Doğu Anadolu bolgesinin coğrafi ozellikleri konumu nedir?
DOĞU ANADOLU BOLGESİ
COĞRAFİ KONUMU
Yurdumuzun doğusunda 164000 km2 lik bir alanla Turkiye yuz olcumunun % 21'ini kaplamaktadır Tum coğrafi bolgelerimiz arasında yuz olcumunun buyukluğu bakımından 1 sırada yer alır Kuzeyguney yonunde en geniş alan kaplayan bolgemizdir (enlem farkı en fazla)
YERYUZU ŞEKİLLERİ
Bolgenin ortalama yukseltisi 2000 2200 m arasındadır Ortalama yukseltisi en fazla olan bolgemizdir Turkiye'nin catısıolarak isimlendirilir Bolgenin en alcak yeri olan Iğdır Ovası (850m) dahi İc Anadolu'nun ortalama yukseltisine yakındır Erzurum Ovası 1800 m , Yuksekova 2200 m yukseltiye sahiptir Bolgede yer alan ovaların ortalama yukseltisi 1500'dir
Bolgede bulunan dağlar, doğubatı doğrultusunda ve uc sıra halinde uzanırlar Dağlar arasında ise cokuntu ovalan yer alır Bolgenin kuzeyinde, batıdan doğuya doğru Cimen, Kop, Allahuekber ve Yalnızcam Dağları uzanır Orta sırada Munzur (Mercan) Dağları, KarasuAras Dağları ve Ağrı Dağı bulunur Guneyde yer alan dağlar ise Guneydoğu Toroslar, Bitlis Dağları, Buzul (Cilo) Dağlarıdır Bu dağlar ucuncu jeolojik zamanda AlpHimalaya orojenik sisteminin uzantısı olarak kıvrılma sonucu oluşmuştur
Bolgede Van Golu'nun kuzeyinde kuzeydoğuguneybatı yonunde uzanan kırık hattı boyunca Nemrut, Suphan, Tendurek, Ağrı (5137m) volkanik dağları uzanır
Ağrı Dağı Turkiye'nin en yuksek noktasını oluşturur
Bolgede kıvrım dağları arasında yer alan cokuntu ovaları da doğu batı yonunde uzanır Bu ovalardan Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingol, Muş, Van, Yuksekova ve Başkale guneyde, Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Horasan, Kağızman, Iğdır ovaları kuzeyde bulunur
Bolgede platolar da geniş alan kaplar ErzurumKars platosu Doğu Anadolu'nun en geniş platosudur Bundan başka Fırat ve kolları tarafından parcalanmış plato gorunumu kazanmış yuksek yaylalar oldukca fazladır
BOLGEDEKİ YER ŞEKİLLERİNİN ETKİLERİ
Yukseltiden dolayı sıcaklık değerleri duşmuşturTarım urunleri duşuk sıcaklığın etkisiyle daha gec olgunlaşır Tarım urun ceşidi azdır
Bolgede yer şekillerine bağlı olarak Kuzeyguney doğrultusunda ulaşım zordur Ulaşım Doğubatı yonunde daha kolaydır Turkiye'de ulaşım ağının en seyrek ve en elverişsiz olduğu bolgedir
Ekilebilen alanlar azalmıştır Sanayi de gelişmediğinden halk daha cok tarım kesiminde calışmaktadır Dolayısıyla Turkiye'de tarımsal nufus yoğunluğu en fazla olan bolgemizdir
Hidroelektrik potansiyeli en yuksek akarsular bu bolgemizdedir
Gercek sı caklık ile indirgenmiş sıcaklık arasında farkın en fazla olduğu bolgedir
Gercek yuz olcum ile izduşum yuz olcum arasında da farkın en fazla olduğu bolgedir
Yer şekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyet gelişmemiştir Bolgede birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır
TOPRAK
Bolgenin yuksek kesimlerinde dağ cayır toprakları bulunurken, Erzurum Kars Platosu ’nda cernezyom toprakları bulunur Bolgenin diğer platolarında ise kestane renkli topraklar, cokuntu ovalarında kirec ve kil miktarının fazla olduğu vertisol topraklar ile rendzinalar bulunur Ayrıca yer yer aluvyal topraklar da yer almaktadır
İKLİM VE BİTKİ ORTUSU
Kış mevsimi uzun ve soğuktur Sıcaklık 40°C'ye kadar duşer
Yaz mevsimi ise sıcak ve kısadır Sıcaklık 20°C nin uzerine cıkar
Kış mevsiminde yağışlar genelde kar şeklindedir ve hic erimeden uzun sure yerde kalır
Yıllık sıcaklık farkı 30°C den fazladır
Bolgenin guneyine ve batısına doğru gidildikce sıcaklık ortalamaları artar (enlem ve yukseltinin azalmasıdır)
Karasallığın etkisiyle en fazla yağış yazın, en az yağış kışın duşer (ErzurumKars Bolumunde)Yıllık ortalama 500600 mm yağış alır Buharlaşma az olduğu icin bu yağış yeterli olur
Bolge, İc Anadolu'dan daha yuksekte olduğundan daha fazla yağış alır Kışlar karasallığın etkisiyle daha sert gecer
Doğal bitki ortusu steptir Ancak yaz yağışları sebebiyle cayır şeklindedir Yağışın fazla olduğu dağlık bolgelerde ormanlar vardır Turkiye orman varlığı bakımından 5 buyuk bolgemizdir
Iğdır Ovası, Doğu Anadolu Bolgesi'nin en az yağış alan yeridir Buranın yıllık yağış, ortalaması 250 mm'nin altındadır Buna karşılık Iğdır Ovası, alcakta bulunmasından dolayı kış mevsimi daha ılık gecer
NUFUS ve YERLEŞME
Yuz olcumu en geniş olan bu bolgemizde yer şekilleri ve iklimin de etkisi ile nufus azdır Nufus bolgede daha cok cokuntu hendekleri icindeki ovalarda toplanmıştır Toplu yerleşme tipi gorulur Nufus yoğunluğu, Turkiye nufus yoğunluğunun altındadır
2000 yılı nufus sayımına gore, nufus miktarı ve yoğunluğu en az olan bolgemizdir ( 36 kişikm ² dir ) Bolgede şehirleşme oranı cok duşuktur (%28) Kırsal nufus oranı ise cok fazladır (%72) Karadeniz Bolgesi'nden sonra kırsal nufus oranı en fazla olan bolge Doğu Anadolu Bolgesi'dir Bolgede nufusun %80'i tarım ve hayvancılık ile uğraşır Sanayi gelişmediği icin diğer bolgelere Karadeniz'den sonra en cok goc gonderen bolgemizdir
Yer şekillerinin engebeli olması nedeniyle, tarım alanları kısıtlıdır sanayi de gelişmediğinden tarımla uğraşan nufus fazladır Bunun sonucunda tarımsal nufus yoğunluğu fazladır Bolgenin bazı yerlerinde tarımsal nufus yoğunluğu 500'e kadar cıkmaktadırErzurum, Elazığ ve Malatya bolgenin buyuk yerleşim birimleridir
Doğu Anadolu Bolgesi'nde Erzurum, Malatya, Elazığ, Kars ve Van'da kurulan universiteler, bolgenin eğitim ve kultur faaliyetlerine buyuk katkıda bulunmaktadır
Doğu Anadolu bolgesinin coğrafi ozellikleri konumu
TARIM
Bolge yuzolcumunun %10'unda ancak tarım yapılabilir Yer şekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyet gelişmemiştir Bolgedeki tarım etkinlikleri en cok bolgenin guneyindeki cokuntu ovalarında (Elbistan, Malatya, Elazığ ve Muş ovaları) yoğunlaşır
Bolgede buğdayın yetiştirilemediği yerlerde yetişebilmektedirSebepleri: Duşuk sıcaklığa dayanıklı olması, kısa surede hasat edilebilmesidir
Buğday
Arpadan sonra en fazla tarımı yapılan urun buğdaydır
Tutun
Bitlis, Malatya ve Elazığ cevresinde yetiştirilir
Pamuk
Iğdır ovasında pamuk yetiştirilir
Kayısı
Malatya, Turkiye ve Dunyada kuru kayısı uretiminde ilk sırada yer alır
Ayrıca patates, lahana gibi ceşitli urunler de yetiştirilir
Genel olarak sıcaklığın duşuk olmasından dolayı sebzecilik gelişmemiştir Bundan dolayı sebze tarımına en az elverişli bolge Doğu Anadolu'dur
Doğu Anadolu Bolgesi, hayvancılıkta elverişli şartlara sahip olduğu gibi olumsuz şartlar da taşır Cayır ve otlakların fazla yer kaplaması hayvancılığı teşvik edici, kışların uzun ve sert gecmesi ise sınırlayıcı bir ozelliktir ErzurumKars Bolumu'nde yaz yağışları ile oluşan cayırların geniş alan kaplaması buyukbaş hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır
Bolgenin guneyindeki ovalık alanlarda ise kucukbaş hayvanlardan koyun yetiştiriciliği onem kazanmıştır Dağlık yorelerde ise kıl kecisi yetiştirilmektedir
Canlı hayvan, yapağı, tereyağı ve peynir halkın onemli gecim kaynaklarıdır Hakkari, Kars ve Bitlis'te arıcılık gelişmiştir Turkiye bal uretiminin %20'sini Doğu Anadolu Bolgesi verir
SANAYİ
Doğal koşulların olumsuz etkisinin yaşandığı Doğu Anadolu Bolgesi'nde endustri yeterince gelişmemiştir Sanayi bakımından en geri kalmış bolge*dir Sanayi kuruluşları yetersiz olduğu icin, bolge halkı gecimini daha cok tarım ve hayvancılıktan te*min eder Bolgede bulunan kuruluşlar daha cok tarıma dayalıdır Maden cıkarımı bakımından zengin olsa da madenlerin işletilmesi azdır
Doğu Anadolu Bolgesi, maden varlığı ve elekt*rik enerjisi uretimi ile Turkiye sanayisinin gelişmesine buyuk katkıda bulunmaktadır Yalnızca Keban Barajı Turkiye'de uretilen elektrik enerjisinin yaklaşık % 25'ini sağlamaktadır
Bolgedeki Başlıca Sanayi Kuruluşları
Et Kombinaları : Malatya, Elazığ, Erzurum, Ağrı ve Van'da bulunur Et uretiminin %25'i bu bolgeden karşılanır
Şeker Fabrikaları : Malatya, Elazığ, Van, Erzu*rum, Muş ve Erzincan'dadır
Dokuma ve İplik Fabrikaları : Daha cok pamuklu dokuma gelişmiştir Malatya ve Erzincan'daki fabrikalarda pamuk işlenir
Sigara Fabrikaları: Malatya ve Bitlis'te kurulmuştur
Cimento Fabrikaları : Elazığ, Erzurum, Kars ve Van'da kurulmuştur
YERALTI ZENGİNLİKLERİ
Turkiye'de maden ceşitliliği ve rezervinin (miktar) en fazla olduğu bolge, Doğu Anadolu Bolgesi ve ozellikle Yukarı Fırat Bolumu'dur
Demir: Turkiye'de cıkarılan demirin %35'ten fazlası bu bolgede Divriği (Sivas), Hekimhan ve Hasancelebi (Malatya)'de cıkarılır
Krom : Turkiye'deki kromun %33'u bu bolgeden cıkarılır Ergani, Guleman ve Maden onemli krom yataklarının bulunduğu merkezlerdir
Bakır : Turkiye'deki bakırın onemli bir kısmı bolgeden cıkarılır Maden, Ergani ve Puturge'de bakır yatakları vardır
KurşunCinko : Kurşunun %90'ı, cinkonun %75'i Keban'da cıkarılır Bu madenler Keban'da Simli Kurşun İşletmeleri'ndeişlenir Ancak son yıllarda uretim durma aşamasına gelmiştir
Linyit : Elbistan, İspir ve Erzurum cevresinde cıkarılır Turkiye'deki linyit uretiminin %10'u bu bolgeden elde edilir Afşin Elbistan termik santralinde enerjiye donuşturulur
Oltu Taşı : Erzurum'un Oltu ilcesinde cıkarılır Tur*kiye ve Dunya uretiminde bolge birinci sıradadır
Asbest: Erzincan cevresinde cıkarılır
Barit: Muş ve cevresinde cıkarılır
Kalay : Elazığ ve cevresinde cıkarılır
Kaya tuzu : Kağızman, Narman ve Kars cevresinde kaya tuzu yatakları bulunmakta ve bu yataklardan tuz elde edilmektedir
TURİZM
Doğu Anadolu'da bulunan, Ağrı Dağı, Van Golu, Nemrut Dağı, Suphan Dağlan, Sat Dağları, Mercan Vadisi Milli Parkı turistlerin ilgisini ceken doğal guzelliklerdir Bolgede dağcılık ve kış sporları icin cok uygun ortamlar vardır Palandoken Dağları'nda, Bingol'de ve Sarıkamış'ta dağ sporları tesisleri bulunmaktadır Bolgedeki goller, doğal guzellikleriyle birer gezi ve eğlence yerleridir Ba*zı gollerin kıyısında da kamplar ve plaj tesisleri vardır Doğubeyazıt yakınlarındaki İshak Paşa Sarayı da onemli turizm alanlarından birisidir Erzurum ve Diyadin'de bulunan kaplıcalar sağlık turizmi icin onemlidir
BOLUMLERİ
YUKARI FIRAT BOLUMU
Genel olarak dağlık olmakla beraber, geniş cokuntu ovalarına ( AfşinElbistan, Malatya, Elazığ ve Bingol) sahiptir Doğu Anadolu Bolgesi'nde etkili olan sert karasal iklim şartları bu bolumde daha az etkilidir Kış mevsimi bolgenin diğer bolumlerine nazaran daha ılımandır Sebebi yukseltinin azalması ve baraj gollerinin ılımanlaştırıcı etkisidir Yağışlar ilkbahar mevsimine kaymıştır
Bolgede nufus miktarı ve yoğunluğunun en fazla olduğu bolumdur sebepleri ; iklim şartlarının daha ılıman olması, tarım alanlarının geniş alan kaplaması, sanayinin gelişmiş olması ve ulaşım imkanlarının daha iyi olmasıdır
Bolum, Turkiye'de maden ceşitliliği ve rezervi en fazla olan bolumdur
Bolgede sanayinin en fazla geliştiği bolumdur
ERZURUMKARS BOLUMU
Turkiye'nin ortalama yukseltisi en azla olan bolumudur Bu sebeple Turkiye'de kışları en sert gecen bolum burasıdır Bolumde sert karasal iklim etkilidir Karasallığın etkisiyle bolumde en fazla yağış yazın, en az yağış kış mevsiminde duşmektedir Yaz yağışlarıyla ortaya cıkan gur ot ve cayırlardan dolayı buyuk baş hayvancılık gelişmiştir
İklimin elverişsizliği sebebiyle birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır
Bolumde tarım daha cok Aras Vadisi ile Iğdır Ovası'nda yoğunluk kazanmıştır
YUKARI MURATVAN BOLUMU
Dort bir yanı dağlarla kuşatılmış Yukarı MuratVan bolumunun orta kısmı, 1500 m ’yi gecmeyen, guneybatıya doğru eğimli bir havzadır ve bir plato gorunumundedir Buyuk kısmı volkanik materyal ile ortuludur Bolgedeki başlıca volkanik dağlar bu bolumde yer almaktadır Buradaki ovaların bir kısmı cokuntu ovalarıdır
Bolumde bulunan Van Golu, Turkiye'nin en buyuk goludur Uzerinde ulaşım yapılabilmektedir Volkanik set goludur ve suları sodalıdır
Engebeli olduğundan tarım alanları sınırlıdır Tarım daha cok bolumun batısında yoğunlaşır En onemli ekonomik uğraş kucuk baş hayvancılıktır Sanayi fazla gelişmemiştir Daha cok tarıma dayalı sanayi gelişmiştir
HAKKARİ BOLUMU
Turkiye'nin en dağlık ve en engebeli bolumudur Bolumun tek ovası Yuksekova'dır
Turkiye'de nufus yoğunluğu en az olan bolumdur Sebepleri; yer şekillerinin engebeli olması, tarım alanlarının sınırlı olması,ulaşım ve sanayinin gelişmemiş olmasıdır
Bolumun en onemli ekonomik uğraşı hayvancılıktır
DOĞU ANADOLU BOLGESİ
COĞRAFİ KONUMU
Yurdumuzun doğusunda 164000 km2 lik bir alanla Turkiye yuz olcumunun % 21'ini kaplamaktadır Tum coğrafi bolgelerimiz arasında yuz olcumunun buyukluğu bakımından 1 sırada yer alır Kuzeyguney yonunde en geniş alan kaplayan bolgemizdir (enlem farkı en fazla)
YERYUZU ŞEKİLLERİ
Bolgenin ortalama yukseltisi 2000 2200 m arasındadır Ortalama yukseltisi en fazla olan bolgemizdir Turkiye'nin catısıolarak isimlendirilir Bolgenin en alcak yeri olan Iğdır Ovası (850m) dahi İc Anadolu'nun ortalama yukseltisine yakındır Erzurum Ovası 1800 m , Yuksekova 2200 m yukseltiye sahiptir Bolgede yer alan ovaların ortalama yukseltisi 1500'dir
Bolgede bulunan dağlar, doğubatı doğrultusunda ve uc sıra halinde uzanırlar Dağlar arasında ise cokuntu ovalan yer alır Bolgenin kuzeyinde, batıdan doğuya doğru Cimen, Kop, Allahuekber ve Yalnızcam Dağları uzanır Orta sırada Munzur (Mercan) Dağları, KarasuAras Dağları ve Ağrı Dağı bulunur Guneyde yer alan dağlar ise Guneydoğu Toroslar, Bitlis Dağları, Buzul (Cilo) Dağlarıdır Bu dağlar ucuncu jeolojik zamanda AlpHimalaya orojenik sisteminin uzantısı olarak kıvrılma sonucu oluşmuştur
Bolgede Van Golu'nun kuzeyinde kuzeydoğuguneybatı yonunde uzanan kırık hattı boyunca Nemrut, Suphan, Tendurek, Ağrı (5137m) volkanik dağları uzanır
Ağrı Dağı Turkiye'nin en yuksek noktasını oluşturur
Bolgede kıvrım dağları arasında yer alan cokuntu ovaları da doğu batı yonunde uzanır Bu ovalardan Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingol, Muş, Van, Yuksekova ve Başkale guneyde, Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Horasan, Kağızman, Iğdır ovaları kuzeyde bulunur
Bolgede platolar da geniş alan kaplar ErzurumKars platosu Doğu Anadolu'nun en geniş platosudur Bundan başka Fırat ve kolları tarafından parcalanmış plato gorunumu kazanmış yuksek yaylalar oldukca fazladır
BOLGEDEKİ YER ŞEKİLLERİNİN ETKİLERİ
Yukseltiden dolayı sıcaklık değerleri duşmuşturTarım urunleri duşuk sıcaklığın etkisiyle daha gec olgunlaşır Tarım urun ceşidi azdır
Bolgede yer şekillerine bağlı olarak Kuzeyguney doğrultusunda ulaşım zordur Ulaşım Doğubatı yonunde daha kolaydır Turkiye'de ulaşım ağının en seyrek ve en elverişsiz olduğu bolgedir
Ekilebilen alanlar azalmıştır Sanayi de gelişmediğinden halk daha cok tarım kesiminde calışmaktadır Dolayısıyla Turkiye'de tarımsal nufus yoğunluğu en fazla olan bolgemizdir
Hidroelektrik potansiyeli en yuksek akarsular bu bolgemizdedir
Gercek sı caklık ile indirgenmiş sıcaklık arasında farkın en fazla olduğu bolgedir
Gercek yuz olcum ile izduşum yuz olcum arasında da farkın en fazla olduğu bolgedir
Yer şekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyet gelişmemiştir Bolgede birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır
TOPRAK
Bolgenin yuksek kesimlerinde dağ cayır toprakları bulunurken, Erzurum Kars Platosu ’nda cernezyom toprakları bulunur Bolgenin diğer platolarında ise kestane renkli topraklar, cokuntu ovalarında kirec ve kil miktarının fazla olduğu vertisol topraklar ile rendzinalar bulunur Ayrıca yer yer aluvyal topraklar da yer almaktadır
İKLİM VE BİTKİ ORTUSU
Kış mevsimi uzun ve soğuktur Sıcaklık 40°C'ye kadar duşer
Yaz mevsimi ise sıcak ve kısadır Sıcaklık 20°C nin uzerine cıkar
Kış mevsiminde yağışlar genelde kar şeklindedir ve hic erimeden uzun sure yerde kalır
Yıllık sıcaklık farkı 30°C den fazladır
Bolgenin guneyine ve batısına doğru gidildikce sıcaklık ortalamaları artar (enlem ve yukseltinin azalmasıdır)
Karasallığın etkisiyle en fazla yağış yazın, en az yağış kışın duşer (ErzurumKars Bolumunde)Yıllık ortalama 500600 mm yağış alır Buharlaşma az olduğu icin bu yağış yeterli olur
Bolge, İc Anadolu'dan daha yuksekte olduğundan daha fazla yağış alır Kışlar karasallığın etkisiyle daha sert gecer
Doğal bitki ortusu steptir Ancak yaz yağışları sebebiyle cayır şeklindedir Yağışın fazla olduğu dağlık bolgelerde ormanlar vardır Turkiye orman varlığı bakımından 5 buyuk bolgemizdir
Iğdır Ovası, Doğu Anadolu Bolgesi'nin en az yağış alan yeridir Buranın yıllık yağış, ortalaması 250 mm'nin altındadır Buna karşılık Iğdır Ovası, alcakta bulunmasından dolayı kış mevsimi daha ılık gecer
NUFUS ve YERLEŞME
Yuz olcumu en geniş olan bu bolgemizde yer şekilleri ve iklimin de etkisi ile nufus azdır Nufus bolgede daha cok cokuntu hendekleri icindeki ovalarda toplanmıştır Toplu yerleşme tipi gorulur Nufus yoğunluğu, Turkiye nufus yoğunluğunun altındadır
2000 yılı nufus sayımına gore, nufus miktarı ve yoğunluğu en az olan bolgemizdir ( 36 kişikm ² dir ) Bolgede şehirleşme oranı cok duşuktur (%28) Kırsal nufus oranı ise cok fazladır (%72) Karadeniz Bolgesi'nden sonra kırsal nufus oranı en fazla olan bolge Doğu Anadolu Bolgesi'dir Bolgede nufusun %80'i tarım ve hayvancılık ile uğraşır Sanayi gelişmediği icin diğer bolgelere Karadeniz'den sonra en cok goc gonderen bolgemizdir
Yer şekillerinin engebeli olması nedeniyle, tarım alanları kısıtlıdır sanayi de gelişmediğinden tarımla uğraşan nufus fazladır Bunun sonucunda tarımsal nufus yoğunluğu fazladır Bolgenin bazı yerlerinde tarımsal nufus yoğunluğu 500'e kadar cıkmaktadırErzurum, Elazığ ve Malatya bolgenin buyuk yerleşim birimleridir
Doğu Anadolu Bolgesi'nde Erzurum, Malatya, Elazığ, Kars ve Van'da kurulan universiteler, bolgenin eğitim ve kultur faaliyetlerine buyuk katkıda bulunmaktadır
Doğu Anadolu bolgesinin coğrafi ozellikleri konumu
TARIM
Bolge yuzolcumunun %10'unda ancak tarım yapılabilir Yer şekilleri ve iklimin olumsuz etkisinden dolayı tarımsal faaliyet gelişmemiştir Bolgedeki tarım etkinlikleri en cok bolgenin guneyindeki cokuntu ovalarında (Elbistan, Malatya, Elazığ ve Muş ovaları) yoğunlaşır
Bolgede buğdayın yetiştirilemediği yerlerde yetişebilmektedirSebepleri: Duşuk sıcaklığa dayanıklı olması, kısa surede hasat edilebilmesidir
Buğday
Arpadan sonra en fazla tarımı yapılan urun buğdaydır
Tutun
Bitlis, Malatya ve Elazığ cevresinde yetiştirilir
Pamuk
Iğdır ovasında pamuk yetiştirilir
Kayısı
Malatya, Turkiye ve Dunyada kuru kayısı uretiminde ilk sırada yer alır
Ayrıca patates, lahana gibi ceşitli urunler de yetiştirilir
Genel olarak sıcaklığın duşuk olmasından dolayı sebzecilik gelişmemiştir Bundan dolayı sebze tarımına en az elverişli bolge Doğu Anadolu'dur
Doğu Anadolu Bolgesi, hayvancılıkta elverişli şartlara sahip olduğu gibi olumsuz şartlar da taşır Cayır ve otlakların fazla yer kaplaması hayvancılığı teşvik edici, kışların uzun ve sert gecmesi ise sınırlayıcı bir ozelliktir ErzurumKars Bolumu'nde yaz yağışları ile oluşan cayırların geniş alan kaplaması buyukbaş hayvancılığın gelişmesini sağlamıştır
Bolgenin guneyindeki ovalık alanlarda ise kucukbaş hayvanlardan koyun yetiştiriciliği onem kazanmıştır Dağlık yorelerde ise kıl kecisi yetiştirilmektedir
Canlı hayvan, yapağı, tereyağı ve peynir halkın onemli gecim kaynaklarıdır Hakkari, Kars ve Bitlis'te arıcılık gelişmiştir Turkiye bal uretiminin %20'sini Doğu Anadolu Bolgesi verir
SANAYİ
Doğal koşulların olumsuz etkisinin yaşandığı Doğu Anadolu Bolgesi'nde endustri yeterince gelişmemiştir Sanayi bakımından en geri kalmış bolge*dir Sanayi kuruluşları yetersiz olduğu icin, bolge halkı gecimini daha cok tarım ve hayvancılıktan te*min eder Bolgede bulunan kuruluşlar daha cok tarıma dayalıdır Maden cıkarımı bakımından zengin olsa da madenlerin işletilmesi azdır
Doğu Anadolu Bolgesi, maden varlığı ve elekt*rik enerjisi uretimi ile Turkiye sanayisinin gelişmesine buyuk katkıda bulunmaktadır Yalnızca Keban Barajı Turkiye'de uretilen elektrik enerjisinin yaklaşık % 25'ini sağlamaktadır
Bolgedeki Başlıca Sanayi Kuruluşları
Et Kombinaları : Malatya, Elazığ, Erzurum, Ağrı ve Van'da bulunur Et uretiminin %25'i bu bolgeden karşılanır
Şeker Fabrikaları : Malatya, Elazığ, Van, Erzu*rum, Muş ve Erzincan'dadır
Dokuma ve İplik Fabrikaları : Daha cok pamuklu dokuma gelişmiştir Malatya ve Erzincan'daki fabrikalarda pamuk işlenir
Sigara Fabrikaları: Malatya ve Bitlis'te kurulmuştur
Cimento Fabrikaları : Elazığ, Erzurum, Kars ve Van'da kurulmuştur
YERALTI ZENGİNLİKLERİ
Turkiye'de maden ceşitliliği ve rezervinin (miktar) en fazla olduğu bolge, Doğu Anadolu Bolgesi ve ozellikle Yukarı Fırat Bolumu'dur
Demir: Turkiye'de cıkarılan demirin %35'ten fazlası bu bolgede Divriği (Sivas), Hekimhan ve Hasancelebi (Malatya)'de cıkarılır
Krom : Turkiye'deki kromun %33'u bu bolgeden cıkarılır Ergani, Guleman ve Maden onemli krom yataklarının bulunduğu merkezlerdir
Bakır : Turkiye'deki bakırın onemli bir kısmı bolgeden cıkarılır Maden, Ergani ve Puturge'de bakır yatakları vardır
KurşunCinko : Kurşunun %90'ı, cinkonun %75'i Keban'da cıkarılır Bu madenler Keban'da Simli Kurşun İşletmeleri'ndeişlenir Ancak son yıllarda uretim durma aşamasına gelmiştir
Linyit : Elbistan, İspir ve Erzurum cevresinde cıkarılır Turkiye'deki linyit uretiminin %10'u bu bolgeden elde edilir Afşin Elbistan termik santralinde enerjiye donuşturulur
Oltu Taşı : Erzurum'un Oltu ilcesinde cıkarılır Tur*kiye ve Dunya uretiminde bolge birinci sıradadır
Asbest: Erzincan cevresinde cıkarılır
Barit: Muş ve cevresinde cıkarılır
Kalay : Elazığ ve cevresinde cıkarılır
Kaya tuzu : Kağızman, Narman ve Kars cevresinde kaya tuzu yatakları bulunmakta ve bu yataklardan tuz elde edilmektedir
TURİZM
Doğu Anadolu'da bulunan, Ağrı Dağı, Van Golu, Nemrut Dağı, Suphan Dağlan, Sat Dağları, Mercan Vadisi Milli Parkı turistlerin ilgisini ceken doğal guzelliklerdir Bolgede dağcılık ve kış sporları icin cok uygun ortamlar vardır Palandoken Dağları'nda, Bingol'de ve Sarıkamış'ta dağ sporları tesisleri bulunmaktadır Bolgedeki goller, doğal guzellikleriyle birer gezi ve eğlence yerleridir Ba*zı gollerin kıyısında da kamplar ve plaj tesisleri vardır Doğubeyazıt yakınlarındaki İshak Paşa Sarayı da onemli turizm alanlarından birisidir Erzurum ve Diyadin'de bulunan kaplıcalar sağlık turizmi icin onemlidir
BOLUMLERİ
YUKARI FIRAT BOLUMU
Genel olarak dağlık olmakla beraber, geniş cokuntu ovalarına ( AfşinElbistan, Malatya, Elazığ ve Bingol) sahiptir Doğu Anadolu Bolgesi'nde etkili olan sert karasal iklim şartları bu bolumde daha az etkilidir Kış mevsimi bolgenin diğer bolumlerine nazaran daha ılımandır Sebebi yukseltinin azalması ve baraj gollerinin ılımanlaştırıcı etkisidir Yağışlar ilkbahar mevsimine kaymıştır
Bolgede nufus miktarı ve yoğunluğunun en fazla olduğu bolumdur sebepleri ; iklim şartlarının daha ılıman olması, tarım alanlarının geniş alan kaplaması, sanayinin gelişmiş olması ve ulaşım imkanlarının daha iyi olmasıdır
Bolum, Turkiye'de maden ceşitliliği ve rezervi en fazla olan bolumdur
Bolgede sanayinin en fazla geliştiği bolumdur
ERZURUMKARS BOLUMU
Turkiye'nin ortalama yukseltisi en azla olan bolumudur Bu sebeple Turkiye'de kışları en sert gecen bolum burasıdır Bolumde sert karasal iklim etkilidir Karasallığın etkisiyle bolumde en fazla yağış yazın, en az yağış kış mevsiminde duşmektedir Yaz yağışlarıyla ortaya cıkan gur ot ve cayırlardan dolayı buyuk baş hayvancılık gelişmiştir
İklimin elverişsizliği sebebiyle birinci ekonomik faaliyet hayvancılıktır
Bolumde tarım daha cok Aras Vadisi ile Iğdır Ovası'nda yoğunluk kazanmıştır
YUKARI MURATVAN BOLUMU
Dort bir yanı dağlarla kuşatılmış Yukarı MuratVan bolumunun orta kısmı, 1500 m ’yi gecmeyen, guneybatıya doğru eğimli bir havzadır ve bir plato gorunumundedir Buyuk kısmı volkanik materyal ile ortuludur Bolgedeki başlıca volkanik dağlar bu bolumde yer almaktadır Buradaki ovaların bir kısmı cokuntu ovalarıdır
Bolumde bulunan Van Golu, Turkiye'nin en buyuk goludur Uzerinde ulaşım yapılabilmektedir Volkanik set goludur ve suları sodalıdır
Engebeli olduğundan tarım alanları sınırlıdır Tarım daha cok bolumun batısında yoğunlaşır En onemli ekonomik uğraş kucuk baş hayvancılıktır Sanayi fazla gelişmemiştir Daha cok tarıma dayalı sanayi gelişmiştir
HAKKARİ BOLUMU
Turkiye'nin en dağlık ve en engebeli bolumudur Bolumun tek ovası Yuksekova'dır
Turkiye'de nufus yoğunluğu en az olan bolumdur Sebepleri; yer şekillerinin engebeli olması, tarım alanlarının sınırlı olması,ulaşım ve sanayinin gelişmemiş olmasıdır
Bolumun en onemli ekonomik uğraşı hayvancılıktır