğraf :
*Anatomik Yapı Biliminin gelişmesi, perspektifin incelenmesi, insan vücuduna ve güzelliğe değerinde verilmesiyle resimde Rönesans doğmuştur
*İtalya'da zamanla üç resim okulu oluşmuştur Venedik Okulu ; daha çok, görüş resmi yapmışlardır ( Paysagiste) en manâlı temsilcisi Tisiyen' dir Floransa Okulu ; İnsan vücuduna, bakış açısı ve Vücut Yapısı'ye değer vermişlerdir Temsilcilerinden Ciyoto, İtalyan resmini, Bizans etkisinden kurtarmış ve resimde Rönesans'ın doğmasını sağlamıştır Manâlı temsilcileri, Leonardo da Vinci , Mikel Anj ( Mikelancelo ) dır Roma Okulu ; Dini konuları işlemişlerdirEn manâlı temsilcisi Rafeal( Rafeal Sanzino ) dir
b Mimarlık ;
*Rönesans devrinin mimarları, ortaçağ mimarisi olan Gotik tarzını terk etmişler ve yeni bir mimari üslup oluşturmuşlardır
*En kayda değer temsilcileri Bramant ve Mikel Anj dır
c Heykeltıraşlık :
*Antik dönem heykellerinin incelenmesi ve kopya edilmesiyle heykeltıraşlık gelişmiştir
*En kayda değer temsilcileri ; Donatello, Giberti, Mikel Anj dır
Rönesans Hareketlerinin Diğer Avrupa Ülkelerine Yayılması :
İtalya' da başlayan Hümanizma ve Rönesans hareketleri; İtalya'nın Din ve Kültür merkezi oluşundan ve İtalya'nın Fransa,İspanya ve Almanya aralarında paylaşılamaması nedeniyle çıkan İtalya Savaşlarının etkisiyle, batı Avrupa'ya yayılmıştır
Fransa'da Rönesans :
Kralların etkisi ve çalışmalarıyla başlamıştır Kayda Değer temsilcileri ; Rable ( Rabelais ), Ronsar ( Ronsard ), Montaigne Hümanizmada Piyer Lesko, Jan Bülan mimaride,Jan Gojon heykeltıraşlıkta, Fransuva Klue resimde
İngiltere' de: En manâlı temsilcisi, HamletOtelloRomeo ve Jülyet'in yazarı Şekspir ( Shakespeare) dir
İspanya' da: Don Kişot 'un yazarı Cervantes
Hollanda' da: Sanatçı Rambrand
Rönesans'ın Sonuçları :
*Özgür us ve yeni bir sanat anlayışı doğmuştur
*Skolastik Düşünceyi yıkmıştır ( Hıristiyanlık dininin esasları ile Aristo felsefesinin kaynaştırılmasıyla oluşmuş, dogmatik, hareketsiz hafıza biçimi )
*Avrupa'da bilim Rönesans'ının doğmasına etraf oluşturmuştur
*Din ve İnanışlar üzerindeki etkisiyle, Reform hareketlerine yol açmıştır
Reform Hareketleri
*XVIyyda Avrupa' da dinsel alanda görülen yenilik hareketlerine denir Sözcük anlamı baştan şekil vermek, düzenlemektir
*Reform önce Almanya' da başlamıştır
Nedenleri :
*Matbaanın Etkisi : Tevrat ve İncil gibi kitaplar çok sayıda basılmış, Hümanizma hareketleri esnasında da, ulusal dillere çevrilmiştir Avrupalılar aracısız olarak , aracısız olarak kitapları okumaya başlamışlar ve kitaplarda yazılanlarla, Kilise uygulamalarının farkını görerek, Kiliseye tepki duymaya başlamıştır
*Rönesans' ın Etkisi: Avrupa' da Hümanist düşüncenin doğmasıyla, ortaçağ skolastik fikir ve felsefesi eleştirilmeye başlandı
*Katolik Kilisesinin Bozulmasının Etkisi: XVIyyda kilise, halka karşısında yapması gereken dinsel ve sosyal görevleri, dikkatsizlik etmeye başlamış, kaynaklarını başka alanlarda harcadığı için halkın dini duygularını sömürerek, halktan para toplamaya başlamıştı
* Endüljans Sorunu: Hıristiyanların günahlarından kurtulmaları için Kiliseye para ödemeleri yoluydu XVIyyda papa, bu işi daha ileri götürmüş, ölen insanların yerine de endüljans alınabileceğini belirtmişti
Gelişme :
Almanya 'da :
*Reform hareketlerinin önderi, bir ilahiyat ( Teoloji ) Profesörü olan, Martin Luther dir
* Luter, 1517 ' de Wittenberg Kilisesinin kapısına astığı 95 maddelik bir duyuru ile Endüljans satışlarına itiraz etti Luter bildirisinde Tanrı ile kul arasına kimse giremez Tanrı kullarının günahlarını ama kendisi bağışlarDeğişik dünyada selamete ermek için imanın yeteceğini, Hıristiyanların Endüljans alarak günahlardan kurtulamayacaklarını söylemiştir Bunun üstüne Papa X Leon , Luter' i Aforoz etmiş, Luter' de Wittenberg ' de halkın gözü önünde , Aforoznameyi yakarak, Papa ile bağlarını koparmıştır Papa'nın, Alman İmparatoru Şarlken' den Luter'i cezalandırma isteği ile toplanan Worms şehrindeki perhiz meclisi, Luter'i ölüme mahkum etmiş ve yakılmasına karar vermiştir Fakat dostlarından, Saksonya Elektörü Akıllı Frederik, Luter'i kaçırtarak kendi malikanesinde saklamıştır Luter bir takvim zaman içinde İncil'i Almanca'ya çevirmiştir
*Luter'in düşüncelerinde Kilise'yi düzeltmek için, onun elindeki tüm servetini olmak lazımdırKilise ama o süre kendisine düşen görevleri yaparvardı Bu düşünceyi kendi çıkarları için yerinde bulan , köylüşövalye ve prensler, kilisenin Almanya'daki topraklarına saldırdılar Şarlken, Perhiz meclisiyle önce başka yerlere yayılmaması koşuluyla , Luterciliği kabul etmiş( 1529 ), bunun üzerine bu karara uymayıp onunla mücadele edilmesi üstüne ( bu kararların protesto edilmesi üzerine Luterci'lere Protestan denilmiştir) Ogsburg Antlaşmasıyla ( 1555 ), Luterciliği ( Protestanlık ) resmen kabul etmiştir Not
Ogsburg Antlaşması ( 1555 ) ( Alman İmparatoru Protestan Prensler ) :
1 Protestan mezhebi ve kilisesi resmi olarak tanındı
2 Alman prensleri, istedikleri mezhebi seçmekte ve seçtikleri mezhebi kendi uyruklarına da kabul ettirmekte bağımsızlık oldular
3 Prensler kendi ülkeleri içindeki din işlerinin mutlak amiri oldular
4 Prenslerin mezheplerini benimsemek istemeyen Almanlar, başka yerlere göç edebilecekti
Fransa 'da :
*Kalven adlı bir Fransız, Luter'e benzeyen görüşlerini, Fransa ve İsviçre'de yaymaya başladı ( Fransa' da Protestanlık resmen yasaklanmış olduğu için etkili olamamış, İsviçre'ye aşmak zorunda kalmıştır )
*Kral IVHanri zamanında Nant Fermanı ile ( 1598 ), Kalvenist ve Protestanlara mezhep özgürlüğü tanındı
İngiltere' de :
*Kral VIII Hanri, eşinden boşanıp sevdiği kızla evlilik yapmasına müsade vermeyen Papa'dan ayrılmış, Kalvenizm ve Katolikliğin birleşmesinden oluşan Anglikanizmmezhebi ve kilisesini kurmuştur
*Kraliçe I Elizabet vaktinde ( 1588 1603 ) Anglikanizm resmi mezhep olarak tanınmıştır
İskoçya ' da :
*Reform hareketleri millet tarafından gerçekleştirildi
*İskoçya'da din işleri halk göre seçilen Presbiteridenilen meclis tarafından yapıldığından, İskoçya'daki Kalvenizm Presbiteriyen olarak adlandırılmıştır
Öteki: İsveç ,Norveç, Danimarkalılar Protestanlıkmezhebini kabul ettiler
Sonuçları :
*Avrupa' da mezhep birliği bozuldu Katolik ve Ortodoks mezheplerinin yanında, Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm gibi yeni mezhepler ortaya çıktı
*Papa'lar eski güçlerini ve itibarlarını kaybettiler Papa' ya sadakât azaldı
*Okullar Kilise'den alınarak halka verildi Böylece laik eğitim sistemi kuruldu
*Katolik kilisesinden ayrılan ülkelerde, kilisenin malları ve topraklarına el konuldu
*Katolik kilisesi, kendisini düzeltmek zorunda kaldı
*Katolik olarak kalan ülkelerde, diğer mezheplere aleyhinde çaba olabilmek nedeniyle Engizisyon Mahkemelerisabit, binlerce insanı ölüme göndermiştir
*Avrupa'nın mezhep birliğinin bozulması, birliği sağlamaya çalışan Şarlken'in amacına ulaşamamasına niçin olmuştur
Anekdot: Osmanlı Hıristiyanları, bütün bir din ve mezhep serbestliğine sahip olarak, reform hareketlerinden etkilenmemişlerdir
netten özel baskı *