Ulkemizin Biyolojik Zenginlikleri,
TURKİYENİN BİYOLOJİK ZENGİNLİKLERİ
Gundelik yaşamımızda kullandığımız kultur bitkilerinin ve evcil hayvanların yabani akrabalarının onemli bri kısmının orjininin Turkiye olduğu az bilinen bir husustur Doğa meraklıları, biyologlar, ziraatciler, ormancılar, veterinerler, farmakologlar tarafından bilinen bu ozellik, son yıllarda cevre bilimlerinin genel kultur hayatımızda daha fazla yer etmesiyle birlikte giderek daha cok tanınmaya başladı Kirazın, vişnenin, kayısının, bademin, incirin ve daha nicelerinin anavatanı Turkiye Oyle ki bu bitkilerin bilimsel isimlerinden batanlarının Turkiye olduğu kolayca anlaşılmakta Orneğin incirin bilimsel adı Ficus Carica dır; yani, Latince’den Turkce’ye cevirecek olursak bu meyvanın adı Karyalı İncir dir Anımsanacağı gibi Karya, Guney Ege’de hukum surmuş antik bir krallığın ismi Başkent Ankara’nın adı da ceşitli bitki ve hayvanların Latince isimlerinde gecmekte Ayrıca, kirazın anavatanı olarak Giresun kabul edilmekte ve bu durum Latince isminde de belli olmaktadır: Prunus Cerasus Evcil koyunun yabanisi yine Anadolu’ya ait bir turdur Yaban koyunu veya ceren adıyla bilinen bu hayvanın Latince ismi Ovis Ammon Anatolica’dır BR Kulture edilen bitkilerin, evcilleştirilen hayvanların anayurdu olmasının yanında, Turkiye yabani bitkiler yonunden de cok zengindir Ağac, ağaccık, calı, cicekli ve ciceksiz otsu bitkiler olmak uzere Turkiye’de dokuz bini aşkın bitki turu bulunmaktadır Bunların ucte biri endemiktir, yani dunyada doğal olarak sadece Turkiye’de bulunmaktadır Yabani hayvanlar yonunden Turkiye daha da zengin Omurgalı ve omurgasız hayvan turu sayısı yuzbinin uzerindedir Bu sayılar Rusya dışında Turkiye’nin butun komşularından cok daha zengin olduğunu ortaya koymaktadır Biyolojik ceşitlilik yonunden Turkiye’nin zenginliği bir rastlantı değil Bilindiği gibi Anadolu yarımadasının yabancı dillerdeki bir adı da Kucuk Asya (Asia Minor Klein Asien) Bu isim Anadolu’nun fiziksel yapısı itibariyle bir kıtanın ozelliğini kendi olceğinde gostermesinden kaynaklanmakta Gercekten de yedi ayrı coğrafi bolge icinde birbirinden cok değişik karakterdeki fiziksel yapı olağanustu ceşitliliğe yol acmakta, farklı ekolojik ozellikler sergilemekte Ulkenin kuzeydoğusunda iki metrenin uzerindeki yağışın geliştirdiği ılıman kuşak yağmur ormanları boy gosterirken, orta kesimlerde yuzlerce metrekarelik tuzlu goller ve cevresinde corak alanlar bulunmakta Turkiye’nin dunya uzerindeki coğrafi konumu da biyolojik ceşitliliğin zenginleşmesine neden olmuş Asya ve Avrupa arasında doğal bir kopru konumunda olan Turkiye, Afrika’nın kuzeyine cok yakın olduğundan, kuşların goc yollarının onemli bir bolumu Anadolu’dan gecmektedir Keza İstanbul ve Canakkale Boğazları Karadeniz, Marmara ve Ege arasındaki balık ve diğer gocmen deniz canlılarının hareketine imkan vermektedir Buzul devrinde Anadolu’nun ılıman iklimde kalmış olması soğuktan kacan bircok canlı turunun buraya sığınmasına neden olmuş Daha sonra bu toprakları benimseyen canlı turleri biyolojik zenginliğin artmasına yol acmışlar Karalarda gorulen buyuk fiziksel farklılıklar ve buna bağlı olarak gelişen cok ceşitli ekolojik yapı, Turkiye’yi uc yandan ceviren denizlerde de gorulmektedir Derinlikleri, renkleri, ısıları farklı olan denizlerin tuzluluk oranları da buyuk değişiklikler gostermekte, Karadeniz’de binde 18 olan tuzluluk Marmara’da *binde 23’e, Ege’de binde 32’ye, Akdeniz’de binde 38’e ulaşmakta Denizlerinin tuzluluk oranı bu kadar buyuk değişiklikler gosteren başka bir ulke yoktur Ekolojik yapıdaki bu değişiklik de zenginliği artıran bir etken olmaktadır Ve belki de hepsinden onemlisi, bilim adamları tarafından yerkure uzerinde belirlenen dokuz gen merkezinden ikisi Turkiye uzerinde bulunmaktadır Gen teknolojisinin inanılmaz gelişmeler kaydettiği gunumuzde, bu denli zengin biyolojik ceşitliliğe sahip olmak gercekten buyuk bir şans Ancak bu varlıkların yok olmaması icin doğayı koruma calışmalarına katılmak ve desteklemek, herkes icin cağdaşlığın gereği sayılmalı ANADOLUNUN BİYOLOJİK CEŞİTLİLİĞİ ANADOLUDA DOĞAL HAYAT BİTKİLER CENNETİ TURKİYE TURKİYE DE KAPLUMBAĞALAR TURKİYE DE AKDENİZ FOKLARI ANADOLUNUN BİYOLOJİK CEŞİTLİLİĞİ Avrupa ile Asya arasında, uc tarafı,nitelikleri birbirinden oldukca farklı olan denizlerle cevrili, uc kıta arasında kopru gorevi yapan, 779000 km2 lif bu yarımada, tomografik ozellikleri nedeniyle, kısa mesafelerde değişik iklim kuşaklarını bunyesinde bulundurmaktadır Anadolunun tomografik yapısı cok farklı olduğu ve ozellikle cok kısa mesafelerde ekolojik faktorleri cok buyuk olculerde değiştiği icin, bulundurduğu canlılar,evrimsel olarak zengin bir şekilde ceşitlenmeye uğramış tur ve alt turler cennetini meydana getirmiştir Anadolu Jeolojik donemlerde (yaklaşık 300 milyon yıl once) tropikal iklim ozelliği gostermiş, daha sonra subtropikal iklim ozelliği gostermiş (yaklaşık 70 milyon yıl once) olup, bunun devamında da şimdiki iklim ozellikleri oluşmaya başlamıştır (yaklaşık 30 milyon yıl once) Bugun kuzeyde; yağışlı, nemli ve ılıman iklim, doğuda kışları soğuk ve kurak bir ceşit Sibirya tipi iklim, guneydoğu kesiminde sıcak ve kurak bir ceşit col iklimi, ic kısımda yazları yağışsız, kurak ve sıcak, kışları ise karlı ve soğuk bir iklim; batıda ve guneybatıda yazları sıcak ve kurak, kışları yağmurlu Akdeniz iklimi hakimdir Tum bu bolgelerin kapsadığı alanların icerisinde, deniz duzeyinden yukseklik ve alcaklığa bağlı olarak iklim farklılıkları gorulmektedir Or; Doğuda Iğdır ovası bir ceşit Akdeniz iklimi ozelliği gosterirken, hemen yanı başında bulunan unlu Ağrı dağı ve platosu bir ceşit Sibirya iklimine sahiptir Anadolu, bircok canlının gecmişte ve bugun yayılışını onleyen, zoocoğrafik acıdan buyuk onemi olan, dağ silsilelerinden oluşmuş bircok bari yere sahiptir Bu bari yerler sadece Turkiyedeki canlıların ceşitlenmesini sağlamamış, kıtalar arasında da biyolojik bileşim bakımından onemli farkların ortaya cıkmasına neden olmuştur Anadolunun flora ve fauna bakımından tur zenginliği de bu nedene dayanmaktadır Bircok canlı grubunun evrimsel olarak farklılaşması bu bari yerlerin etkisiyle gercekleşmiştir Ozellikle buzul donemlerinde ve buzul sonrası donemlerde, bu bari yerler, gecişleri buyuk olcude onlediği icin, populasyon farklılaşmalarına ya da yayılışların sınırlanmasına neden olmuştur Turkiye diğer biyolojik ceşitliliklerinin yanı sıra omurgazıslar bakımından da bir cennettir
TURKİYENİN BİYOLOJİK ZENGİNLİKLERİ
Gundelik yaşamımızda kullandığımız kultur bitkilerinin ve evcil hayvanların yabani akrabalarının onemli bri kısmının orjininin Turkiye olduğu az bilinen bir husustur Doğa meraklıları, biyologlar, ziraatciler, ormancılar, veterinerler, farmakologlar tarafından bilinen bu ozellik, son yıllarda cevre bilimlerinin genel kultur hayatımızda daha fazla yer etmesiyle birlikte giderek daha cok tanınmaya başladı Kirazın, vişnenin, kayısının, bademin, incirin ve daha nicelerinin anavatanı Turkiye Oyle ki bu bitkilerin bilimsel isimlerinden batanlarının Turkiye olduğu kolayca anlaşılmakta Orneğin incirin bilimsel adı Ficus Carica dır; yani, Latince’den Turkce’ye cevirecek olursak bu meyvanın adı Karyalı İncir dir Anımsanacağı gibi Karya, Guney Ege’de hukum surmuş antik bir krallığın ismi Başkent Ankara’nın adı da ceşitli bitki ve hayvanların Latince isimlerinde gecmekte Ayrıca, kirazın anavatanı olarak Giresun kabul edilmekte ve bu durum Latince isminde de belli olmaktadır: Prunus Cerasus Evcil koyunun yabanisi yine Anadolu’ya ait bir turdur Yaban koyunu veya ceren adıyla bilinen bu hayvanın Latince ismi Ovis Ammon Anatolica’dır BR Kulture edilen bitkilerin, evcilleştirilen hayvanların anayurdu olmasının yanında, Turkiye yabani bitkiler yonunden de cok zengindir Ağac, ağaccık, calı, cicekli ve ciceksiz otsu bitkiler olmak uzere Turkiye’de dokuz bini aşkın bitki turu bulunmaktadır Bunların ucte biri endemiktir, yani dunyada doğal olarak sadece Turkiye’de bulunmaktadır Yabani hayvanlar yonunden Turkiye daha da zengin Omurgalı ve omurgasız hayvan turu sayısı yuzbinin uzerindedir Bu sayılar Rusya dışında Turkiye’nin butun komşularından cok daha zengin olduğunu ortaya koymaktadır Biyolojik ceşitlilik yonunden Turkiye’nin zenginliği bir rastlantı değil Bilindiği gibi Anadolu yarımadasının yabancı dillerdeki bir adı da Kucuk Asya (Asia Minor Klein Asien) Bu isim Anadolu’nun fiziksel yapısı itibariyle bir kıtanın ozelliğini kendi olceğinde gostermesinden kaynaklanmakta Gercekten de yedi ayrı coğrafi bolge icinde birbirinden cok değişik karakterdeki fiziksel yapı olağanustu ceşitliliğe yol acmakta, farklı ekolojik ozellikler sergilemekte Ulkenin kuzeydoğusunda iki metrenin uzerindeki yağışın geliştirdiği ılıman kuşak yağmur ormanları boy gosterirken, orta kesimlerde yuzlerce metrekarelik tuzlu goller ve cevresinde corak alanlar bulunmakta Turkiye’nin dunya uzerindeki coğrafi konumu da biyolojik ceşitliliğin zenginleşmesine neden olmuş Asya ve Avrupa arasında doğal bir kopru konumunda olan Turkiye, Afrika’nın kuzeyine cok yakın olduğundan, kuşların goc yollarının onemli bir bolumu Anadolu’dan gecmektedir Keza İstanbul ve Canakkale Boğazları Karadeniz, Marmara ve Ege arasındaki balık ve diğer gocmen deniz canlılarının hareketine imkan vermektedir Buzul devrinde Anadolu’nun ılıman iklimde kalmış olması soğuktan kacan bircok canlı turunun buraya sığınmasına neden olmuş Daha sonra bu toprakları benimseyen canlı turleri biyolojik zenginliğin artmasına yol acmışlar Karalarda gorulen buyuk fiziksel farklılıklar ve buna bağlı olarak gelişen cok ceşitli ekolojik yapı, Turkiye’yi uc yandan ceviren denizlerde de gorulmektedir Derinlikleri, renkleri, ısıları farklı olan denizlerin tuzluluk oranları da buyuk değişiklikler gostermekte, Karadeniz’de binde 18 olan tuzluluk Marmara’da *binde 23’e, Ege’de binde 32’ye, Akdeniz’de binde 38’e ulaşmakta Denizlerinin tuzluluk oranı bu kadar buyuk değişiklikler gosteren başka bir ulke yoktur Ekolojik yapıdaki bu değişiklik de zenginliği artıran bir etken olmaktadır Ve belki de hepsinden onemlisi, bilim adamları tarafından yerkure uzerinde belirlenen dokuz gen merkezinden ikisi Turkiye uzerinde bulunmaktadır Gen teknolojisinin inanılmaz gelişmeler kaydettiği gunumuzde, bu denli zengin biyolojik ceşitliliğe sahip olmak gercekten buyuk bir şans Ancak bu varlıkların yok olmaması icin doğayı koruma calışmalarına katılmak ve desteklemek, herkes icin cağdaşlığın gereği sayılmalı ANADOLUNUN BİYOLOJİK CEŞİTLİLİĞİ ANADOLUDA DOĞAL HAYAT BİTKİLER CENNETİ TURKİYE TURKİYE DE KAPLUMBAĞALAR TURKİYE DE AKDENİZ FOKLARI ANADOLUNUN BİYOLOJİK CEŞİTLİLİĞİ Avrupa ile Asya arasında, uc tarafı,nitelikleri birbirinden oldukca farklı olan denizlerle cevrili, uc kıta arasında kopru gorevi yapan, 779000 km2 lif bu yarımada, tomografik ozellikleri nedeniyle, kısa mesafelerde değişik iklim kuşaklarını bunyesinde bulundurmaktadır Anadolunun tomografik yapısı cok farklı olduğu ve ozellikle cok kısa mesafelerde ekolojik faktorleri cok buyuk olculerde değiştiği icin, bulundurduğu canlılar,evrimsel olarak zengin bir şekilde ceşitlenmeye uğramış tur ve alt turler cennetini meydana getirmiştir Anadolu Jeolojik donemlerde (yaklaşık 300 milyon yıl once) tropikal iklim ozelliği gostermiş, daha sonra subtropikal iklim ozelliği gostermiş (yaklaşık 70 milyon yıl once) olup, bunun devamında da şimdiki iklim ozellikleri oluşmaya başlamıştır (yaklaşık 30 milyon yıl once) Bugun kuzeyde; yağışlı, nemli ve ılıman iklim, doğuda kışları soğuk ve kurak bir ceşit Sibirya tipi iklim, guneydoğu kesiminde sıcak ve kurak bir ceşit col iklimi, ic kısımda yazları yağışsız, kurak ve sıcak, kışları ise karlı ve soğuk bir iklim; batıda ve guneybatıda yazları sıcak ve kurak, kışları yağmurlu Akdeniz iklimi hakimdir Tum bu bolgelerin kapsadığı alanların icerisinde, deniz duzeyinden yukseklik ve alcaklığa bağlı olarak iklim farklılıkları gorulmektedir Or; Doğuda Iğdır ovası bir ceşit Akdeniz iklimi ozelliği gosterirken, hemen yanı başında bulunan unlu Ağrı dağı ve platosu bir ceşit Sibirya iklimine sahiptir Anadolu, bircok canlının gecmişte ve bugun yayılışını onleyen, zoocoğrafik acıdan buyuk onemi olan, dağ silsilelerinden oluşmuş bircok bari yere sahiptir Bu bari yerler sadece Turkiyedeki canlıların ceşitlenmesini sağlamamış, kıtalar arasında da biyolojik bileşim bakımından onemli farkların ortaya cıkmasına neden olmuştur Anadolunun flora ve fauna bakımından tur zenginliği de bu nedene dayanmaktadır Bircok canlı grubunun evrimsel olarak farklılaşması bu bari yerlerin etkisiyle gercekleşmiştir Ozellikle buzul donemlerinde ve buzul sonrası donemlerde, bu bari yerler, gecişleri buyuk olcude onlediği icin, populasyon farklılaşmalarına ya da yayılışların sınırlanmasına neden olmuştur Turkiye diğer biyolojik ceşitliliklerinin yanı sıra omurgazıslar bakımından da bir cennettir