Bugün, İstanbul Mukavelesi'nin imzaya açılmasının 10'uncu yılı. Türkiye, Mart ayında mukaveleden çekildiğini duyurdu. Bayan örgütleri, hükümetin bu kararla bayana karşı şiddetle uğraştan vazgeçtiği görüşünde.
DW Türkçe'den Burcu Karakaş'ın haberine nazaran, "İstanbul Sözleşmesi" olarak bilinen "Kadına Yönelik Şiddet ve Konut İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Uğraşa Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi"nin imzaya açılmasının üzerinden 10 yıl geçti. 11 Mayıs 2011 tarihinde İstanbul'da imzaya açılan mukaveleyi imzalayan birinci ülke olan Türkiye, 20 Mart'ta Cumhurbaşkanlığı kararıyla kontrattan çekildiğini duyurdu. Bayan örgütleri, 2014 yılında yürürlüğe giren mukavelenin 10'uncu yılı vesilesiyle, İstanbul Mukavelesi'nin gerekliliğini ve kıymetini vurgulayan açıklamalarını bir kere daha yineliyor.
Toplumsal cinsiyet temelli her türlü şiddete karşı olan "İstanbul Kontratı," şiddet problemine dair bugüne kadar hazırlanmış en kapsamlı milletlerarası kontrat olarak biliniyor. Mukavele, bayana yönelik şiddet ve mesken içi şiddetle gayret yollarına ait taraf ülkelere yükümlülükler getiriyor.
Avrupa Kurulu, kriterlerden uzaklaşan adımları kınadı
İstanbul Mukavelesi'nin 10'uncu yılı sebebiyle mutabakatın imzacısı olan Avrupa Kurulu üyeleri geçen hafta yaptıkları açıklamada, mukavelenin kriterlerinden uzaklaşmaya yönelik adımları kınadı. Kontratın yazım basamağında katkılar sunan, mukavele imzaya açıldığında da çekincesiz imzalayan ve onaylayan Türkiye, bu kriterlerden uzaklaşan ülkeler arasında bulunuyor.
'O periyodun hükümetinden hususla ilgili bireyler bütün bu sürecin içerisindeydi'
Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı gönüllüsü Unsur Gökdemir, Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'ndeki rolüne dikkat çekilmesi gerektiğini söylüyor. "Avrupa Birliği kanadında İstanbul Kontratı oluşturulurken ve bunun tartışmaları yürürken, Türkiye bu tartışmaların içerisindeydi. O periyodun hükümetinden bahisle ilgili şahıslar bütün bu sürecin içerisindeydi ve farkındaydılar" diyor.
Gökdemir'e nazaran, İstanbul Sözleşmesi'ne taraf olunması, Türk hükümetinin bayana yönelik şiddetle ilgili hareket planlarını işlerliğe sokmak istediğine dair bir irade göstergesiydi. "Oysa artık geldiğimiz noktada hele de İstanbul Sözleşmesi'nden çıkmak üzere bir şeyi çok açıklıkla deklare ettiği düşünülürse bir şeyleri daha güzele evriltmeye dair hiçbir irade göstermediğine imzasını atmış oluyor. Bugünkü hükümetin 'Artık bayana yönelik şiddetle uğraşta ben yokum' dediğini anlayabiliriz" diye ekliyor.
'Siyasi bir intihar'
Bayan hakları savunucusu avukat Selin Nakıpoğlu, Türkiye'nin kontrattan imzasını çekmesini "siyasi bir intihar" olarak tanımlıyor. "Bir kişi dedi ve ulus iradesine karşın birinci defa bir insan hakları kontratından imza çekildi. İrademiz yok sayıldı" diyor. Nakıpoğlu, bundan iki sene evvel kontratın ruhu ile alakalı olmayan demeçlerle palavra dolu bir süreç başladığını ve bu sürecin çekilme kararı ile sonlandığı görüşünde. "İktidar şunu demiş oldu: 'Ben bayanları, çocukları, LGBTİ+ları erkek şiddetine karşı muhafazasız bıraktım ve bunda sorun görmüyorum.' Bu atak mümkün katillere cüret verdi. Geçtiğimiz Mart ayında yalnızca 12 saatte altı bayan erkekler tarafından öldürüldü" diyor.
Eşitlik için Bayan Platformu (EŞİK) İstanbul Mukavelesi'nin 1 Ağustos 2014 tarihinde yürürlüğe girdiği günden bu yana uygulanmış olsaydı yaşanacakları unsur madde sıraladı. Listede, "Kadın Erkek Fırsat Eşitliği değil, Bayan Erkek Eşitliği Komitesi kurulacaktı," "Ülke çapında Alo Şiddet Çizgisi, bayan müşavere merkezleri, kâfi sayıda sığınaklar, cinsel şiddet kriz merkezleri açılacak, şiddete maruz kalanlara gerekli takviye verilecekti," "Öldürülmüş bayanların çantalarından muhafaza kararları çıkmayacaktı," "Şiddet uygulayıp bir de manzaralarını yayarak övünen erkekler cezalarını olması gerektiği üzere alacak, yeni şiddet olaylarını teşvik edemeyecekti" üzere tabirler var.
'Kadın vücudu iktidarın hudut tanımayan kuşatması altındadır'
Avukat Selin Nakıpoğlu da kontratın tek bir hususunun bile uygulanmadığına dikkat çekerek, "Sözleşme bayana yönelik erkek şiddetini aslında önleyemedi ki' diyenler bundan sonra da olacak şiddet olaylarının sorumlusudur. Bayan vücudu iktidarın hudut tanımayan kuşatması altındadır. İstanbul Kontratı şiddetin ortaya çıkamayacağı bir toplum tahayyül eder. 'İtaat-emanet-fıtrat' diyenlerin karşısındadır. Bunu sindiremediler" diye ekliyor.