Şırnağın tarihi mekanları, Şırnakın tarihi güzellikleri, şırnak tarihi turistik mekanlar, şırnağın tarihi eserleri
Camiler
Cizre Ulu Camii
639 yılında kiliseden camiye çevrilmiştir Abbasi döneminde onarıma alınmıştır1160 yılında Cizre Emiri Baz Şah ın oğlu Emir Ali Sencer kadar büyük onarıma dargın olup,minaresi 1156 yılında dört köşe biçiminde yapılmıştır Cizre Yüce Cami, ortası delik büyük değirmen taşlarına aynı taşların tekrar tekrar konulup kolon yapılması ile üzerlerine kubbeler konulmak suretiyle yapılmıştır Bu kubbeler demir köşebentlerle birbirlerine sütunlar bağlanarak sağlamlaştırılmıştır Her kapının üzerinde kur anı Kerim ayet ve sureleri bulunur Büyük demir kapısı şimdi Topkapı Sarayı Müzesi ’nde 1983 deri beri muhafaza altına alınmıştır Üstünde gümüş motifler, bakır şekiller, kufi yazılar bulunmaktadır Cizre Yüce Cami kapı tokmakları dünyaca ünlü bir oymacılık sanatının en önemli şaheseridir Fizikçi ve sanat adamı İsmail Ebuliz El Cezeri bu tokmakları yapmıştır Yüce Cami mescit kısmı Vakıflar Genel Müdürlüğünce restorasyona alınmıştır Fakat Ulu Cami Külliyesi ’nin batı, doğu ve kuzey kısımları onarıma alınması gerekmektedir
Nuh Peygamber Camii
Tufan olayından bu yana insanlığın ikinci babası olan Nuh Peygamber
(AS) kendi adıyla anılan camide yatmaktadır Dağkapı mahallesinin tepecik noktasında, Dicle Nehrinin coşup ulaşamayacağı bir noktada yapılmıştır Nuh Peygamberin mezarı daha aşağı bodrum katındadır Eski kullanılan mihrap hala durmaktadır Caminin ikinci kat kısımları zamanla yıkıldığından halkça onarımlar yapılmış, düz beton atılmış, aslından saptırılmıştır
Mecidiyye Camii (ŞSeyda Camii)
Cizre Beylerinden Dikte Mecduddin kadar yaptırılmıştır Son 43 yılda eklenen güzel şadırvan ile başka okuma bölümleri de bulunmaktadır Cizre Kale Mahallesinde sur üstünde bulunur
Süleymaniye Camii
Emir Muhammet İbn Dikte Şah Ali Bey, İbn Emir Bedreddin kadar yaptırılmıştır Bu zat 11583 yılları arasında beylik yapmıştır1307 Rumi (1891 Miladi) yılında ŞAbdulhakim Derşevi tamir ettirerek cami haline getirmiştir sonradan torunu Muhammed Nuri tekrar onu büyük onarıma almıştır1972 yılı yazında ŞAhmet Munis onarıma almıştır Cami kısmı siyah bazalt taştan yaptırılmıştır
Sefine Camii
Şırnak İli merkezinde Cumhuriyet Mahallesindedir Tarihi fazla eski olmakla birlikte elimizde yazılmış bir kaynak yoktur Minarelidir bulunmaktadır
Mushafireş Camii
Cizre Dağkapı Mahallesinde Yeni çarşıda bir camidir İçinde,19l6 yılına kadar Hz Osman göre Cizre ’ye gönderilen bir Kur anı Kerim sağlam bir şekilde mevcut bulunmaktaydı sonra meydana çıkan bir yangın sonucunda kısmen yanmıştır Cami komşularından bir kişi tarafından kalan kısmı kurtarılmıştır
Mir Abdal Camii
1437 yılında Cizre Beyi Dikte Abdullah (Abdal) İbn Abdullah İbn Seyfeddin Boti göre yaptırılmıştır Güneyde sağda başlıca mescit bulunur Üstü kubbelidir Cizre surları üzerindedir Bazalt siyah taştan yapılmıştır Son onarımlarda moloz taş kullanılmıştır Mescit kapısı işlemeli mermerden yapılmıştır Diğer kısımları medrese olarak kullanılmıştır Memu Zin türbeleri bu mescide yapışık bölümün daha alçak kısmındadır Sonra caminin kuzey kısmında mescit betondan yapı edilmiştir
ŞSaid Merhum Camii
Cizre Dağkapı Mahallesinde Bayırağa sokakta bulunur çok büyük bir mescidi ve içinde ŞSaid Merhum un türbesi bulunmaktadır Camii, Bayramağa adında bir Cizreli tarafından yaptırılmıştır
Meydan Camii
Cizre Kale Mahallesinde dörtyol mevkiinde Cizre Beyleri tarafından yaptırılmıştır Cadde açılması ile caddenin tamamı camiden alınmıştır Büyük bir cami kısmı olup,minaresi bulunurKuzey kısmı Cizre beylerine ait mezarlarla kaplıdır
Cudi Camii
Merkez İsmet paşa mahallesindedir Kimin göre yapıldığı bilinmemektedir
Ören Yerleri
Bâbil, Asur, Med, Guti, Selçuklu, Osmanlı, Rum, Arap, Emevi, Abbasi dönemlerine ait kazıbilimsel ve etnografik eserlerin bulunduğu, büyük fizikçi ve 60 makine mucidi İsmail Ebuliz El Cezeri Müzesi Cizre ilçesinde bulunmaktadır
Finik Ören Yeri
Cizre ’ye yakın bir noktada bulunan Damlarca ve Eskiyapı köyleri arasında Finik Ören Yeri İ Ö 4000 yıllarına aittir Dağlık bir bölgede bulunan kentte saray, zindan, sarnıç yerleri ve beyaz kireç taşı taştan oyulmuş çok sayıda mağara ev bulunmaktadır Finik Kalesinin kuzeyinde Borzana Sitiya adı verilen yerde kayaya bitmiş bir bayan kabartmasıyla köyün kuzeydoğusunda ast yana duran bir kadın ve bir erkek kabartması bulunmaktadır
Şah Ören Yeri
Cizre ’nin kuzeydoğusunda, Çağlayan köyündeki Şah Ören Yeri, Cudi dağının en sivri noktasının eteğindedir Yerleşmenin kuzeyi, doğusu ve batısı tamamı ile dağlıktır Bu dağlık kesimlerde Düşe, Çeko, Hırabe, Kayzer, Hırd kale harabeleri yer almaktadır
Bâbil Ören Yeri
Cizre ’nin 20 km güneybatısında Suriye sınırı üzerindeki Kebeli köyünde yer alan Bâbil Ören Yerinin çevresi dikdörtgen biçiminde surlarla çevrilidir Dış kaleyi oluşturan bu surlarda takriben 30 adet burç vardır İç kale ise daire biçimindedir Surlar yontulmamış bazalt kayalardan, yapılar ise beyaz kireç taşı taştan yapılmıştır
Kasrik Ören Yeri
ŞırnakCizre karayolunun 30 km si üstünde bulunan Kasrik Ören Yeri, Guti ler döneminde “Sazirka olarak anılmaktaydı Bir boğaz içinde yer alan yerleşmede, tarihi su bentleri, heykeller ve şehir kalıntıları bulunmaktadır Cizre ve Finik Beylerinin bu yöreyi yazlık olarak kullandıkları bilinmektedir
Bazebde Ören Yeri
Cizre ’nin 2 km doğusunda Dicle Nehri kıyısında bulunan Bazebde Ören Yeri zamanla Dicle Nehri yatak değiştirdiği için Suriye topraklarında kalmıştır Ilk çağlara ait büyük kasaba kalıntıları ve ünlü bir köprüsü vardır
Medreseler
Kırmızı Medrese
Cizre Beyliği döneminde II Han Itibar Bey göre XIV yüzyılda yaptırılmıştır Cizre Akkoyunluların eline 1475 yılında geçerken Cizre Emirleri sürgün edilmiştir Dikte Bedrettin oğlu II Asalet (Hanşeref) Boti Aşireti ve çevre halkının yardımı ile1508 yılında Cizre ’yi alırken duada bulunmuş Yarabbi ben her tarafta Cizre ’yi alabilsem sana bir Camii inşa edeceğim demişti Allah da bu duasını kabul buyurduğundan Kırmızı Medrese ’yi inşa ettirmiştir Cizre Suru ’nu bu yerden yardığından surun üstüne bina etmiştir
Cizre de Dağkapı Mahallesinin Şah Mahallesi ile kesiştiği noktada sur üzerindedir Güneyinde Mescit ile aşağı Şeyh Ahmed ElCezeri adlı ünlü müfessir, yazar, şairin türbesi ile, Cizre emirlerine ait aile mezarlığı da vardır Medresenin içi avlulu olup, doğusunda batısında ve kuzeyinde dershaneler, yemekhane ve hoca lojmanları bulunur Bunların bir kısmı halen yıkık olup, restarasyona ihtiyacı vardır
Mihrabı beyaz taştan olup, 282x3 78 ölçülerindedir Mihrap köşegeni 55 derecedir Mihrabın çevresini iç bükey üçgenler art arda bir dizi zıt U biçiminde sararak, altlarda da, içeriye doğru döner Mihrap boşluğu yarım daire planlıdır Mihrabın üstü basık ve tuğla kubbe ile örtülüdür
Medresenin güneybatısında kare planlı bir oda bulunur oysa çok hoş motiflerle süslenmiştir Bu oda profesör ve baş müderris odasıdır Şair ve yazar Şeyh Ahmet ElCezeri kullandığı gibi, Müftü Molla Zade ’nin dedelerinden Şeyh İbrahim Sori de bu odada atama yaptığından burada gömülmüşlerdir
Medrese Cizre ye özgü kırmızı tuğlalardan örüldüğü için Kırmızı Medrese denilir
Mir Abdal (Abdaliye Medresesi)
1437 yılında Cizre beylerinden Emir Abdullah(Abdal) İbn Abdillah İbn Seyfeddin Boti göre yaptırılmıştır Bu zat Memu Zin olayında geçen Emir Zeynuddin ’in babasıdır
Medrese güneyde sağda büyük bir mescitten oluşmuş olup, güneyde solda dersaneler ile kuzeyde ve batıda öğrenci yemekhanesi, hoca öğrenci lojmanları yer almakta idi Batıda şimdi Nusaybin caddesi tarafına açılan kapıda iki oda bir eyvan temelleri varken, son seneler de bilinçsiz düzenlemeyle bir şadırvan üretilmiş, kuzeyi bir cami haline getirilmiştir Başlıca mescit derbeder olmak üzeredir
Caminin tamamı siyah bazalt taştan yaptırıldığı halde, ikinci onarımlarda moloz taşlar kullanılmıştır Mescit kısmının kapısı işlemeli beyaz mermerden yapılmıştır Güneyde idare odalarının altında dünyaca ünlü aşk öykü sahipleri Memu Zin türbeleri bulunur Abdaliye Medresesi Cizre Dağkapı Mahallesi ile mezarlık arasındadır
Süleymaniye Medresesi (Medresetül Süleymaniyye)
Cizre beylerinden Dikte Muhammed İbnDikte Şah Ali Bey, İbn Emir Bedrettin göre inşa edilmiştir Birincil ataları olan Dikte Süleyman Beye izafeten Medreset ül Süleymaniyye denilmiştir 11583 yılları arısında beylik yapan bu zat bu medreseyi inşa ettirmiştir
1307(1891) Rumi yılında Ş Abdulhakim Derşevi göre tamir ettirilmiştir 1972 yılında büyük bir onarıma alınmıştır şimdi Muhammet Nuri Camii olarak adlandırılır
Mecidiye Medresesi (Medresetül Mecdiyye)
Cizre beyi Emir Mecduddin Bey kadar yaptırılmıştır Ş Seyda kadar büyük onarıma alındığı için, acilen Ş Seyda camii olarak adlandırılır Cizre Kale Mahallesindedir
Şazeh Medresesi
Cizre beylerinden Mecduddin İbn Dikte Abdal tarafından Cizre ’nin Çağlayan köyüne yaptırılmıştır Çağlayan köyünün içine girerken medrese solda kalır
Kaleler
Cizre Kalesi
MÖ4000 yıllarında Guti İmparatorluğu göre Cizre Surları ile Cizre Kalesi yaptırılmıştır Cizre Kalesi şehrin kuzeyinde Dicle Nehri kıyısındadır360 oda ve üç katlı olarak yaptırılmıştır Bâbil, Med ve Asurlular kadar yenileme gördüğü gibi, Abbasiler döneminde Ömer oğlu Abdulaziz zamanında yıkılan yerler bitmiş onarım görmüştür
Kale üzerinde Emir Seyfeddin İbn İzzeddin Bey göre Seyfiyye medresesi yaptırılmıştır Şu Anda hala kale üzerinde mihrabı bulunmaktadır
Cizre Kalesi, siyah bazalt taştan yaptırılmış olup, bey ve saray binaları ile lojman kısımları,
mescit ve medrese, zindan, an, askeri kısımlardan oluşurdu
Cizre Kalesi ’nin doğusunda Dicle Nehri içinde yer alan kayalar Cizre beylerinin Sadabad ve yazlık buluşma yeri idi Sarayburnu Kapısından bir geçişi bulunurdu
Cizre Kalesi içinde bulunan Hamidiye Kışlası (1897) Sultan Abdulhamit vaktinde Alay Komutanı ve Paşa olarak görev edilen Cizre Miran aşiretleri reisi Mustafa Paşa (Mıstıi Miri) kadar beyaz kalkerli taştan üç katlı olarak inşa ettirilmiştir
Çağlayan Kalesi (Şah Kalesi)
Cizre ilçesine alt Çağlayan köyünde başlı başına bir tarih yaşanmaktadır Cudi Dağı ’nın yamaçlarında yer alan Çağlayan da Kayzer Kale harabeleri bulunmaktadırKayzer Kalesi diye adlandırılan yerde 6 adet Asur Kralı Sanherib ’e ait kabartma heykel bulunmaktadırKral,altı öbür yerden Nuh(AS) Gemisinin durduğu yeri göstermektedir
Said Bey Kalesi
1800 yıllarında Bedirhan Bey zamanında yapılmıştır Bedirhan Bey in amcaoğlu Said Bey in yaptırdığı söylenir Said Bey Kalesi beyaz kalker taştan üretilmiş bir sura sahiptir Kapısı 2 metredir İçinde bir köşk ve su sarnıcı bulunmaktadır Silopi ’nin Gireçulya köyünde bulunmaktadır *
Camiler
Cizre Ulu Camii
639 yılında kiliseden camiye çevrilmiştir Abbasi döneminde onarıma alınmıştır1160 yılında Cizre Emiri Baz Şah ın oğlu Emir Ali Sencer kadar büyük onarıma dargın olup,minaresi 1156 yılında dört köşe biçiminde yapılmıştır Cizre Yüce Cami, ortası delik büyük değirmen taşlarına aynı taşların tekrar tekrar konulup kolon yapılması ile üzerlerine kubbeler konulmak suretiyle yapılmıştır Bu kubbeler demir köşebentlerle birbirlerine sütunlar bağlanarak sağlamlaştırılmıştır Her kapının üzerinde kur anı Kerim ayet ve sureleri bulunur Büyük demir kapısı şimdi Topkapı Sarayı Müzesi ’nde 1983 deri beri muhafaza altına alınmıştır Üstünde gümüş motifler, bakır şekiller, kufi yazılar bulunmaktadır Cizre Yüce Cami kapı tokmakları dünyaca ünlü bir oymacılık sanatının en önemli şaheseridir Fizikçi ve sanat adamı İsmail Ebuliz El Cezeri bu tokmakları yapmıştır Yüce Cami mescit kısmı Vakıflar Genel Müdürlüğünce restorasyona alınmıştır Fakat Ulu Cami Külliyesi ’nin batı, doğu ve kuzey kısımları onarıma alınması gerekmektedir
Nuh Peygamber Camii
Tufan olayından bu yana insanlığın ikinci babası olan Nuh Peygamber
(AS) kendi adıyla anılan camide yatmaktadır Dağkapı mahallesinin tepecik noktasında, Dicle Nehrinin coşup ulaşamayacağı bir noktada yapılmıştır Nuh Peygamberin mezarı daha aşağı bodrum katındadır Eski kullanılan mihrap hala durmaktadır Caminin ikinci kat kısımları zamanla yıkıldığından halkça onarımlar yapılmış, düz beton atılmış, aslından saptırılmıştır
Mecidiyye Camii (ŞSeyda Camii)
Cizre Beylerinden Dikte Mecduddin kadar yaptırılmıştır Son 43 yılda eklenen güzel şadırvan ile başka okuma bölümleri de bulunmaktadır Cizre Kale Mahallesinde sur üstünde bulunur
Süleymaniye Camii
Emir Muhammet İbn Dikte Şah Ali Bey, İbn Emir Bedreddin kadar yaptırılmıştır Bu zat 11583 yılları arasında beylik yapmıştır1307 Rumi (1891 Miladi) yılında ŞAbdulhakim Derşevi tamir ettirerek cami haline getirmiştir sonradan torunu Muhammed Nuri tekrar onu büyük onarıma almıştır1972 yılı yazında ŞAhmet Munis onarıma almıştır Cami kısmı siyah bazalt taştan yaptırılmıştır
Sefine Camii
Şırnak İli merkezinde Cumhuriyet Mahallesindedir Tarihi fazla eski olmakla birlikte elimizde yazılmış bir kaynak yoktur Minarelidir bulunmaktadır
Mushafireş Camii
Cizre Dağkapı Mahallesinde Yeni çarşıda bir camidir İçinde,19l6 yılına kadar Hz Osman göre Cizre ’ye gönderilen bir Kur anı Kerim sağlam bir şekilde mevcut bulunmaktaydı sonra meydana çıkan bir yangın sonucunda kısmen yanmıştır Cami komşularından bir kişi tarafından kalan kısmı kurtarılmıştır
Mir Abdal Camii
1437 yılında Cizre Beyi Dikte Abdullah (Abdal) İbn Abdullah İbn Seyfeddin Boti göre yaptırılmıştır Güneyde sağda başlıca mescit bulunur Üstü kubbelidir Cizre surları üzerindedir Bazalt siyah taştan yapılmıştır Son onarımlarda moloz taş kullanılmıştır Mescit kapısı işlemeli mermerden yapılmıştır Diğer kısımları medrese olarak kullanılmıştır Memu Zin türbeleri bu mescide yapışık bölümün daha alçak kısmındadır Sonra caminin kuzey kısmında mescit betondan yapı edilmiştir
ŞSaid Merhum Camii
Cizre Dağkapı Mahallesinde Bayırağa sokakta bulunur çok büyük bir mescidi ve içinde ŞSaid Merhum un türbesi bulunmaktadır Camii, Bayramağa adında bir Cizreli tarafından yaptırılmıştır
Meydan Camii
Cizre Kale Mahallesinde dörtyol mevkiinde Cizre Beyleri tarafından yaptırılmıştır Cadde açılması ile caddenin tamamı camiden alınmıştır Büyük bir cami kısmı olup,minaresi bulunurKuzey kısmı Cizre beylerine ait mezarlarla kaplıdır
Cudi Camii
Merkez İsmet paşa mahallesindedir Kimin göre yapıldığı bilinmemektedir
Ören Yerleri
Bâbil, Asur, Med, Guti, Selçuklu, Osmanlı, Rum, Arap, Emevi, Abbasi dönemlerine ait kazıbilimsel ve etnografik eserlerin bulunduğu, büyük fizikçi ve 60 makine mucidi İsmail Ebuliz El Cezeri Müzesi Cizre ilçesinde bulunmaktadır
Finik Ören Yeri
Cizre ’ye yakın bir noktada bulunan Damlarca ve Eskiyapı köyleri arasında Finik Ören Yeri İ Ö 4000 yıllarına aittir Dağlık bir bölgede bulunan kentte saray, zindan, sarnıç yerleri ve beyaz kireç taşı taştan oyulmuş çok sayıda mağara ev bulunmaktadır Finik Kalesinin kuzeyinde Borzana Sitiya adı verilen yerde kayaya bitmiş bir bayan kabartmasıyla köyün kuzeydoğusunda ast yana duran bir kadın ve bir erkek kabartması bulunmaktadır
Şah Ören Yeri
Cizre ’nin kuzeydoğusunda, Çağlayan köyündeki Şah Ören Yeri, Cudi dağının en sivri noktasının eteğindedir Yerleşmenin kuzeyi, doğusu ve batısı tamamı ile dağlıktır Bu dağlık kesimlerde Düşe, Çeko, Hırabe, Kayzer, Hırd kale harabeleri yer almaktadır
Bâbil Ören Yeri
Cizre ’nin 20 km güneybatısında Suriye sınırı üzerindeki Kebeli köyünde yer alan Bâbil Ören Yerinin çevresi dikdörtgen biçiminde surlarla çevrilidir Dış kaleyi oluşturan bu surlarda takriben 30 adet burç vardır İç kale ise daire biçimindedir Surlar yontulmamış bazalt kayalardan, yapılar ise beyaz kireç taşı taştan yapılmıştır
Kasrik Ören Yeri
ŞırnakCizre karayolunun 30 km si üstünde bulunan Kasrik Ören Yeri, Guti ler döneminde “Sazirka olarak anılmaktaydı Bir boğaz içinde yer alan yerleşmede, tarihi su bentleri, heykeller ve şehir kalıntıları bulunmaktadır Cizre ve Finik Beylerinin bu yöreyi yazlık olarak kullandıkları bilinmektedir
Bazebde Ören Yeri
Cizre ’nin 2 km doğusunda Dicle Nehri kıyısında bulunan Bazebde Ören Yeri zamanla Dicle Nehri yatak değiştirdiği için Suriye topraklarında kalmıştır Ilk çağlara ait büyük kasaba kalıntıları ve ünlü bir köprüsü vardır
Medreseler
Kırmızı Medrese
Cizre Beyliği döneminde II Han Itibar Bey göre XIV yüzyılda yaptırılmıştır Cizre Akkoyunluların eline 1475 yılında geçerken Cizre Emirleri sürgün edilmiştir Dikte Bedrettin oğlu II Asalet (Hanşeref) Boti Aşireti ve çevre halkının yardımı ile1508 yılında Cizre ’yi alırken duada bulunmuş Yarabbi ben her tarafta Cizre ’yi alabilsem sana bir Camii inşa edeceğim demişti Allah da bu duasını kabul buyurduğundan Kırmızı Medrese ’yi inşa ettirmiştir Cizre Suru ’nu bu yerden yardığından surun üstüne bina etmiştir
Cizre de Dağkapı Mahallesinin Şah Mahallesi ile kesiştiği noktada sur üzerindedir Güneyinde Mescit ile aşağı Şeyh Ahmed ElCezeri adlı ünlü müfessir, yazar, şairin türbesi ile, Cizre emirlerine ait aile mezarlığı da vardır Medresenin içi avlulu olup, doğusunda batısında ve kuzeyinde dershaneler, yemekhane ve hoca lojmanları bulunur Bunların bir kısmı halen yıkık olup, restarasyona ihtiyacı vardır
Mihrabı beyaz taştan olup, 282x3 78 ölçülerindedir Mihrap köşegeni 55 derecedir Mihrabın çevresini iç bükey üçgenler art arda bir dizi zıt U biçiminde sararak, altlarda da, içeriye doğru döner Mihrap boşluğu yarım daire planlıdır Mihrabın üstü basık ve tuğla kubbe ile örtülüdür
Medresenin güneybatısında kare planlı bir oda bulunur oysa çok hoş motiflerle süslenmiştir Bu oda profesör ve baş müderris odasıdır Şair ve yazar Şeyh Ahmet ElCezeri kullandığı gibi, Müftü Molla Zade ’nin dedelerinden Şeyh İbrahim Sori de bu odada atama yaptığından burada gömülmüşlerdir
Medrese Cizre ye özgü kırmızı tuğlalardan örüldüğü için Kırmızı Medrese denilir
Mir Abdal (Abdaliye Medresesi)
1437 yılında Cizre beylerinden Emir Abdullah(Abdal) İbn Abdillah İbn Seyfeddin Boti göre yaptırılmıştır Bu zat Memu Zin olayında geçen Emir Zeynuddin ’in babasıdır
Medrese güneyde sağda büyük bir mescitten oluşmuş olup, güneyde solda dersaneler ile kuzeyde ve batıda öğrenci yemekhanesi, hoca öğrenci lojmanları yer almakta idi Batıda şimdi Nusaybin caddesi tarafına açılan kapıda iki oda bir eyvan temelleri varken, son seneler de bilinçsiz düzenlemeyle bir şadırvan üretilmiş, kuzeyi bir cami haline getirilmiştir Başlıca mescit derbeder olmak üzeredir
Caminin tamamı siyah bazalt taştan yaptırıldığı halde, ikinci onarımlarda moloz taşlar kullanılmıştır Mescit kısmının kapısı işlemeli beyaz mermerden yapılmıştır Güneyde idare odalarının altında dünyaca ünlü aşk öykü sahipleri Memu Zin türbeleri bulunur Abdaliye Medresesi Cizre Dağkapı Mahallesi ile mezarlık arasındadır
Süleymaniye Medresesi (Medresetül Süleymaniyye)
Cizre beylerinden Dikte Muhammed İbnDikte Şah Ali Bey, İbn Emir Bedrettin göre inşa edilmiştir Birincil ataları olan Dikte Süleyman Beye izafeten Medreset ül Süleymaniyye denilmiştir 11583 yılları arısında beylik yapan bu zat bu medreseyi inşa ettirmiştir
1307(1891) Rumi yılında Ş Abdulhakim Derşevi göre tamir ettirilmiştir 1972 yılında büyük bir onarıma alınmıştır şimdi Muhammet Nuri Camii olarak adlandırılır
Mecidiye Medresesi (Medresetül Mecdiyye)
Cizre beyi Emir Mecduddin Bey kadar yaptırılmıştır Ş Seyda kadar büyük onarıma alındığı için, acilen Ş Seyda camii olarak adlandırılır Cizre Kale Mahallesindedir
Şazeh Medresesi
Cizre beylerinden Mecduddin İbn Dikte Abdal tarafından Cizre ’nin Çağlayan köyüne yaptırılmıştır Çağlayan köyünün içine girerken medrese solda kalır
Kaleler
Cizre Kalesi
MÖ4000 yıllarında Guti İmparatorluğu göre Cizre Surları ile Cizre Kalesi yaptırılmıştır Cizre Kalesi şehrin kuzeyinde Dicle Nehri kıyısındadır360 oda ve üç katlı olarak yaptırılmıştır Bâbil, Med ve Asurlular kadar yenileme gördüğü gibi, Abbasiler döneminde Ömer oğlu Abdulaziz zamanında yıkılan yerler bitmiş onarım görmüştür
Kale üzerinde Emir Seyfeddin İbn İzzeddin Bey göre Seyfiyye medresesi yaptırılmıştır Şu Anda hala kale üzerinde mihrabı bulunmaktadır
Cizre Kalesi, siyah bazalt taştan yaptırılmış olup, bey ve saray binaları ile lojman kısımları,
mescit ve medrese, zindan, an, askeri kısımlardan oluşurdu
Cizre Kalesi ’nin doğusunda Dicle Nehri içinde yer alan kayalar Cizre beylerinin Sadabad ve yazlık buluşma yeri idi Sarayburnu Kapısından bir geçişi bulunurdu
Cizre Kalesi içinde bulunan Hamidiye Kışlası (1897) Sultan Abdulhamit vaktinde Alay Komutanı ve Paşa olarak görev edilen Cizre Miran aşiretleri reisi Mustafa Paşa (Mıstıi Miri) kadar beyaz kalkerli taştan üç katlı olarak inşa ettirilmiştir
Çağlayan Kalesi (Şah Kalesi)
Cizre ilçesine alt Çağlayan köyünde başlı başına bir tarih yaşanmaktadır Cudi Dağı ’nın yamaçlarında yer alan Çağlayan da Kayzer Kale harabeleri bulunmaktadırKayzer Kalesi diye adlandırılan yerde 6 adet Asur Kralı Sanherib ’e ait kabartma heykel bulunmaktadırKral,altı öbür yerden Nuh(AS) Gemisinin durduğu yeri göstermektedir
Said Bey Kalesi
1800 yıllarında Bedirhan Bey zamanında yapılmıştır Bedirhan Bey in amcaoğlu Said Bey in yaptırdığı söylenir Said Bey Kalesi beyaz kalker taştan üretilmiş bir sura sahiptir Kapısı 2 metredir İçinde bir köşk ve su sarnıcı bulunmaktadır Silopi ’nin Gireçulya köyünde bulunmaktadır *