Tavşanın yetiştiriliği turkiyede nasıl
insanların beslenme, barınma ve giyim gibi gereksinmelerinin karşılanmasında kullanılan ham maddeler, tarım kesiminden elde edilmektedir Dışsal ve icsel olmak uzere iki grupta incelenebilen tarım kesimi, bitkisel ve hayvansal uretim dalları olarak da ikiye ayrılabilmektedir Dışsal tarım kesimi, tarla, bahce ve bağda yapılan tarımsal etkinlikleri; icsel tarım kesimi ise, ciftlik avlusu, ciftlik evi ve atolyesi ile işletme binalarında yapılan tarımsal etkinlikleri icerir Hayvansal uretim yapan işletmelerde, dışsal ve icsel tarımın her ikisi de yapılır ve tum tarımsal etkinlikler icerisinde hayvansal uretimin cok onemli bir yeri vardır
Hayvancılıkta mekanizasyon, hayvansal uretime yonelik tarımsal işletmelerde kullanılan ilkel teknikler ve yontemlerle calışmaya neden olan araclar yerine, modern aletmakine, cihaz ve tesislerin kullanılması olarak tanımlanabilir Hayvansal uretimde kullanılan makinelerin projelenmesi, imalatı, pazarlanması, bakımonarım ve işletilmesi de hayvancılıkta mekanizasyon tanımı icerisinde bulunmaktadır
Mekanizasyon; geleneksel tarım yapan hayvansal uretim işletmelerini ileri tarım teknikleri uygulamaya iter, iklim koşullarına bağımlılığı kısmen azaltır ve insanı bir guc kaynağı olarak değil, yoneten ve planlayan bir unsur olarak değerlendirir Ayrıca, mekanizasyonun, yapılan işin kalitesini yukseltme, işleri zamanında ve kolay bir şekilde yapma, uretim maliyetini azaltma, uretimde niteliksel ve niceliksel artış sağlama gibi yararları da vardır
Ozellikle, işci ucretleri ve uretim kapasitelerinin artması nedeniyle gunumuzde, hayvansal uretimde mekanizasyon kacınılmaz hale gelmiştir
Hayvancılıkta mekanizasyon konuları, uc ana bolum halinde incelenebilir:
1 Kaba Yem Hazırlığı:
Yem bitkilerinin;
Hasadı
Depolanması,
Hayvanlara yedirilmesi gibi işlemleri icerir
2 Kesif Yem Hazırlığı:
Ticari yemler olarak da isimlendirilen kesif yemler, genelde buyuk parcalı ve sert yapıdadırlar Boyle yemlerin ufak parcalar veya un haline getirilerek hayvanlar tarafından kolayca hazmedilebilecek duruma gelmesi gerekmektedir Taneli yemler, gerek oğutulmeden once, gerekse oğutuldukten sonra, belirli oranlarda karıştırılarak hayvanlara yedirilebilir Karıştırma işlemleri, taneli yemlerin birbirleriyle veya yeşil yemlerle karıştırılması şeklinde olabilmektedir
Kesif yem hazırlığını oluşturan işlemler şu şekilde belirtilebilir:
Ezme,
oğutme,
Karıştırma ,
iletim
3 Hayvansal Urunlerin Eldesi:
Hayvansal urunler;
Et,
Sut,
Yumurta,
Gubre, olarak elde edilmektedir
Bu urunlerin elde edilmesi sırasında yapılan işlere ornek olarak şunlar verilebilir:
Yemleme,
Sulama,
Altlık serilmesi,
Gubre ve altlığın temizlenmesi,
Sut sağımı,
Yumurtaların toplanması,
Hayvanların bakım işlemleri
1 TAVŞAN YETİŞTİRİCİLİĞİNİN EKONOMİK ONEMİ
Tavşanlar yuksek dol verimleri, kaliteli et uretimleri, adaptasyon kabiliyetlerinin yuksekliği ve selulozca zengin yemleri besin maddelerine cevirme ozelliğine sahip herbivor hayvanlardir Uretımde kullanılma yaşının duşuk ve gebelik suresinin kisa olması gibi avantajları da vardır Bu ozellikleri kucuk uretim birimlerinde de gorulebildiğinden bu işletmeler ıcin onemli bir uretim materyalidir Tavşan başlangıcta kucuk aile işletmelerinde kumes hayvanları ile birlikte zevk icin yetıştırilmekte iken, et ve diğer urunlerinin değerinin anlaşılmasiyla karlı bır uretim dalı olmuştur Uzun yıllar ıyi bir laboratuar hayvanı olarak bilinen tavşan, bircok ulkede kucuk tavukculuk işletmelerinin yerini almıştır
Uygun uretim sistemlerinde, tavşanlar %20 protein duzeyine sahip et uretırler Diğer ciftlik hayvanlanyla karşılaştinidiğı zaman aynı değerler etlik piliclerde %2223, domuzlarda %1618 sığırlarda ise %812 arasındadır Bu proteinler icin harcanan enerji bakımından ruminantların tavşana gore daha masraflı olduğu ortaya cıkmaktadır Sığır veya koyunlar et uretimi amacıyla yetiştirildiklen zaman, yetiştirilen surude dişi hayvan başina yılda elde edilen yavru sayısı sinirli olduğu, yani dolvenmi duşuk olduğu icin enerji tuketimi daha 1 olmaktadır Bu hayvan turlerinde dişi başina yılda maksimum 081 4 genc yavru elde edilmesine karşılık tavşanlarda bu sayı ortalama 40 adettir Sığırlar sut ve et uretiminde ortaklaşa kullanıldıklan zaman bile, tavşanlar avantajlı olmakta, tavşan eti sığır etinden ekonomik olmaktadır
Tavşanlar seluloz duzeyi yuksek bitkisel urunleri proteine cevirme kabıliyetıne sahıptırler Bu besin maddelerinm tavuklar ve hindiler icin ekonomik olarak kullanılması mumkun değildir Bu bakımdan tavşanlar verdikleri urunlere gore enerji ve proteini daha etkin kullanan tek hayvan turudur Tavuklar ve hindiler tarafindan tuketilen tahillar ve bitkısel protein kaynakları insanlar tarafindan doğrudan besin maddesi olarak kullanılabilmektedir Bu yuzden tahıl uretim kaynakları yeterli olmayan ulkeler icin tavşan eti uretimi onemli bir alternatiftir
Asıl gelir kaynağı et olmakla birlikte tavşanların post, yun ve gubre verimleri de onem arz etmektedir Kaliteli derilerden konfeksiyon ve oyuncak sanayinde yararlanılmaktadır Yununden elde edilen kaliteli ve sağlıklı giyecekler diğer tekstil urunlerine gore oldukca yuksek fiyatla satılmaktadır Tavşan yetiştinciliğinin ekonomik onemi ozetlenirse;
1 Tavşan yetiştiriciliği kucuk aile işletmelerinin iş gucunu değerlendirme ve bunlara ekonomik katkı sağlama acısından duşuk girdi ile gercekleştirilebilecek uğraş dalıdır
2 Tavşan evcil hayvanlar icerisinde dol verimnin yuksekliği ıle on plana cıkmıştır Bu nedenle et uretimi, deri ve yun uretiminde onemli bir kaynaktır Bu ozelliği yanında bır batında birden fazla dol elde edilebilmesi, generasyonlar arası suresinin kısalığı gibi avantajlan nedeniyle hayvan ıslahı calışmalarında model hayvan durumundadır
3 Tavşanın yan urun olarak değerlendirilen gubresi bitki besin maddelerince oldukca zengindir Bir tavşan yılda 50 kg kadar gubre vermektedir
4 Tavşan iyi bir laboratuar hayvanıdır Biyolojik denemelerde tavşanlardan oldukca fazla yararlanılmaktadır
12 Tavşanın Evcilleştirilmesi
Sığır, koyun, domuz ve tavuk gibi ciftlik hayvanları ilk cağlarda evcilleştirilmişlerdir Tavşanın evcılleştırılmesı ise son bin yıllık donemden eski değıldir Guney Avrupa ve Kuzey Afrika'nın bilinen yabani tavşanı Orciolagus cııniculus'a MO 1000 yıllannda Ispanya kıyılarında rastlanmıştır Romalılar donemde tavşan oyun hayvanı olarak tanınmış, bu donemde henuz evcilleştirilmemiş, MO 1 627 yılları arasında taş duvarlarda ve parklarda bulunan resimlerden tavşanın yabani olarak avlanmada kullanıldığı ortaya cıkarılmıştır Daha sonralan değişik ulkelerde tavşanın av hayvanı ve değişik ınanclara kaynak olarak tanındığına ait deliller bulunmaktadır 16 yuzyıldan itibaren değişik ırklan tanınmaya başlanmış ve kayıtlı ırkların kontrolu gercekleştirilmiştir Onaltıncı yuzyılda Fransa, Italya, Finlandiya ve İngiltere'de yetıştiricilik yayılmaya başlanmıştır 1595'te tarımsal uğraş icerisinde GriKahverengi Beyaz, Siyah, Damalı ve KulGrisi tavşanlar tanınmıştır 1906'da Oliver ve Serres tavşanları yabani, yarı yabani ve evcil tavşanlar olmak uzere uc grupta sınıflandırmışlardır Evcil tavşanlar bu donemde duvarla cevrilmiş alanlarda veya parmaklıklar arasında yetıştınlmış ve evcilleştirilmişlerdir
19 yuzyılın başlarında tavşan yetiştiriciliği Batı Avrupa'da yayılmaya başlamıştır Bu donemde, Avrupanın koloniler yoluyla genişlemesi doneminde değişik ulkelere tavşanın dağılmaya başladığı gorulmuştur Bu ulkelerden en onemlileri Yeni Zelanda ve Avustralya'dır
Avrupada yetiştinciler et ihtiyaclarını karşılamak amacıyla iri cusseli, iyi gelişen fakat fazla dol vermeyen tavşanlan yetiştirmeyi tercih etmişlerdir Tavşanlar, tavukların barındırıldığı yan acık kumeslerde barındırılmışlardır Uremeleri ekstansif bır yapı gostermiş, yılda 23 doğum yeterli gorulmuştur
Gunumuze kadar tavşanın kurk ve yun verimleri ortaya cıkmış, bunlardan ekonomik duzeyde gelir elde edilebileceği belirlenmiştir Bu amacla ozellikle Fransada Şamapanya irkı, diğer bazı ulkelerde ise Reks ırkı kurk verimi yonunde tanınmış ırklar arasında yer almıştır 19 yuzyılın sonlarıyla 20 yuzyılın başlangıcında yapılan seleksiyon calışmaları, hayvanların uygun cevre faktorlennde yetıştınlmelen, ırkların coğaltılması ve mutasyonlar sayesinde tavşanlarda dol veriminde artışlar sağlanmıştır Ureticiler yetiştirme derneklerini oluşturmuşlar, yetiştirme tekniklerinde ilerlemeler sağlanmış ve barınak ici hijyen şartları duzeltilmiştir
Yetiştircilikte uygulanan standartlar, herbir ergin tavşanın erkekdişi ayrı bolmede yetiştirilmesi şeklinde değiştirilmiş, kanibalizm ortadan kaldırılmıştır Besi amaclı genc tavşanlar birlikte yetiştirilebilmiş, bu durumda erkeklerin kastre edilmeleri daha iyı sonuclar vermiştir Onceki yuzyılda olduğu gibi besleme aynı şekilde yeşil otlar ve dane yemlere bağlı olarak devam etmiş, besleme ile ilgili temel kriterler ortaya konulmaya başlanmıştır Ikinci dunya savaşı boyunca Avrupa'dan Japonya'ya kadar olan bolgelerde ortaya cıkan et yetersizliği doneminde tavşan uretimi ekstansif koşullarda devam etmiştir
1950'lerde, Kuzey Avrupa ulkelerinde ve Japonya'da diğer etlerin daha uygun olduğunun kabul edilmeye başlanmasıyla tavşan eti uretiminde ani bir duşuş gorulmuş, ozellikle bu donemde Guney Yarımkureden getirilen dondurulmuş sığır eti, uretimin duşmesinde en buyuk etken olmuştur Fakat insanları tavşan etini tanıyan Latin Avrupa ulkelerinde ozellikle de Fransa'da tavşan uretimi bu donemde de yaygınlığını surdurmuştur 1950'lerin sonlarında Yeni Zellanda tavşanları ABD'den getirilerek cok katlı tel kafeslerde ve besin maddelerince dengelenmiş pelet yemlerle Fransa ve İtalya'da yoğun bır miktarda uretilmeye başlanmıştır
Aynı donemde, o gune kadar bilinmeyen ve uretim teknikİenyle ortaya cıkan bazı hastalıklar yayılmıştır
Bu yeni teknikler, Kuzey Italya ve Fransa'ya gore daha uygun iklimsel ozelliklede sahip olan Kaliforniya'da daha kolay uygulanmış, burada uretimde karşılaşılan hataların duzeltilmesıyle yeni uretim teknikleri hızlı bir yayılma imkanı bulmuştur Ozellikle acık barınakların kapalı olarak inşa edilmeye başlanması en onemli ilerlemelerdendir Kafeslerin temizlenmesi ve yeşil yemlerin kafeste kuruması ile ilgili sorunların cozumu zaman almıştır Bircok uretici kendi uretim birimlerinde değişik sistemleri deneme uygulamalarına girmışlerdir 1960'ların sonları ile 1970'lerin başlarında yapılan calışmalarla sutten kesim yaşı 8 haftadan 4 haftaya kadar duşurulmuştur Doğumdan sonraki ciftleştirmeler sutten kesim oncesi ciftleştirmelerle değiştirilmıştir
Aynı donemde Yeni Zellanda ırkı ile bu ırkın bircok ozellikler bakımından benzeri olan Kaliforniya tavşanları yayılmıştır Geleneksel uretimde kullanılan Avrupa tavşan ırklarında azalma gorulmuştur Bunda en buyuk etken, bu ırkların ergin olarak kafeslerde barındınlamayacak kadar iri cusseli olmaları ve Beyaz Yeni Zellanda ve Kaliforniya ırkları gibi kafeste yetiştiriciliğe adapte olamamalarıdır
Fransız ve Italyan ureticiler ilk olarak Beyaz Yeni Zellanda ve Kaliforniya tavşanlarının İngiltere'den ithal etmeye calışmışlardır Fransa'da, bu iki ırkın kombinasyonu ile geliştirilmiş ozel verim yeteneğine sahip hibrit soylan uretilmiştir 197O'lerin sonlarında, bu hıbrit ebeveyn soyları melezlenmek suretiyle Fransa'dan Italya, Ispanya, Belcika ve Almanya'ya kadar ticari ureticilerin uretim materyalleri icerisinde birinci derecede yer almıştır Macaristan ve İngiltere'de de hibrit ebeveyn soylarının uretiminde ana kaynağı bu iki ırk oluşturmuştur
Geleneksel uretimde kullanılan değişik renklerdeki tavşanların yerini beyaz tavşanlar almıştır Bu durum pazarlamada yun rengi bakımından onemli olmuştur 1970'lerden itibaren kurkculer kolay boyanması nedeniyle beyaz rengi tercih etmişlerdir Aynı durum bugun de gecerli olup beyaz kurk rengi en yaygın olanıdır Aynı donemde uretim tekniklerindeki ilerlemeler ile tavşan kurkune talebin duştuğu Avrupa'da, tavşanların kesim yaşları duşurulmuştur Ancak tavşanlar genc yaşta kesildikleri icin derileri zayıf olmuş, kıl dokulmesi de fazla olduğu icin kurk kalitesi bozulmuştur
Ekonomik tavşan uretimi yapanlar Avrupa'da bugun mekanik veya kontrollu havalandırma uyguladıkları tavşan barınaklarında 2001000 tavşanla uretim yapmaktadırlar Dişi ebeveynler gunde 1516 saat aydınlatılan barınaklarda tutulmakta ve yılın butun donemlerinde uretim devam ettirilmektedir Hayvanlar 14 katlı kafeslerde buyutulmektedirler Erkek ve dişi ebeveynler ayrı kafeslerde tutulmaktadırlar Kesime gidecek genc hayvanlar Fransa ve İspanya'da aynı kafes gozunde 510, Italya'da ise 34 hayvan olacak şekilde barmdınlmaktadır Kesime gidecek genc erkekler erginlik yaşmdan once satıldıkları veya kesildikleri ıcin kastre edilmezler Butun hayvanlar besin maddelerince dengelenmiş ve pelet haline getirilmiş yemlerle beslenirler İcme suları her bir kafese otomatik dağıtılmaktadır Aynı donemde barındırma sistemleri ve yetiştirme tekniklerinde de buyuk ilerlemeler sağlanmış ve bu konuda ureticilere yatırımda destek olan teknik organizasyonlar kurulmaya başlanmıştır
Doğu ve Batı Avrupa ulkelerinin bircoğunda, bu yuzyılın ilk 40 ve 50 yılında geleneksel uretim şekli daha fazla olup, hala ulusal tuketimlerinin onemli bır kısmı bu şekildekı uretimle karşilanmaktadır Bu uretim şekli Macaristan'da toplam uretimin %90'ını, Fransa'da %40'ını oluşturmaktadır Bu uretim birimleri 2 ile 12 dişi tavşandan ibaret olan kucuk birimlerdir
insanların beslenme, barınma ve giyim gibi gereksinmelerinin karşılanmasında kullanılan ham maddeler, tarım kesiminden elde edilmektedir Dışsal ve icsel olmak uzere iki grupta incelenebilen tarım kesimi, bitkisel ve hayvansal uretim dalları olarak da ikiye ayrılabilmektedir Dışsal tarım kesimi, tarla, bahce ve bağda yapılan tarımsal etkinlikleri; icsel tarım kesimi ise, ciftlik avlusu, ciftlik evi ve atolyesi ile işletme binalarında yapılan tarımsal etkinlikleri icerir Hayvansal uretim yapan işletmelerde, dışsal ve icsel tarımın her ikisi de yapılır ve tum tarımsal etkinlikler icerisinde hayvansal uretimin cok onemli bir yeri vardır
Hayvancılıkta mekanizasyon, hayvansal uretime yonelik tarımsal işletmelerde kullanılan ilkel teknikler ve yontemlerle calışmaya neden olan araclar yerine, modern aletmakine, cihaz ve tesislerin kullanılması olarak tanımlanabilir Hayvansal uretimde kullanılan makinelerin projelenmesi, imalatı, pazarlanması, bakımonarım ve işletilmesi de hayvancılıkta mekanizasyon tanımı icerisinde bulunmaktadır
Mekanizasyon; geleneksel tarım yapan hayvansal uretim işletmelerini ileri tarım teknikleri uygulamaya iter, iklim koşullarına bağımlılığı kısmen azaltır ve insanı bir guc kaynağı olarak değil, yoneten ve planlayan bir unsur olarak değerlendirir Ayrıca, mekanizasyonun, yapılan işin kalitesini yukseltme, işleri zamanında ve kolay bir şekilde yapma, uretim maliyetini azaltma, uretimde niteliksel ve niceliksel artış sağlama gibi yararları da vardır
Ozellikle, işci ucretleri ve uretim kapasitelerinin artması nedeniyle gunumuzde, hayvansal uretimde mekanizasyon kacınılmaz hale gelmiştir
Hayvancılıkta mekanizasyon konuları, uc ana bolum halinde incelenebilir:
1 Kaba Yem Hazırlığı:
Yem bitkilerinin;
Hasadı
Depolanması,
Hayvanlara yedirilmesi gibi işlemleri icerir
2 Kesif Yem Hazırlığı:
Ticari yemler olarak da isimlendirilen kesif yemler, genelde buyuk parcalı ve sert yapıdadırlar Boyle yemlerin ufak parcalar veya un haline getirilerek hayvanlar tarafından kolayca hazmedilebilecek duruma gelmesi gerekmektedir Taneli yemler, gerek oğutulmeden once, gerekse oğutuldukten sonra, belirli oranlarda karıştırılarak hayvanlara yedirilebilir Karıştırma işlemleri, taneli yemlerin birbirleriyle veya yeşil yemlerle karıştırılması şeklinde olabilmektedir
Kesif yem hazırlığını oluşturan işlemler şu şekilde belirtilebilir:
Ezme,
oğutme,
Karıştırma ,
iletim
3 Hayvansal Urunlerin Eldesi:
Hayvansal urunler;
Et,
Sut,
Yumurta,
Gubre, olarak elde edilmektedir
Bu urunlerin elde edilmesi sırasında yapılan işlere ornek olarak şunlar verilebilir:
Yemleme,
Sulama,
Altlık serilmesi,
Gubre ve altlığın temizlenmesi,
Sut sağımı,
Yumurtaların toplanması,
Hayvanların bakım işlemleri
1 TAVŞAN YETİŞTİRİCİLİĞİNİN EKONOMİK ONEMİ
Tavşanlar yuksek dol verimleri, kaliteli et uretimleri, adaptasyon kabiliyetlerinin yuksekliği ve selulozca zengin yemleri besin maddelerine cevirme ozelliğine sahip herbivor hayvanlardir Uretımde kullanılma yaşının duşuk ve gebelik suresinin kisa olması gibi avantajları da vardır Bu ozellikleri kucuk uretim birimlerinde de gorulebildiğinden bu işletmeler ıcin onemli bir uretim materyalidir Tavşan başlangıcta kucuk aile işletmelerinde kumes hayvanları ile birlikte zevk icin yetıştırilmekte iken, et ve diğer urunlerinin değerinin anlaşılmasiyla karlı bır uretim dalı olmuştur Uzun yıllar ıyi bir laboratuar hayvanı olarak bilinen tavşan, bircok ulkede kucuk tavukculuk işletmelerinin yerini almıştır
Uygun uretim sistemlerinde, tavşanlar %20 protein duzeyine sahip et uretırler Diğer ciftlik hayvanlanyla karşılaştinidiğı zaman aynı değerler etlik piliclerde %2223, domuzlarda %1618 sığırlarda ise %812 arasındadır Bu proteinler icin harcanan enerji bakımından ruminantların tavşana gore daha masraflı olduğu ortaya cıkmaktadır Sığır veya koyunlar et uretimi amacıyla yetiştirildiklen zaman, yetiştirilen surude dişi hayvan başina yılda elde edilen yavru sayısı sinirli olduğu, yani dolvenmi duşuk olduğu icin enerji tuketimi daha 1 olmaktadır Bu hayvan turlerinde dişi başina yılda maksimum 081 4 genc yavru elde edilmesine karşılık tavşanlarda bu sayı ortalama 40 adettir Sığırlar sut ve et uretiminde ortaklaşa kullanıldıklan zaman bile, tavşanlar avantajlı olmakta, tavşan eti sığır etinden ekonomik olmaktadır
Tavşanlar seluloz duzeyi yuksek bitkisel urunleri proteine cevirme kabıliyetıne sahıptırler Bu besin maddelerinm tavuklar ve hindiler icin ekonomik olarak kullanılması mumkun değildir Bu bakımdan tavşanlar verdikleri urunlere gore enerji ve proteini daha etkin kullanan tek hayvan turudur Tavuklar ve hindiler tarafindan tuketilen tahillar ve bitkısel protein kaynakları insanlar tarafindan doğrudan besin maddesi olarak kullanılabilmektedir Bu yuzden tahıl uretim kaynakları yeterli olmayan ulkeler icin tavşan eti uretimi onemli bir alternatiftir
Asıl gelir kaynağı et olmakla birlikte tavşanların post, yun ve gubre verimleri de onem arz etmektedir Kaliteli derilerden konfeksiyon ve oyuncak sanayinde yararlanılmaktadır Yununden elde edilen kaliteli ve sağlıklı giyecekler diğer tekstil urunlerine gore oldukca yuksek fiyatla satılmaktadır Tavşan yetiştinciliğinin ekonomik onemi ozetlenirse;
1 Tavşan yetiştiriciliği kucuk aile işletmelerinin iş gucunu değerlendirme ve bunlara ekonomik katkı sağlama acısından duşuk girdi ile gercekleştirilebilecek uğraş dalıdır
2 Tavşan evcil hayvanlar icerisinde dol verimnin yuksekliği ıle on plana cıkmıştır Bu nedenle et uretimi, deri ve yun uretiminde onemli bir kaynaktır Bu ozelliği yanında bır batında birden fazla dol elde edilebilmesi, generasyonlar arası suresinin kısalığı gibi avantajlan nedeniyle hayvan ıslahı calışmalarında model hayvan durumundadır
3 Tavşanın yan urun olarak değerlendirilen gubresi bitki besin maddelerince oldukca zengindir Bir tavşan yılda 50 kg kadar gubre vermektedir
4 Tavşan iyi bir laboratuar hayvanıdır Biyolojik denemelerde tavşanlardan oldukca fazla yararlanılmaktadır
12 Tavşanın Evcilleştirilmesi
Sığır, koyun, domuz ve tavuk gibi ciftlik hayvanları ilk cağlarda evcilleştirilmişlerdir Tavşanın evcılleştırılmesı ise son bin yıllık donemden eski değıldir Guney Avrupa ve Kuzey Afrika'nın bilinen yabani tavşanı Orciolagus cııniculus'a MO 1000 yıllannda Ispanya kıyılarında rastlanmıştır Romalılar donemde tavşan oyun hayvanı olarak tanınmış, bu donemde henuz evcilleştirilmemiş, MO 1 627 yılları arasında taş duvarlarda ve parklarda bulunan resimlerden tavşanın yabani olarak avlanmada kullanıldığı ortaya cıkarılmıştır Daha sonralan değişik ulkelerde tavşanın av hayvanı ve değişik ınanclara kaynak olarak tanındığına ait deliller bulunmaktadır 16 yuzyıldan itibaren değişik ırklan tanınmaya başlanmış ve kayıtlı ırkların kontrolu gercekleştirilmiştir Onaltıncı yuzyılda Fransa, Italya, Finlandiya ve İngiltere'de yetıştiricilik yayılmaya başlanmıştır 1595'te tarımsal uğraş icerisinde GriKahverengi Beyaz, Siyah, Damalı ve KulGrisi tavşanlar tanınmıştır 1906'da Oliver ve Serres tavşanları yabani, yarı yabani ve evcil tavşanlar olmak uzere uc grupta sınıflandırmışlardır Evcil tavşanlar bu donemde duvarla cevrilmiş alanlarda veya parmaklıklar arasında yetıştınlmış ve evcilleştirilmişlerdir
19 yuzyılın başlarında tavşan yetiştiriciliği Batı Avrupa'da yayılmaya başlamıştır Bu donemde, Avrupanın koloniler yoluyla genişlemesi doneminde değişik ulkelere tavşanın dağılmaya başladığı gorulmuştur Bu ulkelerden en onemlileri Yeni Zelanda ve Avustralya'dır
Avrupada yetiştinciler et ihtiyaclarını karşılamak amacıyla iri cusseli, iyi gelişen fakat fazla dol vermeyen tavşanlan yetiştirmeyi tercih etmişlerdir Tavşanlar, tavukların barındırıldığı yan acık kumeslerde barındırılmışlardır Uremeleri ekstansif bır yapı gostermiş, yılda 23 doğum yeterli gorulmuştur
Gunumuze kadar tavşanın kurk ve yun verimleri ortaya cıkmış, bunlardan ekonomik duzeyde gelir elde edilebileceği belirlenmiştir Bu amacla ozellikle Fransada Şamapanya irkı, diğer bazı ulkelerde ise Reks ırkı kurk verimi yonunde tanınmış ırklar arasında yer almıştır 19 yuzyılın sonlarıyla 20 yuzyılın başlangıcında yapılan seleksiyon calışmaları, hayvanların uygun cevre faktorlennde yetıştınlmelen, ırkların coğaltılması ve mutasyonlar sayesinde tavşanlarda dol veriminde artışlar sağlanmıştır Ureticiler yetiştirme derneklerini oluşturmuşlar, yetiştirme tekniklerinde ilerlemeler sağlanmış ve barınak ici hijyen şartları duzeltilmiştir
Yetiştircilikte uygulanan standartlar, herbir ergin tavşanın erkekdişi ayrı bolmede yetiştirilmesi şeklinde değiştirilmiş, kanibalizm ortadan kaldırılmıştır Besi amaclı genc tavşanlar birlikte yetiştirilebilmiş, bu durumda erkeklerin kastre edilmeleri daha iyı sonuclar vermiştir Onceki yuzyılda olduğu gibi besleme aynı şekilde yeşil otlar ve dane yemlere bağlı olarak devam etmiş, besleme ile ilgili temel kriterler ortaya konulmaya başlanmıştır Ikinci dunya savaşı boyunca Avrupa'dan Japonya'ya kadar olan bolgelerde ortaya cıkan et yetersizliği doneminde tavşan uretimi ekstansif koşullarda devam etmiştir
1950'lerde, Kuzey Avrupa ulkelerinde ve Japonya'da diğer etlerin daha uygun olduğunun kabul edilmeye başlanmasıyla tavşan eti uretiminde ani bir duşuş gorulmuş, ozellikle bu donemde Guney Yarımkureden getirilen dondurulmuş sığır eti, uretimin duşmesinde en buyuk etken olmuştur Fakat insanları tavşan etini tanıyan Latin Avrupa ulkelerinde ozellikle de Fransa'da tavşan uretimi bu donemde de yaygınlığını surdurmuştur 1950'lerin sonlarında Yeni Zellanda tavşanları ABD'den getirilerek cok katlı tel kafeslerde ve besin maddelerince dengelenmiş pelet yemlerle Fransa ve İtalya'da yoğun bır miktarda uretilmeye başlanmıştır
Aynı donemde, o gune kadar bilinmeyen ve uretim teknikİenyle ortaya cıkan bazı hastalıklar yayılmıştır
Bu yeni teknikler, Kuzey Italya ve Fransa'ya gore daha uygun iklimsel ozelliklede sahip olan Kaliforniya'da daha kolay uygulanmış, burada uretimde karşılaşılan hataların duzeltilmesıyle yeni uretim teknikleri hızlı bir yayılma imkanı bulmuştur Ozellikle acık barınakların kapalı olarak inşa edilmeye başlanması en onemli ilerlemelerdendir Kafeslerin temizlenmesi ve yeşil yemlerin kafeste kuruması ile ilgili sorunların cozumu zaman almıştır Bircok uretici kendi uretim birimlerinde değişik sistemleri deneme uygulamalarına girmışlerdir 1960'ların sonları ile 1970'lerin başlarında yapılan calışmalarla sutten kesim yaşı 8 haftadan 4 haftaya kadar duşurulmuştur Doğumdan sonraki ciftleştirmeler sutten kesim oncesi ciftleştirmelerle değiştirilmıştir
Aynı donemde Yeni Zellanda ırkı ile bu ırkın bircok ozellikler bakımından benzeri olan Kaliforniya tavşanları yayılmıştır Geleneksel uretimde kullanılan Avrupa tavşan ırklarında azalma gorulmuştur Bunda en buyuk etken, bu ırkların ergin olarak kafeslerde barındınlamayacak kadar iri cusseli olmaları ve Beyaz Yeni Zellanda ve Kaliforniya ırkları gibi kafeste yetiştiriciliğe adapte olamamalarıdır
Fransız ve Italyan ureticiler ilk olarak Beyaz Yeni Zellanda ve Kaliforniya tavşanlarının İngiltere'den ithal etmeye calışmışlardır Fransa'da, bu iki ırkın kombinasyonu ile geliştirilmiş ozel verim yeteneğine sahip hibrit soylan uretilmiştir 197O'lerin sonlarında, bu hıbrit ebeveyn soyları melezlenmek suretiyle Fransa'dan Italya, Ispanya, Belcika ve Almanya'ya kadar ticari ureticilerin uretim materyalleri icerisinde birinci derecede yer almıştır Macaristan ve İngiltere'de de hibrit ebeveyn soylarının uretiminde ana kaynağı bu iki ırk oluşturmuştur
Geleneksel uretimde kullanılan değişik renklerdeki tavşanların yerini beyaz tavşanlar almıştır Bu durum pazarlamada yun rengi bakımından onemli olmuştur 1970'lerden itibaren kurkculer kolay boyanması nedeniyle beyaz rengi tercih etmişlerdir Aynı durum bugun de gecerli olup beyaz kurk rengi en yaygın olanıdır Aynı donemde uretim tekniklerindeki ilerlemeler ile tavşan kurkune talebin duştuğu Avrupa'da, tavşanların kesim yaşları duşurulmuştur Ancak tavşanlar genc yaşta kesildikleri icin derileri zayıf olmuş, kıl dokulmesi de fazla olduğu icin kurk kalitesi bozulmuştur
Ekonomik tavşan uretimi yapanlar Avrupa'da bugun mekanik veya kontrollu havalandırma uyguladıkları tavşan barınaklarında 2001000 tavşanla uretim yapmaktadırlar Dişi ebeveynler gunde 1516 saat aydınlatılan barınaklarda tutulmakta ve yılın butun donemlerinde uretim devam ettirilmektedir Hayvanlar 14 katlı kafeslerde buyutulmektedirler Erkek ve dişi ebeveynler ayrı kafeslerde tutulmaktadırlar Kesime gidecek genc hayvanlar Fransa ve İspanya'da aynı kafes gozunde 510, Italya'da ise 34 hayvan olacak şekilde barmdınlmaktadır Kesime gidecek genc erkekler erginlik yaşmdan once satıldıkları veya kesildikleri ıcin kastre edilmezler Butun hayvanlar besin maddelerince dengelenmiş ve pelet haline getirilmiş yemlerle beslenirler İcme suları her bir kafese otomatik dağıtılmaktadır Aynı donemde barındırma sistemleri ve yetiştirme tekniklerinde de buyuk ilerlemeler sağlanmış ve bu konuda ureticilere yatırımda destek olan teknik organizasyonlar kurulmaya başlanmıştır
Doğu ve Batı Avrupa ulkelerinin bircoğunda, bu yuzyılın ilk 40 ve 50 yılında geleneksel uretim şekli daha fazla olup, hala ulusal tuketimlerinin onemli bır kısmı bu şekildekı uretimle karşilanmaktadır Bu uretim şekli Macaristan'da toplam uretimin %90'ını, Fransa'da %40'ını oluşturmaktadır Bu uretim birimleri 2 ile 12 dişi tavşandan ibaret olan kucuk birimlerdir