İstanbul'da yıllar evvel kura ile elde edilen pazar tezgahları babadan oğula devrediliyor. Tezgahlar internet üzerinden bile kiralanırken bu durumun fiyatlara da yansıdığı belirtiliyor.
Bahçelievler'de 14 tezgahı olduğunu söyleyen bir pazarcı "Bir tahtayı günlük 100 liradan kiralıyorum. Kiraya verdiğimde 4-5 bin lira kazanıyorum. Tezgahlarımı satmaya kalksam hepsini 300 bin liraya satarım. Beşerler daire alacağına bu türlü yerleri alıyorlar" sözünü kullandı. İstanbul Umum Pazarcılar Esnaf Odası Lideri Mesut Şengün ise "Açtığımız davalarda tahta sahibi şahıslar ortasında hostesler, sanatkarlar, iş adamları, müteahhitler, emlakçılar vardı" dedi.
İNTERNET ÜZERİNDEN BİLE KİRALAMA YAPILABİLİYOR
Yıllar evvel kura ile elde edilen pazar tezgahları İstanbul'da çıkar kapısı oldu. Çoklukla babadan oğula devredilen pazar tahtalarını işletmeyen genç jenerasyonlar, bu tahtaları günlük, haftalık ya da aylık olarak pazarcı esnafına kiralıyor. 1,5 metre tahtanın günlük kiralama bedeli ise 50 ile 100 lira ortasında değişiyor. Kimi şahıslar de yüksek fiyatlardan çok sayıda tahta satın alarak aylık asgarî 6 bin lira kira geliri elde ediyor. Öte yandan yasak olmasına karşın sıkça görülmeye başlayan pazar tahtası kiralamaları artık internet üzerinden de yapılıyor. Çeşitli ilanlarla pazar tahtası sahipleri günlük, aylık ya da yıllık olarak tezgahlarını kiralıyor ya da satışa çıkarıyor. Pazar yerine nazaran haftalık 500-2000 TL kiraya verilen yerler de var, aylık 5 bin liraya verilen yerler de.
"PAZARCI BU KİRALARI KARŞILAMAK İÇİN MALA ARTIRIM YAPIYOR"
Pazar tahtalarının yatırım aracına dönüşmesinden rahatsız olduklarını tabir eden İstanbul Umum Pazarcılar Esnaf Odası Lideri Mesut Şengün bu durum pazarcılığı mecrasından çıkardığını belirterek, "Yatırımcılar pazardan gelip yer satın alır, buraları pazarcılara kiraya verirse pazarcı da kira fiyatı, tahsis fiyatı üzere masrafları kesinlikle müşteriye yansıtır. Bu bizim için kabul edilebilir bir şey değil. Buna karşı gerek bakanlığımıza, gerek yönetim mahkemelerine davalar açtık, belediyelere yazılar yazdık. Bu işi mecrasından çıkarmamak lazım" dedi. Şengün , "Bu işi yapan esnafa şahsen tahsis edilme, pazarcı da aldığı malı en ucuz formda vatandaşa ulaştırmalı. Bu işin kuralı bu. Bunun için de çalışmalarımız devam ediyor. Pazarcı esnafından işgaliye fiyatı dışında hiçbir fiyat alınamazsa bu paralar nasıl alınıyor? Açtığımız davalarda tahta sahibi bireyler ortasında hostesler, sanatkarlar, iş adamları, müteahhitler, emlakçılar vardı. Bunların hepsini isim isim bildirdik. Pazarcı alamıyor, yatırımcılar alıyor dedik. Bunlar da pazarcılığı yapmadığı için pazarcıya kiraya veriyorlar. Pazarcı da bu kiraları karşılamak için mala artırım yapıyor. Bunu ortadan kaldırmamız lazım" tabirini kullandı,.
MESKEN ALMAK YERİNE PAZAR TAHTASI ALIYORLAR
Tezgahları kiralayan pazarcı esnafı ise kira bedellerinin yüksek olduğunu, adeta yatırımcılar için çalıştıklarını ve bu yüzden kar elde edemediklerini belirtiyor. Dokumacılık satışı yapan bir pazarcı, "Kimi kendine meslek etmiş bu işi. Her pazarda 10 tahtası var. Parası var, veriyor tahta alıyor. Konutta oturuyor, kira geliri elde ediyor. Ben günlük 150 lira veriyorum. Pazarına nazaran değişiyor bu fiyatlar. Bakırköy'de tahtası 350-400 lira. Buradaki tezgahımı orada açsam günlük 800 lira vermem lazım. Her belediyenin işgaliye fiyatı birbirine yakındır. Tahta sahibi burası için yıllık 250 lira veriyor. Bizim bir günde verdiğimiz parayı adam yıllık veriyor. Tezgahları satın almak da mümkün değil. 4 tahtayı 120 bin liradan aşağı vermezler. Kimi günlük 50 liraya kimi 100 liraya veriyor. Kime ne denk gelirse. 500 bin lirayı bir daireye bağlayanın aylık 2 bin lira geliri oluyor lakin pazara bağlayanın asgarî 12-13 bin liradan aşağı kira geliri olmaz" dedi.
25 YIL EVVEL BAĞIŞLANAN TEZGAH İÇİN ARTIK 300 BİN LİRA İSTENİYOR
Bir öbür pazarcı ise "25 yıl evvel babama belediye, işgaliye almak için pazar yerini bağış yapmış. Fiyatsız almış o devirde. Bahçelievler'de 14 tezgahımız var. Bir tahtayı günlük 100 liradan kiralıyorum. Kiraya verdiğimde 4-5 bin lira kazanıyorum. Tezgahlarımı satmaya kalksam hepsini 300 bin liraya satarım. Beşerler daire alacağına bu türlü yerleri alıyorlar. Kiradan daha fazla geliri oluyor. Geliri de garanti. Burada kiraya veriyorsun günlük alıyorsun paranı" dedi.
"AYDA 12 BİN LİRA KİRA GELİRİM VAR"
Pazar tezgahının dedesinden kaldığını söyleyen Hasan Şavdır, "Pazarda şu an toplamda 18 tahtamız var. Evvelce dedemler almış. Artık kardeşler bölündük. Satmaya kalksak tahta başı 60 bin lira eder. Kendime ait 6 pazarım var. Ayda 12 bin lira kira gelirim var" diye konuştu.
"EL ALTINDAN KİRALANDIĞINI GÖRÜYORUZ"
Bu durumun yasal olmadığını ve haksız kar elde edildiğini söz eden Ceza Hukuku uzmanı Prof. Dr. Ersan Şen , "Bu yerlerin kiralanması yani tahsisi olsa da bunlar sonlu tıpkı hak niteliğinde. Yani kimlere tahsis edilmişse onlar bu yerlerin mülk sahibi oluyorlar. Buradaki sorun şu; kimlere tahsis edilmiş ya da kiralanmışsa bu şahıslar tarafından şahsen kullanılması gerekirken diğerlerine el altından kiralandığını görüyoruz. Bir de kayıt dışılık var. Buradan ticari çıkarlar elde ediliyor. Bireye belediye encümeninden kiralanmış ya da tahsis edilmiş lakin bunu kendisi işletmiyor. Bunu diğerlerine kiralama yoluyla kara çevirmiş. Alt kiracılık, taksi plakalarının kiralanması üzere. Elbette bunun önüne geçilmesi lazım" dedi.
"RUHSATLARININ İPTAL EDİLMESİ GEREKİR"
Kontrollerin yetersiz olduğunu tabir eden Prof. Dr. Şen, "Kanundaki karar net. Kanun diyor ki, 'Kim kiralamışsa, kime tahsis edilmişse şahsen o işletip kullanabilir'. Lakin zabıta tarafından, belediye encümeni tarafından pazar yerlerinin denetimi yapılmadığından bu tespitler izlenemiyor. Haksız çıkar durumu var. Ya tekrar yasa düzenlenmesine gidilmeli ya da kime tahsis edilmişse şahsen o kişi tarafından işletilip işletilmediği denetim edilmeli. Müsaadesiz kullanımlar varsa diğerlerine kullandırma varsa bunların ruhsatlarının tahsislerinin iptal edilmesi gerekir. Bu kadar nettir" diye konuştu.
"BU İŞİ RANTA ÇEVİREN ESNAF OLABİLİYOR"
Kiralamanın yanı sıra tezgah satışı ya ve dönemi konusunda ihtarlarda bulunan Esenler Belediyesi Lider Yardımcısı Avukat Osman Gökçebaş ise "Bu işi ranta çeviren esnaf olabiliyor. Devralan vatandaşlar şunu bilmeli; bu pazar yerleri ilanihaye devam etmeyebilir. Belediye meclisi pazar yerini küçültebilir, tahtaları iptal edebilir ya da pazar yerini büsbütün kapatabilir. Bahsedilen yüklü ölçülerdeki bedelleri ödemesi durumunda neyle karşılacağını bilemeyebilir ve mağduriyet yaşayabilir. 'Hava parası' dediğimiz şey yasal olmayan bir şey. Vatandaşlar kendi ortasında gayri resmi olarak bu çeşit işlere girebiliyorlar. Vakit zaman mağduriyetler de yaşanabiliyor. Kayıtlı esnaf dışında diğer esnaf tarafından işletilmesi halinde pazar tahtası hakkı belediye encümeni kararıyla iptal edilir" diye konuştu.