Su ve mineraller hangi besin grubuna dahildirler
Su ve mineraller İnorganik Bileşikler grubuna girer
İnorganik Bileşikler canlıların kendi vucutlarında sentezleyemeyip,dışarıdan hazır aldıkları bileşiklerdirHem canlı vucutunda hem de cansız ortamda bulunurlarKucuk molekullu olup,devamlı ve yeterince bulunması gerekirCanlılar bu bileşiklere gereksinim duyarBesin olarak kullanılan inorganik maddeler “mineraller ve su sindirilemezlerEnerji vermezlerBunlar duzenleyici maddelerdir
Su ve mineraller hangi besin grubuna dahildirler
Su ve mineraller İnorganik Bileşiklerdir
İnorganik Bileşikler
canlıların kendi vucutlarında sentezleyemeyip,dışarıdan hazır aldıkları bileşiklerdirHem canlı vucutunda hem de cansız ortamda bulunurlarKucuk molekullu olup,devamlı ve yeterince bulunması gerekirCanlılar bu bileşiklere gereksinim duyarBesin olarak kullanılan inorganik maddeler “mineraller ve su sindirilemezlerEnerji vermezlerBunlar duzenleyici maddelerdirKarbon elementine sahip olmayan tum molekuller İnorganik Bileşikler olarak adlandırılr
1) SU
Dunya uzerindeki yaşamın tamamı suya bağlıdırTum yaşayan dokuların %7090 ’ı sudurYaşamı karakterize eden tum tepkimeler su iceren ortamlarda yer alırlarSu hayat icin gerekli olan en onemli molekuldurBir insan,yiyeceksiz haftalarca yaşayabilirAncak,susuz sadece birkac gun yaşayabilirVucut icin gerekli olan su miktarı gunluk calışma durumumuza gore değişirGunde ort1525 lt su almamamız gerekirYaşa gore vucut ağırlığının %40%75 ’i sudurYaşlandıkca vucuttaki su oranı azalırBu su dışardan alındığı gibi,vucutta ara urun olarak oluşur Canlı organizmanın buyuk bir kısmı su molekullerinden oluşmuşturOrganizmaların yapısındaki su oranı %6595 arasındadırBu oran,su bitkilerinde %98 ’e kadar yukselmektedirTohumlarda ise su oranı %15 ’den %5 ’e duşerButun hucreler bir sulu cozeltide bulunurHer turlu madde değişimin “doku sıvısıdenilen cozeltiyle sağlarlar
• Su kimyasal tepkimelerde rol alan cok iyi bir cozucudurBu sayede sindirime buyuk olcude yardımcı olurSu molekulunun belirgin bir polaritesi ve hidrojen bağı oluşturmak icin buyuk bir eğiliminin olması nedeniyle su,hem iyonik hem de iyonik olmayan maddelere karşı cok iyi bir cozucudur
• Su pek cok organizmanın vucudunda taşıyıcı ortam olarak gorev yaparMaddelerin vucutta bir bolgeden diğer bolgeye taşınması suyla sağlanırAyrıca,su besin maddelerini kan plazması olarak taşır
• Su, metabolizma olaylarını hızlandırırEnzimler ancak sulu bir ortamda calışır
• Idrardaki su boşaltıma,terleme olayı ile de dolaşıma yardımcıdırTerleme olayında vucut ısısının fazlası dışarıya suyla atılırBoylece vucut ısısı dengelenir
• Su ,bitkilerde ‘fotosentez ’ ana elemanı olarak bu canlılar icin de cok buyuk onem taşır
• Ayrıca su, absorbe ettiği fazla ısı ile Dunya ’mızın cevresel ısısını duzenlerBoylece hem cevresel ısı cok yukselmez ve saklandığı icin ısı kaybolmaz
2) MİNERALLER
• Sindirilmeden direk olarak kana alınırlarEnzimlerin yapısına katılırlarVitaminlerle birlikte duzenleştirici olarak gorev yaparlarVucudumuzda Cl ,P, S ve N elementlerinin asit bileşikleriyle Na, K, Ca, Mg, Fe, Mn ve Cu metallerinin baz ozelliğindeki bileşiklerine rastlanmaktadır
• Mineraller hucrede protein,karbonhidrat,yağ gibi,organik maddelere bağlı olarak bulundukları gibi hucrede tuz halinde de bulunabilirler
• Minareller, vitaminhormonenzim vb molekullerin yapısına katılır70kg ağırlığındaki bir insanda ortalama 3 kg mineral tuzları vardır
• Organizmanın yapısında az da olsa minerallere ihtiyac vardır
Mineraller kanın kanın osmotik basıncının ayarlanmasında ,kas kasılmasında,kanın pıhtılaşmasında, ve sinirlere uyarının iletilmesinde onemli role sahiptir
• Minareller bazı enzimlerin yapılarına katılarak katalizor gorevi yapar
• İdrar,ter ve dışkı ile dışarı atıldığından mineral iceren besinlerin duzenli olarak vucuda alınması gereklidirYiyeceklerde bulunan ve mineral olarak adlandırılan butun maddeler aslında tuzdurYeterli mineral icermeyen besin maddeleri ile beslenilirse,tuz atılması devam edeceğinden kas krampı gibi bazı bozukluklar gorulurSıcak ortamlara maruz kalan insanlar daha fazla terledikleri icin dışarıdan yeterince tuz almalıdır
Sodyum ve klor butun vucut sıvıları icinde iyon olarak bulunurAncak kan gibi hucre dışı sıvılar icindeki bu iyonların miktarı daha fazladırSodyum ve klor dokularda suyu tutarak vucudu su dengesini sağlarSodyum ve klor kas ve sinir sistemi işlevleri icin gereklidirAncak bazı bobrek hastalıklarında,yuksek
• tansiyonu olan insanlarda suyun az alınması gerekirCok kucuk cocukların bobrekleri fazla tuzu suzemediğinden fazla miktarda alınan tuzdan zarar gorurler
• Sodyumla birlikte vucut sıvılarında bulunan ve hucrelerin calışmasını kontrol eden mineral potasyumdurVucutta hucre ara sıvısı ile hucre sıvısı arasında bir sodyum,potasyum oranı vardırSodyum gibi potasyumun da buyuk bir kısmı,tuketilen besinlerden kolayca emilirFazlası bobreklerden atılırİshal gibi,su kaybının fazla olduğu durumlarda potasyum kaybı da fazla olur
• Vucutta en bol bulunan mineral kalsiyumdurKalsiyumun buyuk bir kısmı fosforla birlikte kemiğin ve dişin yapısına katılırGeri kalan kısmı kasların kasılmasında ,sinirlerde,kanın pıhtılaşmasında ve bazı enzimlerin calışmasında gorev yaparVucuda alınan kalsiyumun bir kısmı emilirEmilmeyen kısmı dışkı ile atılırD vitamini kalsiyumun emilmesine etki ederVucuda fazla kalsiyum alınsa bile D vitamini yetersiz olursa kalsiyum bağırsaklarda emilemezKucuk cocuklarda kalsiyum ve D vitamini yetersizliğine bağlı olarak ’raşitizm ’ denilen hastalık gorulurYetişkin insanlarda potasyum kaybı ile ‘osteomalazi ’ denilen kemik yumuşaması hastalığı ortaya cıkarVucutta en bol bulunan minerallarden biri de fosfordurFosfor kalsiyumla birlikte kalsiyum fosfat şeklinde kemiklerin ve dişin yapısına katılırFosfor ,nukleik asit,yağ,protein ve karbonhidrat gibi molekullerin yapısına da katılırVucudun yapısına katılan minerallerden biri de demirdirVucudumuzdaki demirin yarıdan fazlası kana kırmızı rengini veren hemoglobinin icinde bulunurDemir aynı zamanda kas proteinleri karaciğer,dalak ve kırmızı kemik iliğinde bulunurVucuda yeteri kadar demir alınmamamsı yada vucuttan atılan demir miktarının alınandan fazla olması durumunda demir yetersizliği başlarDemir eksikliğinde,hemoglobin yapılamaz ve ‘kansızlık ’(anemi) gorulurDemir bakımından zengin yiyeceklerle beslenmek sureti ile kansızlık onlenirİyot, tiroid bezi hormonu olan tiroksinin yapısına katılırVucuda yeteri kadar iyot alınmazsa tiroid bezi iyi calışamaz ve tiroksin hormonunu az salgılarTiroksinin az salgılanması tiroid bezinin buyumesine neden olurBasit ‘guatr ’ hastalığı denilen bu durum lahanayı cok tuketen insanlarda,bulunan bir madde tiroid bezinde iyot bağlanma tepkimesini engellemektedirSulfatlar kaslarda bulunur ve proteinlerin yapısına katılırFluor dişlerin yapısına katılırFluorun azlığı dişlerin curumesine,fazlalığı dişlerin sararmasına yol acarBakır bazı enzimlerin yapısına katılır
Yani kısaca ;
• Vucut icindeki bircok enzimin ve hemoglobin gibi molekullerin yapısını oluştururlarBunlar,demir,fosfor gibi elementlerdir
• Kemiklerin ve dişlerin normal olarak gelişmesini sağlarlarBunlar icin gerekli olan madensel maddeler, kalsiyum, fosfor,magnezyumdur
• Vucut ve hucre sıvısının osmotik basıncını duzenlerlerBunlardan hucre ici sıvıda sodyum,klor,hucre dışı sıvıda potasyum,magnezyum,fosfor bulunur
• Sinirsel uyarı iletiminde ,kas kasılmasında ,Kanın pıhtılaşmasında rol alırlar
Su ve mineraller İnorganik Bileşikler grubuna girer
İnorganik Bileşikler canlıların kendi vucutlarında sentezleyemeyip,dışarıdan hazır aldıkları bileşiklerdirHem canlı vucutunda hem de cansız ortamda bulunurlarKucuk molekullu olup,devamlı ve yeterince bulunması gerekirCanlılar bu bileşiklere gereksinim duyarBesin olarak kullanılan inorganik maddeler “mineraller ve su sindirilemezlerEnerji vermezlerBunlar duzenleyici maddelerdir
Su ve mineraller hangi besin grubuna dahildirler
Su ve mineraller İnorganik Bileşiklerdir
İnorganik Bileşikler
canlıların kendi vucutlarında sentezleyemeyip,dışarıdan hazır aldıkları bileşiklerdirHem canlı vucutunda hem de cansız ortamda bulunurlarKucuk molekullu olup,devamlı ve yeterince bulunması gerekirCanlılar bu bileşiklere gereksinim duyarBesin olarak kullanılan inorganik maddeler “mineraller ve su sindirilemezlerEnerji vermezlerBunlar duzenleyici maddelerdirKarbon elementine sahip olmayan tum molekuller İnorganik Bileşikler olarak adlandırılr
1) SU
Dunya uzerindeki yaşamın tamamı suya bağlıdırTum yaşayan dokuların %7090 ’ı sudurYaşamı karakterize eden tum tepkimeler su iceren ortamlarda yer alırlarSu hayat icin gerekli olan en onemli molekuldurBir insan,yiyeceksiz haftalarca yaşayabilirAncak,susuz sadece birkac gun yaşayabilirVucut icin gerekli olan su miktarı gunluk calışma durumumuza gore değişirGunde ort1525 lt su almamamız gerekirYaşa gore vucut ağırlığının %40%75 ’i sudurYaşlandıkca vucuttaki su oranı azalırBu su dışardan alındığı gibi,vucutta ara urun olarak oluşur Canlı organizmanın buyuk bir kısmı su molekullerinden oluşmuşturOrganizmaların yapısındaki su oranı %6595 arasındadırBu oran,su bitkilerinde %98 ’e kadar yukselmektedirTohumlarda ise su oranı %15 ’den %5 ’e duşerButun hucreler bir sulu cozeltide bulunurHer turlu madde değişimin “doku sıvısıdenilen cozeltiyle sağlarlar
• Su kimyasal tepkimelerde rol alan cok iyi bir cozucudurBu sayede sindirime buyuk olcude yardımcı olurSu molekulunun belirgin bir polaritesi ve hidrojen bağı oluşturmak icin buyuk bir eğiliminin olması nedeniyle su,hem iyonik hem de iyonik olmayan maddelere karşı cok iyi bir cozucudur
• Su pek cok organizmanın vucudunda taşıyıcı ortam olarak gorev yaparMaddelerin vucutta bir bolgeden diğer bolgeye taşınması suyla sağlanırAyrıca,su besin maddelerini kan plazması olarak taşır
• Su, metabolizma olaylarını hızlandırırEnzimler ancak sulu bir ortamda calışır
• Idrardaki su boşaltıma,terleme olayı ile de dolaşıma yardımcıdırTerleme olayında vucut ısısının fazlası dışarıya suyla atılırBoylece vucut ısısı dengelenir
• Su ,bitkilerde ‘fotosentez ’ ana elemanı olarak bu canlılar icin de cok buyuk onem taşır
• Ayrıca su, absorbe ettiği fazla ısı ile Dunya ’mızın cevresel ısısını duzenlerBoylece hem cevresel ısı cok yukselmez ve saklandığı icin ısı kaybolmaz
2) MİNERALLER
• Sindirilmeden direk olarak kana alınırlarEnzimlerin yapısına katılırlarVitaminlerle birlikte duzenleştirici olarak gorev yaparlarVucudumuzda Cl ,P, S ve N elementlerinin asit bileşikleriyle Na, K, Ca, Mg, Fe, Mn ve Cu metallerinin baz ozelliğindeki bileşiklerine rastlanmaktadır
• Mineraller hucrede protein,karbonhidrat,yağ gibi,organik maddelere bağlı olarak bulundukları gibi hucrede tuz halinde de bulunabilirler
• Minareller, vitaminhormonenzim vb molekullerin yapısına katılır70kg ağırlığındaki bir insanda ortalama 3 kg mineral tuzları vardır
• Organizmanın yapısında az da olsa minerallere ihtiyac vardır
Mineraller kanın kanın osmotik basıncının ayarlanmasında ,kas kasılmasında,kanın pıhtılaşmasında, ve sinirlere uyarının iletilmesinde onemli role sahiptir
• Minareller bazı enzimlerin yapılarına katılarak katalizor gorevi yapar
• İdrar,ter ve dışkı ile dışarı atıldığından mineral iceren besinlerin duzenli olarak vucuda alınması gereklidirYiyeceklerde bulunan ve mineral olarak adlandırılan butun maddeler aslında tuzdurYeterli mineral icermeyen besin maddeleri ile beslenilirse,tuz atılması devam edeceğinden kas krampı gibi bazı bozukluklar gorulurSıcak ortamlara maruz kalan insanlar daha fazla terledikleri icin dışarıdan yeterince tuz almalıdır
Sodyum ve klor butun vucut sıvıları icinde iyon olarak bulunurAncak kan gibi hucre dışı sıvılar icindeki bu iyonların miktarı daha fazladırSodyum ve klor dokularda suyu tutarak vucudu su dengesini sağlarSodyum ve klor kas ve sinir sistemi işlevleri icin gereklidirAncak bazı bobrek hastalıklarında,yuksek
• tansiyonu olan insanlarda suyun az alınması gerekirCok kucuk cocukların bobrekleri fazla tuzu suzemediğinden fazla miktarda alınan tuzdan zarar gorurler
• Sodyumla birlikte vucut sıvılarında bulunan ve hucrelerin calışmasını kontrol eden mineral potasyumdurVucutta hucre ara sıvısı ile hucre sıvısı arasında bir sodyum,potasyum oranı vardırSodyum gibi potasyumun da buyuk bir kısmı,tuketilen besinlerden kolayca emilirFazlası bobreklerden atılırİshal gibi,su kaybının fazla olduğu durumlarda potasyum kaybı da fazla olur
• Vucutta en bol bulunan mineral kalsiyumdurKalsiyumun buyuk bir kısmı fosforla birlikte kemiğin ve dişin yapısına katılırGeri kalan kısmı kasların kasılmasında ,sinirlerde,kanın pıhtılaşmasında ve bazı enzimlerin calışmasında gorev yaparVucuda alınan kalsiyumun bir kısmı emilirEmilmeyen kısmı dışkı ile atılırD vitamini kalsiyumun emilmesine etki ederVucuda fazla kalsiyum alınsa bile D vitamini yetersiz olursa kalsiyum bağırsaklarda emilemezKucuk cocuklarda kalsiyum ve D vitamini yetersizliğine bağlı olarak ’raşitizm ’ denilen hastalık gorulurYetişkin insanlarda potasyum kaybı ile ‘osteomalazi ’ denilen kemik yumuşaması hastalığı ortaya cıkarVucutta en bol bulunan minerallarden biri de fosfordurFosfor kalsiyumla birlikte kalsiyum fosfat şeklinde kemiklerin ve dişin yapısına katılırFosfor ,nukleik asit,yağ,protein ve karbonhidrat gibi molekullerin yapısına da katılırVucudun yapısına katılan minerallerden biri de demirdirVucudumuzdaki demirin yarıdan fazlası kana kırmızı rengini veren hemoglobinin icinde bulunurDemir aynı zamanda kas proteinleri karaciğer,dalak ve kırmızı kemik iliğinde bulunurVucuda yeteri kadar demir alınmamamsı yada vucuttan atılan demir miktarının alınandan fazla olması durumunda demir yetersizliği başlarDemir eksikliğinde,hemoglobin yapılamaz ve ‘kansızlık ’(anemi) gorulurDemir bakımından zengin yiyeceklerle beslenmek sureti ile kansızlık onlenirİyot, tiroid bezi hormonu olan tiroksinin yapısına katılırVucuda yeteri kadar iyot alınmazsa tiroid bezi iyi calışamaz ve tiroksin hormonunu az salgılarTiroksinin az salgılanması tiroid bezinin buyumesine neden olurBasit ‘guatr ’ hastalığı denilen bu durum lahanayı cok tuketen insanlarda,bulunan bir madde tiroid bezinde iyot bağlanma tepkimesini engellemektedirSulfatlar kaslarda bulunur ve proteinlerin yapısına katılırFluor dişlerin yapısına katılırFluorun azlığı dişlerin curumesine,fazlalığı dişlerin sararmasına yol acarBakır bazı enzimlerin yapısına katılır
Yani kısaca ;
• Vucut icindeki bircok enzimin ve hemoglobin gibi molekullerin yapısını oluştururlarBunlar,demir,fosfor gibi elementlerdir
• Kemiklerin ve dişlerin normal olarak gelişmesini sağlarlarBunlar icin gerekli olan madensel maddeler, kalsiyum, fosfor,magnezyumdur
• Vucut ve hucre sıvısının osmotik basıncını duzenlerlerBunlardan hucre ici sıvıda sodyum,klor,hucre dışı sıvıda potasyum,magnezyum,fosfor bulunur
• Sinirsel uyarı iletiminde ,kas kasılmasında ,Kanın pıhtılaşmasında rol alırlar