Süngerler

Süngerler SÜNGERLER Sünger, bir hayvan türüdür Lakin, ayırımı öylesine güç yaratıktır ama XIX Asır başlarına kadar bitkimsi hayvan yada hayvan bitki olarak adlandırılmıştır Sünger, fazla hücresel hayvanlar arasında en ilkel yapılılardan biridir Adale, asap, ağız ve sindirim boşluğu, kalp gibi herhangi bir organı oluşmamışır Buna rağmen süngerlerin fazla uzun zamanlardanberi yaşadığı ve varlıklarını başarıyla sürdürdükleri bilinmektedir 5000'den çok türü olan bu hayvanlar tatlı suda ve denizlerde, 7500 metreden derin olan yerlerde bile yaşarlar Genelde göze çarpacak derecede hoş, çok farklı alanlara yönlendirilmiş irtifa ve renklerde olan süngerlerden binlerce yıldır yararlanılmaktadır Günümüzde en kayda değer dilekçe alanı hap endüstrisindedir Bir nesil süngerin bazı kanserlere karşısında yararlılığı üzerinde durulmaktadır SÜZME MAKİNELERİ Süngerler, vücutlarının iç ve dış bölümlerine yamalı bir şekilde dağılmış birkaç öbür yapıda hücrelerden oluşur Süngeri diğer hayvanlardan ayıran, vücutlarındaki yaka hücreleri göre oluşturulan odacıklardır Bu müşteri hücrelere adını veren, hücreli merkezinde bulunan ve kamçıya benzeşen minik çıkıntılardır Bu kamçıcıklar süngeri her tarafında kaplayan kanallara giren suya, sürekli olarak vurulurlar Şüphesiz su, oksijen ve beslenme maddelerini getirmektedir Yaka hücreleri sudaki bakteri, ufak yosun ve organik atıkları yuttuktan sonradan bunları gıda torbacığı denilen hücrelerine geçirirler Bunlar kendi başlarına hareket edebilen sindirim hücreleridir Sindirdikleri besinleri diğer hücrelere iletirler Tüm hücrelerin birbiriyle oksijen ve karbondioksit değişimi yaptıkları görülmektedir On santim boyunda ve iki santim kalınlığında bir süngerin iki milyonu aşkın yaka hücresi vardır Bu sünger kanallarından günde 110 litre su pompalayabilir Bu özellikleriyle canlı bir süngeri, etkili bir filtre olarak da niteliyebiliriz SÜNGERLERDE ÜREME Süngerlerin birçok erselik (çift cinsellikli)'dir Yani, hem yumurta keza de sperma oluşturur Böyle bir sünger, yumurta ve spermasını ayrı zamanda bırakır Bu da bir süngerin spermasının kendi yumurtasını döllemesini önler ve öbür hayvanlar arasında çaprazlama sağlanmış olur Bir Takım türlerde sperma ve yumurta bırakma gözle görülür bir yoğunlukta gerçekleşir Spermalar süt gibi sıvı bir durumdadır Bir sperma hücresi başka bir süngerin kanal sistemine girdiği süre yaka hücreleri tarafından yutulur ve yumurtaya iletilir İçinde sperma yer alan hücre yumurtayla birleştiği süre çiftleşme olur ve yumurta döllenir Bir Takım türlerde, döllenen bu yumurta derhal suyun içine bırakılır Lakin, çoğu tür süngerde yumurtadan larva oluşuncaya dek süngerin içinde saklanır Sonradan, larva özgür bırakılır Hür kalan larva birkaç saatten birkaç güne kadar değişen süreyle çevrede yüzer ve sonradan genç bir sünger olarak yaşantısını sürdürmek için uygun bir yüzeye yerleşir Süngerlerin aaaaaüel olarak (herhangi bir çiftleşme olmadan) yalnız tomurcuk verme yoluyla üreyebilme nitelikleri de vardır Bir Takım sünger türleri, çok yüksek veya çok alçak sıcaklık, kuraklık, çevre kirliliği, besin yetersizliği gibi durumlarla karşılaşınca soylarını sürdürmek için ufak tomurcuk (gemmül) denen bir grup hücresel bırakırlar Tomurcuk uygun olmayan koşullara aleyhinde dayanıklıdır Gelişmeye yerinde şartlar her tarafta ouşuncaya dek, tomurcuk durumunda kalır Bu olaya daha çok tatlı su süngerlerinde rastlanırsa da bir takım tür deniz süngerlerinde de görülmektedir Süngerlerin dikkati çeken özelliklerinden biri de parçalandıkları zaman her yerde hayata dönmek için birleşebilmeleridir Bunu kanıtlayan alışılmış deneyde, bir sünger parçası sık dokunmuş tül ya da ipekli kumaştan geçirilip içi deniz suyu doymuş bir kaba konulur bu şekilde binlerce parçaya ayrılan süngerin hücreleri önce dibe çökmekte, birkaç saat ya da birkaç gün daha sonra yine bir araya gelerek eskisinden minik lakin işlevlerini aynı şekilde sürdüren bir süngeri oluşturmaktadır BAŞARILI ARMONI Sünger iskeletleri esnek liflerden, spikül denilen ufak, iğne gibi sert öğelerden veya bunların her ikisinin birleşiminden oluşmaktadır Bilim adamları süngerleri iskeletlerine göre başlıca silisli (cam gibi) veya kalkerli (kireçli) olmak üzere iki sınıfa ayırırlar Bir hayvan türü olarak süngerlerin birincil oluşumu, 550 milyon yıl öncelerine değin dayanır Büyük bir olasılıkla tek hücresel hayvanlardan bir türün evrimi ile oluşmuş ve o zamandan beri o kadar az değişmişlerdir Adi bir süngerin hayat süresi birkaç yılla 20 küsür sene arasında değişir Son zamanlarda katı sünger adı verilen ve birkaç yüzyıla değin yaşayabildikleri sayılan bir nesil sünger bulunmuştur DEĞIŞIK ORTAMDA SÜNGERLER Bir yer edinebilmek için büyük savaşım veren fazla dağıtılmış canlıların yoğun bir şekilde yaşadıkları mercan kayalıklarında süngerler üç değişik türde görülmektedir En çok rastlanan türü büyük, şekilsiz, uzun ve dallı, boru ya da ara sıra vazo biçiminde olanlardır Bu türün büyüyebilmesi için yanlızca minik bir yere tutunmaları ve orada beslenmeleri yeterlidir İkinci cins sünger, mercan veya öteki katı deniz cisimlerinin alt taraflarında ufak çatlaklar oluşturur, buraya yerleşir Bu süngerlerden çatlağa yerleşen portakal renkli Mycale leavis adlı türün mercan kayalıklarını, zararlı organizmalara aleyhinde koruduğu saptanmıştır Üçüncü tür süngerler kandilerine mercan veya kireçli kayaları delerek tüneller açar Kayanı içine önce asit ya da enzim salgılarlar Bu asit veya enzim kayadan küçük parçaların kopmasına yol açar Kopan parçaları sünger hücreleri içine alır, hücreden hücreye ve sonra kanallarından geçirerek kayanın dışına atar Bu şekilde tünel kazan sünger sonunda tüneli kendi vücudu ile doldurur Lakin, içi oyulan ve zayıflanan kaya iskeleti zamanla kaslı akıntı ve dalgalara karşısında koyamaz duruma gelir Bu nesil süngerlerin büyük bölümü kayanın içindedir Yanlızca dıştan tünelin antre ve çıkışında bacamsı papiller (bir değişiklik küçük uzantı) görülür Bazı papiller kayadan ayırt edilemeyecek kadar küçüktür Kayaların içini büsbütün kaplayan türlerde çok sayıda antre ve çıkış organına gereksinme duyulacağından, bunlar kayanın üstüne minik papillerle kaplanmış görüntüsünü verirler Sünger, kayalıklarda yaşamış bir çok canlının sığınağıdır koskocoman nesil süngerler, kanallarında binlerce karidesi barındırır Bir nesil deniz yıldızları süngerlere sarılıp dinlenir Yengeç, balık ve hatta deniz kestaneleri vazo tipindeki süngerlerin dibinde düşmanlarından saklanırlar Bazı sünger türleri belirli bir yerde hareketsiz yaşamaz Suberites Domuncula adlı sünger türünün larvası, içinde bir nesil minik yengeç yaşamış bir salyangoz kabuğu üzerine yerleşir ; büyüdükçe kabuğu bütünüyle sarar Zamanla salyangoz kabuğunu eritir ve önceden kabuğun içinde yaşayan minik yengeç bundan daha sonra yaşantısını süngerin boşluğu içinde sürdürür Dromia vulgaris türü yengeçlerin kabuğu tüylü ve geniş, son çift bacakları yukarı doğru dönüktür Bunlar, süngerden bir parça koparıp ayakları ile üzeri tüylü kabuklarına takar Sünger burada yerleşir, gelişerek gizleme yaparmışçasına yengeci örter Böylece yengeç kendisini yemek isteyen balıklardan korunmuş olur, çünkü balıklar süngeri yemezler Sünger de yangecin sırtında sürekli yer değiştirip daha fazla gıda olanağı bulur Garip bir Japon göreneğinin kökeni Spangiola (süngerde yaşamış karides) ile sırça süngeri (Euplectella ya da Venüs'ün çiçek sepeti) arasındaki ilişkiden gelir Karides çiftler halinde yaşar ve daha küçükken süngerin içine girer Sonunda süngerden çıkamayacak dek büyür Süngerin içinde yaşamını sürdürür, çünkü o da besinini sudan süzerek alır Böylece içine karides tutsak olmuş sünger Japonlar tarafından yaşam boyu sadakatin simgesi sayılır ve evlenme hediyesi olarak verilir Süngerin düşmanları dostlarına oranla fazla azdır Soğuk ve ılıman kuşak denizlerinde, deniz yıldızı ve deniz sarmaşığı süngerin düşmanlarıdır Tropik denizlerde ise, bir takım balık ve deniz kestaneleri süngeri kemirir ya da parçalarlar Deniz kaplumbağaları da arada bir süngerden büyük parçaları ısırarak koparır Ama çoğunlukla, iğne şeklindeki spikülleri ve bazı türlerin zehirli salgıları ile süngerler düşmanlardan korunurlar SÜNGERİN YARARLARI Görünüş güzelliğinin yanı sıra süngerler fazla yararlıdır Günümüzde çoğu yerlerde suni süngerler kullanılmasına karşın, doğal süngerlere olan istek azalmış değildir Doğal sünger hiç damlatmadan daha fazla suyu miktar, temizlenmesi kolaydır ve daha ağır işte daha uzun zaman dayanır böylece boyacı, cam silici ve seramikçiler doğal süngerleri yeğlerler Yüzyıllardır banyolarda ve senelerdir otomobil temizliğinde kullanılan sünger günümüzde ilaç endüstrisi ve gözenekli olan dirim bilimcileri (biologlar) kadar da kullanılmaya başlamıştır Bir fazla deniz omurgasızında olduğu gibi, süngerin de alışkın anlamda savunma arabulucu yoktur Süngerler ne kavga edebilir ve ne de kaçabilirler böylece süngerler zehirli ya da zehirsiz çok güçlü sıvılar salgılar Bu sıvıların bazı insan hastalıklarının iyileştirilmesinde kullanılması, ilaç endüstrisinin yeni bir umudu ve beklentisidir aynı zamanda, hücre düzeyinde yaşamın gizlerini çözmek için bilim adamları süngere her gün daha fazla süre ve dikkatlerini ayırıyorlar Sünger hücrelerinin hareketleri, ortak ilişkileri ve öteki ayrıntıların incelenmesi insan hücresinin evrimi ile ilgili bigilerin tamamlanması yönünden çok faydalı olmaktadır Jurnal yaşamımızda fazla değişik amaçlarla kullandığımız süngerden ayrıca ilaç üretiminde yararlanılması, hücreli yapısında paha biçilmez bilgiler elde edilmesi, doğanın insanoğlu için ne denli bitmez tükenmez bir kaynak olduğunu birkez daha kanıtlamaktadır