Son yıllarda iyice aşina olduğumuz “karbon ayak izi” diye bir kavram var. Daha önce duymadıysanız kısaca açıklayarak başlayalım. Karbon ayak izi, yaptığımız her hareketin sonucunda oluşan toplam sera gazını ifade ediyor. Bir ulaşım aracı kullanmaktan tutun da yemek yemeye kadar neredeyse her şey karbon ayak izimize etki ediyor. Bu yüzdendir ki günümüzde et yemeyi bırakan (kesilmek üzere yetiştirilen hayvanlar çok büyük miktarda metan gazı üretiyor ve bu gaz iklim değişikliğinin başlıca sorumlularından biri) ya da toplu taşıma kullanmak yerine bisiklet gibi çevre dostu alternatiflere yönelenler var.
Artık hiç olmadığı kadar önemli olan karbon ayak izi kavramı, beraberinde internet karbon ayak izi kavramını da getiriyor. Çünkü pek aklımıza gelmese de internet kullanımının da bir ayak izi var. Gönderilen her e-posta, atılan her tweet, yapılan her Google araması, güncellenen her Facebook durumu… Her biri elektrik tüketimi, dolayısıyla da seragazı emisyonu anlamına geliyor. İnternet, küresel sera gazı emisyonunun yüzde 3,7’sini oluşturuyor. Üstelik bu rakamın 2025 yılına kadar (COVID-19 salgını hariç tutularak) iki katına çıkması bekleniyor!
Uykusuz gecelerde “biraz daha Twitter’a bakayım…” alışkanlığından ya da “şunları kendime mail atayım” kolaycılığından kurtulmanıza katkıda bulunur mu bilinmez ama gelin internet karbon ayak izimize dair akıllara pek gelmeyen verilere göz atalım.
İnternette bir günde neler oluyor?
- Bir günde 500 milyondan fazla tweet atılıyor
- Bir günde 294 milyar e-posta gönderiliyor
- Bir günde 65 milyar WhatsApp mesajı gönderiliyor
- YouTube’a 720 bin küsur saatlik içerik yükleniyor
- Bir günde Instagram’da 95 milyondan fazla fotoğraf ve video paylaşılıyor
- Bir yılda tükettiğimiz toplam veri 59 zetabayt
2006 yılında Jack Dorsey tarafından kurulan Twitter, şu anda dünya genelinde en popüler olan üçüncü sosyal medya platformu. Twitter’da bir günde 500 milyon küsur tweet atılıyor. Bazen tek bir harf yazıp tweet atan ve binlerce beğeni alan tweetler görüyoruz platformda. İnsan sormadan edemiyor “Gerçekten gerek var mıydı?”. Bu arada Twitter’ın en popüler olduğu ülkenin Japonya olduğunu biliyor muydunuz? Bunun başlıca sebeplerinden biri 2011 yılında Japonya’da yaşanan deprem. Depremin ardından medya araçlarının çoğu ve telefonlar çalışmadığı için Twitter’dan birilerine ulaşmak çok daha kolay gelmiş. O yıl yaşanan depremin ardından Japonya’daki Twitter kullanıcılarının sayısı yüzde 33 artmış.
Bir günde 294 milyar e-posta gönderiliyor
İnsanlık olarak her gün yaklaşık 294 milyar e-posta gönderiyoruz. İçinde ek olmayan bir e-posta 4 gram karbondioksit oluşturuyor. Eğer içinde görsel varsa 50 grama çıkıyor. Spam e-postalar genelde e-posta sunucuları tarafından otomatik olarak silindiği için e-posta başına ancak 0,3 gram karbondioksit oluşturuyor.
65 e-posta göndermek, 1 kilometre boyunca araç kullanmaya eş değer. Bir yılda ortalama bir insanın gönderdiği ve aldığı e-postaların karbon ayak izi 136 kilograma yaklaşıyor. Bu da 320 kilometre boyunca araç kullanmaya denk geliyor. Küresel açıdan bakınca, dünyadaki e-posta kullanımı, yollarda 7 milyon tane fazladan araba varmış da karbondioksit oluşturuyormuş gibi bir durum yaratıyor.
Bir günde yaklaşık 100 milyar WhatsApp mesajı gönderiliyor
WhatsApp’ın başkanı Will Cathcart’ın Aralık 2020’de attığı bir tweete göre, WhatsApp’ta bir günde 100 milyardan fazla mesaj gönderiliyor. WhatsApp aracılığıyla gönderilen mesaj sayısı 2018’den beri yüzde 53 artmış durumda. 2021 verilerine göre bir Android kullanıcısı WhatsApp’ta ortalama 38 dakika geçiriyor. Anlık mesajlaşma uygulamalarının sebep olduğu karbon ayakizi tam olarak tespit edilebilmiş değil ama bu uygulamalar genelde internetle çalıştığı için e-postanın karbon ayak izine daha yakın olduğu düşünülüyor. Bu durumda SMS daha çevreci bir çözüm. Ah eski güzel günler… Ancak hepimiz biliyoruz ki SMS dönemine dönmek mümkün değil…
YouTube’a 720 bin küsur saatlik içerik yükleniyor
Şu anda dünyanın en popüler sosyal medya platformu Facebook. Onun hemen ardından YouTube geliyor. İnternet kullanıcılarının yüzde 79’unun bir YouTube hesabı var. YouTube’da her gün 1 milyar saatten fazla içerik izliyoruz! Siz YouTube’a telefondan mı yoksa bilgisayardan mı bakmayı tercih ediyorsunuz? YouTube’daki içeriklerin yüzde 70’inden fazlası mobil cihazlardan izleniyor.
Bir günde Instagram’da 95 milyondan fazla fotoğraf ve video paylaşılıyor
Instagram kullanımının oluşturduğu karbon ayak izi anlamında en büyük sorumlu uygulamada gezinmek, en masum hareket ise fotoğraf paylaşmak. Uygulamada gezinmenin ardından en fazla karbon ayak izi oluşturan hareketler şunlar:
- Canlı yayın yapmak
- Canlı yayın izlemek
- Hikaye paylaşmak
Bir yılda insanlık olarak tükettiğimiz toplam veri 59 zetabayt. Bu da 59 trilyon gigabayt demek oluyor. Bir zetabayt, 8,000,000,000,000,000,000,000 bite denk geliyor. Rakamlarla aranız pek iyi değilse ya da bu kadar devasa bir şeyi gözünüzde canlandırmakta zorlanıyorsanız şöyle açıklayalım. Eğer her bir bit 1 euro olsaydı, 1 zetabaytlık yığın 1980 ışık yılı boyunca uzanabilirdi. Bu da Dünya’ya en yakın yıldız sistemi olan Alfa Centauri’ye 450 seferden fazla kez gitmemizi sağlardı!
BONUS: İnternetin büyük kısmı insanlar tarafından kullanılmıyor
İnternetin çoğunluğunun insanlar tarafından kullanılmaması kulağa garip gelebilir ama öyle. Çünkü internetin büyük kısmı internet botları ve kötü amaçlı yazılımlar tarafından kullanılıyor. Bunlar internet aktivitesinin üçte ikisini oluşturuyor.