Tükürük bezlerinden salgılanan tükürük; ağız içini nemlendiriyor, yutmayı, konuşmayı ve tat almayı mümkün kılıyor. Yetişkin bir insan günde yaklaşık 0,6 ila 1,5 litre tükürük salgılıyor. Memorial Şişli Hastanesi Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Kısmı'ndan Doç. Dr. Ela Araz Server, tükürük bezi tümörleri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.
''Vücutta; ikisi kulak önünde (parotis bezi), ikisi çene altında (submandibular bez) ve ikisi dilaltında (sublingual) olmak üzere üç çeşit büyük tükürük bezi, ağız içi, teneffüs ve sindirim sisteminde yerleşmiş çok sayıda da küçük tükürük bezi bulunmaktadır. Çene altındaki bezler submandibular tükürük bezidir ve en fazla tükürük salgılayan bezlerdir. Kulak önündeki bezlere parotis bezlerleri ismi verilir ve yemek yemek üzere uyaranlarla tükürük salgılar. Tükürük bezi hücrelerinde düzgün huylu (benign) ya da makûs huylu (malign) tümörler oluşabilmektedir. Tükürük bezlerinde sıklıkla uygun huylu tümörler görülür. Âlâ huylu tükürük bezi tümörleri öteki dokulara sıçramazken, berbat huylu tümörler yayılma potansiyeline sahiptir. Makûs huylu tükürük bezi kanserlerinde erken teşhis tedavinin muvaffakiyetini artırmaktadır. ''
En çok etkileyenlerden biri sigara
''Tükürük bezi kanserine erkeklerde daha sık rastlanmaktadır. Tükürük bezi tümörlerinin neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Uygun huylu tümörlerde altta yatan bir neden gösterilememiştir lakin berbat huylu tükürük bezi tümörlerinde; genetik yatkınlık, sigara kullanımı, radyasyon maruziyeti, asbest kullanılan işlerde çalışmak, kauçuk ve kereste personelliği, çeşitli tesisat işleri tesirli olabilmektedir.''
Birinci belirtisi neler
''Tükürük bezi tümörü çıktığı beze nazaran belirtiler gösterir. En sık belirtisi şişliktir. Etkilenen bezin bulunduğu bölgede örneğin kulak önünde, çene altında, lisan altında, ağız içerisinde şişlikler (yumrular) görülebilir. Bu şişlikler büyük oranda ağrısız ve serttir. Şayet tümör çok büyür ve bası yapmaya başlarsa ağrı, yutma zahmeti, ağız açmada zorluk, yüz yarısında uyuşma, yüz hududu felci sonucu yüzde kayma görülebilir.''
Tedavi yolu neler
''Tükürük bezi tümörlerinin ilaç tedavisi yoktur, tek tedavi usulü cerrahidir. Ameliyatın boyutu ve sonrasında gerekebilecek ek tedaviler tümörün büyüklüğüne, tipine ve yerleştiği bölgeye nazaran değişir. Şayet tümör uygun huylu ve küçükse birden fazla vakit yalnızca kitleyi çıkarmak kâfi olurken makûs huylu tümörlerde, büyük tümörlerde etkilenen tükürük bezinin tamamının çıkarılması gerekir. Şayet tümör berbat huylu ise ameliyat sonrasında kemoterapi yahut radyoterapi gerekebilir.''
Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmeli
''Tükürük bezi ameliyatlarının yaklaşımı hangi bezi tuttuğuna nazaran değişmektedir. Kulak önü, çene altı üzere bulunduğu bölgeye nazaran ameliyat yapılır. Ameliyat sonrasında yara bölgesinde hafif ağrı, kulak ve yüz bölgesinde uyuşma, hissizlik, karıncalanma hissedilmesi olağandır. Ameliyattan sonra bazen çene hareketleri ile oluşan ağrılar olabilir. Hasta çenesini çok yormamalı, bir hafta kadar sert yiyeceklerden kaçınmalı, tükürük salgısını tetiklememek için salgıyı artıran limon, narenciye, turşu üzere yiyecekler tüketmemelidir. Yara yerinin bir hafta boyunca ıslatılmaması, pak kalması gerekir. Şayet bu bölgede şişlik, ağrı, kızarıklık, akıntı olursa vakit geçirilmeden doktora başvurulmalıdır. Yara bölgesindeki izi azaltmak için skar önleyici kimi kremler kullanılabilir. Tekrar bu bölge güneşe hassas olacağından güneşten korunmalı ve kesinlikle güneş hami kremler kullanılmalıdır.''