Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgali sonrası Batı, bir çok ekonomik yaptırımı devreye almıştı. Bu yaptırımlar piyasalarda hafif karşılandı. En çok odaklanılan bahis, Rusya’nın dünya çapında ödeme ağı sağlayan ‘SWIFT’ten çıkarılıp çıkarılmayacağıydı. Bir ülkenin SWIFT sisteminden çıkarılması, kilit bankaların global finansal sisteminden kopması manasına geliyor.
Rus bankalarını SWIFT sisteminden ihraç etmek ve Rusya merkez Bankası'nın memleketler arası operasyonlarını kısıtlamak şimdiye kadar 'son adım' olarak görülüyordu.
Bankaların SWIFT'ten çıkarılması, Rusya'ya borç vermiş şirketler ve finansal kurumlara da istenmeyen bir hasar verecek.
Hafta sonu SWIFT atağı de yapıldı!
SWIFT atağı geldi!
İşgalin birinci gününde yaptırımlara dahil edilmeyen SWIFT atağı, geçtiğimiz cumartesi gecesi geldi.
ABD, Fransa, Kanada, İtalya, İngiltere, Avrupa Birliği (AB) Komitesi ve Almanya (Batılı müttefikler), Rus kuvvetlerinin Ukrayna’da devam eden taarruzlarına karşılık olarak Rusya’ya daha sert mali yaptırımlar uygulamaya karar verdi ve Rus bankalarını SWIFT’ten çıkarmayı kabul etti. Buna nazaran; halihazırda yaptırım uygulanan tüm Rus bankaları ve gerekirse öteki Rus bankaları, SWIFT’in dışında tutulacak.
Hangi ülkeler hassas durumda?
BBC haberine göre, doğal gaz muhtaçlığının üçte ikisini Rusya'dan karşılayan Almanya burada hassas bir pozisyonda.
Yine de müttefikleri için bir fedakarlık yaparak Kuzey Akım 2 boru sınırının onay sürecini dondurdu.
ABD, Avrupa ve İngiltere'deki yetkililer, Batı ülkelerinin ziyan görmesini engellemek için güç ve besin ödemelerine bir halde müsaade vermesi konusunda uzlaşmış gözüküyor.
Fakat bunu nasıl yapacaklarının ayrıntıları belgisiz.
Merkez Bankası'na bloke!
Posta'dan aktarılan habere nazaran, AB Komitesi Lideri Ursula von der Leyen, bahisle ilgili yaptığı açıklamada, “Rusya Merkez Bankası’nın varlıklarını bloke edeceğiz. Bu, süreçlerini donduracak, varlıklarını tasfiye etmesini imkansız hale getirecektir” diye konuştu. Von der Leyen, Rus oligarkların finansal varlıklarını AB piyasalarında kullanmalarını yasaklamak için çalışacaklarını bildirdi. Leyen, alınan tüm önlemlerin Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in savaşı finanse etme kabiliyetine önemli manada ziyan vereceğini de belirtti.
Başka sistemler işe fayda mı?
Yaptırımlar Rusya'ya ziyan verecek olsa da, Moskova 2014'te Kırım'ı işgal ettikten sonra SPFS isimli SWIFT gibisi bir altyapı oluşturdu.
Çin'in de CIPS isimli bir transfer sistemi bulunuyor.
SWIFT sisteminden çıkarılma riski nedeniyle Rusya, 2014’te SPFS’yi (Mali İletileşme Sistemi) geliştirmeye başlamış, Aralık 2017’de kullanıma açmıştı. 2016 yılında kimi Rus bankalarının ABD’li Visa ve Mastercard tarafından sistem dışına çıkarılması üzerine de Rusya kendi kartlı ödeme sistemlerini geliştirdi. 2018’de bankalararası yerli kart sistemi MİR’i hayata geçirmişti. MİR’in Türkiye’de kullanımına da başlanmıştı. MİR sistemini kullanan ülkeler ortasında Venezuela da var.
Rusya'yı dışlamak daha öteki meselelere yol açar mı?
Pek çok uzman, Rusya'yı bu biçimde dışlamanın Moskova'yı Çin'e yakınlaştıracağını ve ABD doları bazlı global küresel finans mimarisine karşı çıkan Şi Jinping idaresinin elini güçlendireceğini düşünüyor.
Öte yandan Çin'deki bir bankacılık kaynağım, Çin'in dünyanın geri kalanıyla ticaretini düşünerek bu evrede Rusya'ya yardım etmekte isteksiz olacağını söyledi.
Rusya'ya SWIFT'ten dışlanmaktan daha fazla ziyan verebilecek şey ise merkez bankasının izole edilmesi.
630 milyar dolarlık rezervini Rus rublesini desteklemek için kullanamaz hale gelmesi, rublenin pahasının çakılmasına yol açabilir.
Bunun da Rus iktisadına büyük tesiri olacaktır.
Daha evvel çıkarılan İran'da ne olmuştu?
Denetim komitesinde Belçika, ABD, İngiltere, Avrupa, Japonya, Rusya, Çin ve öteki ülkelerin merkez bankalarının bulunduğu SWIFT sisteminden daha evvel yalnızca İran çıkarılmıştı. ABD’nin istediği yaptırım, 2012’de AB’nin de takviyesiyle İran’a karşı nükleer program gerekçesiyle devreye alınmıştı. Sistemden dışlanan ülke, petrol ihracat gelirlerinin neredeyse yarısını ve dış ticaretinin yüzde 30’unu bu yüzde kaybetmişti.
İngiltere, Ağustos 2014’de Ukrayna krizi nedeni ile Rusya’ya yönelik yaptırım olarak SWIFT sisteminden çıkarılmasını önermiş, AB ülkeleri bu teklife takviye vermemişti. Çünkü bunun en büyük sebebi, gaz ticareti ve finansmanıydı.
Rusya, memleketler arası para transfer sistemi SWIFT’e 1989 yılından beri üye.
Rusya‘da 291 SWIFT üyesi var. Bunlar Merkez Bankası da dahil olmak üzere, şirketler, bankalar... Tüm SWIFT akışı içerisindeki Rusya‘nın hissesi yüzde 1.5. SWIFT’in en fazla kullanıldığı 6’ncı ülke Rusya.
Rus bakanların bu sistemden çıkarılması, finansal süreçlerinin birçoklarını dünya çapında yürütmelerini engelleyecek ve Rusya’nın ihracat ve ithalatını sınırlayacak.
Bu yaptırım, kıymetli Rus bankalarını global finansal sistemden büyük ölçüde kopartabilir. NATO ülkelerinin askeri seçenek dışında ellerindeki en büyük yaptırım gücünün ‘Rusya’yı SWIFT dışına çıkarmak’ olduğu belirtiliyor.
Rusya’nın SWIFT’ten dışlanması sonrası Rus bankaları, öteki ülkelerdeki bankalarla inançlı bir biçimde bağlantı kurmak için alternatif yollar arayacak.
SWIFT’ten çıkartılan Rus kuruluşlar, SWIFT tarafından sağlanan olağan meselesiz ve anlık süreçlere erişimi kaybedecek. Rus bankaları ile süreç yapan finansal ve ticari kuruluşlar, bu bankalarla direkt muahede kurmak zorunda kalacak. Bu da gecikmeler ve ek maliyetler yaratacak.
Rus para ünitesi rublenin paha kaybetmesi ve Rusya’nın SWIFT sisteminden çıkarılacağı açıklamasının akabinde halk, banka şubelerinin önünde uzun kuyruklar oluşturdu. ATM’lerdeki yoğunluk nedeniyle kimi bankamatiklerde para kalmadığı, bu yüzden kimi bireylerin para çekemediği öğrenildi. Öte yandan İngiltere merkezli çok uluslu petrol devi BP, Rus devlet petrol şirketi Rosneft’teki yüzde 20 payını elinden çıkaracağını açıkladı. BP, 10 yıldan fazla bir müddettir Rosneft’teki paya sahip. (Kaynak: Posta)
Erken ödeme isteyen şirketler var!
SWIFT kararının açıklanmasının akabinde birtakım oteller de müşterilerinden erken ödeme almak için harekete geçti. NBC News'un Moskova'da bulunan muhabiri Raf Sanchez toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımda konakladığı otelin hesabı erken kapatmak istediğini söyledi. Sanchez, otelin bu adımı kredi kartlarının çalışıp çalışmayacağından emin olmadıkları için attığını tabir etti.