Turkiye'deki ilk kamu yayıncılığı
Ulkemizde ilk kamu yayıncılığı hakkında bilgi
Turkiyede İlk Kamu Yayıncılığı Ne Zaman Başlamıştır
Turkiye ’de televizyon yayıncılığının başlangıcından bu gunlerine değin teknik gelişmelerin icerisinde olan, ulkemizde ilk televizyon yayınını yapan İTU ’ de oğretim uyeliği yanında universite televizyonunda yayıncılık hayatına başlamış, TRT İstanbul Televizyonu ’nda teknik yonetici, ozel televizyonların kurulması ile iki yayın kuruluşunda ve ATV ’nin yayına başladığı sırada gorevli teknik ekibin başında yer almış, TRT ’de daha ust gorevlerde (Studyolar Dairesi Başkanlığı ve Genel Mudur Yardımcılığı) bulunmuş, emekli olduktan sonra televizyon yayıncılığının her aşamasında hem eğitici, hem yonetici olarak edindiği bilgi ve tecrubelerinden yayın hayatına hazırlanmakta olan genclerin yararlanmaları icin universitelerde tekrar oğretim gorevlisi olarak goreve devam eden Haluk Buran, “Turkiye ’de Radyo – Televizyon Yayıncılığının Tarihsel Sureci başlıklı yazı dizisi ile yayıncılığın ulkemizdeki tarihsel surecini sizlere aktaracak
Turkiye ’de Radyo Yayıncılığı (1927–1994)
Turkiye ’de radyo yayıncılığı, dunyadaki ilk radyo yayınlarından bir kac yıl sonra 1927 yılında bir şirket kurulması ile başlatılmıştır Şirketin ortakları arasında Turkiye İş Bankası, Anadolu Ajansı gibi iki kamu kuruluşu yer almıştır Şirketin calışma yontemi ve hukumetle yapılan 10 yıllık anlaşmanın, BBC ile aynı olması ilginc bir rastlantı! BBC bugun yine bir şirket statusunde ve bircok ulkede kamu yayın kuruluşları şirketleşmiş olarak yayına devam ederken ulkemizde kamu yayın kuruluşu olarak kurulmuş olan TRT kuruluşundan beri bu kadar yıl gecmiş olmasına rağmen (1937 yılına kadar ulkemizdeki yayınlar bir şirket tarafından surdurulmuş olduğu halde) bugun hala aynı statude kalmıştır
19271936 Şirket Donemi Radyoculuğu
Yurdumuzdaki ilk radyo yayını Telsiz Telefon Turk AŞ tarafından İstanbul ve Ankara ’da 1927 yılında başlatılmıştır Bu radyo yayını,
İstanbul´da Buyuk Postane ’de bir odadan postane kapısı uzerine kurulan bir verici ile halka muzik dinletilerek,
Ankara´da ise Ankara Palas´ın bodrum katında bir odadan,
5 kW gucunde bir Fransız şirketine ait iki adet verici ile yapılmıştır
1936 yılında radyo yayınlarının cağdaş radyoların duzeyine ulaşması sağlanamadığı icin şirketin sozleşme yenileme isteği kabul edilmemiştir Aynı yıl cıkarılan bir kararname ile radyo yayınları devlet eliyle yurutulmeye başlamıştır Şirketin tasfiyesine karar verilerek şirketin vericileri PTT ’ye devredilmiştir Radyoculukta şirket donemine bir daha donulmemek uzere devlet kontrolunde yayıncılığa gecilmiştir
19361940 PTT Donemi Radyoculuğu
Devlet tarafından 120 kW gucunde Etimesgut´ta Turkiye´deki ilk guclu verici kurularak 1938 yılında Ankara Radyosu bugunku binasında yayına gecmiştir O yıllarda Avrupa´da 100 kW ustunde 36 verici bulunuyordu 120 kW´lık uzun dalga Ankara vericisi, Avrupa ulkeleri radyo vericileri arasında ilk sıralarda yer almıştır
1939 yılında Ankara´da 20 kW gucunde kısa dalga vericiden yabancı ulkelere yonelik yabancı dilde haber bultenlerinden oluşan dış yayıncılık uygulaması başlatılmıştır İkinci Dunya Savaşı yıllarının koşulları, tum dunyada radyo yayıncılığına onem kazandırmıştır TC Hukumeti de bu yayınların 22 Mayıs 1940 tarihinde kabul edilen 3837 sayılı kanun ile yeni kurulan Matbuat Umum Mudurluğu ’ne devredilmesini uygun gormuştur
19401964 BasınYayın Radyoculuğu
1943 yılında Matbuat Umum Mudurluğu, Basın Yayın Umum Mudurluğu adıyla yeniden orgutlenerek yayın hizmeti teknik ihtiyacları icin bir fen heyeti kurulmuştur
Savaşın yaygınlaştığı yıllarda butun dunya radyoları gibi Ankara Radyosu savaşla ilgili haberler yayında yer alıyordu O gunlerde hazırlanan programlar daha cok Turkiye´nin tarafsızlık politikasını vurguluyordu
Yayınlarına 1938 yılında son verilen İstanbul Radyosu, 1949 yılında tekrar 150 kW´lık orta dalga verici ile yeni binasında yayına başlamıştır Aynı yıl İzmir Kultur Park´ta İzmir Belediye Başkanlığı ’nca kurulan radyo, 1953 yılında devlet radyosuna donuşmuştur 1950 yılında Kore´ye asker gonderilmesi ile kısa dalga uzerinden Guney Kore´ye yayın yapmak uzere yurtdışı bir radyo yayını başlatılmış, 100 kW ´lık kısa dalga vericisi Ankara Cakırlar´da hizmete girmiştir
Bu donemde İTU ’de kısa dalga vericisi kurularak İTU Radyosu İstanbul ’da klasik muzik yayını yapmaya başlamış, daha sonraki yıllarda Turkiye ’nin ilk FM radyo vericisi ile bu yayın surdurulmuş ve yine bir ilke imza atılarak ilk stereo yayın İTU Radyosu ’ndan yapılmıştır İstanbul ’da ilk FM radyo vericisinden İTU FM radyo yayını yapılmasının yanı sıra, ileride acıklanacak olan Turkiye ’deki ilk televizyon yayınını yapan İTU televizyonu yayınlarının sesi de yayınlanmıştır O yıllarda İTU ‘den başka FM yayını olmadığı icin, FM radyo alıcıları olanlar televizyon alıcılarına sahip olmadıklarından televizyonun sesini dinlemekle yetinmişlerdir
1964 – 1994 TRT Radyo Yayıncılığı
Ankara, İstanbul ve İzmir başta olmak uzere 1 kW gucundeki il radyoları ile muzik yayınları yapılmış, 1964 yılında TRT kurulduktan sonra bu radyoların yerini daha guclu radyolar almış ve radyoların yayın saatleri artırılarak tum gun yayın yapmaya başlamıştır
Radyo vericilerinin de sayısı arttırılmış, 100 kW Erzurum uzun, 100 kW İzmir, 300 kW Mersin, 300 kW Diyarbakır orta dalga vericileri ile 250 kW kısa dalga Ankara vericisi kurulmuştur
1974 yılında radyoculukta da onemli bir gelişme yaşanmış, radyo yayınları merkezden TRT1, TRT2, TRT3 yayın postaları olarak yapılanmış ve TRT1 24 saat yayına başlamıştır TRT1´de muzik, eğitim, haber, reklam, eğlence, drama programları; TRT ’de eğitimkultur, drama, haber, muzik programları; TRT3´de cok sesli muzik ve eğitici muzik programları yayınlamaya başlamıştır Ankara, İstanbul ve İzmir ’deki radyo studyolarının yanı sıra Antalya, Cukurova, Diyarbakır, Erzurum, Trabzon bolge radyo studyolarında, bolgelere yonelik programlar yapılmaya başlamıştır
TRT´nin kuruluşundan sonra yurt dışı yayınlarda 1975 ’te 250 kW´lık verici hizmete girince dil sayısı artırılmış, 1982 yılında Turkce dahil yayın yapılan dil sayısı 15´e cıkarılmıştır Ankara Cakırlar'a değişik yıllarda kurulan yeni verici ve anten tesisleri ile 3 adet 250 kW ve 2 adet 500 kW'lik verici ile kısa dalga yayınları artırılmıştır
Ankara Emirler mevkiine daha sonra kurulan 5 adet yeni kısa dalga vericilerle bugun 500 kW gucunde 7 adet, 250 kW gucunde 3 adet olmak uzere toplam 10 adet yuksek guclu verici ile yayın yapmakta olan Kısa Dalga Turkiye'nin Sesi Radyosu yayınları, 26 dilde tum dunyaya iletilmektedir
FM verici sayısının artırılması kararı ile, TRT3 radyo postasına ilaveten TRT1 ve TRT2 radyo postalarının da FM bandından yayın yapması planlanmıştır Uzun ve orta dalga vericileriyle birlikte FM bandında da yayın yapacak verici kurulması ile FM radyo yayınları yaygınlaştırılmaya başlamıştır 1987 yılında FM bandında TRT4 radyo postası TSM,THM programlarını yayınlamak uzere faaliyete gecmiştir
1990 yılında yurdumuza gelen turistlere hizmet vermek uzere Turizm Radyosu yayına başlamıştır Yurdun turistik bolgelerine kurulan FM vericilerle Antalya yayın merkezinden İngilizce ağırlıklı olmak uzere Fransızca ve Almanca, sonra Yunanca yayın yapılmaktadır
TRT4 radyo postasının da yeni yayına başlayan ozel radyo postalarına karşılık TRTFM adı altında canlı Turk Pop Muziği yayınlarına ayrılmıştır TRT2 radyo postası bu donemde Radyo Haber adıyla 24 saat radyo haber yayınları yapmaya başlamıştır Daha sonra bu radyo postası kapatılmış ve bir sure sonra Turk Sanat ve Halk Muziği yayınları yapmak uzere yeniden yayın yapmaya başlamış, bu postanın FM vericilerinin de sayıları ve gucleri arttırılarak yurdun daha buyuk bolumune ulaştırılması sağlanmıştır
1992 yılında ilk ozel radyo yayınları FM bandında başlamış, Metro FM ve Super FM adı altında biri Yabancı Pop, diğeri ise Turkce Pop Muzik yayını yapan iki ozel radyo kanalı radyo yayıncılığında yer almıştır Bu yayınların yapıldığı studyolar Teknik Bolum Başkanı olduğum kuruluşun ilk yayın binasında teknik ekibin gayretli calışmaları ile oluşturulmuş ve bunların 5 kW ’lık vericileri Camlıca tepesine kurulmuştur O tarihte mevcut TRT verici antenlerinde uygulanan teknik ozelliklerden farklı bir radyasyon diyagramı olduğu icin, İstanbul ’un her noktasında her turlu şartta, orneğin tunel icinde eskiden kesilen radyo yayınına karşılık bu yayınlarda kesintisiz alış sağlandığı tespit edilmiştir
Ozel radyo yayınlarının hızla yaygınlaştırılması karşısında izinsiz yapıldığı gerekcesiyle butun radyo yayınları kapatılmış ve vericileri muhurlenmiştir Daha sonra Anayasa ’nın 133 maddesi değiştirilerek yayın tekeli kaldırılmış ve ozel radyolar yeniden yayına başlamışlardır
TRT sitesinden alıntıdır
Ulkemizde ilk kamu yayıncılığı hakkında bilgi
Turkiyede İlk Kamu Yayıncılığı Ne Zaman Başlamıştır
Turkiye ’de televizyon yayıncılığının başlangıcından bu gunlerine değin teknik gelişmelerin icerisinde olan, ulkemizde ilk televizyon yayınını yapan İTU ’ de oğretim uyeliği yanında universite televizyonunda yayıncılık hayatına başlamış, TRT İstanbul Televizyonu ’nda teknik yonetici, ozel televizyonların kurulması ile iki yayın kuruluşunda ve ATV ’nin yayına başladığı sırada gorevli teknik ekibin başında yer almış, TRT ’de daha ust gorevlerde (Studyolar Dairesi Başkanlığı ve Genel Mudur Yardımcılığı) bulunmuş, emekli olduktan sonra televizyon yayıncılığının her aşamasında hem eğitici, hem yonetici olarak edindiği bilgi ve tecrubelerinden yayın hayatına hazırlanmakta olan genclerin yararlanmaları icin universitelerde tekrar oğretim gorevlisi olarak goreve devam eden Haluk Buran, “Turkiye ’de Radyo – Televizyon Yayıncılığının Tarihsel Sureci başlıklı yazı dizisi ile yayıncılığın ulkemizdeki tarihsel surecini sizlere aktaracak
Turkiye ’de Radyo Yayıncılığı (1927–1994)
Turkiye ’de radyo yayıncılığı, dunyadaki ilk radyo yayınlarından bir kac yıl sonra 1927 yılında bir şirket kurulması ile başlatılmıştır Şirketin ortakları arasında Turkiye İş Bankası, Anadolu Ajansı gibi iki kamu kuruluşu yer almıştır Şirketin calışma yontemi ve hukumetle yapılan 10 yıllık anlaşmanın, BBC ile aynı olması ilginc bir rastlantı! BBC bugun yine bir şirket statusunde ve bircok ulkede kamu yayın kuruluşları şirketleşmiş olarak yayına devam ederken ulkemizde kamu yayın kuruluşu olarak kurulmuş olan TRT kuruluşundan beri bu kadar yıl gecmiş olmasına rağmen (1937 yılına kadar ulkemizdeki yayınlar bir şirket tarafından surdurulmuş olduğu halde) bugun hala aynı statude kalmıştır
19271936 Şirket Donemi Radyoculuğu
Yurdumuzdaki ilk radyo yayını Telsiz Telefon Turk AŞ tarafından İstanbul ve Ankara ’da 1927 yılında başlatılmıştır Bu radyo yayını,
İstanbul´da Buyuk Postane ’de bir odadan postane kapısı uzerine kurulan bir verici ile halka muzik dinletilerek,
Ankara´da ise Ankara Palas´ın bodrum katında bir odadan,
5 kW gucunde bir Fransız şirketine ait iki adet verici ile yapılmıştır
1936 yılında radyo yayınlarının cağdaş radyoların duzeyine ulaşması sağlanamadığı icin şirketin sozleşme yenileme isteği kabul edilmemiştir Aynı yıl cıkarılan bir kararname ile radyo yayınları devlet eliyle yurutulmeye başlamıştır Şirketin tasfiyesine karar verilerek şirketin vericileri PTT ’ye devredilmiştir Radyoculukta şirket donemine bir daha donulmemek uzere devlet kontrolunde yayıncılığa gecilmiştir
19361940 PTT Donemi Radyoculuğu
Devlet tarafından 120 kW gucunde Etimesgut´ta Turkiye´deki ilk guclu verici kurularak 1938 yılında Ankara Radyosu bugunku binasında yayına gecmiştir O yıllarda Avrupa´da 100 kW ustunde 36 verici bulunuyordu 120 kW´lık uzun dalga Ankara vericisi, Avrupa ulkeleri radyo vericileri arasında ilk sıralarda yer almıştır
1939 yılında Ankara´da 20 kW gucunde kısa dalga vericiden yabancı ulkelere yonelik yabancı dilde haber bultenlerinden oluşan dış yayıncılık uygulaması başlatılmıştır İkinci Dunya Savaşı yıllarının koşulları, tum dunyada radyo yayıncılığına onem kazandırmıştır TC Hukumeti de bu yayınların 22 Mayıs 1940 tarihinde kabul edilen 3837 sayılı kanun ile yeni kurulan Matbuat Umum Mudurluğu ’ne devredilmesini uygun gormuştur
19401964 BasınYayın Radyoculuğu
1943 yılında Matbuat Umum Mudurluğu, Basın Yayın Umum Mudurluğu adıyla yeniden orgutlenerek yayın hizmeti teknik ihtiyacları icin bir fen heyeti kurulmuştur
Savaşın yaygınlaştığı yıllarda butun dunya radyoları gibi Ankara Radyosu savaşla ilgili haberler yayında yer alıyordu O gunlerde hazırlanan programlar daha cok Turkiye´nin tarafsızlık politikasını vurguluyordu
Yayınlarına 1938 yılında son verilen İstanbul Radyosu, 1949 yılında tekrar 150 kW´lık orta dalga verici ile yeni binasında yayına başlamıştır Aynı yıl İzmir Kultur Park´ta İzmir Belediye Başkanlığı ’nca kurulan radyo, 1953 yılında devlet radyosuna donuşmuştur 1950 yılında Kore´ye asker gonderilmesi ile kısa dalga uzerinden Guney Kore´ye yayın yapmak uzere yurtdışı bir radyo yayını başlatılmış, 100 kW ´lık kısa dalga vericisi Ankara Cakırlar´da hizmete girmiştir
Bu donemde İTU ’de kısa dalga vericisi kurularak İTU Radyosu İstanbul ’da klasik muzik yayını yapmaya başlamış, daha sonraki yıllarda Turkiye ’nin ilk FM radyo vericisi ile bu yayın surdurulmuş ve yine bir ilke imza atılarak ilk stereo yayın İTU Radyosu ’ndan yapılmıştır İstanbul ’da ilk FM radyo vericisinden İTU FM radyo yayını yapılmasının yanı sıra, ileride acıklanacak olan Turkiye ’deki ilk televizyon yayınını yapan İTU televizyonu yayınlarının sesi de yayınlanmıştır O yıllarda İTU ‘den başka FM yayını olmadığı icin, FM radyo alıcıları olanlar televizyon alıcılarına sahip olmadıklarından televizyonun sesini dinlemekle yetinmişlerdir
1964 – 1994 TRT Radyo Yayıncılığı
Ankara, İstanbul ve İzmir başta olmak uzere 1 kW gucundeki il radyoları ile muzik yayınları yapılmış, 1964 yılında TRT kurulduktan sonra bu radyoların yerini daha guclu radyolar almış ve radyoların yayın saatleri artırılarak tum gun yayın yapmaya başlamıştır
Radyo vericilerinin de sayısı arttırılmış, 100 kW Erzurum uzun, 100 kW İzmir, 300 kW Mersin, 300 kW Diyarbakır orta dalga vericileri ile 250 kW kısa dalga Ankara vericisi kurulmuştur
1974 yılında radyoculukta da onemli bir gelişme yaşanmış, radyo yayınları merkezden TRT1, TRT2, TRT3 yayın postaları olarak yapılanmış ve TRT1 24 saat yayına başlamıştır TRT1´de muzik, eğitim, haber, reklam, eğlence, drama programları; TRT ’de eğitimkultur, drama, haber, muzik programları; TRT3´de cok sesli muzik ve eğitici muzik programları yayınlamaya başlamıştır Ankara, İstanbul ve İzmir ’deki radyo studyolarının yanı sıra Antalya, Cukurova, Diyarbakır, Erzurum, Trabzon bolge radyo studyolarında, bolgelere yonelik programlar yapılmaya başlamıştır
TRT´nin kuruluşundan sonra yurt dışı yayınlarda 1975 ’te 250 kW´lık verici hizmete girince dil sayısı artırılmış, 1982 yılında Turkce dahil yayın yapılan dil sayısı 15´e cıkarılmıştır Ankara Cakırlar'a değişik yıllarda kurulan yeni verici ve anten tesisleri ile 3 adet 250 kW ve 2 adet 500 kW'lik verici ile kısa dalga yayınları artırılmıştır
Ankara Emirler mevkiine daha sonra kurulan 5 adet yeni kısa dalga vericilerle bugun 500 kW gucunde 7 adet, 250 kW gucunde 3 adet olmak uzere toplam 10 adet yuksek guclu verici ile yayın yapmakta olan Kısa Dalga Turkiye'nin Sesi Radyosu yayınları, 26 dilde tum dunyaya iletilmektedir
FM verici sayısının artırılması kararı ile, TRT3 radyo postasına ilaveten TRT1 ve TRT2 radyo postalarının da FM bandından yayın yapması planlanmıştır Uzun ve orta dalga vericileriyle birlikte FM bandında da yayın yapacak verici kurulması ile FM radyo yayınları yaygınlaştırılmaya başlamıştır 1987 yılında FM bandında TRT4 radyo postası TSM,THM programlarını yayınlamak uzere faaliyete gecmiştir
1990 yılında yurdumuza gelen turistlere hizmet vermek uzere Turizm Radyosu yayına başlamıştır Yurdun turistik bolgelerine kurulan FM vericilerle Antalya yayın merkezinden İngilizce ağırlıklı olmak uzere Fransızca ve Almanca, sonra Yunanca yayın yapılmaktadır
TRT4 radyo postasının da yeni yayına başlayan ozel radyo postalarına karşılık TRTFM adı altında canlı Turk Pop Muziği yayınlarına ayrılmıştır TRT2 radyo postası bu donemde Radyo Haber adıyla 24 saat radyo haber yayınları yapmaya başlamıştır Daha sonra bu radyo postası kapatılmış ve bir sure sonra Turk Sanat ve Halk Muziği yayınları yapmak uzere yeniden yayın yapmaya başlamış, bu postanın FM vericilerinin de sayıları ve gucleri arttırılarak yurdun daha buyuk bolumune ulaştırılması sağlanmıştır
1992 yılında ilk ozel radyo yayınları FM bandında başlamış, Metro FM ve Super FM adı altında biri Yabancı Pop, diğeri ise Turkce Pop Muzik yayını yapan iki ozel radyo kanalı radyo yayıncılığında yer almıştır Bu yayınların yapıldığı studyolar Teknik Bolum Başkanı olduğum kuruluşun ilk yayın binasında teknik ekibin gayretli calışmaları ile oluşturulmuş ve bunların 5 kW ’lık vericileri Camlıca tepesine kurulmuştur O tarihte mevcut TRT verici antenlerinde uygulanan teknik ozelliklerden farklı bir radyasyon diyagramı olduğu icin, İstanbul ’un her noktasında her turlu şartta, orneğin tunel icinde eskiden kesilen radyo yayınına karşılık bu yayınlarda kesintisiz alış sağlandığı tespit edilmiştir
Ozel radyo yayınlarının hızla yaygınlaştırılması karşısında izinsiz yapıldığı gerekcesiyle butun radyo yayınları kapatılmış ve vericileri muhurlenmiştir Daha sonra Anayasa ’nın 133 maddesi değiştirilerek yayın tekeli kaldırılmış ve ozel radyolar yeniden yayına başlamışlardır
TRT sitesinden alıntıdır