Birinci Total War oyunu Shogun’ın çıktığı günden bugüne 19 yıl geçti sevgili Oyungezerler. Bu süreçte, yekunda 11 oyun, sürüsüne rahmet ek paket ve birkaç tane de yan oyun çıktı Total War serisinde. Artık de serinin, rotayı Çin’e çeviren en yeni üyesi, Total War: Three Kingdoms ile karşı karşıyayız. Bakalım Çin’i tek bir bayrak altında birleştirme, barışı ve sistemi geri getirme uğraşına girişen hanedanlıkların savaşında bizim hakkımıza ne düşmüş…
Topyekûn Savaş’ın Bu Bölümünde…
“Gök ortadan ikiye yarıldığında, yerküre yanla bir olacak” - Luo Guanzhong
Total War oyunları (Warhammer olanlar hariç) tarihi periyotları husus edinir; Total War: Three Kingdoms da bir istisna değil haliyle. Bu yolculuk bizi, isminin da işaret ettiği üzere Çin Tarihi’nin kıymetli bir devrine, Üç Krallık devranına götürüyor. Han Hanedanlığı’nın (kendileri Çin’e kimliğini veren hanedan olur) iktidarını adım adım kaybetmeye başladığı ve akabinde Wei, Wu ve Shu Krallıkları’nın kurulduğu yıllarda geçiyor oyunumuz. 3 Krallık ismi de buradan geliyor aslında. Oyun, Luo Guanzhong tarafından kaleme alınan “Romance of Three Kingdoms” isimli yapıttan esintiler taşıyor ve efsanelerle iç içe bir tarih anlatımını esas alıyor.
Oyunun geçtiği devirde derebeylerinin (veya oyundaki çevirisiyle cenkbeylerinin) birbirleriyle savaşıp toprakları kendi idareleri altında birleştirme uğraşının olduğunu görüyoruz. Biz de bu savaşın taraflarından birisini seçerek oyunumuza başlıyoruz. Seçtiğimiz karaktere nazaran Han Krallığı’nı diriltmek yahut önümüze geleni kesip biçerek kendi saltanatımızı kurmak için savaş etmek mümkün.
Burada bir parantez açarak, oyunun birinci farklılığına işaret edebiliriz. Bu sefer alışageldiğimiz biçimde bir fraksiyon değil, başkan seçiyoruz ve bu sistemde karakterle daha sıkı bir bağ kuruyor ve hikâyeye daha çabuk adapte oluyoruz. Oyunda seçilebilir karakterler 3 kümede konum alıyor: Koalisyon, Valiler ve Kanun Kaçakları. Bu öbeğe oyunun resmi çıkışının akabinde Sarı Sarıklılar öbeği da dahil olacak. Bir de veliaht prensi tutsak etmiş tiranımız Dong Zhuo var başlı başına bir kategori olarak, lakin onun seçilebilir bir karakter olarak açılması için oyunda Dük seviyesine gelmeniz lazım.
Her bir karakterin kendine has özellikleri, sağladığı avantajlar yahut yol açtığı dezavantajlar bulunuyor. Bunun yanında bu önderlerin yanında taraf alan şahsi karakterler de bulunuyor. Başkandan öndere bu karakterler ve sahip olunan eşsiz özelliklerin sayısı değişiyor, ulusun uzmanlaşma yerinin değiştiği üzere. Karakterlerimizin kendilerine has motivasyonları olduğunu da söylemek gerek.
Oyunda ‘Sefer’ olarak isimlendirilen senaryo kısmının hikayesi dışında, bir de bu tarihi periyodun çeşitli savaşlarını tecrübe edebildiğiniz “Tarihi Muharebeler” kısmı mevcut. Orada Çin Tarihinin değerli anlarını yine canlandırma imkânımız bulunuyor. Mesela acımasızlığıyla ve kurnazlığıyla nam salmış Cao Cao’nun tüm Çin’i hakimiyeti altına almasını engelleyen ‘Kızıl Kayalar Muharebesi’. Tarihin en büyük deniz muharebesi olduğu kabul edilen bu savaşın ahir Sarı Nehir, Sun Quan ve Liu Bei’nin denetimine geçerken başta bahsettiğimiz üç krallıktan ikisi Shu ve Wu Hanedanlıklarının temelini atan da bu zafer oluyor. İşte bu üzere değerli savaşlarda komutayı devralıp savaş meydanlarına dalmak için bizlere pek düzgün bir fırsat sunuyor Three Kingdoms.
Şayet “hikâye kısmını bir kenara koyalım, direkt savaşlarla benim işim” diyorsanız; Muharebe kısmındaki Hususî Muharebe yahut Rütbeli Muharebe kısımları size hitap edebilir yahut çok oyunculu kısımlara da yönelebilirsiniz.
Savaş Sanatı…
“Liderler bir şeyler yapmaya kalkıştıklarında öncelikle planlama yaparlar” Sun Tzu
Shogun ile birlikte oyun yerküresinde değerli bir nokta edinen Total War tipi, geniş orduları yönettiğimiz, taktik ve stratejinin çok ön planda olduğu, savaştaki hamlelerinizi çok dikkatli biçimde ölçüp biçerek yapmak durumunda olduğunuz, savaş dışındaki kısımlarda da en az o kadar stratejik hareket etmek durumunda bulunduğunuz bir çeşit. Civilization üzere bir kent idaresi ve diplomasi, gerçek devirli strateji oyunlarındaki üzere ancak daha kalabalık ve daha detaylı bir savaş kısmı vardır ve sahiden bir orduya liderlik ettiğinizi hissettirir.
Three Kingdoms’da oynanış için ‘Serüven’ (Romance) ve ‘Kayıtlar’ (Records) formunda iki seçenek var. Kayıtlar, ‘daha klasik ve ünite merkezli bir Total War deneyimi’ sunmayı vadediyor. Generallerinizin yanında fedaileri bulunuyor. Karakterlerinizin kahramanlıklarından fazla ordunuzun taktiksel hamleleri ve manevralarına odaklanıyor. Serüven tercihinde ise, karakter merkezli bir oyunla karşılaşıyoruz - ki bana nazaran daha ilgi cazip olan kısım da burası. Karakterlerin becerileri ve kahramanlıkları ön plana çıkıyor, kumandanlarımız savaşta düelloya girebiliyor ve yazı boyunca bahsettiğim pek çok detayı tecrübe ederek farklı bir Total War deneyimi yaşayabiliyorsunuz.
Kumandanlar ve danışmanlarınızı kentleri yahut orduları yönetmek için kullanmanın yanında kurul üyesi olarak da atayabiliyorsunuz. Bu karakterler devir içerisinde tecrübe kazanıyor, yönettiğiniz önder üzere onların da yetenek ağaçları var ve gelişiyorlar. Hasebiyle yeni rütbeler, yeni vazifeler yahut kurulda bir koltuk beklentisine girebiliyorlar. Onların gönlünü lâtif tutmak için taleplerini karşılayabildiğiniz üzere cürüm yaptıklarında cezalandırma, sürgüne yollama imkânınız da var.
Savaşlar başlamadan evvel iki ordu arasındaki güç istikrarını gördüğünüz ve karar verdiğiniz bir kısım var. Savaşmayı, savaşı delege edip otomatik olarak sonuçlandırılmasını yahut geri çekilmeyi; şayet bir kuşatma gerçekleştiriyorsanız kuşatma altındakileri aç bırakmayı, teslimiyet talep etmeyi yahut kuşatmayı kaldırmayı tercih edebiliyorsunuz.
Sizin hamlenizle başlayacak bir savaşta düşman kuvvetlerinin sizinkilerden üstün olduğunu gördüğünüzde dilerseniz geri çekilebilirsiniz. Ancak, bir pusuya düştüğünüzde yahut sizin şehirlerinize saldırdıklarında bu türlü bir geri çekilme imkânınız bulunmuyor. Bu durumda, savaşmayı yahut teslim olmayı seçebiliyorsunuz.
Savaşları kazandığınızda rakip kumandanı ve erleri esir edebiliyorsunuz. Burada da rakip kumandanı bağımsız bırakmaktan idam etmeye, rakip orduyu muaf bırakma karşılığı fidye isteme üzere çeşitli seçeneklerle karşılaşıyorsunuz. Emsal biçimde bir kenti kuşattığınızda, kent ahalisinin açlıktan kırılmasını bile seçebiliyorsunuz. Her bir tercihin getirisi ve götürüsü var elbette.
Ordunuzdaki kumandanları rakip generallerle düelloya çıkarma imkânınız var. Tahminen sayıca üstün olduğunuz savaşlarda buna muhtaçlık duymayabilirsiniz lakin bıçak sırtı ilerleyen savaşlarda yahut düşman kuvvetlerinin ordunuzu sayıca katladığı hallerde, rakip generalleri düelloya davet edip tabloyu kendi lehinize çevirme talihini zorlayabilirsiniz. Bu düelloları izlemek çok zevkli, sinemalardaki abartılı dövüş sahneleri üzere kapışmalara şahitlik edebiliyoruz
Şayet kumandanınızdan daha güçlü bir rakiple karşı zıdda kalırsanız bir noktada ‘benden hayli güçlü, geri mi çekilsem acaba’ diyor generaliniz. Şayet geri çekmezseniz, rakibinin kılıcında can verebiliyor. Bu üzere durumlarda boşluğu derhal yeni bir general ile doldurmanız gerekiyor, ölen generalin maiyeti de onun buyruğuna giriyor.Tam yanı gelmişken oyunun şık detaylarından birisinin karakterler arası bağlar olduğunu belirteyim. Birlikte hengam harcadıkça ‘kardeşler takımı’ kıvamında bir alakaları oluyor ve bu, gelişimlerini olumlu etkiliyor. Başkanınızla karakterleriniz arasındaki bağlar da devir içinde gelişiyor, aldığınız kararlarla olumlu yahut olumsuz bir tabloya bürünebiliyor.
Kumandanlarınız savaşlarda esir düşebiliyorlar, sonrasında bir biçimde geri dönüp tekrar saflarınıza katılabiliyorlar. Besleyip büyüttüğünüz, onca emek harcadığınız komutanlarınız esir mütalaa harcadığınız onca emeğin ziyan olduğunu düşündüğünüz anda, geri dönüş haberiyle sevinç nidaları atabilirsiniz
Harita görünümündeyken yahut savaş meydanında ordularınızın hareket usullerini belirleyebiliyorsunuz. Yeniden savaş ekranında birliklerin başka münferit konumlarına ve ordunuzun dizilimine karar verebiliyorsunuz. Savunma durumunuzu yahut saldırınızı daha faal kılacak özellikleri kullanabiliyorsunuz.
Savaşlardan kent idaresine geçersek; yüklü olarak bina inşa etmek, ordu kurmak ve kasanızı doldurmaya (ya da en azından boşalmasını engellemeye) yarayacak hamleler yapmakla ilgileniyorsunuz bu kısımda. Doğal, kentte asayişi sağlamak da değerli. Şayet işler yoldan çıkarsa ve hengamında müdahale edemezseniz, Sarı Sarıklılar bu ortamda destek bulup yeni bir isyanın fitilini ateşleyebiliyorlar. Size de gidip o isyanı bastırmak düşüyor.
Savaşlar ve kent idaresi dışında değerli bir kısım da diplomasi kısmı. Gayri hanlıklar ile bağlantılarınız, yolculuğunuzun seyrini etkileyebilecek şeylerden bir başkası olarak önümüze çıkıyor. Ticari, askeri yahut diplomatik mutabakatlara imza atabiliyor, ittifaklar kurabiliyorsunuz. Diplomatik evlilikler yahut miras yoluyla topraklarınızı genişletmek, rakiplerinizin topraklarına casus göndermek de mümkün.
Rakipleriniz bazen sizi kanatları altına almak, krallıklarının bir modülü haline getirmek istiyorlar fakat siz güç kazandıkça talepleri de değişiyor. Örneğin, size tekrar vassallık teklif ediyorlar ancak bu sefer size özerklik tanıyacaklarını taahhüt ederek. Benzeri halde siz de talepler ile gidebiliyorsunuz vesair hanedanlıklara. Karşı tarafın taleplerinize vereceği cevap, gücünüz ile akıllıca orantılı.
Oyunun bir gayrı değerli kısmı ‘reformlar’ kısmı. Sair oyunlardaki teknoloji yahut gelişim ağacının muadili olan ıslahatlar; şehirlerinizde inşa edebileceğiniz binaları, üretim ve ticarette ilerleyişinizi, ordunuzun gelişimini, diplomatik aktifliğinizi ve nihayetinde takip edebileceğiniz stratejileri belirliyor. Islahatlar; köylü, askeri, soylu, zanaatkar bölümlerini ve stratejik ıslahatları kapsıyor. Hangi tarafta ilerlemenin önceliğiniz olduğunu belirlemek ve ıslahat tercihlerinizi buna nazaran yapmak oyundaki pek çok şey üzere kıymetli kararlardan. Islahat ağacının tepesinde bizleri ‘Göğün Emri’ bekliyor, yani yönetme hakkı.
Oyunda, ıslahat başlıkları altında gördüğünüz Çin felsefesine ve tarihine ilişkin göndermelerin yanında, yaverler denilen kimi hengam savaşlarda, kimi devir hikâye akışında aldığınız kararlar sonucunda, kimi devir ticaretle yahut rakiplerinizle yaptığınız ittifaklar neticesinde elde edebildiğiniz (ve birebir formda kaybettiğimiz) kimseler yahut nesneler de bu cins göndermeler içerebiliyor. Öğreti kitapları ve birtakım nesneler bu mevzuda öne çıkıyor. Konfüçyüs üzere filozofların yahut Tao üzere felsefelerin idareye tesirleri, bu halde oyuna dahil edilmiş oluyor.
Son kelamı kazananlar söyler…
Oyundaki seslendirme ve müzikler temaya müsait; münhasıran müzikler oyuncuyu atmosfere sokmak konusunda başarılı. Grafikler tahminen strateji oyunları için çığır açacak cinsten değil, ama tekrar de haritaya yakınlaştığınızda görebileceğiniz ufak detaylar hoşunuza gidebilir. Çin mimarisini yansıtan binaları, gece savaşlarında askerlerinizin taşıdığı meşaleleri, tapınaklardan geceleri gökyüzüne salınan kırmızı fenerleri, havada süzülen kuşları yahut orman kıyısındaki geyikleri, sinemalardan fırlamış üzere duran pembe ağaçları, sırtında küfesiyle köylüleri görünce periyodu ve coğrafyayı yansıtmak için ihtimam gösterildiğini görebiliyorsunuz.
Oyunda keşfedilmeyi bekleyen pek çok şey var ve bu yeni başlayanlar için biraz ziyade karışık gelebilir. Lakin bu bahiste elden geldiğince yardımcı olmaya çalışmış durumda yapımcılar. Oyunun arayüzündeki her bir tuşun ne işe yaradığını tek bir tıkla görebiliyor, dilerseniz oynanış hakkında fikir sahibi olmak için menüde paylaşılan yardım medyalarından da faydalanabiliyorsunuz. Şayet gereğince vakit ayırır ve sabırla hareket edecek olursanız oyunun tadını almaya başlayacak ve başından kalkmakta zorlanacaksınız.
Son bir not. Oyunun çıkışına eşlik edecek ek paket ile birlikte yeni karakterler, kahraman sınıfları, karakter yetenekleri, silahlar, zırhlar gelirken Sarı Sarık İsyanı’nı da tekrar canlandırma imkânımız olacak. Münasebetiyle bu oyunla işimizi bitirmemize daha çok var üzere görünüyor