Turk Dil Kurumu ile ilgili Bilgi
Turk Dil Kurumu; Turkceyi incelemek, gelişmesi icin calışmak amacıyla kurulan kurumdur
Kurum Turk Dili Tetkik Cemiyeti adı ile 12 Temmuz 1932′de Mustafa Kemal Ataturkun talimatıyla bir dernek olarak kurulmuştur Kurumun kurucuları, hepsi de milletvekili ve donemin tanınmış edebiyatcıları olan Samih Rıfat, Ruşen Eşref, Celal Sahir ve Yakup Kadridir Kurumun ilk başkanı Samih Rıfat Beydir Turk Dili Tetkik Cemiyetinin gereği, Turk dilinin oz guzelliğini ve varsıllığını ortaya cıkarmak, onu yeryuzu dilleri arasında değerine yaraşır yuksekliğe eriştirmek olarak belirlenmiştir Ataturkun sağlığında, 1932, 1934 ve 1936 yıllarında yapılan uc kurultayda hem kurumun yonetim organları secilmiş, hem dil siyaseti belirlenmiş, hem de bilimsel bildiriler sunulup tartışılmıştır 26 Eylul 5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahce Sarayında yapılan Birinci Turk Dili Kurultayı sonunda Kurumun LugatIstılah, GramerSentaks, Derleme,
LenguistikFiloloji, Etimoloji, Yayın adları ile altı kol halinde calışmalarını surdurmesi kabul edildi
Ataturkun kendisi de Turk dili uzerindeki yerli ve yabancı araştırmaları inceleyerek, donemindeki bilginleri Turk dili uzerinde araştırmalar yapmaya yonlendirmiştir Nitekim Turk dilinin en eski anıtları olan Gokturk yazılı metinlerin ilk iki cildi onun sağlığında yayımlanmış; 1940′larda yayın hayatına cıkabilen Divanu LugatitTurk, Kutadgu Bilig gibi yapıtlar uzerinde de yine onun sağlığında calışılmaya başlanmıştır Daha sonra bircok cilt halinde ortaya cıkacak olan Tarama ve Derleme Sozluğuyle ilgili calışmalar da Ataturkun sağlığında başlamıştır Tarama Sozluğu, 13 yuzyılda başlayan Batı Turkcesinin eski eserlerinin taranmasıyla; Derleme Sozluğu, Anadolu ağızlarında kullanılan kelimelerin derlenmesiyle oluşturulmuş buyuk sozluklerdir Cağdaş Turkcenin dilbilgisi, sozluğu, yazımı ve terimleriyle ilgili calışmalar da Ataturk tarafından ilgiyle izlenmiştir
Turk Dil Kurumunun kuruluşuyla birlikte cağdaş Turkcede Ataturkun onculuğunde ozleştirme akımı başlamıştır Ataturkun olumunden sonra oz Turkce akımı Turk aydınları arasında surekli tartışılan bir konu olmuştur Turk Dil Kurumu bu akımın onculuğunu yapmayı 1983′e dek surdurmuştur
Ataturk, olumunden kısa bir sure once yazdığı vasiyetname ile malvarlığının bir bolumunu Turk Dil Kurumu ile Turk Tarih Kurumuna bırakmıştır Fakat Ataturkun vasiyetnamesi 1983′te bu kurumlar devletleştirilerek ciğnenmiştir
Turk Dil Kurumunun yapısıyla ilgili ilk onemli değişiklik 1951 yılındaki olağanustu kurultayda yapılmıştır Ataturkun sağlığında Milli Eğitim Bakanının kurum başkanı olmasını sağlayan tuzuk maddesi 1951′de değiştirilmiştir İkinci onemli yapı değişikliği 19821983 yıllarında gercekleştirilmiştir 1982′de kabul edilen ve şu anda da yururlukte olan Anayasa ile Turk Dil Kurumu ve Turk Tarih Kurumu, bir Anayasa kuruluşu olan Ataturk Kultur, Dil ve Tarih Yuksek Kurumu catısı altına alınarak devletleştirilmiş ve dernek tuzelkişiliklerine son verilmiştir
Ataturk, 1 Kasım 1936′da Turkiye Buyuk Millet Meclisinin 5 donem 2 yasama yılının acılış konuşmasında Turk Dil Kurumu ve Turk Tarih Kurumunun geleceği ile ilgili dileklerini şu sozlerle dile getirmişti:
Başlarında değerli Eğitim Bakanımız bulunan, Turk Tarih Kurumu ile Turk Dil Kurumunun her gun yeni gercek ufuklar acan, ciddi ve aralıksız calışmalarını ovgu ile anmak isterim Bu iki ulusal kurumun, tarihimizin ve dilimizin, karanlıklar icinde unutulmuş derinliklerini, dunya kulturunde başlangıcı temsil ettiklerini, kabul edilebilir bilimsel belgelerle ortaya koydukca, yalnız Turk ulusunun değil, butun bilim dunyasının ilgisini ve uyanmasını sağlayan, kutsal bir gorev yapmakta olduklarını guvenle soyleyebilirim (Alkışlar) Tarih Kurumunun Alacahoyukte yaptığı kazılar sonucunda, ortaya cıkardığı beş bin beş yuz yıllık maddi Turk tarih belgeleri, dunya kultur kahraman tarihinin yeni baştan incelenmesini ve derinleştirilmesini gerektirecektir Bircok Avrupalı bilim adamının katılması ile toplanan son Dil Kurultayının aydınlık sonuclarını gormekle cok mutluyum Bu ulusal kurumların az zaman icinde ulusal akademilere donuşmesini dilerim Bunun icin, calışkan tarih, dil ve bilim adamlarımızın, bilim dunyasınca tanınacak orijinal eserlerini gormekle mutlu olmanızı dilerim
Turk Dil Kurumu Amacları
Bugunku Turk Dil Kurumu´nun calışma amacı Turk dilini bağımsız bir hale getirmektir Ataturkun ifade etmiş olduğu; Milli his ile dil arasındaki bağ cok kuvvetlidir Dilin milli ve zengin olması, milli hissin gelişmesinde başlıca etkendir Turk dili, dillerin en zenginlerindendir Yeter ki, bu dil şuurla işlensin Ulkesini, yuksek bağımsızlığını korumasını bilen Turk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır, sozu ve duşunce yolu Kurumun ilkesidir
Turk Dil Kurumu; Turkceyi incelemek, gelişmesi icin calışmak amacıyla kurulan kurumdur
Kurum Turk Dili Tetkik Cemiyeti adı ile 12 Temmuz 1932′de Mustafa Kemal Ataturkun talimatıyla bir dernek olarak kurulmuştur Kurumun kurucuları, hepsi de milletvekili ve donemin tanınmış edebiyatcıları olan Samih Rıfat, Ruşen Eşref, Celal Sahir ve Yakup Kadridir Kurumun ilk başkanı Samih Rıfat Beydir Turk Dili Tetkik Cemiyetinin gereği, Turk dilinin oz guzelliğini ve varsıllığını ortaya cıkarmak, onu yeryuzu dilleri arasında değerine yaraşır yuksekliğe eriştirmek olarak belirlenmiştir Ataturkun sağlığında, 1932, 1934 ve 1936 yıllarında yapılan uc kurultayda hem kurumun yonetim organları secilmiş, hem dil siyaseti belirlenmiş, hem de bilimsel bildiriler sunulup tartışılmıştır 26 Eylul 5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahce Sarayında yapılan Birinci Turk Dili Kurultayı sonunda Kurumun LugatIstılah, GramerSentaks, Derleme,
LenguistikFiloloji, Etimoloji, Yayın adları ile altı kol halinde calışmalarını surdurmesi kabul edildi
Ataturkun kendisi de Turk dili uzerindeki yerli ve yabancı araştırmaları inceleyerek, donemindeki bilginleri Turk dili uzerinde araştırmalar yapmaya yonlendirmiştir Nitekim Turk dilinin en eski anıtları olan Gokturk yazılı metinlerin ilk iki cildi onun sağlığında yayımlanmış; 1940′larda yayın hayatına cıkabilen Divanu LugatitTurk, Kutadgu Bilig gibi yapıtlar uzerinde de yine onun sağlığında calışılmaya başlanmıştır Daha sonra bircok cilt halinde ortaya cıkacak olan Tarama ve Derleme Sozluğuyle ilgili calışmalar da Ataturkun sağlığında başlamıştır Tarama Sozluğu, 13 yuzyılda başlayan Batı Turkcesinin eski eserlerinin taranmasıyla; Derleme Sozluğu, Anadolu ağızlarında kullanılan kelimelerin derlenmesiyle oluşturulmuş buyuk sozluklerdir Cağdaş Turkcenin dilbilgisi, sozluğu, yazımı ve terimleriyle ilgili calışmalar da Ataturk tarafından ilgiyle izlenmiştir
Turk Dil Kurumunun kuruluşuyla birlikte cağdaş Turkcede Ataturkun onculuğunde ozleştirme akımı başlamıştır Ataturkun olumunden sonra oz Turkce akımı Turk aydınları arasında surekli tartışılan bir konu olmuştur Turk Dil Kurumu bu akımın onculuğunu yapmayı 1983′e dek surdurmuştur
Ataturk, olumunden kısa bir sure once yazdığı vasiyetname ile malvarlığının bir bolumunu Turk Dil Kurumu ile Turk Tarih Kurumuna bırakmıştır Fakat Ataturkun vasiyetnamesi 1983′te bu kurumlar devletleştirilerek ciğnenmiştir
Turk Dil Kurumunun yapısıyla ilgili ilk onemli değişiklik 1951 yılındaki olağanustu kurultayda yapılmıştır Ataturkun sağlığında Milli Eğitim Bakanının kurum başkanı olmasını sağlayan tuzuk maddesi 1951′de değiştirilmiştir İkinci onemli yapı değişikliği 19821983 yıllarında gercekleştirilmiştir 1982′de kabul edilen ve şu anda da yururlukte olan Anayasa ile Turk Dil Kurumu ve Turk Tarih Kurumu, bir Anayasa kuruluşu olan Ataturk Kultur, Dil ve Tarih Yuksek Kurumu catısı altına alınarak devletleştirilmiş ve dernek tuzelkişiliklerine son verilmiştir
Ataturk, 1 Kasım 1936′da Turkiye Buyuk Millet Meclisinin 5 donem 2 yasama yılının acılış konuşmasında Turk Dil Kurumu ve Turk Tarih Kurumunun geleceği ile ilgili dileklerini şu sozlerle dile getirmişti:
Başlarında değerli Eğitim Bakanımız bulunan, Turk Tarih Kurumu ile Turk Dil Kurumunun her gun yeni gercek ufuklar acan, ciddi ve aralıksız calışmalarını ovgu ile anmak isterim Bu iki ulusal kurumun, tarihimizin ve dilimizin, karanlıklar icinde unutulmuş derinliklerini, dunya kulturunde başlangıcı temsil ettiklerini, kabul edilebilir bilimsel belgelerle ortaya koydukca, yalnız Turk ulusunun değil, butun bilim dunyasının ilgisini ve uyanmasını sağlayan, kutsal bir gorev yapmakta olduklarını guvenle soyleyebilirim (Alkışlar) Tarih Kurumunun Alacahoyukte yaptığı kazılar sonucunda, ortaya cıkardığı beş bin beş yuz yıllık maddi Turk tarih belgeleri, dunya kultur kahraman tarihinin yeni baştan incelenmesini ve derinleştirilmesini gerektirecektir Bircok Avrupalı bilim adamının katılması ile toplanan son Dil Kurultayının aydınlık sonuclarını gormekle cok mutluyum Bu ulusal kurumların az zaman icinde ulusal akademilere donuşmesini dilerim Bunun icin, calışkan tarih, dil ve bilim adamlarımızın, bilim dunyasınca tanınacak orijinal eserlerini gormekle mutlu olmanızı dilerim
Turk Dil Kurumu Amacları
Bugunku Turk Dil Kurumu´nun calışma amacı Turk dilini bağımsız bir hale getirmektir Ataturkun ifade etmiş olduğu; Milli his ile dil arasındaki bağ cok kuvvetlidir Dilin milli ve zengin olması, milli hissin gelişmesinde başlıca etkendir Turk dili, dillerin en zenginlerindendir Yeter ki, bu dil şuurla işlensin Ulkesini, yuksek bağımsızlığını korumasını bilen Turk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır, sozu ve duşunce yolu Kurumun ilkesidir