Türk-İş tarafından hesaplanan mutfak enflasyonu artışı Haziran'da aylık yüzde 6,2, yıllık yüzde 117,29 olurken, dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatı (açlık sınırı) 6.391,17 TL’ye, buna ek olarak giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi gereksinimlerde zarurî aylık harcamaların toplamı da (yoksulluk sınırı) 20.818,14 TL’ye çıktı.
Açlık hududu 6.391 TL, yoksulluk hududu 20.818 TL
TÜRK-İŞ Araştırmasının 2022 Haziran ayı sonucuna nazaran; dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması fiyatı (açlık sınırı) 6.391,17 TL’ye, besin harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi muhtaçlıklar için yapılması mecburî başka aylık harcamalarının toplam fiyatı (yoksulluk sınırı) 20.818,14 TL’ye çıktı. Bir evvelki ay açlık sonu 6.017,85, yoksulluk sonu 19.602,14 TL düzeyinde bulunuyordu. Bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 8.313,12 TL’ye yükseldi.
TÜRK-İŞ’in bilgileri temel alındığında Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken minimum harcama fiyatındaki artış bir evvelki aya nazaran % 6,2 oranında gerçekleşti. Son on iki ay itibariyle artış oranı % 117,29 olarak hesaplandı. Altı aylık değişim oranı % 55,96 oranında oldu.
Resmi bilgilere nazaran içme sütü üretimi ve toplanan inek sütü ölçüsü azalıyor. Girdi ve tedarik maliyetlerinin de artmasıyla haziran ayında da hem süt hem yoğurt hem de peynir fiyatları artış gösterdi.
Sütte 1 aylık artırım %13 olarak tespit edildi. Alım gücü eriyen tüketiciler için çıkarılan 900 ve 800 gramlık paketlerin akabinde 750 gramlık beyaz peynirler de raflarda görüldü.
Kuzu, tavuk ve yumurta fiyatlarında düşüş gözlendi. Dana, balıketi yeşil ve kırmızı mercimek fiyatları arttı.
Bir ayda nohut %18, kuru fasulye ile yağlı tohumlar (kuruyemişler) %13 zamlandı. Ayrıyeten yumurta fiyatlarının çok gerilemesi nedeniyle ziyan eden birtakım yumurtacıların kümeslerini kestikleri ve kapattıkları uzmanlarca tabir edildi.
Makarna, pirinç, bulgur ile un ve irmik fiyatlarının tamamı yükseldi.
Bu kümede en yüksek artırım %14 ile pirinçte oldu. Pirinç mayısta da %12 zamlanmıştı. Türkiye’nin üretimdeki düşüşe bağlı olarak kendi gereksinimi için iç piyasada tüketmek üzere en az 2-3 milyon ton buğday ithalatı yapacak olması un, ekmek, makarna, bulgur unlu mamuller ve buğdayın kullanıldığı tüm eserlere kesinlikle artırım olarak yansıyacağının işareti. Ayrıyeten alım gücü düşen vatandaşlar simidi de kredi kartıyla almak durumunda kaldıklarından simitçi büfelerinde pos aygıtları görülmeye başladı.
Semt pazarlarında maydanoz, kıvırcık üzere salata yeşillikleri ve pazı, ıspanak üzere yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları geriledi. Çok tüketilen patates ise hâlâ 10 TL’nin üzerinde satılmaya devam ediyor.
Taneli sebzelerden barbunya, fasulye, yaz sebzelerinden domates, kabak, patlıcan, biber fiyatları geriledi. Bezelye sabit kaldı. Bezelye ve kuru soğan sabit kaldı. Limon zamlandı. TÜİK’e nazaran kavun-karpuz üretici enflasyonu yıllık %230 olarak gerçekleşti. Bilhassa karpuzun haziran ayı sonunda bile tanesi ortalama 35 TL’ye satılmasıyla hem semt pazarlarında hem marketlerde dilimle karpuz satışı yaygın hale geldi. Kiraz, kayısı, dut, şeftali, erik üzere yaz meyvelerinin fiyatları görece erişilebilir düzeye yaklaştı. Ancak bahar aylarındaki don olayları ve yüksek maliyetler sebebiyle geçmiş yazlarda olduğu üzere büyük fiyat gerilemesi olmayacağı öngörülmekte. Ortalama zerzevat kg fiyatı 11,7 TL, ortalama meyve kg fiyatı 16,68 oldu. 18’i zerzevat ve 9’u meyve olmak üzere toplam 27 eserdeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 13,36 TL olarak tespit edildi.
Ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı ve margarin eserlerinin hepsi zamlandı.
Margarin 1 ayda %11 zamlandı Kimi marketlerde sıvı yağlara alım sonu ve eserlere hırsızlığa karşı alarm takılması uygulamaları devam devam ederken tanesi 50 TL’yi bulan 200 gramlık tereyağı paketlerine de alarm takılmaya başlandı.
2001’den bu yana sırasıyla; pancar üretimine gelen kota, şeker fabrikalarının özelleştirilmesi ve çiftçiye takviye yerine örneğin bu aydan başlayıp Ekim 2022’ye kadar sürecek sıfır gümrükle 400 bin ton şeker ithali müsaadesi üzere düzenlemeler, şeker fiyatlarının yıllar içinde artmasının en temel sebeplerini oluşturdu.
Türk Şeker’in 27 Haziran itibariyle kimi zincir marketlere sattığı şekere %67 oranında yaptığı artırım önümüzdeki haftadan itibaren raflara yansıyacak. Bu yüksek artırım açıklanmadan evvel bile şeker raflarındaki son bir aydaki artış %14 olmuş durumda. Mayıs ayında yüksek oranlarda zamlanan çay ve ıhlamur fiyatları bu ay da değişmedi. Pekmez fiyatı da sabit kaldı. Siyah ve yeşil zeytin, salça, reçel, bal fiyatları yükseldi. Baharatlar ortalama %16, tuz %18 zamlandı.