Türkiye'nin Doğal Bitki Örtüsü

Türkiye'nin Doğal Ur Türkiye başlıca çizgileri ile iklim özelliklerine bağlanmak üzere çevresine nazaran çok öbür bir doğal bitki örtüsüne sahiptir Toprak ve reliyef şartları yanında insan faktörününde etkisiyle ülkemiz doğal ur farklı coğrafi bölgelerimizde bambaşka özellikler içinde bambaşka biçimde karşımıza çıkar Ülkemizdeki doğal bitki örtüsünün bugünkü görünümü alması dördüncü zamanda nemli ve kurak devrelerin birbirini takip ettiği zaman içinde olmuştur Ama yeryüzünün en eski yerleşim alanlarından biri olan Anadolu yarımadasında doğal bitki örtüsü bilhassa ormanlar yakıt, kereste, tarım alanı açma, çayır olarak kullanılma gibi nedenler ile yüzyıllar içinde imha edilmiş ve de yer yer ortadan kaldırılmıştır Buna tarafından kuzey kıyılarımız baştan başa her mevsimi yağışlı Karadeniz ikliminin etkisi aşağıda yer alan yerlerde nemcil, gür bir doğal bitki örtüsüyle karşılaşılır Keza İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinin hain alanlarında ayrı iklim, toprak ve reliyef koşulları altında genelde step formasyonu dikkati çekerken yüksek kesimlerde orman sınırının üzerinde kalan sahalarda bu kere Alpin çayırlar görülür İşte tüm bunlardan sonradan ülkemizdeki doğal bitki örtüsünü orman formasyonu, maki, garik formasyonu, step formasyonu, Alpin çayırlar, tuzcul kıyı bitkileri olmak üzere beş grupta inceleyebiliriz Orman Alanları Ağaç topluluklarının geniş sahalar halinde yayıldığı alanlar orman formasyonunu meydana getirir Ağaç toplulukları öteki bir değişle ormanlarımız Kuzey Anadolu dağlarının Kuzeye bakan yamaçlarında deniz seviyesinden 1200 m değin olan kesimde yapraklı ağaçlardan (kayın, gürgen, ıhlamur, akçaağaç, ana kapı, kestane, kızılağaç, karaağaç) meydana gelmiş ıslak ormanlar yanına ülkemizin diğer bölgelerinde dikkati çeken kuru ormanlar elde etmek üzere iki şekilde karşımıza çıkar Ayrıca ülkemizdeki ormanlarımızı koru, bozuk koru, baltalık, bozuk baltalık edinmek üzere de ayırabiliriz 1548821630 1548821630 turkiyenindogalbitkiortusu5c512483c9c53turkiyenindogalbitkiortusu5c512483c9c53 http:img301imageshackusimg3011433db2of8 Türkiye'deki Bitki Formasyonlarının Genel Görünümü Ülkemiz ormanlık alanları 20 milyon hektar kadardır Bu değerinde bütün ülke yüzölçümünün %26'sıdır Orman alanlarımızın %21'i iyi koru ormanı, %27'si bozuk koru, %15'i baltalık, %37'si bozuk baltalık fundalık karışımıdır Ülkemizdeki ormanlık alanları coğrafi bölgelerimize tarafından Karadeniz Bölgesi ormanları, Batı Anadolu Marmara ve Ege Bölgesiormanları, Akdeniz Bölgesi ormanları, İç ve Doğu Anadolu ormanları edinmek üzere dört grup halinde toplayabiliriz Karadeniz Bölgesi Ormanları Bol yağış bölge bu bölgemiz kıyılarında orman alanları bilhassa deniz seviyesinden başlayıp 2000 m yüksekliklere değin olan alanlarda Doğuda Batı kesimden daha gür bir şekilde edinmek üzere yer yer daralan yer yerde genişleyen bir şerit halinde altında seviyelerde bazı maki elemanlarını da (Filika, Kocayemiş, Menengiç, Akçakesme) içine alacak şekilde devam eder Daha Sonra ise Kuzey yamaçları her tarafında 200 m başlıyan kayın, kestane, ıhlamur, gürgen, meşe odunu, akçaağaç, kızılağaç gibi yapraklarını döken ağaçlardan oluşan ve 1200 m ye değin devam eden bir kuşak ile karşılaşılır Burası bununla birlikte yapraklı koru ormanları olarak bilinen sahadır Karadeniz Bölgesi'ndeki orman alanları 1200 m den sonra Batı, Orta ve Doğu kesimde öbür bir gösterme verir Buna göre Batı ve Orta kesimde kıyıda karaçam ve göknarlar yoğunlukta olurken doğuda göknar, sarıçam ve ladinler aşırılık kazanır Karadeniz dağlarının Güney yamaçlarında ve ikinci sıralar üstünde altında seviyelerde kuru ormanlar hakimdir Burada aşağıda seviyelerde farklı alanlara yönlendirilmiş meşe odunu türleri yoğunlukta olurken üstteki seviyelerde 600800 m'den 1000 m'ye dek olan kesimlerde yapraklarını dökenler (kayın, gürgen, kızılağaç, kırağaç, ıhlamur) üstteki seviyelerde ise sarıçam, karaçam, ardıç ve göknarlar yer alır Kuzey Anadolu dağlarında orman üst sınırı 2000 m civarındadır Bu yükseltiden daha sonra ağaçlar ortadan kalkar Sahada Alpin çayırlar başlar Türkiye genelinde Karadeniz ormanları %32 bir değer gösterir oysa bu da tüm orman alanlarımızın üçte biridir Batı Anadolu Marmara ve Ege BölgesiOrmanları Bu sahadaki ormanlık alanlar Marmara Bölgesinin Kocaeli, Samanlı dağları, Bursa, Biga Korudağı ve Istranca yörelerinde dikkati çeker Özelliklede kuzey yamaçlarda yaygındır Bu bakımdan Uludağ, ağaççık katı, yapraklı ormanlar katı, iğne yapraklılar ve Alpin mera katı elde etmek üzere bir kademeli yapı gösterir Batı bölgesi ormanlık alanları ülkemiz ormanlık sahalarının %38'ini kaplar Buradaki başlıca türler ise ana kapı, kayın, kestane, gürgen, göknar, karaçam, kızılçamdır Marmara bölgesinde Uludağ'da ormanın üst sınırı 2100'dir, bu yükseltiden daha sonra ara sıra olan ortaya çıkan cüce ardıçlardan sonradan Alpin çayırlar başlar Bu saha dışında Samanlı dağlarında 350400 metrelerden sonra, Istrancalarda, Koru dağında ve Edremit kuzeyinde Kazdağ ile çevresinde ağaçlık alanlara rastlanır Bu kesimlerde kuzey yamaçlar nemli ormanları oluştururken güney yamaçlar kuru ormanlardır Kazdağ ve çevresi kayın ile karaçam ormanları yanında 1200'den sonradan dikkati çeken Kazdağ Göknarı ile ünlüdür Kurakçıl orman özelliği bildiren Ege Bölgesi orman alanları ise genelde Horst sahaları üzerinde yer alır Meşe ve ardıç türleri yanında kızıl çamlar buradaki başlıca türlerdir Aydın dağları, Bozdağlar, Manisa ve Samsun dağı bu bakımdan gelişmiş kütlelerdir Bu kütleler açık havada Kozak kütlesi, Beşparmak ile Madranbaba dağları fıstık çamlarının yoğunluk kazandığı dağlardır Ayrıca güney kesimde Datça yarımadasının doğusu Marmaris, Köyceğiz çevresinde hain kesimlerde görülen Sığla jurnal ağaçlarının teşkil ettiği ormanlar relikt bir kalabalık olarak karşımıza çıkarlar Ege bölgesindeki yüksek alanlarda ormanın üst sınırı 2100 m bulur Akdeniz Bölgesi Ormanları Bu bölgemizdeki ormanlar Dalaman çayı vadisinin doğu kesiminden başlayıp İskenderun Körfezi'nin doğusuna dek aralıksız Toros ve Amanus dağları üzerinde yer alır Buradaki ormanlar başlıca 700800 m yükseltiye kadar çıkan maki formasyonunun üzerinden başlar ve 2100 m'ye değin olan yükseltide devam ederler Daha Aşağı seviyelerde kızılçam ve çeşitli meşe türleri hakim olurken üst seviyeler 12002100 m arası sedir, göknar ve ardıçlardan oluşur Bilhassa Lübnan sediri, Toros göknarı türlerdir Bu bölgemizdeki orman alanları ülkemiz ormanlarının %20'sini kaplarlar Akdeniz kıyıları her tarafında uzanan ormanlarımızın %80'ni koru ormanı olurken %20 baltalık şeklindedir İç Bölgelerimizin Orman Alanları İç bölgelerimiz orman alanları bakımından fakir bölgelerimizdir İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerimizdeki toplam orman alanı bütün Türkiye ormanları içinde ancak %10 gibi bir değere sahiptir Bunda niçin ise klimatik şartlardaki elverişsizlik ve yüzyıllar her tarafında süregelen tahriptir Özellikle yağışlardaki yetersizlik uzun süren kurak devreler ağaçlanmayı önler İç Anadoludaki orman alanları volkanik yapı bildiren yüksek dağlar (Melendiz, Erciyes, Hasandağ) ile Yozgat Sivas arasındaki Akdağ yamaçlarında meşe toplulukları ardıç ve karaçam kümeleri halinde dikkati çeker Doğu Anadolu'da ise ormanlık alanların baskın türü meşelerdir Plato ve yüksek dağlar üzerinde parçalar halinde kuru orman karakterinde bulunurlar Özellikle Güneydoğu Toroslar'da Mazı dağı, Kulp dağı ile Tunceli, Bingöl çevrelerinde aşırılık şampiyon bu ormanlar 850 m'den başlayıp 24002600 m'ye kadar çıkarlar Doğu Anadolu Bölgesi'nde (Kuzeydoğuda Yalnızçam dağlarında, Sarıkamış çevresinde) ülkemizdeki orman sınırının en yüksek olduğu noktaya (2800 m) ulaşılır, burada Sarıçam korulukları uyarı çeker id Maki ve Garig Formasyonu Genelde Akdeniz ikliminin baskın olduğu yerlerde ve orman tahribinin yoğun olduğu sahalarda ince gövdeli, sert, bazen kenarları dikensi, işlenmiş kalıcı yeşil yapraklı 34 m boyları olan çalı görünüşlü veya ağaççık şeklindeki bitki toplulukları maki formasyonu olarak adlandırılır Bu formasyonu ülkemizde en yaygın olarak Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerimizde görürüz Bu bölgelerimizde deniz seviyesinden başlayıp yer yer 600 m'ye dek olan sahalarda Maki formasyonu yoğun bir şekilde karşımıza çıkar Bu formasyonun türleri Kocayemiş, Filika, Funda, Mersin, Menengiç, Keçiboynuzu, Pırnal Meşesi, Defne, Akçakesme, Erguvan, Katran ardıçı, Karaçalı, Zakkum, Laden, Tesbihtir Bu türler hakiki Akdeniz ikliminden uzaklaştıkça çeşitlilik bakımından azalmaları yanına şahsiyet bakımındanda değişikliklere (Karadeniz Bölgesinde kışın yapraklarını döken Kızılcık, Geyikdikeni, Böğürtlen, Yabani erik, Yabani elma, Üvez, vs) uğrarlar Garik formasyonunun ise Akdeniz ikliminin başat olduğu alanlarda fakat toprak şartlarının daha elverişsiz eğimlerin daha fazla ve yağışların daha az olduğu kesimlerde hem makilerin tahrip olduğu sahalarda karşımıza çıkar Bunlar son derece kurakçıl bitki topluluklarıdır türleri kermez meşesi, akçakesme, kekik, adaçayı, laden, katran ardıçı ve gevendir Step Formasyonu Yağışların daha eksik mevsimler arasındaki sıcaklık farklarının daha pozitif olduğu alanlar ot formasyonunun geliştiği sahalardır Ot cinsi bitkilerden meydana gelen stepler, öteki bir değişle bozkırlar ülkemiz bütününde fazla geniş alanlar kaplar Bu sahaların bir kısmı doğal olurken bir kısmı da ormanların ırk kadar tahribi sonucu ortaya çıkmıştır Bu bakımdan İç Anadolunun orta bölümü (Konya ve Ereğli havzaları, Tuz gölü çevreleri) asıl step sahası olarak karşımıza çıkar Step formasyonunun gelişme gösterdiği bu bölümde yağışlar 250 mm altına düşer Bu sahada görülen bitkiler kendilerini verimsiz şartlara son derece adapte etmişler ve keçe gibi tüylü dikenli, eksik yapraklı olarak karşımıza çıkarlar Reel step alanları dışarıda ormanların tahribi ile ortaya çıkan step sahaları ise çok daha geniş sahalar kaplar Bu bakımdan Doğu Anadolu platoları geniş ot formasyonu sahası olarak karşımıza çıkar Buralarda görülen türler çoğunlukla yılın en yağışlı devresinde seri bir gelişme gösterir sonradan ise vejetatif hayatını son derece yavaşlatır Step formasyonunda bulunan bitkilerin bir kısmı kısa yaşamlı olurken bir kısmıda yaşamını sene her tarafında devam ettirir Buradaki türler daha ziyade soğanlı, yumrulu, dikenli ve kokuludurlar Başlıcaları ise geven, yavşan otu, yumak otu, üzerlik otu, deve dikeni, sütleğen, kekiktir Alpin Çayırlar Genelde dağların yüksek kesimlerinde orman örtüsünün üstteki sınırından sonra ortaya çıkan ot örtüsü alanı Alpin çayırlar olarak bilinir Ülkemizde Alpin çayırlar dağların 2100 m den sonraki kesimlerde görülmeye başlar İlkbahar ve yaz mevsimlerinde karların erimesi ile ortaya çıkan bu çayırlar rengarenk açan çiçekleri yanına yer yer de 1 m'yi bulan uzun boyları ile uyarı çekerler Kuzeyde bulunan Karadeniz Dağları ile Torosların yüksek seviyeleri yanına KarsArdahan yaylasının bulunduğu alan ülkemizde Alpin çayırlarının en belirgin görüldüğü sahalardır Sıcaklık derecesinin ağaç yetişmesine olanak vermediği bu alanlar çoğunlukla yılın büyük kesiminde karla örtülü olurken yaz mevsiminde bulutsuz açık atmosferi yanına kullanışlı sıcaklık koşulları ile çayırların gelişme alanıdır Bu sahalar hem ülkemizde büyükbaş hayvancılık ekonomisinin yürütüldüğü önemli sahalardır Kıyı Bitkileri Üç yanı denizlerle taraflı olan ülkemizin 8000 km'yi bulan kıyılarında yer yer görülen kumsal, plaj sahaları ve deltalar üstünde farklı alanlara yönlendirilmiş kıyı bitkileri ile karşılaşılır Uzun kumul setleri ve onların gerisindeki art kıyı setleri arasında tuzlu bataklıklar ile delta alanlarında kumcul ve tuzcul kıyı bitkileri içinde en manâlı türler olarak değişik saz ve kamış türleri yanına Ilgın, Hayıt, Zakkum ve Ka raçalıyı sayabiliriz