Yağ iceren besinler Nelerdir,
hangi yiyecekler yağ icerir,
yağ hangi besinlerde bulunur,
Hangi Yiyeceklerde yağ Bulunur?
*
Tereyağ
*
Margarin
*
İcyağ (Et, Sakatat)
*
Sut ve sut urunleri (sut peynir yoğurt krema kaymak dondurma)
*
Hindistan cevizi
*
Palmiye yağı
*
Kakao yağı
*
Kumes hayvanlarının derisi
*
Yumurta sarısı
*
Marketlerde satılan ozel işlem gormuş yiyecekler, orneğin biskuviler ve kekler raf omurlerini uzatmak icin coğunlukla doymuş yağla yapılırlar
*
Doymuş yağlar, tercih edilmemesi gereken besin maddeleri arasında yer alırlar cunku sağlığa son derece zararlıdırlar
*
Doymuş yağlar vucutta kolesterolun yukselmesine neden olur Bu da kalp hastalığı riskini artırır
Lipitler (Yağlar)
Yağ ve kolesterol gibi yağ benzeri tum maddelere lipit adı verilir Suda cozunmeyen lipitler arasında eter, benzin, kloroform gibi yağ cozuculerle eriyenlere ham lipit denir Ham lipitlerin icinde değişik kimyasal yapıya sahip; yağlar, fosfolipitler, glikolipitler, steroidler ve mumlar gibi maddeler yer alır
Yağlar
Yağlar, karbonhidrat ve proteinlerle birlikte vucudumuza enerji sağlayan 3 besin grubudur Yiyeceklerle beraber vucuda giren karbonhidrat ve proteinlerin fazlası, vucudumuzda yağ olarak depolanır
Yağlar genellikle bir gliserol molekulunun 3 yağ asidi ile birleşmesi sonucu meydana gelen trigliseritlerdir
Trigliseritler
Besinlerden aldığımız ve vucudumuzda bulunan yağlara trigliserid adı verilir Bunlardan birisi olan kolesterol, hayvansal kaynaklı besinlerde ve tum hucrelerde bulunan mum benzeri bir yağdır Kan dolaşımında yer alan kolesterolun coğunu vucut kendisi uretir Kolesterol sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur
Kan dolaşımında lipoproteinlerle taşınan kolesterol ikiye ayrılır Bunlardan ilki, iyi kolesterol olarak da bilinen HDL, diğeri kotu kolesterol olarak bilinen LDL ve VLDL’dir
Dokulardaki kolesterolu toplayarak, dışarı atılmasını sağladığı icin iyi kolesterol olarak adlandırılan HDL, yiyeceklerden sağlanır Kalp sağlığı icin onemli bir kolesterol olan HDL’nin duzeyi, fiziksel aktivite ile artırılabilir
LDL ve VLDL, kolesterolu dokulara taşıyarak, kan damarlarının duvarlarında birikmesine neden olur Bu nedenle kotu kolesterol olarak da tanınan LDL ve VLDL, besinlerle alınmaz, vucut tarafından uretilir
Yağ asitleri
Yağların temelini oluşturan yağ asitleri, karbon, oksijen ve hidrojenden oluşan molekullerdir Genel olarak yağ asitleri; doymuş, tekli doymamış, coklu doymamış ve hidrojenle doymuş olarak sınıflandırılır
Tekli doymamış yağ asitleri: Oda sıcaklığında sıvı formunda olan tekli doymamış yağ asitlerine fındık, zeytinyağı ve kanola yağı ornek verilebilir Vucut tarafından sentezlenemeyen bu yağların mutlaka besinlerle alınması gerekir Akdeniz ulkelerinde kalp hastalıklarının daha az gorulmesinin nedeni, ağırlıklı olarak tekli doymamış yağlarla beslenmeleridir
Coklu doymamış yağ asitleri: Oda sıcaklığında sıvı veya yumuşak formda olan bu yağlara ornek olarak mısır, soya, aycicek yağı ve deniz urunleri verilebilir Omega 3’de coklu doymamış yağ asitlerine ornek bir yağdırOzellikle soğuk deniz balıklarından somon, ton balığı ve uskumruda bulunan Omega 3, kalp ve damar sağlığı acısından son derece onemlidir
Doymuş yağ asitleri: Daha cok hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur Et, tavuk, yumurta, sut, peynir, yoğurtta yer alan doymuş yağ asitleri; bitkisel kaynaklardan sadece Hindistan cevizi yağında yer alır
Hidrojenlenmiş yağlar: Doymamış yağları daha dayanıklı hale getirmek icin hidrojenle kimyasal işlemden gecirerek elde edilir Butun margarinler bu sınıfa girer
Yağların sindirimi nasıl gercekleşir?
İncebağırsakta sindirilen yağlar, burada safra ile karışarak, suyun icine katılır Emusyon adı verilen bu durumdan sonra, lipaz enzimi ile parcalanır ve ince bağırsaklardan kan ve lenf sistemindeki dolaşıma katılırlar
Ne işe yararlar?
o
Yağlar vucuda, aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlerin 2 katından fazla enerji verirler 1 gram yağ, 9 kilokalori enerji sağlar
o
Ozellikle balık ve su urunlerinde bulunan yağlar, retina ve beyin gelişimi icin gereklidir Kalp ve damar hastalıklarını onlemek icin bu besinlerde bulunan Omega 3 yağı, daha fazla tuketilmelidir
o Vucut icin mutlaka gerekli olan elzem yağ asidi, zeytinyağı ile alınır
o A, D, E ve K vitaminlerinin vucutta kullanılmasını sağlarlar
o Derinin altında bulunan yağ tabakası, vucut ısısının kaybını onler
o İc organları cevreleyerek, onları dış etkenlerden korurlar
o Midenin boşalmasını geciktirerek, tokluk hissi verirler
o
Ostrojen ve testesteron hormonunun yapısında bulunurlar Yeterince yağ alınmazsa, salgılanma bozulur
Vucudun yağa ne kadar ihtiyacı vardır?
Tukettiğimiz yağlar, gorunur ve gorunmez olarak ikiye ayrılır Tereyağı, sıvıyağ gibi yağlar gorunur yağlar iken; et, sut gibi daha cok hayvansal kaynaklarda bulunan yağlar gorunmez yağlardır Vucuda alınan yağların yarısı, gorunmez yağlardan oluşur
Sağlıklı bir bireyin alması gereken yağ miktarı, kilosu, boyu gibi kişisel ozelliklerine gore belirlenir Genel olarak gunluk alınan enerjinin yuzde 30’u yağlardan karşılanmalıdır Buna gore herkes 1 gram yağın 9 kilokalori olduğunu unutmadan, kendi kişisel ozelliklerine gore tuketeceği yağ miktarını duzenlemelidir
hangi yiyecekler yağ icerir,
yağ hangi besinlerde bulunur,
Hangi Yiyeceklerde yağ Bulunur?
*
Tereyağ
*
Margarin
*
İcyağ (Et, Sakatat)
*
Sut ve sut urunleri (sut peynir yoğurt krema kaymak dondurma)
*
Hindistan cevizi
*
Palmiye yağı
*
Kakao yağı
*
Kumes hayvanlarının derisi
*
Yumurta sarısı
*
Marketlerde satılan ozel işlem gormuş yiyecekler, orneğin biskuviler ve kekler raf omurlerini uzatmak icin coğunlukla doymuş yağla yapılırlar
*
Doymuş yağlar, tercih edilmemesi gereken besin maddeleri arasında yer alırlar cunku sağlığa son derece zararlıdırlar
*
Doymuş yağlar vucutta kolesterolun yukselmesine neden olur Bu da kalp hastalığı riskini artırır
Lipitler (Yağlar)
Yağ ve kolesterol gibi yağ benzeri tum maddelere lipit adı verilir Suda cozunmeyen lipitler arasında eter, benzin, kloroform gibi yağ cozuculerle eriyenlere ham lipit denir Ham lipitlerin icinde değişik kimyasal yapıya sahip; yağlar, fosfolipitler, glikolipitler, steroidler ve mumlar gibi maddeler yer alır
Yağlar
Yağlar, karbonhidrat ve proteinlerle birlikte vucudumuza enerji sağlayan 3 besin grubudur Yiyeceklerle beraber vucuda giren karbonhidrat ve proteinlerin fazlası, vucudumuzda yağ olarak depolanır
Yağlar genellikle bir gliserol molekulunun 3 yağ asidi ile birleşmesi sonucu meydana gelen trigliseritlerdir
Trigliseritler
Besinlerden aldığımız ve vucudumuzda bulunan yağlara trigliserid adı verilir Bunlardan birisi olan kolesterol, hayvansal kaynaklı besinlerde ve tum hucrelerde bulunan mum benzeri bir yağdır Kan dolaşımında yer alan kolesterolun coğunu vucut kendisi uretir Kolesterol sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur
Kan dolaşımında lipoproteinlerle taşınan kolesterol ikiye ayrılır Bunlardan ilki, iyi kolesterol olarak da bilinen HDL, diğeri kotu kolesterol olarak bilinen LDL ve VLDL’dir
Dokulardaki kolesterolu toplayarak, dışarı atılmasını sağladığı icin iyi kolesterol olarak adlandırılan HDL, yiyeceklerden sağlanır Kalp sağlığı icin onemli bir kolesterol olan HDL’nin duzeyi, fiziksel aktivite ile artırılabilir
LDL ve VLDL, kolesterolu dokulara taşıyarak, kan damarlarının duvarlarında birikmesine neden olur Bu nedenle kotu kolesterol olarak da tanınan LDL ve VLDL, besinlerle alınmaz, vucut tarafından uretilir
Yağ asitleri
Yağların temelini oluşturan yağ asitleri, karbon, oksijen ve hidrojenden oluşan molekullerdir Genel olarak yağ asitleri; doymuş, tekli doymamış, coklu doymamış ve hidrojenle doymuş olarak sınıflandırılır
Tekli doymamış yağ asitleri: Oda sıcaklığında sıvı formunda olan tekli doymamış yağ asitlerine fındık, zeytinyağı ve kanola yağı ornek verilebilir Vucut tarafından sentezlenemeyen bu yağların mutlaka besinlerle alınması gerekir Akdeniz ulkelerinde kalp hastalıklarının daha az gorulmesinin nedeni, ağırlıklı olarak tekli doymamış yağlarla beslenmeleridir
Coklu doymamış yağ asitleri: Oda sıcaklığında sıvı veya yumuşak formda olan bu yağlara ornek olarak mısır, soya, aycicek yağı ve deniz urunleri verilebilir Omega 3’de coklu doymamış yağ asitlerine ornek bir yağdırOzellikle soğuk deniz balıklarından somon, ton balığı ve uskumruda bulunan Omega 3, kalp ve damar sağlığı acısından son derece onemlidir
Doymuş yağ asitleri: Daha cok hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur Et, tavuk, yumurta, sut, peynir, yoğurtta yer alan doymuş yağ asitleri; bitkisel kaynaklardan sadece Hindistan cevizi yağında yer alır
Hidrojenlenmiş yağlar: Doymamış yağları daha dayanıklı hale getirmek icin hidrojenle kimyasal işlemden gecirerek elde edilir Butun margarinler bu sınıfa girer
Yağların sindirimi nasıl gercekleşir?
İncebağırsakta sindirilen yağlar, burada safra ile karışarak, suyun icine katılır Emusyon adı verilen bu durumdan sonra, lipaz enzimi ile parcalanır ve ince bağırsaklardan kan ve lenf sistemindeki dolaşıma katılırlar
Ne işe yararlar?
o
Yağlar vucuda, aynı miktardaki karbonhidrat ve proteinlerin 2 katından fazla enerji verirler 1 gram yağ, 9 kilokalori enerji sağlar
o
Ozellikle balık ve su urunlerinde bulunan yağlar, retina ve beyin gelişimi icin gereklidir Kalp ve damar hastalıklarını onlemek icin bu besinlerde bulunan Omega 3 yağı, daha fazla tuketilmelidir
o Vucut icin mutlaka gerekli olan elzem yağ asidi, zeytinyağı ile alınır
o A, D, E ve K vitaminlerinin vucutta kullanılmasını sağlarlar
o Derinin altında bulunan yağ tabakası, vucut ısısının kaybını onler
o İc organları cevreleyerek, onları dış etkenlerden korurlar
o Midenin boşalmasını geciktirerek, tokluk hissi verirler
o
Ostrojen ve testesteron hormonunun yapısında bulunurlar Yeterince yağ alınmazsa, salgılanma bozulur
Vucudun yağa ne kadar ihtiyacı vardır?
Tukettiğimiz yağlar, gorunur ve gorunmez olarak ikiye ayrılır Tereyağı, sıvıyağ gibi yağlar gorunur yağlar iken; et, sut gibi daha cok hayvansal kaynaklarda bulunan yağlar gorunmez yağlardır Vucuda alınan yağların yarısı, gorunmez yağlardan oluşur
Sağlıklı bir bireyin alması gereken yağ miktarı, kilosu, boyu gibi kişisel ozelliklerine gore belirlenir Genel olarak gunluk alınan enerjinin yuzde 30’u yağlardan karşılanmalıdır Buna gore herkes 1 gram yağın 9 kilokalori olduğunu unutmadan, kendi kişisel ozelliklerine gore tuketeceği yağ miktarını duzenlemelidir