KONUŞMA CEŞİTLERİ
a Karşılıklı Konuşmalar:
* Gunluk konuşma
* Sohbet
* Tanışma ve tanıştırma konuşması
* Bir soruya karşılık verirken yapılan konuşma
* Kutlama konuşması
* Ozur dileme konuşması
* Yol sorarken yapılan konuşma
* Telefonla konuşma
* Buyuklerle, gorevlilerle konuşma vb
b Topluluk Karşısında Konuşma:
* Toplu konuşma
* Hikaye, masal anlatma
* Anı, olay anlatma
* Duyuru yapma
* Bir topluluğa birini tanıtma konuşması
* Bir iş yerinin acılış konuşması
* Temel atma konuşması
* Bir aleti tanıtma konuşması
* İş teklifi konuşması
* Bir grubun, derneğin, kurumun sozculuğu konuşması
* Kitap, sanat ya da mimari eseri tanıtma konuşması
* Konferans konuşması vb
c Toplantı Konuşması:
* Acık oturumda yapılan konuşma
* Panelde yapılan konuşma
* Kitle tartışmasında (forum) yapılan konuşma
* Sempozyumda yapılan konuşma vb
(S SARICA M GUNDUZ, Guzel Konuşma Yazma, s 217 220)
HAZIRLIKSIZ KONUŞMA
Soylenecek sozlerin planını yapmak icin zamanın bulunmadığı, ansızın yapılan konuşmalar, hazırlıksız konuşmalardır Oğretmenin, oğrenciye yonelik sorduğu soruların cevaplanması sırasında yapılan konuşma hazırlıksız konuşmaya ornektir Ayrıca, toplumsal ilişkilerde ihtiyac doğduğunda yapılması gereken konuşmalar da hazırlıksız konuşmalardır
Hazırlıksız konuşma icin, onceden bilgi ve deneyim gerekmektedir Eğer konuyla, olayla vb durumlarla ilgili onceden bulunması gereken bilgi ve gozlemler yoksa, hazırlıksız konuşma yapılamaz
Ornekler:
İki insanın arasını bulmak icin yapılan konuşmalar
Miting kursulerinde aniden yapılması gereken konuşmalar
Trafik kazalarında şahit durumundaki insan tarafından kazanın boyutunu ortaya koyan konuşmalar
HAZIRLIKLI KONUŞMA
Plan doğrultusunda yapılan konuşmalardır En az birkac saat, mumkunse birkac gun, hatta birkac hafta oncesinden tasarlanılarak yapılan konuşma turleridir
Hazırlıklı konuşma turune ornekler:
Oğretmenin ya da oğrencinin anlattığı ders
Bilimsel herhangi bir konu hakkında verilen konferans konuşması
Kitle onunde yapılacak bir nutuk
Grup ya da sınıf icinde onceden planlanan bir konu uzerinde tartışma ya da munazara
Guncel olay ve konularla ilgili yapılan acık oturum
Sempozyum bildirisi (tebliği)
Panel konuşması vb
SOZLU ANLATIM TURLERİ
a BİLİMSEL TOPLANTILAR
1 KONFERANS
Hazırlıklı ve planlı konuşma turlerindendir Herhangi bir bilimsel alanda, topluluk karşısında yapılan konuşmalara Konferans denir Konferansı verecek kişi, kelimelerin telaffuzuna, (diksiyona) ve dil bilgisi kurallarına dikkat etmelidir Verilmek istenen duşunceler; acık, anlaşılır ve orijinal olmalıdır
Konferans verilirken konuşmacı, yazdıklarını kağıttan okumamalıdır Sanki, soyleşi yapıyormuş gibi konuşmalıdır Arada sırada, yeri geldiğinde kağıda bakmalıdır Konuşmacı, gozlerini dinleyicilerin uzerine cevirmeli, boylece onların kendisini ilgiyle izlemelerini sağlamalıdır Ayrıca, konuşmacı; temiz giyinmeli, ciddi olmalı, kibar davranmalı, guzel konuşmalıdır Ses tonunu yerine gore ayarlamalı, vurguyu iyi yapmalıdır Konferans verilmeden once, bir başkası konferanscıyı butun ozellikleriyle dinleyicilere tanıtmalıdır
(S SARICA M GUNDUZ, Guzel Konuşma Yazma, s 276)
Konuşmacı; dinleyicileri sıkıcı ve bıktırıcı soz ve tavırlardan uzak durmalıdır Ayrıca, el, yuz ve vucut hareketlerini konunun anlamına uygun olarak yerinde ve uyumlu yapmak zorundadır Hatiplik yeteneği olmayan konuşmacıların, vereceği konferansın etkisiz ve başarısız olacağı da unutulmamalıdır
Konferansta dikkat edilecek bir diğer ozellik de zamana uymaktır Bir saati aşan konferansların dinleyici uzerinde etkisinin azaldığı bir gercektir Konferanscı, bu gerceğe dikkat etmeli, bir saatten az bir surede konferansını bitirmelidir Ayrıca, konferanscı; yersiz, taşkın el ve kol hareketlerinin konuşmanın değerini duşurduğunu unutmamalıdır
(K GARİPOĞLU, Kompozisyon Bilgileri, s 29)
Konferans hazırlanırken oncelikle yapılması gereken iş, konferansın sunulacağı konuda geniş bir kaynak taramasına girişmek olacaktır İncelenecek konuda ansiklopedilerden başlayarak değişik yazı ve incelemeler gozden gecirilmeli, boylelikle sağlam ve derli toplu bir malzeme hazırlanmalıdır Bu malzemeye konferanscı kendi goruş ve duşuncelerini de katarak oncelikle konferansın planını duzenlemelidir
Bilimsel toplantılarda soylenen ve akademik hitabet turune giren soylevler (nutuklar) de konferans sayılır
(H F GOZLER, Turkce ve Edebiyat Bilgileri, s 549)
Konferans planı şoyle duzenlenebilir:
(a) Hitap cumlesi
(b) Konunun sunuluşu
(c) Konferansın amacı
(c) Konunun acılması ve anlatılması
(d) Sonuc
(e) Sorular ve cevaplar
Konuşmaya, konferansı duzenleyenlere ve dinleyicilere saygı bildiren ve iltifat edici sozlerle başlanmalıdır Sonra konunun cercevesi cizilmeli ve ortaya konmalıdır Bundan sonra konuşmacı, amacına gore konusunu acmalı, o konudaki ceşitli goruşleri kırıcı ve tahkir edici olmayan ifadelerle belirtmelidir
Konuşmacı, bayağı ve argo sozler kullanmaktan kacınmalıdır Zaman zaman canlı ornekler ve fıkralarla, konuşma tarzının değiştirilmesiyle, ses tonuna verilecek iniş ve cıkışlarla dinleyicilerin dikkatini ve ilgisini uyanık tutmaya calışmalıdır
Konferansta bir konunun butun yonlerinin ve ayrıntılarının verilmesinin mumkun olmadığı unutulmamalıdır Konuyu fazla dağıtmak, dinleyicinin konuşmayı takip edememesine neden olur Cok fazla ayrıntı, herkesi aynı olcude ilgilendirmeyeceği icin dinleyiciyi sıkar
Konferans, anlatılanların kısaca ozetlenmesi, maksadın verilmesi ve dinleyicilere saygı ve iltifat eden sozlerle bitirilmelidir Sorulacak sorular da kısaca ve soranı incitmeden cevaplanmalıdır
2 KOLLOKYUM
Belirli bir konuyu aydınlatmak amacıyla, bilim adamı ve araştırıcıların bir araya geldikleri ve konunun bir bilim adamı ya da ekip tarafından sunulduğu ve tartışıldığı toplantıdır
3 KURS
Belirli bir konuyu, bu konuda yetişeceklere oğretmek amacıyla yapılan etkinliklerdir
4 PANEL
Bir konuşmacı grubunun dinleyiciler onunde, genellikle bilimsel, sosyal ya da siyasi bir konuyu tartışmak amacıyla yaptıkları toplu goruşmelerdir
Panelde bir başkan bulunur Başkan, konuşmacıların ortasında yer alır Konuşmacılar, bir masanın cevresinde toplanırlar Panelde en az uc, en cok altı konuşmacı bulunur Genellikle, kucuk salonda ve az bir dinleyici onunde yapılan panellerde mikrofon bulunmaz Ama, geniş bir topluluk onunde panel yapılacaksa konuşmacılar, mikrofon kullanmak zorundadır
Panel tartışması sonunda dinleyiciler, konuşmacılara konuyla ilgili ceşitli sorular sorabilirler
(S SARICA M GUNDUZ, Guzel Konuşma Yazma, s 266)
a Karşılıklı Konuşmalar:
* Gunluk konuşma
* Sohbet
* Tanışma ve tanıştırma konuşması
* Bir soruya karşılık verirken yapılan konuşma
* Kutlama konuşması
* Ozur dileme konuşması
* Yol sorarken yapılan konuşma
* Telefonla konuşma
* Buyuklerle, gorevlilerle konuşma vb
b Topluluk Karşısında Konuşma:
* Toplu konuşma
* Hikaye, masal anlatma
* Anı, olay anlatma
* Duyuru yapma
* Bir topluluğa birini tanıtma konuşması
* Bir iş yerinin acılış konuşması
* Temel atma konuşması
* Bir aleti tanıtma konuşması
* İş teklifi konuşması
* Bir grubun, derneğin, kurumun sozculuğu konuşması
* Kitap, sanat ya da mimari eseri tanıtma konuşması
* Konferans konuşması vb
c Toplantı Konuşması:
* Acık oturumda yapılan konuşma
* Panelde yapılan konuşma
* Kitle tartışmasında (forum) yapılan konuşma
* Sempozyumda yapılan konuşma vb
(S SARICA M GUNDUZ, Guzel Konuşma Yazma, s 217 220)
HAZIRLIKSIZ KONUŞMA
Soylenecek sozlerin planını yapmak icin zamanın bulunmadığı, ansızın yapılan konuşmalar, hazırlıksız konuşmalardır Oğretmenin, oğrenciye yonelik sorduğu soruların cevaplanması sırasında yapılan konuşma hazırlıksız konuşmaya ornektir Ayrıca, toplumsal ilişkilerde ihtiyac doğduğunda yapılması gereken konuşmalar da hazırlıksız konuşmalardır
Hazırlıksız konuşma icin, onceden bilgi ve deneyim gerekmektedir Eğer konuyla, olayla vb durumlarla ilgili onceden bulunması gereken bilgi ve gozlemler yoksa, hazırlıksız konuşma yapılamaz
Ornekler:
İki insanın arasını bulmak icin yapılan konuşmalar
Miting kursulerinde aniden yapılması gereken konuşmalar
Trafik kazalarında şahit durumundaki insan tarafından kazanın boyutunu ortaya koyan konuşmalar
HAZIRLIKLI KONUŞMA
Plan doğrultusunda yapılan konuşmalardır En az birkac saat, mumkunse birkac gun, hatta birkac hafta oncesinden tasarlanılarak yapılan konuşma turleridir
Hazırlıklı konuşma turune ornekler:
Oğretmenin ya da oğrencinin anlattığı ders
Bilimsel herhangi bir konu hakkında verilen konferans konuşması
Kitle onunde yapılacak bir nutuk
Grup ya da sınıf icinde onceden planlanan bir konu uzerinde tartışma ya da munazara
Guncel olay ve konularla ilgili yapılan acık oturum
Sempozyum bildirisi (tebliği)
Panel konuşması vb
SOZLU ANLATIM TURLERİ
a BİLİMSEL TOPLANTILAR
1 KONFERANS
Hazırlıklı ve planlı konuşma turlerindendir Herhangi bir bilimsel alanda, topluluk karşısında yapılan konuşmalara Konferans denir Konferansı verecek kişi, kelimelerin telaffuzuna, (diksiyona) ve dil bilgisi kurallarına dikkat etmelidir Verilmek istenen duşunceler; acık, anlaşılır ve orijinal olmalıdır
Konferans verilirken konuşmacı, yazdıklarını kağıttan okumamalıdır Sanki, soyleşi yapıyormuş gibi konuşmalıdır Arada sırada, yeri geldiğinde kağıda bakmalıdır Konuşmacı, gozlerini dinleyicilerin uzerine cevirmeli, boylece onların kendisini ilgiyle izlemelerini sağlamalıdır Ayrıca, konuşmacı; temiz giyinmeli, ciddi olmalı, kibar davranmalı, guzel konuşmalıdır Ses tonunu yerine gore ayarlamalı, vurguyu iyi yapmalıdır Konferans verilmeden once, bir başkası konferanscıyı butun ozellikleriyle dinleyicilere tanıtmalıdır
(S SARICA M GUNDUZ, Guzel Konuşma Yazma, s 276)
Konuşmacı; dinleyicileri sıkıcı ve bıktırıcı soz ve tavırlardan uzak durmalıdır Ayrıca, el, yuz ve vucut hareketlerini konunun anlamına uygun olarak yerinde ve uyumlu yapmak zorundadır Hatiplik yeteneği olmayan konuşmacıların, vereceği konferansın etkisiz ve başarısız olacağı da unutulmamalıdır
Konferansta dikkat edilecek bir diğer ozellik de zamana uymaktır Bir saati aşan konferansların dinleyici uzerinde etkisinin azaldığı bir gercektir Konferanscı, bu gerceğe dikkat etmeli, bir saatten az bir surede konferansını bitirmelidir Ayrıca, konferanscı; yersiz, taşkın el ve kol hareketlerinin konuşmanın değerini duşurduğunu unutmamalıdır
(K GARİPOĞLU, Kompozisyon Bilgileri, s 29)
Konferans hazırlanırken oncelikle yapılması gereken iş, konferansın sunulacağı konuda geniş bir kaynak taramasına girişmek olacaktır İncelenecek konuda ansiklopedilerden başlayarak değişik yazı ve incelemeler gozden gecirilmeli, boylelikle sağlam ve derli toplu bir malzeme hazırlanmalıdır Bu malzemeye konferanscı kendi goruş ve duşuncelerini de katarak oncelikle konferansın planını duzenlemelidir
Bilimsel toplantılarda soylenen ve akademik hitabet turune giren soylevler (nutuklar) de konferans sayılır
(H F GOZLER, Turkce ve Edebiyat Bilgileri, s 549)
Konferans planı şoyle duzenlenebilir:
(a) Hitap cumlesi
(b) Konunun sunuluşu
(c) Konferansın amacı
(c) Konunun acılması ve anlatılması
(d) Sonuc
(e) Sorular ve cevaplar
Konuşmaya, konferansı duzenleyenlere ve dinleyicilere saygı bildiren ve iltifat edici sozlerle başlanmalıdır Sonra konunun cercevesi cizilmeli ve ortaya konmalıdır Bundan sonra konuşmacı, amacına gore konusunu acmalı, o konudaki ceşitli goruşleri kırıcı ve tahkir edici olmayan ifadelerle belirtmelidir
Konuşmacı, bayağı ve argo sozler kullanmaktan kacınmalıdır Zaman zaman canlı ornekler ve fıkralarla, konuşma tarzının değiştirilmesiyle, ses tonuna verilecek iniş ve cıkışlarla dinleyicilerin dikkatini ve ilgisini uyanık tutmaya calışmalıdır
Konferansta bir konunun butun yonlerinin ve ayrıntılarının verilmesinin mumkun olmadığı unutulmamalıdır Konuyu fazla dağıtmak, dinleyicinin konuşmayı takip edememesine neden olur Cok fazla ayrıntı, herkesi aynı olcude ilgilendirmeyeceği icin dinleyiciyi sıkar
Konferans, anlatılanların kısaca ozetlenmesi, maksadın verilmesi ve dinleyicilere saygı ve iltifat eden sozlerle bitirilmelidir Sorulacak sorular da kısaca ve soranı incitmeden cevaplanmalıdır
2 KOLLOKYUM
Belirli bir konuyu aydınlatmak amacıyla, bilim adamı ve araştırıcıların bir araya geldikleri ve konunun bir bilim adamı ya da ekip tarafından sunulduğu ve tartışıldığı toplantıdır
3 KURS
Belirli bir konuyu, bu konuda yetişeceklere oğretmek amacıyla yapılan etkinliklerdir
4 PANEL
Bir konuşmacı grubunun dinleyiciler onunde, genellikle bilimsel, sosyal ya da siyasi bir konuyu tartışmak amacıyla yaptıkları toplu goruşmelerdir
Panelde bir başkan bulunur Başkan, konuşmacıların ortasında yer alır Konuşmacılar, bir masanın cevresinde toplanırlar Panelde en az uc, en cok altı konuşmacı bulunur Genellikle, kucuk salonda ve az bir dinleyici onunde yapılan panellerde mikrofon bulunmaz Ama, geniş bir topluluk onunde panel yapılacaksa konuşmacılar, mikrofon kullanmak zorundadır
Panel tartışması sonunda dinleyiciler, konuşmacılara konuyla ilgili ceşitli sorular sorabilirler
(S SARICA M GUNDUZ, Guzel Konuşma Yazma, s 266)