Sultan 2Mustafa kısaca hayatı
2Mustafa, (Divan Edebiyatı ’nda ki adıyla İkbali) (d 6 Şubat 1664, İstanbul – o 29 Aralık 1703) 22 Osmanlı padişahı ve 101 İslam halifesidir
Babası Sultan IV Mehmet, annesi Emetullah Rabi ’a GulnUş Sultan ’dır Annesi Girit ’lidir Kuvvetli bir ilim tahsili yaptı Tahta gectiğinin ucuncu gunu yapacağı işleri anlatan bir hattı humayun yayınladı Yazısında:
“ Zevk, sefa ve rahatı kendimize haram eylemişizdir
diyordu Yine vezirlerinden birine yazmış olduğu yazı şoyledir:
“ Bana ağırlık ve hazine lazım değil Yerine gore kuru ekmek yerim Vucudumu din uğruna harcarım Sıkıntının her ceşidine sabrederim Milletime hizmet tamam olmadıkca, seferden donmem Elbette sefere bizzat kendim giderim
Sultan 2Mustafa Avusturya seferleri
2Mustafa doneminde Avusturya uzerine Sultan ’ın katıldığı uc buyuk sefer duzenlenmiştir
Tahta gectiği zaman Osmanlı devleti Avusturya ile karada ve Venedik ’le deniz ve karada savaşa devam etmekteydi Lehistan ve Rusya ile anlaşmazlık cok ciddileşmişti Sultan 2Mustafa Balkanlarda savaş icin askeri merkez olan Edirne ’de kalarak savaş işleri ile uğraşmak zorunda kaldı
Birinci Avusturya Seferi ’ne 2Mustafa tahta gecmesinin beşinci ayında 30 Haziran 1695 ’de Edirne ’den hareketle başladı Ordu Belgrad ’a geldiği zaman o zaman kadar orada ikamet etmekte olan Orta Macar (Kurs) Kralı Tokeli İmre bir şayka ile Tuna Nehri uzerinden İstanbul ’a gonderildi Sonra Avusturya ordusuna karşı Lugos Muharebesi ’ni kazandı1 Bu nedenle 2Mustafa Gazi unvanı aldi Sonra 2Mustafa İstanbul ’a dondu ve 14 Kasım 1695 ’de Davutpaşa ordugahına indi ve 4 gun sonra buyuk bir alayla İstanbul ’a gelip Topkapı Sarayı ’na yerleşti
İkinci Avusturya Seferi icin 2Mustafa 8 Nisan 1696da Davutpaşa ordugahında kurulan Sultan otağına cıktı ve oradan ordu ile 22 Nisan 1696da Avusturya ’ya doğru yola cıktı 27 Ağustos 1696 ’da Osmanlı ordusu Avusturya ordusu ile Temeşvar yakınında Ulaş Muharebesi ’ne girişti ve 2Mustafa komutası altındaki Osmanlı ordusu galip geldi226 Ekim 1696 da 2Mustafa ordu ile İstanbul ’a dondu
Ucuncu Avusturya Seferi icin 2Mustafa 20 Mayıs 1697 ’da Edirne ’de otağa cıktı Ancak 11 Eylul 1697 ’de Prens Savoylu Eugen komutasındaki Avusturya ordusuna karşı yapılan Zenta muharebesi sonucu Osmanlı Devleti icin buyuk bir bozgun ve bir facia oldu Tisza Irmağını gecemeyen Veziriazam Elmas Mehmet Paşa, dort an veziri, eyalet paşaları, 30 kadar yeniceri ağası subay, ordunun 30000 asker ve diğer subayı duşman cemberinde kalıp imha edildi ve Tisza Irmağı ’nı gecerken boğuldular Bu yenilgide Osmanlı devleti bir anda savunmasız kaldı
Bu arada Venedikliler Mora ve Dalmacya ’ya, Lehistan ise Boğdan ’a saldırdı Aynı donemde Rusya ’nın başına Deli Petro gecmişti Deli Petro ordusunu modernize etmiş, boğazlardan Akdeniz ’e inme ve Karadeniz ’e egemen olma cabalarına girişmişti
1695 ’deki saldırıda başarısız olmuş, fakat bir yıl sonra Azak Kalesi ’ni ele gecirmişti (6 Ağustos 1696) Uzun suren savaşlar sonunda Osmanlı Devleti yorgun duşmuştu
Sultan 2Mustafa Karlofca Antlaşması
Son Avusturya seferindeki Zenta yenilgisi bir facia olmuştu Ozellikle İngiliz hukumetinin elcisi Lord Paget ile Hollanda elcisi Jacob Colyer araya girmesi sonucu, Sultan 2Mustafa barışa razı oldu İmzalanan Karlofca Antlaşması ’yla Banat ve Temeşvar haric, butun Macaristan ve Erdel Beyliği Avusturya ’ya, Ukrayna ve Podolya Lehistan ’a, Mora ve Dalmacya kıyıları Venediklilere bırakıldı (26 Ocak 1699)
Karlofca Antlaşması Osmanlı Devleti ’nin toprak kaybettiği ilk antlaşmadır Bu tarihten sonra Osmanlı Devleti ’nin gerileme donemi başlar Ayrıca bir yıl sonra Rusya ile de bir antlaşma yapıldı 14 Temmuz 1700 tarihinde imzalanan İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya ’ya bırakıldı
Sultan 2Mustafa Edirne Vakası ve tahttan indirilme
Tarih 1703 yılına gelmiş, Osmanlı Devleti ’nin kotu gidişine dur denilememişti Padişah tahta cıktığında soylediklerini unutmuş gibiydi “Zevk ve sefa bana haram olsun dediği halde, av partileri duzenliyor, aylarca av peşinde dolaşıyordu Devlet işlerini sadrazamlarına ve eski hocası olan sonradan şeyhulislam yaptığı Feyzullah Efendi ’ye bırakmıştı Bu durum ordu icinde hoşnutsuzluğa yol actı
Sultan 2Mustafa Azak kırımlarına saldırmasının ardından İstanbul yerine Edirne ’de oturmaya başladı Mart 1700den sonra İstanbul ’a donmedi İstanbul ’daki askerler bu duruma isyan edip, Edirne ustune yuruduler Sultan 2Mustafa, Edirne ’de bulunan askerleri teşkilatlandırıp yolları tutturdu ama Edirne ordusunun komutanları kardeş kanı dokmemek icin geri cekildiler İstanbul ’dan gelen ordu Edirne ’ye girdi ve Şeyhulislam Feyzullah Efendi onlar tarafından olduruldu
Sultan 2Mustafa tahttan indirildi Yerine kardeşi Sultan I2Ahmet tahta cıkarıldı ( 22 Ağustos 1703) Sultan 2Mustafa tahttan indirildikten sonra fazla yaşamadı ve 29 Aralık 1703 ’te oldu Cenazesi İstanbul ’a getirilip, Turhan Sultan turbesinde babası Sultan IV Mehmet ’in yanına gomulmuştur
Sultan 2Mustafa Mimari calışmalar
Sultan 2Mustafa doneminde yapılan mimari calışmalar şunlardır; Sarachanebaşı Amcazade Huseyin Paşa Kulliyesi, Anadolu Hisarı uzerinde Meşruta Yalısı, Fatih semtinde Millet Kutuphanesi, Erzurum Kurşunlu Camii
2Mustafa, (Divan Edebiyatı ’nda ki adıyla İkbali) (d 6 Şubat 1664, İstanbul – o 29 Aralık 1703) 22 Osmanlı padişahı ve 101 İslam halifesidir
Babası Sultan IV Mehmet, annesi Emetullah Rabi ’a GulnUş Sultan ’dır Annesi Girit ’lidir Kuvvetli bir ilim tahsili yaptı Tahta gectiğinin ucuncu gunu yapacağı işleri anlatan bir hattı humayun yayınladı Yazısında:
“ Zevk, sefa ve rahatı kendimize haram eylemişizdir
diyordu Yine vezirlerinden birine yazmış olduğu yazı şoyledir:
“ Bana ağırlık ve hazine lazım değil Yerine gore kuru ekmek yerim Vucudumu din uğruna harcarım Sıkıntının her ceşidine sabrederim Milletime hizmet tamam olmadıkca, seferden donmem Elbette sefere bizzat kendim giderim
Sultan 2Mustafa Avusturya seferleri
2Mustafa doneminde Avusturya uzerine Sultan ’ın katıldığı uc buyuk sefer duzenlenmiştir
Tahta gectiği zaman Osmanlı devleti Avusturya ile karada ve Venedik ’le deniz ve karada savaşa devam etmekteydi Lehistan ve Rusya ile anlaşmazlık cok ciddileşmişti Sultan 2Mustafa Balkanlarda savaş icin askeri merkez olan Edirne ’de kalarak savaş işleri ile uğraşmak zorunda kaldı
Birinci Avusturya Seferi ’ne 2Mustafa tahta gecmesinin beşinci ayında 30 Haziran 1695 ’de Edirne ’den hareketle başladı Ordu Belgrad ’a geldiği zaman o zaman kadar orada ikamet etmekte olan Orta Macar (Kurs) Kralı Tokeli İmre bir şayka ile Tuna Nehri uzerinden İstanbul ’a gonderildi Sonra Avusturya ordusuna karşı Lugos Muharebesi ’ni kazandı1 Bu nedenle 2Mustafa Gazi unvanı aldi Sonra 2Mustafa İstanbul ’a dondu ve 14 Kasım 1695 ’de Davutpaşa ordugahına indi ve 4 gun sonra buyuk bir alayla İstanbul ’a gelip Topkapı Sarayı ’na yerleşti
İkinci Avusturya Seferi icin 2Mustafa 8 Nisan 1696da Davutpaşa ordugahında kurulan Sultan otağına cıktı ve oradan ordu ile 22 Nisan 1696da Avusturya ’ya doğru yola cıktı 27 Ağustos 1696 ’da Osmanlı ordusu Avusturya ordusu ile Temeşvar yakınında Ulaş Muharebesi ’ne girişti ve 2Mustafa komutası altındaki Osmanlı ordusu galip geldi226 Ekim 1696 da 2Mustafa ordu ile İstanbul ’a dondu
Ucuncu Avusturya Seferi icin 2Mustafa 20 Mayıs 1697 ’da Edirne ’de otağa cıktı Ancak 11 Eylul 1697 ’de Prens Savoylu Eugen komutasındaki Avusturya ordusuna karşı yapılan Zenta muharebesi sonucu Osmanlı Devleti icin buyuk bir bozgun ve bir facia oldu Tisza Irmağını gecemeyen Veziriazam Elmas Mehmet Paşa, dort an veziri, eyalet paşaları, 30 kadar yeniceri ağası subay, ordunun 30000 asker ve diğer subayı duşman cemberinde kalıp imha edildi ve Tisza Irmağı ’nı gecerken boğuldular Bu yenilgide Osmanlı devleti bir anda savunmasız kaldı
Bu arada Venedikliler Mora ve Dalmacya ’ya, Lehistan ise Boğdan ’a saldırdı Aynı donemde Rusya ’nın başına Deli Petro gecmişti Deli Petro ordusunu modernize etmiş, boğazlardan Akdeniz ’e inme ve Karadeniz ’e egemen olma cabalarına girişmişti
1695 ’deki saldırıda başarısız olmuş, fakat bir yıl sonra Azak Kalesi ’ni ele gecirmişti (6 Ağustos 1696) Uzun suren savaşlar sonunda Osmanlı Devleti yorgun duşmuştu
Sultan 2Mustafa Karlofca Antlaşması
Son Avusturya seferindeki Zenta yenilgisi bir facia olmuştu Ozellikle İngiliz hukumetinin elcisi Lord Paget ile Hollanda elcisi Jacob Colyer araya girmesi sonucu, Sultan 2Mustafa barışa razı oldu İmzalanan Karlofca Antlaşması ’yla Banat ve Temeşvar haric, butun Macaristan ve Erdel Beyliği Avusturya ’ya, Ukrayna ve Podolya Lehistan ’a, Mora ve Dalmacya kıyıları Venediklilere bırakıldı (26 Ocak 1699)
Karlofca Antlaşması Osmanlı Devleti ’nin toprak kaybettiği ilk antlaşmadır Bu tarihten sonra Osmanlı Devleti ’nin gerileme donemi başlar Ayrıca bir yıl sonra Rusya ile de bir antlaşma yapıldı 14 Temmuz 1700 tarihinde imzalanan İstanbul Antlaşması ile Azak Kalesi Rusya ’ya bırakıldı
Sultan 2Mustafa Edirne Vakası ve tahttan indirilme
Tarih 1703 yılına gelmiş, Osmanlı Devleti ’nin kotu gidişine dur denilememişti Padişah tahta cıktığında soylediklerini unutmuş gibiydi “Zevk ve sefa bana haram olsun dediği halde, av partileri duzenliyor, aylarca av peşinde dolaşıyordu Devlet işlerini sadrazamlarına ve eski hocası olan sonradan şeyhulislam yaptığı Feyzullah Efendi ’ye bırakmıştı Bu durum ordu icinde hoşnutsuzluğa yol actı
Sultan 2Mustafa Azak kırımlarına saldırmasının ardından İstanbul yerine Edirne ’de oturmaya başladı Mart 1700den sonra İstanbul ’a donmedi İstanbul ’daki askerler bu duruma isyan edip, Edirne ustune yuruduler Sultan 2Mustafa, Edirne ’de bulunan askerleri teşkilatlandırıp yolları tutturdu ama Edirne ordusunun komutanları kardeş kanı dokmemek icin geri cekildiler İstanbul ’dan gelen ordu Edirne ’ye girdi ve Şeyhulislam Feyzullah Efendi onlar tarafından olduruldu
Sultan 2Mustafa tahttan indirildi Yerine kardeşi Sultan I2Ahmet tahta cıkarıldı ( 22 Ağustos 1703) Sultan 2Mustafa tahttan indirildikten sonra fazla yaşamadı ve 29 Aralık 1703 ’te oldu Cenazesi İstanbul ’a getirilip, Turhan Sultan turbesinde babası Sultan IV Mehmet ’in yanına gomulmuştur
Sultan 2Mustafa Mimari calışmalar
Sultan 2Mustafa doneminde yapılan mimari calışmalar şunlardır; Sarachanebaşı Amcazade Huseyin Paşa Kulliyesi, Anadolu Hisarı uzerinde Meşruta Yalısı, Fatih semtinde Millet Kutuphanesi, Erzurum Kurşunlu Camii