Warren Buffett, dünyanın en güçlü insanı olma yarışında 2001-2007 yılları ortasında Microsoft’un kurucusu Bill Gates ile başa baş giden bir gayret içindeydi. Sonunda Buffett, 2008 yılında Gates’in tacını elinden alarak 62 milyar dolar net servetle dünyanın en güçlü insanı oldu. O tarihten beri de her yıl Forbes’un hazırladığı milyarderler listesinde birinci beşin içinde Warren Buffett’ı kesinlikle görüyoruz.
20. yüzyılın en değerli yatırımcılarından biri olarak bedellendirilen Warren Buffett, 2012’de Time mecmuasının yaptığı bir araştırmaya nazaran dünyanın en tesirli insanlarından biri. Birinci sefer para kazandığınızda kaç yaşındaydınız? Warren Buffett birinci sefer altı yaşındayken para kazanmış. Dedesinin bakkalından aldığı altılı kolaları şişe başına beş sent kâr koyarak satmaya başlamış. “Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir” misali, Warren Buffett ileride nasıl biri olacağına dair sinyalleri daha küçücükken vermeye başlamış.
Warren Buffet, servetini para konusundaki idare yeteneklerine borçlu. O denli ki kendisi, şimdi altı yaşındayken büyükbabası tarafından işletilen bir bakkal dükkanına gidip 6'lı Coca-Cola paketini alıyor, şişeleri başka ayrı farklı insanlara satarak birinci kârını elde ediyor. Elbette bu yetenekleri ilerleyen yıllarda akademik bir muvaffakiyet elde etmesini sağlıyor, akabinde Berkshire Hathaway isminde bir yatırım şirketine kadar uzun bir mesleğe koşuyor.
Warren Buffett’tan altın kıymetinde 10 yatırım tavsiyesine göz atalım:
- Kural 1: Asla para kaybetmeyin. Kural 2: Birinci kuralı unutmayın,
- Bilmediğiniz şeye yatırım yapmayın,
- Kalitesiz şirkete yatırım yapmayın,
- Pay senedini aldıktan sonra çabucak satmayın,
- Çok fazla farklı tıpta pay almayın,
- Yatırımcılığı ne gözünüzde büyütün ne de hafife alın,
- En âlâ atılımlar sıkıcı ataklardır,
- Birçok yatırımcı için en yeterlisi düşük maliyetli endeks fonlarına yatırım yapmak,
- Yalnızca tanıdıklarınıza ve muteber insanlara kulak verin,
- Kimin hangi pay senedini beğendiğiyle ilgilenmeyin.
İşin tabiatı gereği yatırım yapınca hedef kar elde etmeye çalışmak oluyor. Lakin bunun en güzel yollarından biri kayıp yaşamamaya çalışmak. Portfolyonuzu ziyana uğratabilecek kararları ortadan kaldırınca, elde kalan genelde çıkar oluyor. Portfolyonuzda daha fazla para tuttukça çıkarı artırmak daha kolay elbette. Warren Buffett’a nazaran en büyük avantajı elde etmeye çalışmaktansa evvel kayıptan kaçınıp akabinde yarara bakmak daha yeterli. Alışılmış bu niyet borsayı kumarhanelerdeki slot makinesi üzere gören yatırımcıların mantığına uymuyor.
Bilmediğiniz şeye yatırım yapmayın
“Kesinlikle anlamadığınız şeye yatırım yapmayın.” diyen Warren Buffett, bir şirketin ne halde para kazandığını anlamıyorsa ya da önümüzdeki on dakika içinde o kesimi temelde nelerin etkileyebileceğini bilmiyorsa o sektöre/şirkete yatırım yapmıyor. Mesela kendisi teknoloji kesimine fazla yatırım yapmamasıyla biliniyor.
Yatırım yaptığınız şirketin kalitesini riske atmayın
Buffett, yatırım işlerine birinci girdiğinde ucuza aldığı payları yükselince satma yolunu izlemişti. Fakat vakitle gördü ki büyüme vadeden kaliteli şirketlere yatırım yapmak daha kârlı. Hatta bu hususta kıymetli bir kelamı var: “Zaman, kaliteli şirketlerin en güzel dostu, ortalama şirketlerin düşmanıdır.” Sermayedeki yüksek gelir, paha yaratır ve ‘ekonomik hendek’ belirtisidir. Literatüre Buffett tarafından kazandırılan "ekonomik hendek" terimi, en kolay haliyle bir şirketin rakiplerine kıyasla kârlılığını ve fark yaratışını tabir ediyor). Buffett, yatırdığı sermayeye yüzde 10-20 üzere yüksek ve istikrarlı hasılat kazandıran şirketlere yatırım yapmayı tercih ediyor.
Pay senedi alınca uzunca mühlet elinizde tutmaya bakın
Makul bir fiyata kaliteli bir şirketten pay aldınız diyelim, ne kadar müddet elinizde tutmalısınız? Buffett’ın bu hususta çarpıcı bir sözü var: “Bir pay senedini on sene elinizde tutmayı düşünmüyorsanız hiç almayın daha düzgün.” Warren Buffett, “alma-tutma” mantığını benimseyen yatırımcılardan. Kaliteli şirketlerin yüksek hasılat getirme ve vakitle kıymetini artırma ihtimali yüksek. Ayrıyeten daima pay senedi alıp satmak, vergi ve süreç komitesi formunda hasılatı eritiyor. O yüzden pay alıp beklemek daha mantıklı.
Çeşitlilik tehlike yaratabilir
Günümüzde birçok alanda karşımıza çıkan ve destekçisi olduğumuz çeşitlilik kavramı, yatırım dünyasında tehlikeli bir kavrama dönüşebiliyor. Diyelim ki yüz farklı bölüme ilişkin pay senetlerine sahipsiniz. Hangi dalda ne üzere değişiklikler olduğunu ve o değişikliklerin pay senetlerinize nasıl yansıyabileceğini takip etmeniz çok zorlaşır. Mesela şu anda altmış tane farklı payınız varsa onları biraz azaltmak mantıklı bir atak olabilir.
Yatırımcılık “atla deve değil” lakin o kadar kolay de değil
Yatırımcılıkla ilgili tahminen de en büyük yanılgılardan biri, yalnızca sofistike beşerler yatırım yapabilirmiş üzere düşünmek. Yani bu iş atla deve değil fakat yatırımcılıkta “kolay” modu seçip o denli geçeyim diye bir ihtimal de olmadığını unutmayın. Çıkıp yatırımcılık konusunda çığırtkanlık yapan herkese de kulak vermeyin.
En düzgün ataklar genelde sıkıcı atılımlardır
Makûs haber: süratlice güçlü olmanın yolu borsaya yatırım yapmaktan geçmiyor. Yeni yeni büyüyen bir dalın ileride parlayacak yıldızını bulmaya çalışmaktansa halihazırda kendini kanıtlamış şirketlere yatırım yapmak daha mantıklı. Nihayetinde hedefimiz, yıllar içinde kıymet kazanacak kaliteli şirketler bulmak. Şayet bunu başarabilirsek portfolyomuz kendi başının dermanına bakacak hale gelir aslında. Geleceğin yükselen şirketlerini tespit ederek kahraman bir yatırımcı olmaya çalışmaya gerek yok. Sıkıcı ataklardan hoş sonuçlar elde edilebileceğini unutmayın.
Birçok yatırımcı için en güzeli düşük maliyetli endeks fonlarına yatırım yapmak
Bilhassa sıkıntısı sabit meblağda kâr hissesi elde etmek olmayan yatırımcılar için Warren Buffett düşük maliyetli endeks fonlarını tavsiye ediyor. Bilge yatırımcının öbür bir değerli tavsiyesi de, yatırım yaparken ‘ortalama dolar maliyeti’ stratejisini kullanmak. İsminden da anlaşılacağı üzere olay, makul aralıklarla makul bir varlığa az ölçülerde yatırım yapmak formunda gerçekleşiyor. Yani Warren Buffett’a nazaran tek seferde değil de vakit zaman yatırım yapmak daha kârlı.
Yalnızca tanıdıklarınızı ve güvendiklerinizi dinleyin
Finans dünyası güzel ve makûs türlü beşerle dolu. Ne yazık ki yatırımcıların pek de gerçekçi olmayan beklentilerinden, kaygılarından ya da kolay yoldan parayı bulma hevesinden faydalanmaya çalışan çok insan var. Gerçeklere odaklanmak, yatırımcılık dünyasındaki rasgelelik ölçüsünün farkında olmak ve gerçekçi beklentilere girerek rotanın dışına sapmamak çok değerli. O yüzden Warren Buffett'a nazaran yatırım yaparken tanıdıklarınıza ve güvendiklerinize kulak vermek kıymetli.
Kimin hangi pay senedini beğendiğine odaklanmayın
Yatırımcıların piyasada ne olup bittiğiyle ilgilenmesi lazım. Kimin hangi pay senedini beğenip beğenmediğiyle değil. Yatırımcılar objektif gerçekliklere odaklanarak nispeten duygusallıktan uzak ve daha yararlı kararlar alabilir.