DOĞU ANADOLU BOLGESİ
KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ulkemizin doğusunda yer alan bolge kabaca ucgene benzer Marmara ve Ege Bolgeleri haric her bolge ile komşudur Suriye haric butun doğu komşularımızla sınırı vardır
Alanı 165436 Km2 dir Bu gercek alanı ile ulkemizin %21'ini kaplar ve en buyuk bolgemizdir
Nufusu 2000 sayımına gore 61 milyondur Nufus yoğunluğu Km'ye 37 kişidir Bu Turkiye ortalamasının cok altındadır (Turkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi)
BOLUMLERİ :
1Yukarı Fırat Bolumu
2Yukarı Murat Van Bolumu
3ErzurumKars Bolumu
4Hakkari Bolumu
YERYUZU ŞEKİLLERİ:
Dağları: En yuksek bolgemizdir Ortalama yukseltisi 20002200 metredir Bolgede dağlar uc sıra halinde uzanır
Kuzeyde: Cimen, Kop, Esence, Karasu, Allahuekber Dağları
Ortada: Mercan (Munzur), KarasuAras Dağları
Guneyde: Guneydoğu Toroslar ve Buzul (Cilo) Dağları bulunmaktadır
Van Golunun kuzeyinde volkanik dağlar vardır Bunlar Ağrı, Tendurek, Aladağ, Suphan, Nemrut Dağlarıdır
Duzlukleri: Kıvrım dağları arasında cokuntu ovaları vardır Bu ovalar: Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingol, Muş, Van, Başkale, Hakkari, Yuksekova guneydekilerdir Kuzeyde ise Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Horasan, Kağızman ve Iğdır vardır Tunceli ve ErzurumKars Platoları da diğer duzluklerdir
Akarsuları: Karasu ve Murat birleşerek Fırat Nehrini oluşturur Bu nehir Dicle Nehri ve onunla birleşen Buyuk Zap Kolu ile yabancı topraklara giderek Basra Korfezinden denize dokulmektedir Aras ve Kura nehirleri de yine başka topraklara giderek Hazar Denizine dokulmektedir Bu akarsuların yuzey şekilleri ve engebe nedeniyle hidroelektrik enerji uretme gucleri fazladır
Golleri: Van Golu ulkemizin en buyuk goludur ve suyu sodalıdır Bolgenin diğer golleri şunlardır: Ercek, Nazik, Cıldır, Hazar ( Tektonik Gollerdir), Balık, Haclı, Nemrut (Krater Golleri), ve Akgol
Ayrıca bolgede Keban ve Karakaya Baraj Golleri de bulunmaktadır
Değerlendirme: Bolgeye Yurdumuzun catısı diyebiliriz Bolgeyi kaplayan yuksek dağlar bolgenin her ozelliğini yakından etkilemektedir Dağlar doğudan batıya uzandığı icin kuzeyguney doğrultusunda ulaşım zordur Tarım alanları azdır iklimi cok serttir Tarım urunleri ceşitli değildir Sanayi ve ticareti de gelişmemiştir
İKLİM VE BİTKİ ORTUSU:
Bolgenin iklimine yukselti ve karasallık hakimdir Sert karasal iklim yaşanır Kışları uzun, soğuk ve kar yağışlıdır Don olayı cok gorulur Yazları sıcak, kurak ve kısadır En fazla yağış ilkbaharda gorulur ErzurumKars Bolumunde ise yazın gorulurGunluk ve yıllık sıcaklık farkları fazladır Yıllık yağış miktarı 500600 mm dir Buharlaşma az olduğu icin bu yeterlidir Yıllık sıcaklık 56 derecedir ve en soğuk bolgedir Bolgeye kuzey ruzgarları (Poyraz) hakimdir Bolgenin doğal bitki ortusu bozkır (Step)tir Dağ yamaclarında bozulmuş orman ve dağların yukseklerinde dağ cayırlarına rastlanır
TARIM VE HAYVANCILIK:
Yukselti ve engebeli yer şekilleri nedeniyle tarım alanları azdır Tarım en cok guneydeki cokuntu ovalarında yapılır Bolgede en cok arpa ve buğday yetiştirilir Bitlis, Malatya, Elazığ'da şekerpancarı Iğdır'da Pamuk; Malatya'da Kayısı yetiştirilir Patates ve lahana diğer urunlerdir Sıcaklık cok duşuk olduğu icin sebze uretimine en az elverişli bolgemizdir
Kars ve Bitlis'te arıcılık yapılır Turkiye bal uretiminin % 20si buradan sağlanır
Bolgede tarım alanları az otlak ve meralar fazla olduğu icin hayvancılık en onemli faaliyettir Yuksek yerlerde buyukbaş, cokuntu ovalarda kucukbaş hayvancılık yaygındır Bolge halkının % 80i tarım ve hayvancılıkla uğraşır
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Demir: SivasDivriği, MalatyaHekimhan ve Hasancelebi
Krom: DiyarbakırErgani, ElazığGulemanAlacakaya
Bakır: ElazığMaden; MalatyaPoturge
Kalay: Elazığ ve cevresinde
KurşunCinko: ElazığKeban, MalatyaDarende
Oltu Taşı: ErzurumOltu
Linyit: KMaraşAfşinElbistan; ErzurumAşkale
Barit: Muş, KMaraşElbistan
Amyant (Asbest): Erzincanİlic
Kayatuzu: KarsKağızman, Erzurum,Ağrı,Iğdır;
ENDUSTRİSİ :
Fazla gelişmemiştir Olanlarda tarıma dayanır Bir cok ilde et kombinaları vardır Et uretimimizin % 25i bu bolgeden sağlanır Malatya ve Bitliste sigara, Elazığda gubre, Erzurum ve Malatyada deri sanayisi bulunmaktadır Bir cok ilde şeker ve cimento fabrikası da bulunmaktadır Malatya ve Erzincanda dokuma ve iplik fabrikası vardır Kebanda simli kurşun işletmeleri, Divriğinde DemirCelik Fabrikası, Elazığda FerroKrom Fabrikası vardır
Kahramanmaraşta Afşin, Elbistan ve Sivas Kangalda termik santral bulunmaktadır
NUFUS VE YERLEŞME:
Nufusu 2000 sayımına gore 61 milyondur Nufus yoğunluğu Km2ye 37 kişidir Bu Turkiye ortalamasının cok altındadır (Turkiye ortalaması Km2ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en az bolgedir
TURKİYE EKONOMİSİNE KATKISI:
Bolgenin sanayisi ve tarımı geridir Ekonomimize katkısı daha cok hayvancılık alanındadır Hayvan urunlerinin ekonomimize katkısı % 25tir
GUNEY DOĞU ANADOLU BOLGESİ
KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ulkemizin guney doğusunda yer alan bolge nufus ve yuzolcumu en kucuk bolgemizdir Akdeniz, Doğu Anadolu Bolgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle komşudur
Gercek Yuzolcumu 59176 km2dir Alan bakımından ulkemizin % 7,5ini kaplar en kucuk bolgemizdir
Nufusu 2000 sayımına gore 66 milyondur Nufus yoğunluğu Km2 ye 112 kişidir Bu Turkiye ortalamasının ustundedir (Turkiye ortalaması Km2ye 83 kişi)
BOLUMLERİ:
1Dicle Bolumu
2Orta Fırat Bolumu
YERYUZU ŞEKİLLERİ:
Dağları ve Duzlukleri: Bolgenin yuzey şekilleri sadedir Genellikle platolarla ve ovalarla kaplıdır Yer şekilleri tarıma elverişlidir Batıdan doğuya gidildikce yukseklik artar İki bolumun ortasında Karacadağ Sonmuş Volkan dağı bulunur Bu bolgenin tek ve en yuksek dağıdır Dicle Bolumunde Gaziantep ve 350anlıurfa Platoları vardır Orta Fırat Bolumunde Diyarbakır Havzası ve Mardin Eşliği (Yuksek bir duzluktur) vardır
Akarsuları Ve Golleri: Fırat ve kolları Goksu ve Nizip, Dicle ve kolları Botan, Garzan ve Batman kolları başlıca akarsularıdır
Bolgede doğal gol yoktur Akarsularının hidroelektrik gucu fazladır Bu nedenle bir cok baraj golu vardır Fırat Nehri8217;nin uzerinde Ataturk, Karakaya, Hancağız Baraj Golleri, Dicle nehri uzerinde Kıralkızı, Ilısu, Cizre Baraj Golleri
İLİM VE BİTKİ ORTUSU:
Bolgenin batısında Akdeniz ikliminin etkileri hissedilir Yazları sıcak ve kurak gecer Fakat kışları Akdeniz Bolgesine gore daha serindir Bu bolumde don ve karada rastlanır Yağışların coğu kışın duşer Yıllık yağış 500600 mmdir Yağışın az olmamasına rağmen sıcaklık ve guneyden esen col ruzgarları yuzunden buharlaşma meydana gelir ve bu da kuraklığa sebep olur Ulkemizin en yuksek sıcaklıkları bu bolgede olculur Tarımda sulama ihtiyacı cok olur Bolgenin doğusuna gidildikce deniz etkilerinden uzaklaşılır ve yukseklik artar, sıcaklıklar duşer Kar ve don olayları daha cok gorulmeye başlar
Bolgenin alcak kesimlerinde ve batısında bozkır gorulur Dağ yamacları, yuksek yerler ve akarsu kenarlarında orman ve calılık ağaclara da rastlanır
TARIM VE HAYVANCILIK:
Bolgenin ekonomisi tarıma dayanır Ulke ekonomisine katkısı da bu alandadır Tarıma elverişli tarım alanları ve duzluklere sahip olmasına rağmen yaz kuraklığı ve sulama ihtiyacı nedeniyle tarım zorlaşır GAP Projesinin yapılması ile birlikte artan sulama imkanları bolgenin tarımını artırmaya başlamıştır
Bolgenin tarıma karasal iklim urunlerine daha cok elverişlidir En cok yetiştirilen urunler şunlardır
Mercimek: Turkiye uretiminde ilk sırada yer alır
Buğday, Keten, Pamuk, Celtik (Pirinc), Nohut ve Susam yetiştirilen bazı urunlerdir
Gaziantep Platosunda Antepfıstığı, Zeytin ve Uzum yaygıdır
Siirtte Antepfıstığı uretimi başlamıştır
Akarsu kenarlarındaki sulanabilen ovalarda sebze ve meyvede (Başta Karpuz olmak uzere) yetiştirilmektedir
Bolgede platolar ve bozkırlar cok gorulduğu icin kucukbaş Hayvancılık (Koyun, Keci) cok yapılır Keci daha cok yuksek alanlarda yaygındır Bu sayede bolgede hayvansal urunler ticareti de yapılmaktadır
YER ALTI KAYNAKLARI:
Fosfat: MardinMazıdağı, Doğalgaz: MardinCamurlu
Petrol: Batman Beşiri ve Batman, SiirtKurtalanBaykan ve Barzan, AdıyamanKahta ve Diyarbakır
Linyit: AdıyamanGolbaşı, Manganez: Kilis
NUFUS VE YERLEŞME:
Nufusu 2000 sayımına gore 66 milyondur Nufus yoğunluğu Km2ye 112 kişidir Bu Turkiye ortalamasının ustundedir (Turkiye ortalaması Km2ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en yoğun 2 bolgedir Nufus artış hızı %o 25tir (Turkiye %o 1834) Bolgede kentsel nufus % 62dir (Turkiye ortalaması %65) Bolgede toplu yerleşme yaygındır Nufus batı kesiminde, dağ etekleri ve akarsu boylarında yoğunlaşmıştır
TURİZM :
AdıyamanNemrut Dağı, Şanlıurfa Balıklı Gol ve Tarihi Eserler
TURK EKONOMİSİNE KATKISI:
Turkiye Petrolunun 17 si bu bolgeden sağlanır Geri kalanı dış ulkelerden ithal edilir Batman da Petrol Rafinerisi vardır GAP Projesinin bitirilmesi ile tarımdaki su ihtiyacı karşılanacak ve bolge ekonomisi daha zenginleşecektir Bunun ulke ekonomisine buyuk katkısı olacaktır
KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ulkemizin doğusunda yer alan bolge kabaca ucgene benzer Marmara ve Ege Bolgeleri haric her bolge ile komşudur Suriye haric butun doğu komşularımızla sınırı vardır
Alanı 165436 Km2 dir Bu gercek alanı ile ulkemizin %21'ini kaplar ve en buyuk bolgemizdir
Nufusu 2000 sayımına gore 61 milyondur Nufus yoğunluğu Km'ye 37 kişidir Bu Turkiye ortalamasının cok altındadır (Turkiye ortalaması Km2'ye 83 kişi)
BOLUMLERİ :
1Yukarı Fırat Bolumu
2Yukarı Murat Van Bolumu
3ErzurumKars Bolumu
4Hakkari Bolumu
YERYUZU ŞEKİLLERİ:
Dağları: En yuksek bolgemizdir Ortalama yukseltisi 20002200 metredir Bolgede dağlar uc sıra halinde uzanır
Kuzeyde: Cimen, Kop, Esence, Karasu, Allahuekber Dağları
Ortada: Mercan (Munzur), KarasuAras Dağları
Guneyde: Guneydoğu Toroslar ve Buzul (Cilo) Dağları bulunmaktadır
Van Golunun kuzeyinde volkanik dağlar vardır Bunlar Ağrı, Tendurek, Aladağ, Suphan, Nemrut Dağlarıdır
Duzlukleri: Kıvrım dağları arasında cokuntu ovaları vardır Bu ovalar: Elbistan, Malatya, Elazığ, Bingol, Muş, Van, Başkale, Hakkari, Yuksekova guneydekilerdir Kuzeyde ise Erzincan, Tercan, Aşkale, Erzurum, Pasinler, Horasan, Kağızman ve Iğdır vardır Tunceli ve ErzurumKars Platoları da diğer duzluklerdir
Akarsuları: Karasu ve Murat birleşerek Fırat Nehrini oluşturur Bu nehir Dicle Nehri ve onunla birleşen Buyuk Zap Kolu ile yabancı topraklara giderek Basra Korfezinden denize dokulmektedir Aras ve Kura nehirleri de yine başka topraklara giderek Hazar Denizine dokulmektedir Bu akarsuların yuzey şekilleri ve engebe nedeniyle hidroelektrik enerji uretme gucleri fazladır
Golleri: Van Golu ulkemizin en buyuk goludur ve suyu sodalıdır Bolgenin diğer golleri şunlardır: Ercek, Nazik, Cıldır, Hazar ( Tektonik Gollerdir), Balık, Haclı, Nemrut (Krater Golleri), ve Akgol
Ayrıca bolgede Keban ve Karakaya Baraj Golleri de bulunmaktadır
Değerlendirme: Bolgeye Yurdumuzun catısı diyebiliriz Bolgeyi kaplayan yuksek dağlar bolgenin her ozelliğini yakından etkilemektedir Dağlar doğudan batıya uzandığı icin kuzeyguney doğrultusunda ulaşım zordur Tarım alanları azdır iklimi cok serttir Tarım urunleri ceşitli değildir Sanayi ve ticareti de gelişmemiştir
İKLİM VE BİTKİ ORTUSU:
Bolgenin iklimine yukselti ve karasallık hakimdir Sert karasal iklim yaşanır Kışları uzun, soğuk ve kar yağışlıdır Don olayı cok gorulur Yazları sıcak, kurak ve kısadır En fazla yağış ilkbaharda gorulur ErzurumKars Bolumunde ise yazın gorulurGunluk ve yıllık sıcaklık farkları fazladır Yıllık yağış miktarı 500600 mm dir Buharlaşma az olduğu icin bu yeterlidir Yıllık sıcaklık 56 derecedir ve en soğuk bolgedir Bolgeye kuzey ruzgarları (Poyraz) hakimdir Bolgenin doğal bitki ortusu bozkır (Step)tir Dağ yamaclarında bozulmuş orman ve dağların yukseklerinde dağ cayırlarına rastlanır
TARIM VE HAYVANCILIK:
Yukselti ve engebeli yer şekilleri nedeniyle tarım alanları azdır Tarım en cok guneydeki cokuntu ovalarında yapılır Bolgede en cok arpa ve buğday yetiştirilir Bitlis, Malatya, Elazığ'da şekerpancarı Iğdır'da Pamuk; Malatya'da Kayısı yetiştirilir Patates ve lahana diğer urunlerdir Sıcaklık cok duşuk olduğu icin sebze uretimine en az elverişli bolgemizdir
Kars ve Bitlis'te arıcılık yapılır Turkiye bal uretiminin % 20si buradan sağlanır
Bolgede tarım alanları az otlak ve meralar fazla olduğu icin hayvancılık en onemli faaliyettir Yuksek yerlerde buyukbaş, cokuntu ovalarda kucukbaş hayvancılık yaygındır Bolge halkının % 80i tarım ve hayvancılıkla uğraşır
YER ALTI ZENGİNLİKLERİ:
Demir: SivasDivriği, MalatyaHekimhan ve Hasancelebi
Krom: DiyarbakırErgani, ElazığGulemanAlacakaya
Bakır: ElazığMaden; MalatyaPoturge
Kalay: Elazığ ve cevresinde
KurşunCinko: ElazığKeban, MalatyaDarende
Oltu Taşı: ErzurumOltu
Linyit: KMaraşAfşinElbistan; ErzurumAşkale
Barit: Muş, KMaraşElbistan
Amyant (Asbest): Erzincanİlic
Kayatuzu: KarsKağızman, Erzurum,Ağrı,Iğdır;
ENDUSTRİSİ :
Fazla gelişmemiştir Olanlarda tarıma dayanır Bir cok ilde et kombinaları vardır Et uretimimizin % 25i bu bolgeden sağlanır Malatya ve Bitliste sigara, Elazığda gubre, Erzurum ve Malatyada deri sanayisi bulunmaktadır Bir cok ilde şeker ve cimento fabrikası da bulunmaktadır Malatya ve Erzincanda dokuma ve iplik fabrikası vardır Kebanda simli kurşun işletmeleri, Divriğinde DemirCelik Fabrikası, Elazığda FerroKrom Fabrikası vardır
Kahramanmaraşta Afşin, Elbistan ve Sivas Kangalda termik santral bulunmaktadır
NUFUS VE YERLEŞME:
Nufusu 2000 sayımına gore 61 milyondur Nufus yoğunluğu Km2ye 37 kişidir Bu Turkiye ortalamasının cok altındadır (Turkiye ortalaması Km2ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en az bolgedir
TURKİYE EKONOMİSİNE KATKISI:
Bolgenin sanayisi ve tarımı geridir Ekonomimize katkısı daha cok hayvancılık alanındadır Hayvan urunlerinin ekonomimize katkısı % 25tir
GUNEY DOĞU ANADOLU BOLGESİ
KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:
Ulkemizin guney doğusunda yer alan bolge nufus ve yuzolcumu en kucuk bolgemizdir Akdeniz, Doğu Anadolu Bolgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle komşudur
Gercek Yuzolcumu 59176 km2dir Alan bakımından ulkemizin % 7,5ini kaplar en kucuk bolgemizdir
Nufusu 2000 sayımına gore 66 milyondur Nufus yoğunluğu Km2 ye 112 kişidir Bu Turkiye ortalamasının ustundedir (Turkiye ortalaması Km2ye 83 kişi)
BOLUMLERİ:
1Dicle Bolumu
2Orta Fırat Bolumu
YERYUZU ŞEKİLLERİ:
Dağları ve Duzlukleri: Bolgenin yuzey şekilleri sadedir Genellikle platolarla ve ovalarla kaplıdır Yer şekilleri tarıma elverişlidir Batıdan doğuya gidildikce yukseklik artar İki bolumun ortasında Karacadağ Sonmuş Volkan dağı bulunur Bu bolgenin tek ve en yuksek dağıdır Dicle Bolumunde Gaziantep ve 350anlıurfa Platoları vardır Orta Fırat Bolumunde Diyarbakır Havzası ve Mardin Eşliği (Yuksek bir duzluktur) vardır
Akarsuları Ve Golleri: Fırat ve kolları Goksu ve Nizip, Dicle ve kolları Botan, Garzan ve Batman kolları başlıca akarsularıdır
Bolgede doğal gol yoktur Akarsularının hidroelektrik gucu fazladır Bu nedenle bir cok baraj golu vardır Fırat Nehri8217;nin uzerinde Ataturk, Karakaya, Hancağız Baraj Golleri, Dicle nehri uzerinde Kıralkızı, Ilısu, Cizre Baraj Golleri
İLİM VE BİTKİ ORTUSU:
Bolgenin batısında Akdeniz ikliminin etkileri hissedilir Yazları sıcak ve kurak gecer Fakat kışları Akdeniz Bolgesine gore daha serindir Bu bolumde don ve karada rastlanır Yağışların coğu kışın duşer Yıllık yağış 500600 mmdir Yağışın az olmamasına rağmen sıcaklık ve guneyden esen col ruzgarları yuzunden buharlaşma meydana gelir ve bu da kuraklığa sebep olur Ulkemizin en yuksek sıcaklıkları bu bolgede olculur Tarımda sulama ihtiyacı cok olur Bolgenin doğusuna gidildikce deniz etkilerinden uzaklaşılır ve yukseklik artar, sıcaklıklar duşer Kar ve don olayları daha cok gorulmeye başlar
Bolgenin alcak kesimlerinde ve batısında bozkır gorulur Dağ yamacları, yuksek yerler ve akarsu kenarlarında orman ve calılık ağaclara da rastlanır
TARIM VE HAYVANCILIK:
Bolgenin ekonomisi tarıma dayanır Ulke ekonomisine katkısı da bu alandadır Tarıma elverişli tarım alanları ve duzluklere sahip olmasına rağmen yaz kuraklığı ve sulama ihtiyacı nedeniyle tarım zorlaşır GAP Projesinin yapılması ile birlikte artan sulama imkanları bolgenin tarımını artırmaya başlamıştır
Bolgenin tarıma karasal iklim urunlerine daha cok elverişlidir En cok yetiştirilen urunler şunlardır
Mercimek: Turkiye uretiminde ilk sırada yer alır
Buğday, Keten, Pamuk, Celtik (Pirinc), Nohut ve Susam yetiştirilen bazı urunlerdir
Gaziantep Platosunda Antepfıstığı, Zeytin ve Uzum yaygıdır
Siirtte Antepfıstığı uretimi başlamıştır
Akarsu kenarlarındaki sulanabilen ovalarda sebze ve meyvede (Başta Karpuz olmak uzere) yetiştirilmektedir
Bolgede platolar ve bozkırlar cok gorulduğu icin kucukbaş Hayvancılık (Koyun, Keci) cok yapılır Keci daha cok yuksek alanlarda yaygındır Bu sayede bolgede hayvansal urunler ticareti de yapılmaktadır
YER ALTI KAYNAKLARI:
Fosfat: MardinMazıdağı, Doğalgaz: MardinCamurlu
Petrol: Batman Beşiri ve Batman, SiirtKurtalanBaykan ve Barzan, AdıyamanKahta ve Diyarbakır
Linyit: AdıyamanGolbaşı, Manganez: Kilis
NUFUS VE YERLEŞME:
Nufusu 2000 sayımına gore 66 milyondur Nufus yoğunluğu Km2ye 112 kişidir Bu Turkiye ortalamasının ustundedir (Turkiye ortalaması Km2ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en yoğun 2 bolgedir Nufus artış hızı %o 25tir (Turkiye %o 1834) Bolgede kentsel nufus % 62dir (Turkiye ortalaması %65) Bolgede toplu yerleşme yaygındır Nufus batı kesiminde, dağ etekleri ve akarsu boylarında yoğunlaşmıştır
TURİZM :
AdıyamanNemrut Dağı, Şanlıurfa Balıklı Gol ve Tarihi Eserler
TURK EKONOMİSİNE KATKISI:
Turkiye Petrolunun 17 si bu bolgeden sağlanır Geri kalanı dış ulkelerden ithal edilir Batman da Petrol Rafinerisi vardır GAP Projesinin bitirilmesi ile tarımdaki su ihtiyacı karşılanacak ve bolge ekonomisi daha zenginleşecektir Bunun ulke ekonomisine buyuk katkısı olacaktır