İslamiyetten Önceki İnançlar
İslamiyetten Önce Türklerde Din ve İnanış
- Tabiat Kuvvetlerine İnanma:Eski Türklere göre tabiatta bazı gizli güçler vardı. Türkler; dağların, yüksek kayaların, ırmakların, denizlerin, ormanların, gizli güçleri ve ruhları olduğuna inanırlardı. Ruhlar iyi ve kötü olduğu gibi, erkek ve kadın da olabiliyordu.
Eski Türkler tabiat kuvvetlerine, at ve koyun kurban ederlerdi. Ancak yer-su kuvvetlerine tapmak söz konusu değildi. Ölen kişi adına düzenlenen cenaze törenlerine yuğ adı verilirdi. Bu törenlerde ölen kişi adına bir ziyafet verilir, ölünün çadırının etrafında atlar dolaştırılıp, ölenin atları kurban edilirdi. Törenin ardından ölen kişi özenle, atı ve sevdiği değerli eşyaları ile birlikte kurgan adı verilen mezara gömülürdü. Mezarların yanına, kişinin hayatta iken öldürdüğü düşman sayısı kadar taştan yontulmuş insan şekilleri (balbal) dikilirdi.
- Atalar Kültü:Eski Türkler atalarına büyük saygı duyarlar, onlar için anıtlar dikerler, kutsal mağara önlerinde, kurban keserlerdi. Türkler atalarına ait hatıraları kutsal kabul ettikleri için Türk mezarlarına karşı yapılan herhangi bir saldırıya savaşla karşılık verirlerdi.
- Şamanizm:Şamanlık, insanlarla ruhlar arasında aracılar inancına dayalı bir inanış biçimidir. Söz konusu aracılar, Türkçe’de Kam adı verilmiş bulunan, Şaman'lardır. Şamanların ellerindeki boyalı defleri çalarak gökyüzü ve yer kuvvetleri ile iletişime girme gücü vardı. Gökyüzüne çıktığında, Şaman, koruyucu ruhlarla ilişki kuruyor; onlardan aldığı güçle, geleceği bildirme, kötülükleri savma, sayrıları iyileştirme gibi, insanlara yardımlarda bulunabiliyordu. Masal dönemi Şamanları, ölüleri diriltebiliyorlar, ya da güneş-tanrıdan, bir kuş görünümünde yakalayıp ölenin annesinin kucağına verebilecekleri yeni doğmuş bir ruh göndermesini isteyebiliyorlardı; kendileri de, kuş ya da bir başka canlı görünümüne girebilmekte, hatta Yada Taşı yardımıyla kar ve yağmur yağdırabilmekteydiler. Şamanlar aynı zamanda doğal bitkilerden ilaçlar hazırlayan doktorlar olarak da iş görürlerdi. Şamanlar Türkler göçebe yaşadıkları için bir dini sınıf olarak güçlenememişlerdir.
- Gök Tanrı İnancı:Türklerin asıl inançlarını Gök Tanrı dini oluşturuyordu. Bu inanç sisteminde Gök Tanrı, en büyük güce sahip semavi bir varlıktır. Hakan; Gök Tanrının isteği üzerine tahta çıkar, savaşlarda onun yardımıyla zafere ulaşılırdı. Gök Tanrı, Türklerin ve bütün insanların hayatına müdahale ederek emirlerine uymayanı cezalandırır, can verir, can alır ve hükümdarlık yetkisini de layık olmayan kişiden geri alırdı.
Bütün bunlar eski Türklerde, gökyüzü ile temsil edilen tek tanrı inancının mevcut olduğunu göstermektedir. Gök Tanrı için törenler düzenlenir; ona, at ve koyun kurban ederlerdi. Türkler Cennet (Uçmağ) ve Cehenneme de (tamu) inanırlardı. Ölülerinin mezarlarına balbal dikmeleri, cennet ve cehenneme inanmaları, savaşçıları atlarıyla birlikte gömmeleri onların ahiret inancına sahip olduklarını gösterir.
- Diğer Dinler:Uygurlar arasında Budizm, Manizm, Hristiyanhk ve İslamiyet yayılmıştır. Hazarlar da Museviliği kabul etmişlerdir. Macarlar, Kumanlar, Peçenekler, Tuna Bulgarları Hristiyanlığı kabul etmiş, İtil Bulgarları ise İslamiyet’i seçmişlerdir. İtil Bulgarları devletin resmi dini olarak İslamiyeti seçen ilk Türk devletidir. Karluklar ise İslam’ı seçen ilk Türk boyudur. İslamiyet dışındaki dinler genellikle Türklerin milli benliklerini kaybetmelerine ve diğer milletlerin arasında yok olmalarına sebep olmuştur.
İslamiyetten Önce Türklerde Din ve İnanış
- Tabiat Kuvvetlerine İnanma:Eski Türklere göre tabiatta bazı gizli güçler vardı. Türkler; dağların, yüksek kayaların, ırmakların, denizlerin, ormanların, gizli güçleri ve ruhları olduğuna inanırlardı. Ruhlar iyi ve kötü olduğu gibi, erkek ve kadın da olabiliyordu.
Eski Türkler tabiat kuvvetlerine, at ve koyun kurban ederlerdi. Ancak yer-su kuvvetlerine tapmak söz konusu değildi. Ölen kişi adına düzenlenen cenaze törenlerine yuğ adı verilirdi. Bu törenlerde ölen kişi adına bir ziyafet verilir, ölünün çadırının etrafında atlar dolaştırılıp, ölenin atları kurban edilirdi. Törenin ardından ölen kişi özenle, atı ve sevdiği değerli eşyaları ile birlikte kurgan adı verilen mezara gömülürdü. Mezarların yanına, kişinin hayatta iken öldürdüğü düşman sayısı kadar taştan yontulmuş insan şekilleri (balbal) dikilirdi.
- Atalar Kültü:Eski Türkler atalarına büyük saygı duyarlar, onlar için anıtlar dikerler, kutsal mağara önlerinde, kurban keserlerdi. Türkler atalarına ait hatıraları kutsal kabul ettikleri için Türk mezarlarına karşı yapılan herhangi bir saldırıya savaşla karşılık verirlerdi.
- Şamanizm:Şamanlık, insanlarla ruhlar arasında aracılar inancına dayalı bir inanış biçimidir. Söz konusu aracılar, Türkçe’de Kam adı verilmiş bulunan, Şaman'lardır. Şamanların ellerindeki boyalı defleri çalarak gökyüzü ve yer kuvvetleri ile iletişime girme gücü vardı. Gökyüzüne çıktığında, Şaman, koruyucu ruhlarla ilişki kuruyor; onlardan aldığı güçle, geleceği bildirme, kötülükleri savma, sayrıları iyileştirme gibi, insanlara yardımlarda bulunabiliyordu. Masal dönemi Şamanları, ölüleri diriltebiliyorlar, ya da güneş-tanrıdan, bir kuş görünümünde yakalayıp ölenin annesinin kucağına verebilecekleri yeni doğmuş bir ruh göndermesini isteyebiliyorlardı; kendileri de, kuş ya da bir başka canlı görünümüne girebilmekte, hatta Yada Taşı yardımıyla kar ve yağmur yağdırabilmekteydiler. Şamanlar aynı zamanda doğal bitkilerden ilaçlar hazırlayan doktorlar olarak da iş görürlerdi. Şamanlar Türkler göçebe yaşadıkları için bir dini sınıf olarak güçlenememişlerdir.
- Gök Tanrı İnancı:Türklerin asıl inançlarını Gök Tanrı dini oluşturuyordu. Bu inanç sisteminde Gök Tanrı, en büyük güce sahip semavi bir varlıktır. Hakan; Gök Tanrının isteği üzerine tahta çıkar, savaşlarda onun yardımıyla zafere ulaşılırdı. Gök Tanrı, Türklerin ve bütün insanların hayatına müdahale ederek emirlerine uymayanı cezalandırır, can verir, can alır ve hükümdarlık yetkisini de layık olmayan kişiden geri alırdı.
Bütün bunlar eski Türklerde, gökyüzü ile temsil edilen tek tanrı inancının mevcut olduğunu göstermektedir. Gök Tanrı için törenler düzenlenir; ona, at ve koyun kurban ederlerdi. Türkler Cennet (Uçmağ) ve Cehenneme de (tamu) inanırlardı. Ölülerinin mezarlarına balbal dikmeleri, cennet ve cehenneme inanmaları, savaşçıları atlarıyla birlikte gömmeleri onların ahiret inancına sahip olduklarını gösterir.
- Diğer Dinler:Uygurlar arasında Budizm, Manizm, Hristiyanhk ve İslamiyet yayılmıştır. Hazarlar da Museviliği kabul etmişlerdir. Macarlar, Kumanlar, Peçenekler, Tuna Bulgarları Hristiyanlığı kabul etmiş, İtil Bulgarları ise İslamiyet’i seçmişlerdir. İtil Bulgarları devletin resmi dini olarak İslamiyeti seçen ilk Türk devletidir. Karluklar ise İslam’ı seçen ilk Türk boyudur. İslamiyet dışındaki dinler genellikle Türklerin milli benliklerini kaybetmelerine ve diğer milletlerin arasında yok olmalarına sebep olmuştur.
