Abdulhamit'i Tahtan İndiren Fetva
II Abdulhamit ve fetva
31 mart vakası
osmalı imparatorluğu
90ıncı olum yıldonumu dolayisiyle II Abdulhamit yine gundemde Osmanlı doneminin en cot tartışılan hukumdarı olan II Abdulhamit, 32 yıl, 7 ay ve 27 gun imparatorluğu yonetti 1876nın 31 Ağustosunda başlayan saltanat, 27 Nisan 1909 Salı gunu yurek burkan bir şekilde sona ermişti
II Abdulhamitin hal edilmesiyle İmparatorluğu yoneten uc isim, peşpeşe benzeri akıbete uğrayacaktı Sultan Abdulaziz (kimine gore intihar etti, kimine gore olduruldu), peşinden Sultan Beşinci Murat (akli dengesini kaybettiği gerekcesiyle tahttan indirildi) ve Sultan İkinci Hamit
olarak bilinen isyanın bastırılması, hukumdarın indirilmesi ile son bulacaktı
Bu olayın ayrıntıları cok huzunlu Ama bir yonu var ki hep gozardı edildi İttihatcılar ya da Jon Turkler hareketinin lider kadrosunun şeyh'ulİslamlık makamını nasıl kullandıkları konusu
Mahmut Şevket Paşa komutasındaki Harekat Ordusu, şehirdeki isyanı kanlı bir şekilde bastırdığı gunlerde, sonradan İttihat ve Terakkinin liderliğini ele gecirecek olan iki isim vardı Biri Talat Bey (Paşa) diğeri Enver Bey (Paşa) Enver Bey, Yıldız Sarayının etrafıdaki Hassa Kuvvetlerinin son koruma cemberini de kırma peşinde idi Talat Bey ise padişahı indirecek olan şeri heyetten fetvanın cıkması ile meşguldu
Yeşilkoydeki Yat Klubu, Meclisi Millinin toplantısı icin hazırlanmıştı 7 defa II Abdulhamite sadrazamlık yapan Sait Paşa kursude idi Buyuk bir heyecanla gelecek fetvayı bekliyordu
Bir padişahın tahttan indirilmesi icin fetva şart idi Fetvayı, şeri makamların en buyuğu olan Şeyhulislam hazırlayacaktı Ama bu fetevanın şeriat hukumlerine uygun olup olmadığını tasdik edecek bir makam var idi bu da Fetva Emini idi
Fetva Eminliği makamında Hacı Nuri Efendi, Şeyhulislam makamında ise Ziyaeddin Efendi vardı
Mebusan Meclisi Reisi Ahmet Rıza Bey, Hacı Nuri Efendiye Şeyhulislamın kaleme aldığı fetvayı uzattı ve şoyle dedi:
Millet artık bu zatı, saltanat ve hilafet makamında gormek istemiyor Şeyhulislam Ziyaeddin Efendi Hazretleri ile mutabıkız Hal' (indirme) fetvasını tebyizle (temize cekmek) meşguldurler Şimdi zatı fazılanelerinden rica ediyoruz Lutfen şeri şerifin muhtevasına gore bu musveddeyi imza buyurur musunuz
Hacı Nuri Efendinin gozluğu yanında yoktu ve okuması icin yanında oturan Suleyman Tevfik Beye uzattı Şeyhulislamın kaleme aldığı metin şoyle idi:
İmamulmuslimin olan Zeyd, bazı mesaili muhimmei şeriyeye kutubu şeriyeden tay ve ihrac ve kutubu mezkUreyi meni hark ve ihrak, beytulmalde tebrir ve israfla musevveki şeri hilafından tasarruf ve bila sebebi şeri katil ve haps ve tağribi raiyyet ve sair gUne mezalimi itiyat eyledikten sonra salaha rucu etmek uzere aht ve kasem etmiş iken yemininde hanis olarak ahval ve umUru muslimini bilkulliye muhtel kılacak fitnei azime ihdasında ısrar ve mukatele ika etmekle meneai muslimin Zeydi mezburun tegallubunden izale ettiklerinde biladi İslamiyenin cevanibi kesiresinden mezburu mahlU tanıdıklarına dair ihbarı mutevaliye vurUd edip mezburun bekasında zararı muhakkak ve zevalinde salah melhUz olmağın Zeydi mezbura imamet ve saltanattan ferağat teklif etmek veya hal etmek suretlerinden hangisi erbabı hal ve akd ve evliyai umUr tarafından ercah gorulur ise icrası vacip olur mu?
Fetvanının gunumuz Turkcesi ile ifadesi şoyle idi:
Muslumanların imamı olan kimse, bazı onemli şeri konuları şeriat kitaplarından cıkarsa ve bu kitapları yasak etse, yaksa ve yırtsa devlet hazinesini israf edip şeriata aykırı şekilde harcasa, idare ettiği kimseleri şeri sebep olmadan oldurse, hapsetse, surse, başka turlu zulumleri de adet edindikten sonra doğru yola yemin etmişken sozunden donerek Muslumanların yaşayışını tamamen bozacak şekilde fitne cıkarmakta direnip onları birbirlerine oldurtse, buna engel olacak durumdaki Muslumanlar, onun bu zora dayanan tutumunu ortadan kaldırınca, İslam memleketlerinin pek cok yerlerinden hal edilmiş tanıdıklarını ispatlayan haberler gelip yerinde kalmasına kesinlikle zarar ve ayrılışında iyilik duşunulurse, kendisine imamlık ve sultanlıktan vazgecme teklif etmek veya hal etmek şekillerinden hangisi meseleyi cozen ve bağlayan işlerin sahibi olanlar tarafından daha iyi gorulurse yapılması yerinde ve gerekli olur mu?
Fetva Emini Hacı Nuri Efendi, son cumleleri bir daha okuttuktan sonra, tahttan indirmelerin hayır getirmediğini soyledi Fetvada da indirme veya cekilmeden birinin tercih edilebileceğini hatırlatan Hacı Nuri Efendi, Ben ancak birinci şıkkı, yani imamet ve saltanattan ferağat teklifine evet derim dedi
İhtilal komitesini oluşturanlardan Talat Bey, Ahmet Rıza Bey ve Pertev Paşa ile birlikte ozel bir goruşme yapmak uzere salondan ayrıldı Bu sırada iceri İstanbul mesusu dersiam (ordinaryus profesor) Mustafa Asım Efendi girdi Hacı Nuri Efendiyi bir koşeye cekti ve kulağına birşeyler fısıldadı
Salonda bulunan Suleyman Tevfik Bey hatıralarında bu tabloyu, Hacı Nuri Efendi yerine donduğunde yuzu sararmış ve dudakları titriyordu diye anlatıyor
Bu tabloyu bir koşede seyreden Şeyhulislam Ziyaeddin Efendi, Hacı Nuri Efendinin kararında bir değişiklik olup olmadığını sordu:
Birader! Fetva uzerine başkaca mutalaanız var mı?
Hacı Nuri Efendi, soruya cevap verme yerine titreyen elleri ile masanın uzerinde duran fetva nushasını aldı, kalemi murekkebe batırdı Fetvanın belli yerlerine imzalar koydu
Artık 33 yıl suren saltanatın sonlandırılması icin ihtilalcilerin onunde bir engel kalmamıştı
II Abdulhamitin 7 kez sadrazamlık muhrunu teslim ettiği Sait Paşanın yaptıkları orada bulunanları nasıl şaşırttı Abdulhamit duşmanlığının liderliğini nasıl yaptı?
imagesabdulhamititahtanindirenfetva5b0f1ed8569ae
II Abdulhamit ve fetva
31 mart vakası
osmalı imparatorluğu
90ıncı olum yıldonumu dolayisiyle II Abdulhamit yine gundemde Osmanlı doneminin en cot tartışılan hukumdarı olan II Abdulhamit, 32 yıl, 7 ay ve 27 gun imparatorluğu yonetti 1876nın 31 Ağustosunda başlayan saltanat, 27 Nisan 1909 Salı gunu yurek burkan bir şekilde sona ermişti
II Abdulhamitin hal edilmesiyle İmparatorluğu yoneten uc isim, peşpeşe benzeri akıbete uğrayacaktı Sultan Abdulaziz (kimine gore intihar etti, kimine gore olduruldu), peşinden Sultan Beşinci Murat (akli dengesini kaybettiği gerekcesiyle tahttan indirildi) ve Sultan İkinci Hamit
olarak bilinen isyanın bastırılması, hukumdarın indirilmesi ile son bulacaktı
Bu olayın ayrıntıları cok huzunlu Ama bir yonu var ki hep gozardı edildi İttihatcılar ya da Jon Turkler hareketinin lider kadrosunun şeyh'ulİslamlık makamını nasıl kullandıkları konusu
Mahmut Şevket Paşa komutasındaki Harekat Ordusu, şehirdeki isyanı kanlı bir şekilde bastırdığı gunlerde, sonradan İttihat ve Terakkinin liderliğini ele gecirecek olan iki isim vardı Biri Talat Bey (Paşa) diğeri Enver Bey (Paşa) Enver Bey, Yıldız Sarayının etrafıdaki Hassa Kuvvetlerinin son koruma cemberini de kırma peşinde idi Talat Bey ise padişahı indirecek olan şeri heyetten fetvanın cıkması ile meşguldu
Yeşilkoydeki Yat Klubu, Meclisi Millinin toplantısı icin hazırlanmıştı 7 defa II Abdulhamite sadrazamlık yapan Sait Paşa kursude idi Buyuk bir heyecanla gelecek fetvayı bekliyordu
Bir padişahın tahttan indirilmesi icin fetva şart idi Fetvayı, şeri makamların en buyuğu olan Şeyhulislam hazırlayacaktı Ama bu fetevanın şeriat hukumlerine uygun olup olmadığını tasdik edecek bir makam var idi bu da Fetva Emini idi
Fetva Eminliği makamında Hacı Nuri Efendi, Şeyhulislam makamında ise Ziyaeddin Efendi vardı
Mebusan Meclisi Reisi Ahmet Rıza Bey, Hacı Nuri Efendiye Şeyhulislamın kaleme aldığı fetvayı uzattı ve şoyle dedi:
Millet artık bu zatı, saltanat ve hilafet makamında gormek istemiyor Şeyhulislam Ziyaeddin Efendi Hazretleri ile mutabıkız Hal' (indirme) fetvasını tebyizle (temize cekmek) meşguldurler Şimdi zatı fazılanelerinden rica ediyoruz Lutfen şeri şerifin muhtevasına gore bu musveddeyi imza buyurur musunuz
Hacı Nuri Efendinin gozluğu yanında yoktu ve okuması icin yanında oturan Suleyman Tevfik Beye uzattı Şeyhulislamın kaleme aldığı metin şoyle idi:
İmamulmuslimin olan Zeyd, bazı mesaili muhimmei şeriyeye kutubu şeriyeden tay ve ihrac ve kutubu mezkUreyi meni hark ve ihrak, beytulmalde tebrir ve israfla musevveki şeri hilafından tasarruf ve bila sebebi şeri katil ve haps ve tağribi raiyyet ve sair gUne mezalimi itiyat eyledikten sonra salaha rucu etmek uzere aht ve kasem etmiş iken yemininde hanis olarak ahval ve umUru muslimini bilkulliye muhtel kılacak fitnei azime ihdasında ısrar ve mukatele ika etmekle meneai muslimin Zeydi mezburun tegallubunden izale ettiklerinde biladi İslamiyenin cevanibi kesiresinden mezburu mahlU tanıdıklarına dair ihbarı mutevaliye vurUd edip mezburun bekasında zararı muhakkak ve zevalinde salah melhUz olmağın Zeydi mezbura imamet ve saltanattan ferağat teklif etmek veya hal etmek suretlerinden hangisi erbabı hal ve akd ve evliyai umUr tarafından ercah gorulur ise icrası vacip olur mu?
Fetvanının gunumuz Turkcesi ile ifadesi şoyle idi:
Muslumanların imamı olan kimse, bazı onemli şeri konuları şeriat kitaplarından cıkarsa ve bu kitapları yasak etse, yaksa ve yırtsa devlet hazinesini israf edip şeriata aykırı şekilde harcasa, idare ettiği kimseleri şeri sebep olmadan oldurse, hapsetse, surse, başka turlu zulumleri de adet edindikten sonra doğru yola yemin etmişken sozunden donerek Muslumanların yaşayışını tamamen bozacak şekilde fitne cıkarmakta direnip onları birbirlerine oldurtse, buna engel olacak durumdaki Muslumanlar, onun bu zora dayanan tutumunu ortadan kaldırınca, İslam memleketlerinin pek cok yerlerinden hal edilmiş tanıdıklarını ispatlayan haberler gelip yerinde kalmasına kesinlikle zarar ve ayrılışında iyilik duşunulurse, kendisine imamlık ve sultanlıktan vazgecme teklif etmek veya hal etmek şekillerinden hangisi meseleyi cozen ve bağlayan işlerin sahibi olanlar tarafından daha iyi gorulurse yapılması yerinde ve gerekli olur mu?
Fetva Emini Hacı Nuri Efendi, son cumleleri bir daha okuttuktan sonra, tahttan indirmelerin hayır getirmediğini soyledi Fetvada da indirme veya cekilmeden birinin tercih edilebileceğini hatırlatan Hacı Nuri Efendi, Ben ancak birinci şıkkı, yani imamet ve saltanattan ferağat teklifine evet derim dedi
İhtilal komitesini oluşturanlardan Talat Bey, Ahmet Rıza Bey ve Pertev Paşa ile birlikte ozel bir goruşme yapmak uzere salondan ayrıldı Bu sırada iceri İstanbul mesusu dersiam (ordinaryus profesor) Mustafa Asım Efendi girdi Hacı Nuri Efendiyi bir koşeye cekti ve kulağına birşeyler fısıldadı
Salonda bulunan Suleyman Tevfik Bey hatıralarında bu tabloyu, Hacı Nuri Efendi yerine donduğunde yuzu sararmış ve dudakları titriyordu diye anlatıyor
Bu tabloyu bir koşede seyreden Şeyhulislam Ziyaeddin Efendi, Hacı Nuri Efendinin kararında bir değişiklik olup olmadığını sordu:
Birader! Fetva uzerine başkaca mutalaanız var mı?
Hacı Nuri Efendi, soruya cevap verme yerine titreyen elleri ile masanın uzerinde duran fetva nushasını aldı, kalemi murekkebe batırdı Fetvanın belli yerlerine imzalar koydu
Artık 33 yıl suren saltanatın sonlandırılması icin ihtilalcilerin onunde bir engel kalmamıştı
II Abdulhamitin 7 kez sadrazamlık muhrunu teslim ettiği Sait Paşanın yaptıkları orada bulunanları nasıl şaşırttı Abdulhamit duşmanlığının liderliğini nasıl yaptı?
imagesabdulhamititahtanindirenfetva5b0f1ed8569ae