• Tiroid bezi bir açık kahverengi renkte, iki lobdan oluşmuş bez şeklinde tanımlanmıştır.TSH VE TRH hormonları tiroid bezi üzerinde etkili olan hormonlardır.
•Tirotropin Salgılattırıcı Hormon (TRH):TSH’nin sentezlenmesini sağlayan hormondur. TSH’nin salınması da TRH’nin kontrolü altındadır.
•Tiroid Uyarıcı Hormon (TSH):İyodun tutulmasını ve T3-T4 hormonlarının yapım ve salınmasını da kontrol eder.
• Tiroid bezlerinden inaktif olarak tiroksin (T4) salınmaktadır. T4 aktif olan formu T3’e dönüşmektedir.
TİROİD HORMONLARININ METABOLİZMAYA ETKİSİ
• Aşırı salgılanması vitaminlere gereksinimi artırır.
• Tiroid hormonları miyokardı etkileyerek taşikardiye sebep olabilir.
• Barsak hareketilerinde azalmaya, artışa neden olur. Eksikliğinde ise Kabızlık görülür.
• Anormalliği söz konusu ise ; kilo artışı,istemsiz kilo verimi konusunda etkilidir.
TİROİD HASTALIKLARI
1. GUATR
Tiroid bezi büyümesine verilen adtır. Sebebi iyot eksikliğinden dolayı tiroid hormon sentezinin inhibe olması ve tiroid hormonlarının azalması sonucu TSH miktarının artmasıdır.
Tiroid bezi büyümesine yol açar.
2.HİPOTROİDİ
T4 ve T3 yapımında azalmaya yol açan bozukluklar nedeniyle meydana gelir. Bu durumda TSH artmaktadır.
Kadınlarda daha sık görülen hipotiroidide metabolizmada yavaşlama görülmektedir.
Genel bulgular; kilo artışı, konstipasyon, baş ağrısı ,ödem ve ifadesiz yüz görünümü , düşük vücut ısısı görülmektedir. Deri soğuk,kuru ve soluk görünümdedir bireylerin soğuğa toleransı düşüktür. Saç ve tırnaklar kurudur,büyüme hızları düşüktür.
3. HİPERTİROİDİ
• Tiroid hormonları düzeylerinin artışına “Hipertiroidi” denir.
• Genel bulguları; anksiyete,sinirlilik, sıcağa intolerans, çarpıntı, kilo kaybı, ishal, kilo kaybı, güçsüzlük ve iştahta artış, menstural kanamada azalma ile karakterizedir. Deri sıcak nemli ve yumuşaktır. Hastalarda avuçlarda terleme yakınmaları olabilir. Saç ve tırnakların uzama hızı artmıştır ve genelde yumuşak, ince olarak gözlenir.
4.GRAVES
Graves hastalığı, nedeni bilinmeyen otoimmun hastalıktır. Dokuların dolaşımdaki yüksek düzeydeki tiroid hormonlarına maruz kalarak ani olarak tiroit hormonlarının boşalması sonucu kanda tiroit hormonlarının yükselmesi olarak tanımlanır.
Graves Hastalığı olan kişilerin bir kısmında göz problemleri görülür, Gözler yuvasından çıkacakmış gibi öne doğru çıkmıştır. Diğer belirtileri hipertiroidi belirtileridir.
5.HAŞİMATO
Tiroid follikullerinde azalma ile birlikte anti-TPO VE anti-TG yüksekliği ile tanımlanır.
HT’i çeşitli klinik tablolarda görülebilir. Bunlar guatr veya hipotiroidizm, ve değişen hipo-hipertiroidizm şeklinde olabilir.
TİRIİD HASTALIKLARINDA BESLENME
Hipertiroidide beslenme önerilerinde iyotsuz tuz önerilmelidir ve yüksek iyot içeren maddelerden uzak durulmalıdır. İyot içeren besinlerden deniz ürünleri, iyottan zengin multivitaminler ile ilgili uyarı yapılmalıdır.
Hipotiroidili hastalarda iyot kısıtlamasına gidilmez. En sık karşılaşılan komplikasyon metabolik sendrom olduğundan beslenme tedavilerinde göz önüne alınmalıdır. Vücut ağırlığı kaybının metabolik sendrom tedavisinde katkısı büyüktür.
Guatrojenik besinler yıkıma uğradıkları zaman goitrin maddesi açığa çıkmaktadır ve bu maddenin fazla miktarda alımı iyot tutulumunu ve metabolizmasını olumsuz yönde etkileyerek iyot yetersizliğinin oluşmasında rol oynamaktadır.
Guatrojenlerin en önemlileri; lahana, karnıbahar, brüksel lahanası, şalgam, turp,ıspanaktır. Hipotiroidi olan kişilerin kontrollü tüketmesi gerekmektedir.
Çinko, hem yaşamsal önem taşıyan enzimlerin hem de tiroid hormonlarının sentezi ve metabolizması için vazgeçilmez bir elementtir.Çinko eksikliği, tiroid çalışmasını olumsuz yönde etkilemekte ve çinko desteğinin tiroid hormonlarının etkinliği üzerine olumlu etkileri çalışmalarda doğrulanmıştır.
Demir yetersizliği,çinko,selenyum ve vitamin yetersizliği de tiroid bezinin çalışmasını veya etkisini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu yüzden eksik herhangi bir mikrobesin ögesi bulunuyorsa doktor ve diyetisyen ile ekip çalışması içinde görüşülmelidir.
Hipotiroidi durumunda konstipasyon görülebileceği için sebzeler, meyveler, kurubaklagiller ve tam tahıllı ürünler gibi posa içeriği yüksek besinler daha sık tüketilmelidir.