4 Mehmet kimdir kısaca hayatı
4Mehmet (Avcı Mehmet adıyla da bilinir), (d 2 Ocak 1642 – o 6 Ocak 1693) 19 Osmanlı sultanı ve 98 İslam halifesidir Padişah İbrahim ’in Turhan Sultan ’dan olan oğludur Babasının tahttan indirilmesinin ardından 1648 ’de yedi yaşında padişah oldu Ava duşkunluğunden dolayı avcı lakabıyla anılmıştır 39 yıllık saltanatıyla Kanuni Sultan Suleyman ’dan sonra en uzun sure hukumdarlık yapan Osmanlı padişahıdır
Doneminde mimari alanda bircok faaliyet gercekleştirildi İnşaatı 60 yılda bitirilemeyen Yeni Camii ve Kulliyesi tamamlandı 16581680 yılları arasında Rumeli ve Anadolu hisarları tamir edildi Mısır Carşısı, Hunkar Kasrı, Koprulu Kulliyesi, Safranbolu Koprulu Mehmed Paşa Camii, Vezirkopru Fazıl Ahmed Paşa Kulliyesi, İncesu Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii ve Kervansarayı inşa edildi
İlk yılları
Saltanatının ilk yılları karışıklık icinde gecti Bu donemde devlet yonetimine babaannesi Kosem Sultan kadar annesi Turhan Sultan da karıştı Zamanla iki kadın arasındaki rekabet giderek arttı Kosem Sultan 4Mehmet ’i tahttan indirerek Turhan Sultan ’dan kurtulmak istiyordu ancak bu planı oğrenildi Kosem Sultan 1651 yılında Turhan Sultan ’ın adamları tarafından olduruldu
Yonetimi
1652 yılında mali durumu duzeltmesi icin Tarhuncu Ahmet Paşa ’yı sadrazam yaptı Gereksiz giderleri azaltan ve tum gorevlilere vergi koyan sadrazam devletin gelirini artırdı Ancak rakipleri tarafından padişahın gozunden duşuruldu ve oldurtuldu Ardından gelen sadrazamlar devlet işerinin daha da bozulmasına neden oldular Askerin bir bolumune ayarı bozuk para verilmesinden ve bir bolumune ise hic aylık verilmemesinden oturu İstanbul ’da ayaklanma cıktı Ayaklananların padişaha verdikleri bir listedeki 30 devlet adamı ve saray ağası oldurtuldu ve cesetleri Sultanahmet Meydanı ’nda bir cınar ağacına asıldı Bu olaya Vakai Vakvakiye (Cınar olayı) denir
1656 yılında Canakkale boğazı onlerinde Venedik donanmasıyla yapılan savaşta Osmanlı donanması ağır bir yenilgi aldı ve Bozcaada ile Limni Venediklilerin eline gecti Bu durum İstanbul ’da buyuk paniğe yolactı Aynı yıl ic ve dış sorunlara cozum bulmak uzere Turhan Sultan tarafından sadrazamlığa Koprulu Mehmet Paşa getirildi
Koprululer donemi
4Mehmet ve Turhan Sultan ’dan tam yetki alan Koprulu, İstanbul ve Anadolu ’da guvenliği sağladı Venediklileri yenilgiye uğratarak Bozcaada ve Limni ’yi geri aldı Olumunden sonra yerine Fazıl Ahmet Paşa geldi Fazıl Ahmet Paşa Avusturya ’dan Uyvar Kalesini alıp Vasvar Antlaşması ’nı imzaladı Venediklilerden de Girit ’teki Kandiye kalesini aldı ve yirmi dort yıl suren Girit savaşına son verdi 4Mehmet sadrazam ile birlikte Lehistan seferine cıktı ve 1672 yılında Bucaş Antlaşması ’nı imzaladıktan sonra Edirne ’ye dondu Lehistan ’ın antlaşma şartlarına uymaması yuzunden ertesi yıl yeniden sefere cıkıldı ve savaş 1676 yılında son buldu Aynı yıl Fazıl Ahmet Paşa olunce 4Mehmet sadrazamlığa Koprulu ailesinin yetiştirdiği Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ’yı getirdi 4Mehmet sadrazam ile birlikte Rusya ’nın ele gecirdiği Cehrin kalesini geri almak icin sefere cıktı Kalenin alınmasının ardından 1678 ’de Edirne ’ye dondu 1681 yılında Ruslarla yirmi yıl sureli bir saldırmazlık antlaşması yapıldı
Yine bu donemde Eylul 1675 ’te İngiltere ile imzalanan bir antlaşmayla, I Elizabeth doneminden beri bu ulkeye tanınmış olan imtiyazlar sistemli bir şekilde ozetlendi ve soz konusu imtiyazlar ve kapitulasyonların yururlukte olduğu belirtildi
İkinci Viyana kuşatması
4Mehmet doneminin en onemli olayıdır 4Mehmet ordu ile birlikte Viyana ’ya kadar gitmiş, kuşatmanın başarısızlıkla sonuclanmasından sonra İstanbul ’a dondu 1683 yılında gercekleşen kuşatma iki ay surdu Tuna Nehri ’nin kuzeyinden gelen duşman kuvvetleri yuzunden Osmanlı Ordusu iki ateş arasında kaldı ve ağır kayıplar vererek Belgrad ’a cekilmek zorunda kaldı Yenilginin sorumlusu olarak gorulen Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Belgrad ’da idam edildi Sadrazamlığa Kara İbrahim Paşa getirildi
Kuşatma sonrası
OsmanlıKutsal İttifak Savaşları
Kuşatmanın ardından Avusturya, Lehistan ve Venedikliler birleşerek karşı saldırıya gectiler Bu donemde Estergon, Peşte ve Budin kaybedildi Venedikliler Ayamavra, Preveze, Mora ve Atina ’yı ele gecirdiler Ordu Mohac Savaşı ’nda ağır bir yenilgiye uğradı Tum bu gelişmeler 4Mehmet ’e karşı bir guvensizlik yarattı Ordu ayaklananarak padişahın tahttan indirilmesini ve yerine kardeşi Suleyman ’ın gecmesini talep etti Bu talep kabul gordu ve 4Mehmet 1687 ’de tahttan inmek zorunda kaldı
4Mehmet tahttan indirildikten sonra iki oğluyla birlikte Edirne Sarayı ’na kapatıldı ve hayatının sonuna kadar burada kaldı Cenazesi İstanbul ’a getirilerek Eminonu ’nde Yeni Cami Turhan Valide Turbesi ’nde annesi Turhan Validenin yanına defnedildi
4Mehmet (Avcı Mehmet adıyla da bilinir), (d 2 Ocak 1642 – o 6 Ocak 1693) 19 Osmanlı sultanı ve 98 İslam halifesidir Padişah İbrahim ’in Turhan Sultan ’dan olan oğludur Babasının tahttan indirilmesinin ardından 1648 ’de yedi yaşında padişah oldu Ava duşkunluğunden dolayı avcı lakabıyla anılmıştır 39 yıllık saltanatıyla Kanuni Sultan Suleyman ’dan sonra en uzun sure hukumdarlık yapan Osmanlı padişahıdır
Doneminde mimari alanda bircok faaliyet gercekleştirildi İnşaatı 60 yılda bitirilemeyen Yeni Camii ve Kulliyesi tamamlandı 16581680 yılları arasında Rumeli ve Anadolu hisarları tamir edildi Mısır Carşısı, Hunkar Kasrı, Koprulu Kulliyesi, Safranbolu Koprulu Mehmed Paşa Camii, Vezirkopru Fazıl Ahmed Paşa Kulliyesi, İncesu Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Camii ve Kervansarayı inşa edildi
İlk yılları
Saltanatının ilk yılları karışıklık icinde gecti Bu donemde devlet yonetimine babaannesi Kosem Sultan kadar annesi Turhan Sultan da karıştı Zamanla iki kadın arasındaki rekabet giderek arttı Kosem Sultan 4Mehmet ’i tahttan indirerek Turhan Sultan ’dan kurtulmak istiyordu ancak bu planı oğrenildi Kosem Sultan 1651 yılında Turhan Sultan ’ın adamları tarafından olduruldu
Yonetimi
1652 yılında mali durumu duzeltmesi icin Tarhuncu Ahmet Paşa ’yı sadrazam yaptı Gereksiz giderleri azaltan ve tum gorevlilere vergi koyan sadrazam devletin gelirini artırdı Ancak rakipleri tarafından padişahın gozunden duşuruldu ve oldurtuldu Ardından gelen sadrazamlar devlet işerinin daha da bozulmasına neden oldular Askerin bir bolumune ayarı bozuk para verilmesinden ve bir bolumune ise hic aylık verilmemesinden oturu İstanbul ’da ayaklanma cıktı Ayaklananların padişaha verdikleri bir listedeki 30 devlet adamı ve saray ağası oldurtuldu ve cesetleri Sultanahmet Meydanı ’nda bir cınar ağacına asıldı Bu olaya Vakai Vakvakiye (Cınar olayı) denir
1656 yılında Canakkale boğazı onlerinde Venedik donanmasıyla yapılan savaşta Osmanlı donanması ağır bir yenilgi aldı ve Bozcaada ile Limni Venediklilerin eline gecti Bu durum İstanbul ’da buyuk paniğe yolactı Aynı yıl ic ve dış sorunlara cozum bulmak uzere Turhan Sultan tarafından sadrazamlığa Koprulu Mehmet Paşa getirildi
Koprululer donemi
4Mehmet ve Turhan Sultan ’dan tam yetki alan Koprulu, İstanbul ve Anadolu ’da guvenliği sağladı Venediklileri yenilgiye uğratarak Bozcaada ve Limni ’yi geri aldı Olumunden sonra yerine Fazıl Ahmet Paşa geldi Fazıl Ahmet Paşa Avusturya ’dan Uyvar Kalesini alıp Vasvar Antlaşması ’nı imzaladı Venediklilerden de Girit ’teki Kandiye kalesini aldı ve yirmi dort yıl suren Girit savaşına son verdi 4Mehmet sadrazam ile birlikte Lehistan seferine cıktı ve 1672 yılında Bucaş Antlaşması ’nı imzaladıktan sonra Edirne ’ye dondu Lehistan ’ın antlaşma şartlarına uymaması yuzunden ertesi yıl yeniden sefere cıkıldı ve savaş 1676 yılında son buldu Aynı yıl Fazıl Ahmet Paşa olunce 4Mehmet sadrazamlığa Koprulu ailesinin yetiştirdiği Merzifonlu Kara Mustafa Paşa ’yı getirdi 4Mehmet sadrazam ile birlikte Rusya ’nın ele gecirdiği Cehrin kalesini geri almak icin sefere cıktı Kalenin alınmasının ardından 1678 ’de Edirne ’ye dondu 1681 yılında Ruslarla yirmi yıl sureli bir saldırmazlık antlaşması yapıldı
Yine bu donemde Eylul 1675 ’te İngiltere ile imzalanan bir antlaşmayla, I Elizabeth doneminden beri bu ulkeye tanınmış olan imtiyazlar sistemli bir şekilde ozetlendi ve soz konusu imtiyazlar ve kapitulasyonların yururlukte olduğu belirtildi
İkinci Viyana kuşatması
4Mehmet doneminin en onemli olayıdır 4Mehmet ordu ile birlikte Viyana ’ya kadar gitmiş, kuşatmanın başarısızlıkla sonuclanmasından sonra İstanbul ’a dondu 1683 yılında gercekleşen kuşatma iki ay surdu Tuna Nehri ’nin kuzeyinden gelen duşman kuvvetleri yuzunden Osmanlı Ordusu iki ateş arasında kaldı ve ağır kayıplar vererek Belgrad ’a cekilmek zorunda kaldı Yenilginin sorumlusu olarak gorulen Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Belgrad ’da idam edildi Sadrazamlığa Kara İbrahim Paşa getirildi
Kuşatma sonrası
OsmanlıKutsal İttifak Savaşları
Kuşatmanın ardından Avusturya, Lehistan ve Venedikliler birleşerek karşı saldırıya gectiler Bu donemde Estergon, Peşte ve Budin kaybedildi Venedikliler Ayamavra, Preveze, Mora ve Atina ’yı ele gecirdiler Ordu Mohac Savaşı ’nda ağır bir yenilgiye uğradı Tum bu gelişmeler 4Mehmet ’e karşı bir guvensizlik yarattı Ordu ayaklananarak padişahın tahttan indirilmesini ve yerine kardeşi Suleyman ’ın gecmesini talep etti Bu talep kabul gordu ve 4Mehmet 1687 ’de tahttan inmek zorunda kaldı
4Mehmet tahttan indirildikten sonra iki oğluyla birlikte Edirne Sarayı ’na kapatıldı ve hayatının sonuna kadar burada kaldı Cenazesi İstanbul ’a getirilerek Eminonu ’nde Yeni Cami Turhan Valide Turbesi ’nde annesi Turhan Validenin yanına defnedildi