Bundan çok da uzun olmayan bir vade evvel Mars, insanlık için büyük bir gizemken şu an kızıl gezegene keşif araçları gönderiliyor, gezegenin hava iddiaları yapılıyor. Velev Mars’a dair en bilinen şeylerden bir tanesi olan kum fırtınalarını da bu türlü öğrendik.
Bu fırtınalardan bir tanesi geçtiğimiz sene Mars’ta bulunan Opportunity aracının hizmetinin sonlanmasına sebep olmuştu. Binaenaleyh bu fırtınalar, hem Mars’a gerçekleştirilecek hizmetler için hayli değerli hem de kızıl gezegeni anlamak için değerli.
Mars’ı anlamak ve keşfetmek için gönderilen uzay araçlarından bir tanesi de Avrupa Uzay Ajans’ının (ESA) Mars Express’i. 2004 yılından beri faal olan bu araç, bilim kişilerinin Mars’ın atmosferini, jeolojisini, yüzeyini ve daha birçok şeyi anlamasına yardımcı oluyor.
İşte ESA’nın bu aracı, 22 Mayıs ile 10 Haziran tarihleri arasında sekiz adet kum fırtınası gözlemledi. Bu fırtınalardan bir tanesi, gezegenin kuzey enlemlerinde oluşup, ekvator nahiyesine akıllıca yayılıyordu. Bu fırtınaların ömürleri umumiyetle kısa oluyor ve bir ile üç gün arasında yayılarak yok oluyorlar.
İşte bu fırtınalar, gezegenin yörüngesinde bulunan Yüksek Çözünürlüklü Stereo Kamera (HRSC) ve Görsel Gözlemleme Kamerası (VMC) tarafından da kayda alınıyor. VMC, 29 Mayıs tarihinde 70 dakika boyunca çektiği fotoğraflarla kum fırtınalarından bir adedinin kaydını aldı. Yukarıdaki GIF, buradan elde edilen fotoğraflarla oluşturuldu.
Aşağıdaki bulunan görseller de tıpkı fırtınaya ilişkin. Birkaç gün içerisinde oluşup Mars’ın ekvatoruna gerçek hareket eden bu fırtına, Mars Express’de bulunan HRSC tarafından yaklaşık 10 bin km’lik bir irtifada kaydedildi.
Aşağıdaki iki görsel Mars Express aracı ve NASA’nın Mars Reconnaissance aracının ortak çalışmasıyla ve MARCI (Mars Color Imager) yardımıyla oluşturuldu. Olympus Dağı ve Elysium Dağı’nda oluşan bu bulutlara orografik bulutlar ismi veriliyor. Fırtınalar harekete geçince hava ısınıyor ve orografik bulutlar dağılıyor.
En nihayetinde bu mahallî ve bölgesel kum fırtınaları da yok oluyor. Kumlar, 20 ile 40 km irtifadaki atmosferin ince pus tabakasına yanlışsız dağılıyor.
Şayet ki siz de Mars’a ve Mars’taki kum fırtınalarına meraklıysanız ESA’nın bu hareketlilikleri Mars Express aracındaki VMC’den aldığı görsellerle birlikte yayınladığı Twitter ve Flickr hesaplarını takip edebilirsiniz.