Doğal kaynakları,
1 Canlı doğal kaynaklar
2 Cansız doğal kaynaklar olarak iki temel kumede toplamak olanaklıdır
1 Canlı Doğal Kaynaklar
Canlı doğal kaynaklar denilince bitki hayvan ve mikro organizmalardan oluşan biyolojik ceşitlilik anlaşılır Cansız doğal kaynaklar ise biyolojik ceşitliliğin bağımlı olduğu hava su ve topraktan oluşan yaşam ortamları ile madenler ve fosil yakıttan kapsayan yeraltı zenginlikleridir
Doğal Kaynakların tukenmesi demek ciddi bir şekilde ekosistemi oluşturan canlılar icin tehdit anlamına gelmektedir Ekosistemin dengesinin bozulması ekosisteme bağlı olan her canlıyı doğrudan etkileyecek kimi canlı turleri yok olacak onun yokluğundan etkilenen diğer canlı turleri de varlığını surdurmekte zorlanacaktır Bu surec zincirleme bir şekilde devam edecektir Sanayideki hızlı gelişim ve değişimler ve diğer nedenlerle yaşamsal onemdeki doğal kaynakların hızla tukendiğini goruyoruz Doğal kaynakların hızla tukenmesi insan ve diğer canlıların yaşam kalitesini olumsuz etkiler Biyolojik ceşitlilik bakımından zengin bir mirasa sahip olan ulkemiz bircok canlı turunun neslinin tehdit altında olduğu biliniyor Nesli tehdit altında olan canlıların, varlıklarını surdurebilmeleri icin oncelikle tanınmaları, bilinmeleri ve yaşam alanlarının korunması gerekir
Genel olarak belirli bir yerdeki tum bitki hayvan ve mikro organizma turleri biyolojik ceşitlilik olarak tanımlanır Bir ulkenin temel doğal kaynaklarını oluşturan bu ceşitliliğe kimi bilim adamları biyolojik zenginlik adını da vermektedirler insan turunun geleceği buyuk olcude biyolojik ceşitliliğin değerlendirilmesine bağlıdır Kaba bir tahminle bugun icin Dunyadaki biyolojik ceşitliliğin cok az bir bolumunun orneğin bitki turlerinin ancak yuzde birinin yeterince incelendiği hayvan turlerinde ve mikro organizmalarda bu oranın giderek daha da duştuğu ileri surulmektedir
Tarım hayvancılık balıkcılık ormancılık tıp eczacılık ve endustri alanlarında kullanılan turler onemli bir ekonomik kaynak ozelliği gostermektedirler Bunun yanı sıra bu turlerin değişik ceşitleri ve yakın akrabaları da ekonomik değeri olan bitki ve hayvanların gen rezervi olarak kullanılmaktadır Biyolojik ceşitliliğin ekonomik acıdan gosterdiği onem bu konuda yapılan bilimsel araştırmaları ozendirmiş bu araştırmaların insanların geleceğinin guvence altına alınmasında buyuk bir paya sahip olacağı ileri surulmeye başlanmıştır
Biyolojik zenginlik kavramı genetik ceşitlilik ve ekolojik ceşitlilik kavramlarını birlikte icermektedir
Genetik ceşitliliğe değinmeden once gen kavramına acıklık getirmek gerekir Canlıların tum ozellikleri ile ilgili bilgiler gen denilen DNA molekulleri icinde bulunurlar DNA molekulun bir kısmını oluşturan gen canlının herhangi bir ozelliğini belirleyen en kucuk ve temel kalıtım birimidir
Genetik ceşitlilik bir turun değişen cevre koşullarına uyum sağlayabilmesi icin gereken gen havuzundaki kalıtsal bilgilerinin ceşitliliğidir Gen havuzu uyeleri arasında doğal yolla bilgi alışverişinde bulunabilen bir evrenin bireylerindeki ortak ve farklı genlerin toplamıdır Genetik ceşitliliğe sahip olmayan canlı turler değişen cevre koşullarına dolayısıyla evrime ayak uyduramayıp tukeneceklerdir
Ekolojik ceşitlilik ise; belirli bir bolgede yer alan farklı ekosistemleri ifade etmektedir Belirli doğal bir sınır icinde yer alan bitki hayvan ve mikro organizmalar tur topluluğu denilen bir butun oluştururlar Ekolojik ceşitlilik tur topluluğunun yanı sıra bu topluluk icindeki tur sayılarım da icerir
Biyolojik ceşitlilik hem Dunya hem de her ulke icin ayrı ayrı canlı doğal kaynak zenginliği olduğundan ekonomik kalkınma acısından buyuk bir onem taşır Cunku ulke ekonomisi kacınılmaz olarak doğal kaynaklara dayanır Bu nedenle soz konusu zenginliklerin korunması ve geliştirilmesi gunumuzun eh onemli cevrebilimsel sorunudur Piyasa ekonomisinin gunluk cıkarlara dayanan kısa vadede kar maksimizasyonu turlerin ve ekosistemlerin korunmasının uzun surede sağlayacağı karın goz ardı edilmesine yol acmaktadır
Biyolojik ceşitliliğin surdurulebilmesinde uc temel sorun ile karşılaşılmaktadır
Bunlar sıra ile şoyledir:
Ceşitlerin kaybolması
Turlerin kaybolması
Doğal alanların bozulması
Zaman icinde kolay bozulmayan yaygın bir bicimde piyasaya surulen dolayısıyla ticari değeri yuksek olan ceşitler yerel ceşitleri ve bunların yabani akrabalarını ortadan kaldırmaktadırlar Boylece bir ceşit azalması ve giderek yok olması tohum ıslahında gerekli genetik kaynakların yavaş yavaş ortadan kalkmasına neden olmaktadır
Ceşit kaybını izleyen bir bakıma onun tamamlayıcısı olan bir tur kaybıdır Turlerin sayıca azalması denilebilen tur kaybı da doğrudan ekonomik yaran olmayan turlerde yoğunlaşmakta ekolojik dengedeki yeri henuz saptanamamış bir cok tur yok olmuştur
Biyolojik ceşitliliğin yaşam ortamı bir diğer deyişle ekolojik cevresi ceşitlerin ve turlerin varlıklarını surdurmelerini belirleyen temel oğedir Canlı doğal kaynakların icinde bulunduğu doğal alanların korunması biyolojik zenginliğin surdurulebilmesinin ilk koşuludur Biyolojik ceşitlilik insanlığın refahına buyuk katkıda bulunmaktadır Gunluk yaşamında insanlar cok ayırımına varmasalar bile bitki hayvan ve mikrop kokenli yuzlerce Madde kullanmaktadırlar Canlı doğal kaynaklar ekonomiyi doğrudan etkilemekte tarım sanayi tıp ve eczacılık kesimlerine katkıda bulunmaktadır
İnsan ekonomik ussallığı icinde geleceğini guvence altına almak icin doğaya surekli mudahale etmektedir Bunun son aşamasına ornek olarak DNA’nın yeniden dizilişi ve DNA’nın cozulup yeni bileşikler biciminde yeniden birleştirilmesi gosterilebilir Genetik malzemelerin oynanmasına dayanan bu yeni bilgi ve teknoloji genetik muhendisliği olarak tanımlanmaktadır
DNA ile oynama olanağı veren bilgi birikimi 1970′li yıllarda fen işin biliminden teknolojisine gecmeye başlamış biyoteknoloji adı akında endustrinin konusu olmuştur Biyoteknoloji biyolojik yontemlerle organizmalara uygulanan kendilerinden yararlanılması ve istenilen bicimlere ve urunlere donuşturulebilmesi amacıyla kullanılan bilimsel teknikler ve endustriyel yontemler olarak yorumlanmaktadır
Gunumuzde biyoteknoloji tarımsal uretimin artırılması tıp ve eczacılıkta etkinliğin sağlanması endustrinin geliştirilmesi cevre kirliliğinin onlenmesi gibi konularda bir kurtarıcı gibi gorulmektedir Bir bakıma Dunya’nın geleceğine ilişkin karamsar goruşler biyoteknoloji aracılığı ile aşılmak istenmektedir
2 Cansız Doğal Kaynaklar
Cansız doğal kaynaklar kavramı canlıların doğal yaşama alanı kavramı ile eş anlamlıdır Hava su ve toprak diye sıraladığımız bu asıl cevre oğelerine yeraltı zenginlikleri denilen madenler ve fosil yakıdan da eklemek gerekir
Cansız doğal kaynakların toplumların gozundeki goreli onemi cevrebilimsel kaygılardan cok ekonomik yararlılıktan kaynaklanmaktadır Sınırsız ekonomik buyume tutkusu kaynakların tukenmesine işlevlerini yerine getirememesine neden olmuştur
Hava su ve topraktaki bozulma insan faaliyetleri sonucunda bu alıcı ortamlara binen yukun artması aşırı yuklenme yuzunden kaynağın kendi kendini yenileyememesi temizleyememesi sonucu ortaya cıkmaktadır Toprak altı zenginlikleri oluşturan madenler ve fosil yakıtlar ise yenilenemeyen kaynak kumesine girmektedirler Sınırlı miktarda bulunan ve işletilmelerine koşut olarak belli bir surede tukenecek olan bu kaynakların kullanılması ekonomik yeğlemeye bağlı kalmaktadır
Doğal Hayatı Koruma Derneği’nin acıklamalarına gore; insanlık tarihinde hic olmadığı kadar hızlı ve buyuk miktarlarda tuketilen doğal kaynaklar, son 40 yılda bir kac kat daha artarak tahribata uğramıştır
Ozellikle oksijen, su, bitki ortusu, petrol gibi kaynakların buyuk bir hızla azalması, canlıların yaşam alanlarını kısıtlamakta, cevresel felaketlere yol acabilecek iklim değişiklikleri (kuresel ısınma) yaratmaktadır Orneğin icilebilir su, hayatın ana maddesi olmakla kalmayıp; insanların can damarlarından biri olan elektrik enerjisi uretiminde ilk sırada gelmektedir
Uzun yıllar hava ve su serbest mal sayılmış uretime katkısının maliyeti sıfır olmuştur Buna karşılık yeraltı ve yuzeysel su kaynaklan su yollan toprak ve toprakaltı zenginlikleri bireysel ulusal ve uluslararası duzeyde surekli bir ekonomik cıkar ve bir catışma konusu olmuştur Bugun de soz konusu kaynaklar once kuresel ekonomik ve siyasal sorunların kaynağı olarak ele alınmakta savaş ve barışın nedeni olmaktadır Kuresel cevre sorunları başlığı altında doğal kaynaklara bakış ancak kaynaklarla birlikte ekonomik gelişmenin de sona ereceği korkusu ile gercekleşmektedir Henuz kaynak kullanımı ve cevre yonetimi alanında bilimsel gereklilik ekonomik cıkarlara kendisini kabul ettirememiş durumdadır
Ancak belirtmek gerekir ki doğal kaynakların korunması bu konuda stratejilerin belirlenmesi son yıllarda uluslararası toplumun onde gelen uğraşı olmuştur Doğal kaynakların ekonomik gelişmenin kaynağı olduğu doğanın yeni bilimsel ve teknik ilerlemelere olanak sağladığı doğal kaynakların gelecek kuşaklara aktarılmasının moral olarak gerekli bulunduğu duşunceleri tartışmasız kabul gormeye başlamıştır
1 Canlı doğal kaynaklar
2 Cansız doğal kaynaklar olarak iki temel kumede toplamak olanaklıdır
1 Canlı Doğal Kaynaklar
Canlı doğal kaynaklar denilince bitki hayvan ve mikro organizmalardan oluşan biyolojik ceşitlilik anlaşılır Cansız doğal kaynaklar ise biyolojik ceşitliliğin bağımlı olduğu hava su ve topraktan oluşan yaşam ortamları ile madenler ve fosil yakıttan kapsayan yeraltı zenginlikleridir
Doğal Kaynakların tukenmesi demek ciddi bir şekilde ekosistemi oluşturan canlılar icin tehdit anlamına gelmektedir Ekosistemin dengesinin bozulması ekosisteme bağlı olan her canlıyı doğrudan etkileyecek kimi canlı turleri yok olacak onun yokluğundan etkilenen diğer canlı turleri de varlığını surdurmekte zorlanacaktır Bu surec zincirleme bir şekilde devam edecektir Sanayideki hızlı gelişim ve değişimler ve diğer nedenlerle yaşamsal onemdeki doğal kaynakların hızla tukendiğini goruyoruz Doğal kaynakların hızla tukenmesi insan ve diğer canlıların yaşam kalitesini olumsuz etkiler Biyolojik ceşitlilik bakımından zengin bir mirasa sahip olan ulkemiz bircok canlı turunun neslinin tehdit altında olduğu biliniyor Nesli tehdit altında olan canlıların, varlıklarını surdurebilmeleri icin oncelikle tanınmaları, bilinmeleri ve yaşam alanlarının korunması gerekir
Genel olarak belirli bir yerdeki tum bitki hayvan ve mikro organizma turleri biyolojik ceşitlilik olarak tanımlanır Bir ulkenin temel doğal kaynaklarını oluşturan bu ceşitliliğe kimi bilim adamları biyolojik zenginlik adını da vermektedirler insan turunun geleceği buyuk olcude biyolojik ceşitliliğin değerlendirilmesine bağlıdır Kaba bir tahminle bugun icin Dunyadaki biyolojik ceşitliliğin cok az bir bolumunun orneğin bitki turlerinin ancak yuzde birinin yeterince incelendiği hayvan turlerinde ve mikro organizmalarda bu oranın giderek daha da duştuğu ileri surulmektedir
Tarım hayvancılık balıkcılık ormancılık tıp eczacılık ve endustri alanlarında kullanılan turler onemli bir ekonomik kaynak ozelliği gostermektedirler Bunun yanı sıra bu turlerin değişik ceşitleri ve yakın akrabaları da ekonomik değeri olan bitki ve hayvanların gen rezervi olarak kullanılmaktadır Biyolojik ceşitliliğin ekonomik acıdan gosterdiği onem bu konuda yapılan bilimsel araştırmaları ozendirmiş bu araştırmaların insanların geleceğinin guvence altına alınmasında buyuk bir paya sahip olacağı ileri surulmeye başlanmıştır
Biyolojik zenginlik kavramı genetik ceşitlilik ve ekolojik ceşitlilik kavramlarını birlikte icermektedir
Genetik ceşitliliğe değinmeden once gen kavramına acıklık getirmek gerekir Canlıların tum ozellikleri ile ilgili bilgiler gen denilen DNA molekulleri icinde bulunurlar DNA molekulun bir kısmını oluşturan gen canlının herhangi bir ozelliğini belirleyen en kucuk ve temel kalıtım birimidir
Genetik ceşitlilik bir turun değişen cevre koşullarına uyum sağlayabilmesi icin gereken gen havuzundaki kalıtsal bilgilerinin ceşitliliğidir Gen havuzu uyeleri arasında doğal yolla bilgi alışverişinde bulunabilen bir evrenin bireylerindeki ortak ve farklı genlerin toplamıdır Genetik ceşitliliğe sahip olmayan canlı turler değişen cevre koşullarına dolayısıyla evrime ayak uyduramayıp tukeneceklerdir
Ekolojik ceşitlilik ise; belirli bir bolgede yer alan farklı ekosistemleri ifade etmektedir Belirli doğal bir sınır icinde yer alan bitki hayvan ve mikro organizmalar tur topluluğu denilen bir butun oluştururlar Ekolojik ceşitlilik tur topluluğunun yanı sıra bu topluluk icindeki tur sayılarım da icerir
Biyolojik ceşitlilik hem Dunya hem de her ulke icin ayrı ayrı canlı doğal kaynak zenginliği olduğundan ekonomik kalkınma acısından buyuk bir onem taşır Cunku ulke ekonomisi kacınılmaz olarak doğal kaynaklara dayanır Bu nedenle soz konusu zenginliklerin korunması ve geliştirilmesi gunumuzun eh onemli cevrebilimsel sorunudur Piyasa ekonomisinin gunluk cıkarlara dayanan kısa vadede kar maksimizasyonu turlerin ve ekosistemlerin korunmasının uzun surede sağlayacağı karın goz ardı edilmesine yol acmaktadır
Biyolojik ceşitliliğin surdurulebilmesinde uc temel sorun ile karşılaşılmaktadır
Bunlar sıra ile şoyledir:
Ceşitlerin kaybolması
Turlerin kaybolması
Doğal alanların bozulması
Zaman icinde kolay bozulmayan yaygın bir bicimde piyasaya surulen dolayısıyla ticari değeri yuksek olan ceşitler yerel ceşitleri ve bunların yabani akrabalarını ortadan kaldırmaktadırlar Boylece bir ceşit azalması ve giderek yok olması tohum ıslahında gerekli genetik kaynakların yavaş yavaş ortadan kalkmasına neden olmaktadır
Ceşit kaybını izleyen bir bakıma onun tamamlayıcısı olan bir tur kaybıdır Turlerin sayıca azalması denilebilen tur kaybı da doğrudan ekonomik yaran olmayan turlerde yoğunlaşmakta ekolojik dengedeki yeri henuz saptanamamış bir cok tur yok olmuştur
Biyolojik ceşitliliğin yaşam ortamı bir diğer deyişle ekolojik cevresi ceşitlerin ve turlerin varlıklarını surdurmelerini belirleyen temel oğedir Canlı doğal kaynakların icinde bulunduğu doğal alanların korunması biyolojik zenginliğin surdurulebilmesinin ilk koşuludur Biyolojik ceşitlilik insanlığın refahına buyuk katkıda bulunmaktadır Gunluk yaşamında insanlar cok ayırımına varmasalar bile bitki hayvan ve mikrop kokenli yuzlerce Madde kullanmaktadırlar Canlı doğal kaynaklar ekonomiyi doğrudan etkilemekte tarım sanayi tıp ve eczacılık kesimlerine katkıda bulunmaktadır
İnsan ekonomik ussallığı icinde geleceğini guvence altına almak icin doğaya surekli mudahale etmektedir Bunun son aşamasına ornek olarak DNA’nın yeniden dizilişi ve DNA’nın cozulup yeni bileşikler biciminde yeniden birleştirilmesi gosterilebilir Genetik malzemelerin oynanmasına dayanan bu yeni bilgi ve teknoloji genetik muhendisliği olarak tanımlanmaktadır
DNA ile oynama olanağı veren bilgi birikimi 1970′li yıllarda fen işin biliminden teknolojisine gecmeye başlamış biyoteknoloji adı akında endustrinin konusu olmuştur Biyoteknoloji biyolojik yontemlerle organizmalara uygulanan kendilerinden yararlanılması ve istenilen bicimlere ve urunlere donuşturulebilmesi amacıyla kullanılan bilimsel teknikler ve endustriyel yontemler olarak yorumlanmaktadır
Gunumuzde biyoteknoloji tarımsal uretimin artırılması tıp ve eczacılıkta etkinliğin sağlanması endustrinin geliştirilmesi cevre kirliliğinin onlenmesi gibi konularda bir kurtarıcı gibi gorulmektedir Bir bakıma Dunya’nın geleceğine ilişkin karamsar goruşler biyoteknoloji aracılığı ile aşılmak istenmektedir
2 Cansız Doğal Kaynaklar
Cansız doğal kaynaklar kavramı canlıların doğal yaşama alanı kavramı ile eş anlamlıdır Hava su ve toprak diye sıraladığımız bu asıl cevre oğelerine yeraltı zenginlikleri denilen madenler ve fosil yakıdan da eklemek gerekir
Cansız doğal kaynakların toplumların gozundeki goreli onemi cevrebilimsel kaygılardan cok ekonomik yararlılıktan kaynaklanmaktadır Sınırsız ekonomik buyume tutkusu kaynakların tukenmesine işlevlerini yerine getirememesine neden olmuştur
Hava su ve topraktaki bozulma insan faaliyetleri sonucunda bu alıcı ortamlara binen yukun artması aşırı yuklenme yuzunden kaynağın kendi kendini yenileyememesi temizleyememesi sonucu ortaya cıkmaktadır Toprak altı zenginlikleri oluşturan madenler ve fosil yakıtlar ise yenilenemeyen kaynak kumesine girmektedirler Sınırlı miktarda bulunan ve işletilmelerine koşut olarak belli bir surede tukenecek olan bu kaynakların kullanılması ekonomik yeğlemeye bağlı kalmaktadır
Doğal Hayatı Koruma Derneği’nin acıklamalarına gore; insanlık tarihinde hic olmadığı kadar hızlı ve buyuk miktarlarda tuketilen doğal kaynaklar, son 40 yılda bir kac kat daha artarak tahribata uğramıştır
Ozellikle oksijen, su, bitki ortusu, petrol gibi kaynakların buyuk bir hızla azalması, canlıların yaşam alanlarını kısıtlamakta, cevresel felaketlere yol acabilecek iklim değişiklikleri (kuresel ısınma) yaratmaktadır Orneğin icilebilir su, hayatın ana maddesi olmakla kalmayıp; insanların can damarlarından biri olan elektrik enerjisi uretiminde ilk sırada gelmektedir
Uzun yıllar hava ve su serbest mal sayılmış uretime katkısının maliyeti sıfır olmuştur Buna karşılık yeraltı ve yuzeysel su kaynaklan su yollan toprak ve toprakaltı zenginlikleri bireysel ulusal ve uluslararası duzeyde surekli bir ekonomik cıkar ve bir catışma konusu olmuştur Bugun de soz konusu kaynaklar once kuresel ekonomik ve siyasal sorunların kaynağı olarak ele alınmakta savaş ve barışın nedeni olmaktadır Kuresel cevre sorunları başlığı altında doğal kaynaklara bakış ancak kaynaklarla birlikte ekonomik gelişmenin de sona ereceği korkusu ile gercekleşmektedir Henuz kaynak kullanımı ve cevre yonetimi alanında bilimsel gereklilik ekonomik cıkarlara kendisini kabul ettirememiş durumdadır
Ancak belirtmek gerekir ki doğal kaynakların korunması bu konuda stratejilerin belirlenmesi son yıllarda uluslararası toplumun onde gelen uğraşı olmuştur Doğal kaynakların ekonomik gelişmenin kaynağı olduğu doğanın yeni bilimsel ve teknik ilerlemelere olanak sağladığı doğal kaynakların gelecek kuşaklara aktarılmasının moral olarak gerekli bulunduğu duşunceleri tartışmasız kabul gormeye başlamıştır