Sümer & Babil Mitolojisi nedir
Sümer Mitolojisi hakkında bilgi
Babil Mitolojisi hakkında data
Sümer ve Babil Mitolojisi
Yaradılış Destanı
Altaylardan Verbitskiy'in derlediği oluşum destanı özetle şöyledir: Yer gök hiç bir şey yokken dünya uçsuz bucaksız sulardan ibaretti Tanrı Ülgen bu uçsuz bucaksız dünyada defalarca uçuyordu Göklerden gelen bir ses Tanrı Ülgen'e denizden meydana çıkan taşı tutmasını söyledi Göğün emri ile oturacak yer bulan Tanrı Ülgen artık yaratma zamanı geldi diye düşünerek şöyle dedi :
Bir dünya istiyorum, bir soyla yaratayım
Bu dünya nasıl olsun, ne boyla yaratayım
Bunun çaresi nedir, ne yolla yaratayımş
Su içinde yaşayan Ak Belli Başlı,su yüzünde belirdi ve Tanrı Ülgen'e şöyle dedi :
Yaratmak istiyorsan Ülgen, Yaratıcı olarak şu tanrısal sözü öğren :
De fakat defalarca,yaptım oldu başka bir şey söyleme
Hele yaratır iken,yaptım olmadıdeme
Ak Ana bunları söyledi ve kayboldu Tanrı Ülgen'in kulağından bu buyruk hiç gitmedi insana da bu öğüdü iletmekten bıkmadı : Dinleyin ey ahali, varı değil demeyin Varlığa değil deyip de, değil olup da gitmeyinizTanrı Ülgen yere bakarak : Yaratılsın yer!Göğe bakarak Yaratılsın Gök!Bu buyruklar verilince yer ve gök yaratılmış Tanrı Ülgen koskocoman üç balık yaratmış ve dünya bu balıkların üstüne konmuş Bu Nedenle dünya gezer olmamış bir yerde değişmez olmuşTanrı Ülgen balıkların kımıldadıklarında dünyaya su kaplamasın diye Mandı şire'ye balıkları denetleme görevi vermiş Tanrı Ülgen, dünyayı yarattıktan sonradan tepesi avuç içi güneşe değen etekleri dünyaya değmeğen büyük Altın Dağın başına geçip oturmuşDünya altı günde yaratılmışdı, yedinci günde ise Tanrı Ülgen uyumuş kalmışdı Uyandığında neler yarattım diye baktı: Ülkü güneşden diğer fazladan dokuz dünya birer cehennem ile üstelik yer yaratmıştı Günlerden bir gün Tanrı Ülgen denizde yüzen bir toprak parçacığı üstünde bir parça kil fark ettiademoğlu bu olsun, insana olsun babadedi ve toprak üstündeki kil birden insan oldu Tanrı Ülgen bu birincil insana Erlikadını verdi ve onu kardeşi kabul etti Ama Erlik'in yüreği kıskançlık ve hırsla doluydu Tanrı Ülgen gibi güçlü ve becerikli olmadığı için öfkelendi
Tanrı Ülgen, kemikleri kamıştan, etleri topraktan yedi insan yarattı Erlik'in yarattığı dünyaya zarar vereceğini düşünerek insanı gözetmek üzere Mandışire adlı bir kahraman yarattıktan sonra yedi insanın kulaklarından üfleyerek can, burunlarından üfleyerek başlarına hafıza verdiTanrı Ülgen insanları idare etmek üzere MayTere'yi yarattı ve onu insanoğlunun başına han yaptı Yakut'lardan (Saka) derlenen yaradılış efsaneleri de Altay yardılış destanının yakın varyantı niteliğindedir XIXasır'da derlenen bu efsanelerin değişik din ve kültürlerin etkilerini taşıdıkları düşünülmektedir
Sümer ve Babil Mitolojisi Tanrılar ve Tanrıçalar
Abzu: (Sümer) Yeraltı tanrısı Apsu(ya da Absu)'da denir Ilk millet, yaşamın helezoni gelişimini mevsimlerde izlemişler, doğumölüm döngüsünü yeraltı sularına bağlamışlardır Yeraltı suları, ilkbaharda tüm doğaya canlılık verirler, yazın göklere doğru yükselirler, sonbaharda yağmurlarla tekrar insanın yaşadığı toprağa düşerler, kışın da toprağın altındaki yerlerine dönerler Bu döngü her sene böylece tekrarlanır Su mevsimi gelince, her yl doğayı her tarafta canlandırır Bu yüzden Abzu, canlandırıcı bir tanrıdır
Adad: (Mezapotamya) Hava ve gökgürültüsü tanrısı Bu tanrı, Ramman adıylada anılırdı Mezapotamya çoktanrıcılığı, Sümer, Asur, Babil, Hitit ve Fenikeliler'in ufak tefek farklarla benimsedikleri oratk inançlardır
Adapa: (Babil) Ebediyet fırsatını kaçıran insan Mısır'da TelelAmarna mahsenlerinde tırnak yazısıyla yazılı tabletler halinde bulunan Adapa efsanesi, insanın bir zamanlar sonsuz olma fırsatını yakaladığı halde nasıl elinden kaçırdığını anlatmaktadır Efsaneye tarafından, Adapa adında bir bilgin, tanrılık bilgiye eriştiği halde halde, tanrılık ölümsüzlüğe erişemediğine yakınırmış Bir gün kayığının devrilmesine kızarak Güney yeli tanrısının kanatlarını kırıvermiş Tanrı Anum'un başkanlığında tanrılar, onu değerlendirmek için toplanmışlar Yargının sonunda Adapa'ya vefat ekmeği yedirileceğini bilen insanların koruyucusu tanrısı Ea, onun kulağına bu ekmeği yememesini fısıldamış Ama, Adapa'nın bilgisini çok beğenen tanrılar, ona ölüm ekmeği yerine sonsuzluk ekmeği vermişler Adapa, tanrı Ea'nın öğüdüne uyarak bu ekmeği yememiş ve böylelikle insanoğluna yeniden katiyen bağışlanmayacak olan ebediyet fırsatını kaçırmış
Akrep Halk Müziği: (Sümer)Akrep ırk ülkesi Tufan varsayımının birincil biçimi Sümerler'in Gılgamış öyküsünde anlatılır Tufandan kurtularak ölümsüzlüğe kavuşan Utnapiştim'in oturduğu yer, Akrep ülkesini aştıktan daha sonra varılan yerdir Gılgamış, ölümsüzlüğe ulaşmanın ç****ini öğrenmek için büyük dedesi Utnapiştim'e gitmek için bu ülkeden geçer
An: (Sümer) Göktanrı Anum da denir Savaş tanrısı İştar'ın kocasıdır Yunanlıların Zeus'uyla eşdeğerlidir, tanrılar tanrısıdır Sümer inançlarında Enlil(toprak) vr Enki(okyanus) ya da Ea'yla birlikte büyük tanrılar üçlüsünü kurarlar
Anşar: (Sümer) Gökyüzü tanrısı Yeryüzü tanrısı tanrısı Kişar'la birlikte kadınsı yılan Lakamu'yla erkek yılan Lakmu'nun çocuklarıdır
Annunaki'ler: (Sümer) İkinci derece tanrılar Bunlar baştanrı Marduk'tan kendilerine bir hizmetçi vermesini istemişler, o da insanı yaratmış
Arallu: (Sümer) Cehennem ülkesi Sümer inançlarına tarafından, cehennem ülkesini idare eden önce tanrıça Ereşkigal'miş, sonra fazla dinç bir tanrı olan Nergal onunla evlenerek cehennem ülkesinin kralı olmuş
Aruru: (Sümer) Sümer tanrıçası Sümerlerin ünlü Gılgamış destanında adı geçen, ARuRu şeklinde de yazılıyor Uruk kentinin genç kızları, nişanlılarını sabahleyin akşama dek çalıştıran kral Gılgamış'ı ona şikayet ederler O da Gılgamış'ı diğer konularda oyalasın diye Enkidu'yu yaratır
Aya: (Babil)Güneştanrı Şamaş'ın karısı tanrıça
Babbar: (Mezapotamya) Güneştanrı İÖ III binyılda tapılmıştır Asur ve Hititlerde Şamaş adını taşır Adaletle ilgili bir tanrıdır, adaletsizlik yapanları cezalandırırmış
Bel: (Babil) Tanrı Baal deyiminin başka bir söyleyiş biçimidir Nippul tanrısı Enlil, Babil tanrısı Marduk bu adla anılırdı Dişili Beltu'dur, Yunanlılar Beltis'de derler Daha fazla Babillilerin kullandıkları Bel deyimi, İbranice ve Fenikecedeki kullanımından öbür olarak, en büyük tanrısal tanrıyı dile getirir Arami inançlarındaki tanrılar üçlüsü Yarhibol ve Aglibol'daki bol deyiminin de bel deyiminin başka bir biçimi olduğu açıktır
Aksiyom: (Babil) Tanrı Bel'in karısı Tanrı Bel, büyük tanrı Enlil'in adıdır
Boğa: (Sümer) Bereket ve güçlülük simgesi Hayvan tapımının en kayda değer tanrılık hayvanlarından biri olan boğa'ya ilkin Sümer inanaçlarında rastlamakla birlikte boğanın kutsallığı inancının hemencecik bütün ilkel inançlarda yer aldığı görülür Bütün mitolojilerde boğa, dölleme ve zorlama olarak erkek gücünü simgeler Sümerlerde boğa, erkek insan başlı olarak tasarımlanmıştır Boğa tapımı, tüm sami dinlerinde süregelerek Antikçağ Yunan ve Roma inançlarına kadar gelmiştir Boğa eski Yunan'da Zeus'ün, Roma'da Jüpiter'in simgesidir
Ea: (Sümer) Sutanrı Enki adıylada anılır SümerAkad inançlarında evrenin başlıca öğesi su'dur Daha açık bir deyişle Sümer evreni gök (Lahza), toprak (Enlil)ve su (Enki) edinmek üzere üçe ayırmakla beraber bunların esas ve tümünün marifetli öğesi olarak su'ya tapmışlardır
Enkidu: (Sümer) Gılgamış'ın arkadışı Engidu biçimindede yazılmaktadır Kimi incelemeciler onun bir insan olmadığını, şayet de bir aslan olduğunu ileri sürmektedirler(Mesela, Bkz Challaye, Dinler Tarihi, İstanbul 1960, s 116) Vücudu kıllarla kaplı, fazla bilgeli bir varlıkmış Bir diğer anlatıma tarafından de kralı olduğu kenti kalkındırmak isteyen Gılgamış, ülkesinin tüm erkeklerini işe koşarmış Kadınlar kocalarını, genç kızlar nişanlılarını göremez olmuşlar Bu yüzden kralı, tanrı Aruru'ya şikayet etmişler Kadınları haklı bulan tanrı da krala bir dost yaratarak onu diğer serüvenlere yöneltmek istemiş ve tanrı Anum'a eş toprak vücutlu, fazla kocaman ve vahşi Enkidu'yu yaratmış Bu mahlukat Gılgamış'ın yaşamında büyük çapta etmen olanlardan biridir ve sonunda da onun uğrunda ölür
Enlil: (Sümer) Yeryüzütanrı Bel veya Belum adıyla da anılır
Enzu: (Mezapotmaya) Av tanrısı Sin'in değişik adı Mezapotamya'nın meşhur ay tanrısı Sin'e Enzu'da denir
Ereşkigal: (Sümer) Yeraltı ülkesi tanrıçası Yeraltı ülkesi tanrısı Nergal'in karısıdır Sümer inançlarına tarafından, ilkin cehennemi (Arallu) tek başına Ereşkigal yönetirmiş, tanrıların bir şölenine çağrılınca cehennemden ayrılmadığı için kendi yerine bir delege göndermiş, tüm tanrılar bu temsilciyi ayağa kalkıp selamlamışlar, yalnızca tanrı Nergal yerinden kıpırdamamış, bunu duyan ve fazla kızan Ereşkigal, tanrı Nergal'i yakalatıp cehenneme getirmiş, ama Nergal, cehennemin için başaşağı ederek Ereşkigal'i tahtından indirmiş, cehennemin kralı olmuş ve Ereşkigal'le evlenmiş
İşkur: (Mezapotamya) Tanrı Adad'ın Mezapotamya Samilerinde kullanılan adı Akkad'ların Adad ve Fenike'lilerin Baal adıyla taptıkları bu atmosfer tanrısı, Hitit'lerin Teşup veya Tarhut adlı tanrılarıyla bir tutulmuştur
İştar: (Mezapotamya) Savaş ve aşk tanrıça Mezapotmaya'nın en ünlü tanrıçasıdır, eski çağlarda onun adı tanrı anlamında kullanılırdı Bir çok ulusların dillerinde dağıtılmış adlar almıştır
Kingu: (Sümer) Devler ve canavarlar ordusunun komutanı Torunlarına kızan Tiamat, devlerden ve canavarlardan bir ordu kurarak tanrılara saldırır, bu ordunun başına getirdiği dehşet dev Kingu'ya kaderin iplerini verir Tanrılarda kendilerini savunmak için tanrı Marduk'u başkumandan yaparlar Marduk devleri yakalayıp cehenneme gönderir, kaderin iplerini de Kingu'dan alarak kendi boynuna takar Marduk'un büyük ve evrensel eğemenliği böylece başlar
Kişar: (Sümer) Yeryüzü tanrı Meşhur Sümer tanrıları Anum, Enlil ve Ea, onun gökyüzütanrı Anşar'la birleşmesinden doğmuş ya da oluşmuştur Kişar dişi, Anşar erkektir
Lakmu: (Sümer) Erkekyılan Dişiyılan Lakamu'yle birlikte dünyaya gelmiş Sümerlerin yaratılış tasarımlarını anlatan Enuma Eliş (Gökyüzünde) adlı yapıta tarafından (bu yapıtın İÖ VII yüzyılda yazıldığı sanılıyor) bu iki yılan Apsu'yla Tiamat'ın birleşmesinden olmuşlar Bu iki yılanın birleşmesinden de Aşar ile Kişar dünyaya gelmiş Yeryüzüyle gökyüzü bu nedenle oluşmuş
Lilitu: (Babil) Kadınsı gece demonu Rüzgarla gelen felaketler, hastalıklar, veba ve ölümden sorumluluk sahibi görülmekle birlikte, belkide daha fazla insanların cinsel yaşamlarına müdahalede uzmanlaştıklarına inanılır
Marduk: (Babil) Mezapotamya dininde Babil'in büyük koruyucu tanrısıdırBu özelliğiyle sonunda Bel'le özdeşleştirilmiştir Eskiçağ çok tanrılıcığında Marduk özel bir yeri olan en büyük tanrılardan biridir İlkin tarım tanrısıydı
Moummou: (Sümer) Sonsuzuktanrı Kimi metinlerde Apsu'yla Tiamat'ın oğlu, kimi metinlerde de Apsu'nun veziri olarak gösterilmektedir Mummu şeklinde de yazılıyor
Nana: (Sümer)Anatanrıça Kybele'nin adlarından biri Nina ve İnnina da denir Akad'lar kendi dillerinde onu aynı anlamda İştar sözcüğüyle çevirmişlerdir Belli Başlı ve Anna sözcükleri de bu kökten türemedir Mezapotamya mitolojisinde Nane adıyla tanrı Enzu'nun ve kimi yerde de tanrı Lahza'ın kızı olarak gösterilir, aşk ve savaş tanrıçası sayılır İÖ VI yüzyılda Babil'de Annumitu adıyla anılmıştır
Nergal: (Babil) Güneştanrı Bununla Birlikte savaş, alev ötedünya ve doğa olaylarınıda simgeler Mezopotamya uluslarının çoğunca tapılmıştır
Ningirsu: (Sümer) Savaştanrı Urningirsu da denir Tanrı Enlil'in oğludur Anu'nun kızı olan tanrıça Bo'yla evlidir Tanrıça Bo, tanrıça İştar'dan önce Lagaş bölgesinin toprakesas'sıydı Savaş tanrının yirmi dört çeşit silahı varmış ki bunlardan herbiri bir devi simgelermiş Ningirsu'nun annesi de Ninlil adını taşır ama Enlil'in karısıdır
Ninhur Sag: (Sümer) Kış bölgesi tanrıçası İÖIII bnyılda tapılmıştır Ninlil ile kardeş çocuklarıdır
Ninlil: (Sümer) Tanrı Enlil'in karısı Nirginsu'nunda annesidir
Pazuzu: (Babil) Alevperi Kuş ayaklı, kanatlı ve insan ellidir Hastalıkları iyi ettiğine inanılır Hastaların boynuna onun resmini taşıyan muskalar asılırmış İkircikli özelliği olarak güneydoğudan estirdiği rüzgarlarla vebayıda beraberinde getirdiğine inanılan demon
Sin: (Sümer) Aytanrı Sümerlilerin en büyük kozmik tanrısıdır Güneştanrı Şamaş'la yıldıztanrı İştarın babasıdır Cihantanrı Enlil'le evrentanrıça Ninhil'in oğludur Akad'lar, eski Araplar ve Hitit'lerce tapılmıştır Tevrat'ta da onun sözü edilir ve peygamber İbrahim'in çıktığı şehir halkı olan Ur'da onun başat olduğu anlatılır Sin, Sümer inançlarında birinci büyük tanrı üçlüsündendir Kimi incelemeceiler bunu Mezapotamya'ya göçeden Sami ulusların etkisiyle bağlarlar
Şamaş: (Babil) Güneştanrı Aslı Sümer'lilerin Utu tanrısıdır Samiler onu Şamaş adıyla anarlar Sümer'lerde yargıç ve yasa koruyucu, Samilerde savaş ve bilgelik tanrısıdır Sin'in oğlu, İştar'ın erkek kardeşi keza kocasıdır
Şullat: (Sümer) Kasırga ve kötü hava habercisi tanrıça
Tiamat: (Sümer) Tuz sutanrıçası Tatlı sutanrı Apsu (ya da Abzu)'yla birlikte evrenin ilk varlıklarıdır Sümer'lerin Enuma Eniş (Gökyüzünde) adlı yaratılış efsanelerinde evrenin bomboş olduğu bir ön zamanda bu iki varlığın bulunduğu belirtir
Temmuz: (Sümer) Sümer'lerin Dumuzi'sinin Sami'lerdeki adı Tamuz ve Tammuz biçimlerindede yazılır ve söylenir
Utu: (Sümer) Güneştanrı Ud ya da Ut da denir Mezapotamya metinlerde Babbar, Asur ve Hitit metinlerinde Şamaş adıyla anılır Yargıtanrı Kittu ve adalettanrı Meşarru onun çocuklarıdır
Utnapiştim: (Sümer) Sümer'lerin Nuh'u Babil diliyle yazılan tabletlerde bu adla anılan tufan kahramanına Sümer'lerin Ziusudra dedikleri daha sonra anlaşılmıştır Utnapiştim'e Sümer'lerin
Nuh'u demekten daha iyisi Nuh'a Yahudilerin Ziusudra'sı demektir, çünkü bu öbüründen onbeş asır öncedir *
Sümer Mitolojisi hakkında bilgi
Babil Mitolojisi hakkında data
Sümer ve Babil Mitolojisi
Yaradılış Destanı
Altaylardan Verbitskiy'in derlediği oluşum destanı özetle şöyledir: Yer gök hiç bir şey yokken dünya uçsuz bucaksız sulardan ibaretti Tanrı Ülgen bu uçsuz bucaksız dünyada defalarca uçuyordu Göklerden gelen bir ses Tanrı Ülgen'e denizden meydana çıkan taşı tutmasını söyledi Göğün emri ile oturacak yer bulan Tanrı Ülgen artık yaratma zamanı geldi diye düşünerek şöyle dedi :
Bir dünya istiyorum, bir soyla yaratayım
Bu dünya nasıl olsun, ne boyla yaratayım
Bunun çaresi nedir, ne yolla yaratayımş
Su içinde yaşayan Ak Belli Başlı,su yüzünde belirdi ve Tanrı Ülgen'e şöyle dedi :
Yaratmak istiyorsan Ülgen, Yaratıcı olarak şu tanrısal sözü öğren :
De fakat defalarca,yaptım oldu başka bir şey söyleme
Hele yaratır iken,yaptım olmadıdeme
Ak Ana bunları söyledi ve kayboldu Tanrı Ülgen'in kulağından bu buyruk hiç gitmedi insana da bu öğüdü iletmekten bıkmadı : Dinleyin ey ahali, varı değil demeyin Varlığa değil deyip de, değil olup da gitmeyinizTanrı Ülgen yere bakarak : Yaratılsın yer!Göğe bakarak Yaratılsın Gök!Bu buyruklar verilince yer ve gök yaratılmış Tanrı Ülgen koskocoman üç balık yaratmış ve dünya bu balıkların üstüne konmuş Bu Nedenle dünya gezer olmamış bir yerde değişmez olmuşTanrı Ülgen balıkların kımıldadıklarında dünyaya su kaplamasın diye Mandı şire'ye balıkları denetleme görevi vermiş Tanrı Ülgen, dünyayı yarattıktan sonradan tepesi avuç içi güneşe değen etekleri dünyaya değmeğen büyük Altın Dağın başına geçip oturmuşDünya altı günde yaratılmışdı, yedinci günde ise Tanrı Ülgen uyumuş kalmışdı Uyandığında neler yarattım diye baktı: Ülkü güneşden diğer fazladan dokuz dünya birer cehennem ile üstelik yer yaratmıştı Günlerden bir gün Tanrı Ülgen denizde yüzen bir toprak parçacığı üstünde bir parça kil fark ettiademoğlu bu olsun, insana olsun babadedi ve toprak üstündeki kil birden insan oldu Tanrı Ülgen bu birincil insana Erlikadını verdi ve onu kardeşi kabul etti Ama Erlik'in yüreği kıskançlık ve hırsla doluydu Tanrı Ülgen gibi güçlü ve becerikli olmadığı için öfkelendi
Tanrı Ülgen, kemikleri kamıştan, etleri topraktan yedi insan yarattı Erlik'in yarattığı dünyaya zarar vereceğini düşünerek insanı gözetmek üzere Mandışire adlı bir kahraman yarattıktan sonra yedi insanın kulaklarından üfleyerek can, burunlarından üfleyerek başlarına hafıza verdiTanrı Ülgen insanları idare etmek üzere MayTere'yi yarattı ve onu insanoğlunun başına han yaptı Yakut'lardan (Saka) derlenen yaradılış efsaneleri de Altay yardılış destanının yakın varyantı niteliğindedir XIXasır'da derlenen bu efsanelerin değişik din ve kültürlerin etkilerini taşıdıkları düşünülmektedir
Sümer ve Babil Mitolojisi Tanrılar ve Tanrıçalar
Abzu: (Sümer) Yeraltı tanrısı Apsu(ya da Absu)'da denir Ilk millet, yaşamın helezoni gelişimini mevsimlerde izlemişler, doğumölüm döngüsünü yeraltı sularına bağlamışlardır Yeraltı suları, ilkbaharda tüm doğaya canlılık verirler, yazın göklere doğru yükselirler, sonbaharda yağmurlarla tekrar insanın yaşadığı toprağa düşerler, kışın da toprağın altındaki yerlerine dönerler Bu döngü her sene böylece tekrarlanır Su mevsimi gelince, her yl doğayı her tarafta canlandırır Bu yüzden Abzu, canlandırıcı bir tanrıdır
Adad: (Mezapotamya) Hava ve gökgürültüsü tanrısı Bu tanrı, Ramman adıylada anılırdı Mezapotamya çoktanrıcılığı, Sümer, Asur, Babil, Hitit ve Fenikeliler'in ufak tefek farklarla benimsedikleri oratk inançlardır
Adapa: (Babil) Ebediyet fırsatını kaçıran insan Mısır'da TelelAmarna mahsenlerinde tırnak yazısıyla yazılı tabletler halinde bulunan Adapa efsanesi, insanın bir zamanlar sonsuz olma fırsatını yakaladığı halde nasıl elinden kaçırdığını anlatmaktadır Efsaneye tarafından, Adapa adında bir bilgin, tanrılık bilgiye eriştiği halde halde, tanrılık ölümsüzlüğe erişemediğine yakınırmış Bir gün kayığının devrilmesine kızarak Güney yeli tanrısının kanatlarını kırıvermiş Tanrı Anum'un başkanlığında tanrılar, onu değerlendirmek için toplanmışlar Yargının sonunda Adapa'ya vefat ekmeği yedirileceğini bilen insanların koruyucusu tanrısı Ea, onun kulağına bu ekmeği yememesini fısıldamış Ama, Adapa'nın bilgisini çok beğenen tanrılar, ona ölüm ekmeği yerine sonsuzluk ekmeği vermişler Adapa, tanrı Ea'nın öğüdüne uyarak bu ekmeği yememiş ve böylelikle insanoğluna yeniden katiyen bağışlanmayacak olan ebediyet fırsatını kaçırmış
Akrep Halk Müziği: (Sümer)Akrep ırk ülkesi Tufan varsayımının birincil biçimi Sümerler'in Gılgamış öyküsünde anlatılır Tufandan kurtularak ölümsüzlüğe kavuşan Utnapiştim'in oturduğu yer, Akrep ülkesini aştıktan daha sonra varılan yerdir Gılgamış, ölümsüzlüğe ulaşmanın ç****ini öğrenmek için büyük dedesi Utnapiştim'e gitmek için bu ülkeden geçer
An: (Sümer) Göktanrı Anum da denir Savaş tanrısı İştar'ın kocasıdır Yunanlıların Zeus'uyla eşdeğerlidir, tanrılar tanrısıdır Sümer inançlarında Enlil(toprak) vr Enki(okyanus) ya da Ea'yla birlikte büyük tanrılar üçlüsünü kurarlar
Anşar: (Sümer) Gökyüzü tanrısı Yeryüzü tanrısı tanrısı Kişar'la birlikte kadınsı yılan Lakamu'yla erkek yılan Lakmu'nun çocuklarıdır
Annunaki'ler: (Sümer) İkinci derece tanrılar Bunlar baştanrı Marduk'tan kendilerine bir hizmetçi vermesini istemişler, o da insanı yaratmış
Arallu: (Sümer) Cehennem ülkesi Sümer inançlarına tarafından, cehennem ülkesini idare eden önce tanrıça Ereşkigal'miş, sonra fazla dinç bir tanrı olan Nergal onunla evlenerek cehennem ülkesinin kralı olmuş
Aruru: (Sümer) Sümer tanrıçası Sümerlerin ünlü Gılgamış destanında adı geçen, ARuRu şeklinde de yazılıyor Uruk kentinin genç kızları, nişanlılarını sabahleyin akşama dek çalıştıran kral Gılgamış'ı ona şikayet ederler O da Gılgamış'ı diğer konularda oyalasın diye Enkidu'yu yaratır
Aya: (Babil)Güneştanrı Şamaş'ın karısı tanrıça
Babbar: (Mezapotamya) Güneştanrı İÖ III binyılda tapılmıştır Asur ve Hititlerde Şamaş adını taşır Adaletle ilgili bir tanrıdır, adaletsizlik yapanları cezalandırırmış
Bel: (Babil) Tanrı Baal deyiminin başka bir söyleyiş biçimidir Nippul tanrısı Enlil, Babil tanrısı Marduk bu adla anılırdı Dişili Beltu'dur, Yunanlılar Beltis'de derler Daha fazla Babillilerin kullandıkları Bel deyimi, İbranice ve Fenikecedeki kullanımından öbür olarak, en büyük tanrısal tanrıyı dile getirir Arami inançlarındaki tanrılar üçlüsü Yarhibol ve Aglibol'daki bol deyiminin de bel deyiminin başka bir biçimi olduğu açıktır
Aksiyom: (Babil) Tanrı Bel'in karısı Tanrı Bel, büyük tanrı Enlil'in adıdır
Boğa: (Sümer) Bereket ve güçlülük simgesi Hayvan tapımının en kayda değer tanrılık hayvanlarından biri olan boğa'ya ilkin Sümer inanaçlarında rastlamakla birlikte boğanın kutsallığı inancının hemencecik bütün ilkel inançlarda yer aldığı görülür Bütün mitolojilerde boğa, dölleme ve zorlama olarak erkek gücünü simgeler Sümerlerde boğa, erkek insan başlı olarak tasarımlanmıştır Boğa tapımı, tüm sami dinlerinde süregelerek Antikçağ Yunan ve Roma inançlarına kadar gelmiştir Boğa eski Yunan'da Zeus'ün, Roma'da Jüpiter'in simgesidir
Ea: (Sümer) Sutanrı Enki adıylada anılır SümerAkad inançlarında evrenin başlıca öğesi su'dur Daha açık bir deyişle Sümer evreni gök (Lahza), toprak (Enlil)ve su (Enki) edinmek üzere üçe ayırmakla beraber bunların esas ve tümünün marifetli öğesi olarak su'ya tapmışlardır
Enkidu: (Sümer) Gılgamış'ın arkadışı Engidu biçimindede yazılmaktadır Kimi incelemeciler onun bir insan olmadığını, şayet de bir aslan olduğunu ileri sürmektedirler(Mesela, Bkz Challaye, Dinler Tarihi, İstanbul 1960, s 116) Vücudu kıllarla kaplı, fazla bilgeli bir varlıkmış Bir diğer anlatıma tarafından de kralı olduğu kenti kalkındırmak isteyen Gılgamış, ülkesinin tüm erkeklerini işe koşarmış Kadınlar kocalarını, genç kızlar nişanlılarını göremez olmuşlar Bu yüzden kralı, tanrı Aruru'ya şikayet etmişler Kadınları haklı bulan tanrı da krala bir dost yaratarak onu diğer serüvenlere yöneltmek istemiş ve tanrı Anum'a eş toprak vücutlu, fazla kocaman ve vahşi Enkidu'yu yaratmış Bu mahlukat Gılgamış'ın yaşamında büyük çapta etmen olanlardan biridir ve sonunda da onun uğrunda ölür
Enlil: (Sümer) Yeryüzütanrı Bel veya Belum adıyla da anılır
Enzu: (Mezapotmaya) Av tanrısı Sin'in değişik adı Mezapotamya'nın meşhur ay tanrısı Sin'e Enzu'da denir
Ereşkigal: (Sümer) Yeraltı ülkesi tanrıçası Yeraltı ülkesi tanrısı Nergal'in karısıdır Sümer inançlarına tarafından, ilkin cehennemi (Arallu) tek başına Ereşkigal yönetirmiş, tanrıların bir şölenine çağrılınca cehennemden ayrılmadığı için kendi yerine bir delege göndermiş, tüm tanrılar bu temsilciyi ayağa kalkıp selamlamışlar, yalnızca tanrı Nergal yerinden kıpırdamamış, bunu duyan ve fazla kızan Ereşkigal, tanrı Nergal'i yakalatıp cehenneme getirmiş, ama Nergal, cehennemin için başaşağı ederek Ereşkigal'i tahtından indirmiş, cehennemin kralı olmuş ve Ereşkigal'le evlenmiş
İşkur: (Mezapotamya) Tanrı Adad'ın Mezapotamya Samilerinde kullanılan adı Akkad'ların Adad ve Fenike'lilerin Baal adıyla taptıkları bu atmosfer tanrısı, Hitit'lerin Teşup veya Tarhut adlı tanrılarıyla bir tutulmuştur
İştar: (Mezapotamya) Savaş ve aşk tanrıça Mezapotmaya'nın en ünlü tanrıçasıdır, eski çağlarda onun adı tanrı anlamında kullanılırdı Bir çok ulusların dillerinde dağıtılmış adlar almıştır
Kingu: (Sümer) Devler ve canavarlar ordusunun komutanı Torunlarına kızan Tiamat, devlerden ve canavarlardan bir ordu kurarak tanrılara saldırır, bu ordunun başına getirdiği dehşet dev Kingu'ya kaderin iplerini verir Tanrılarda kendilerini savunmak için tanrı Marduk'u başkumandan yaparlar Marduk devleri yakalayıp cehenneme gönderir, kaderin iplerini de Kingu'dan alarak kendi boynuna takar Marduk'un büyük ve evrensel eğemenliği böylece başlar
Kişar: (Sümer) Yeryüzü tanrı Meşhur Sümer tanrıları Anum, Enlil ve Ea, onun gökyüzütanrı Anşar'la birleşmesinden doğmuş ya da oluşmuştur Kişar dişi, Anşar erkektir
Lakmu: (Sümer) Erkekyılan Dişiyılan Lakamu'yle birlikte dünyaya gelmiş Sümerlerin yaratılış tasarımlarını anlatan Enuma Eliş (Gökyüzünde) adlı yapıta tarafından (bu yapıtın İÖ VII yüzyılda yazıldığı sanılıyor) bu iki yılan Apsu'yla Tiamat'ın birleşmesinden olmuşlar Bu iki yılanın birleşmesinden de Aşar ile Kişar dünyaya gelmiş Yeryüzüyle gökyüzü bu nedenle oluşmuş
Lilitu: (Babil) Kadınsı gece demonu Rüzgarla gelen felaketler, hastalıklar, veba ve ölümden sorumluluk sahibi görülmekle birlikte, belkide daha fazla insanların cinsel yaşamlarına müdahalede uzmanlaştıklarına inanılır
Marduk: (Babil) Mezapotamya dininde Babil'in büyük koruyucu tanrısıdırBu özelliğiyle sonunda Bel'le özdeşleştirilmiştir Eskiçağ çok tanrılıcığında Marduk özel bir yeri olan en büyük tanrılardan biridir İlkin tarım tanrısıydı
Moummou: (Sümer) Sonsuzuktanrı Kimi metinlerde Apsu'yla Tiamat'ın oğlu, kimi metinlerde de Apsu'nun veziri olarak gösterilmektedir Mummu şeklinde de yazılıyor
Nana: (Sümer)Anatanrıça Kybele'nin adlarından biri Nina ve İnnina da denir Akad'lar kendi dillerinde onu aynı anlamda İştar sözcüğüyle çevirmişlerdir Belli Başlı ve Anna sözcükleri de bu kökten türemedir Mezapotamya mitolojisinde Nane adıyla tanrı Enzu'nun ve kimi yerde de tanrı Lahza'ın kızı olarak gösterilir, aşk ve savaş tanrıçası sayılır İÖ VI yüzyılda Babil'de Annumitu adıyla anılmıştır
Nergal: (Babil) Güneştanrı Bununla Birlikte savaş, alev ötedünya ve doğa olaylarınıda simgeler Mezopotamya uluslarının çoğunca tapılmıştır
Ningirsu: (Sümer) Savaştanrı Urningirsu da denir Tanrı Enlil'in oğludur Anu'nun kızı olan tanrıça Bo'yla evlidir Tanrıça Bo, tanrıça İştar'dan önce Lagaş bölgesinin toprakesas'sıydı Savaş tanrının yirmi dört çeşit silahı varmış ki bunlardan herbiri bir devi simgelermiş Ningirsu'nun annesi de Ninlil adını taşır ama Enlil'in karısıdır
Ninhur Sag: (Sümer) Kış bölgesi tanrıçası İÖIII bnyılda tapılmıştır Ninlil ile kardeş çocuklarıdır
Ninlil: (Sümer) Tanrı Enlil'in karısı Nirginsu'nunda annesidir
Pazuzu: (Babil) Alevperi Kuş ayaklı, kanatlı ve insan ellidir Hastalıkları iyi ettiğine inanılır Hastaların boynuna onun resmini taşıyan muskalar asılırmış İkircikli özelliği olarak güneydoğudan estirdiği rüzgarlarla vebayıda beraberinde getirdiğine inanılan demon
Sin: (Sümer) Aytanrı Sümerlilerin en büyük kozmik tanrısıdır Güneştanrı Şamaş'la yıldıztanrı İştarın babasıdır Cihantanrı Enlil'le evrentanrıça Ninhil'in oğludur Akad'lar, eski Araplar ve Hitit'lerce tapılmıştır Tevrat'ta da onun sözü edilir ve peygamber İbrahim'in çıktığı şehir halkı olan Ur'da onun başat olduğu anlatılır Sin, Sümer inançlarında birinci büyük tanrı üçlüsündendir Kimi incelemeceiler bunu Mezapotamya'ya göçeden Sami ulusların etkisiyle bağlarlar
Şamaş: (Babil) Güneştanrı Aslı Sümer'lilerin Utu tanrısıdır Samiler onu Şamaş adıyla anarlar Sümer'lerde yargıç ve yasa koruyucu, Samilerde savaş ve bilgelik tanrısıdır Sin'in oğlu, İştar'ın erkek kardeşi keza kocasıdır
Şullat: (Sümer) Kasırga ve kötü hava habercisi tanrıça
Tiamat: (Sümer) Tuz sutanrıçası Tatlı sutanrı Apsu (ya da Abzu)'yla birlikte evrenin ilk varlıklarıdır Sümer'lerin Enuma Eniş (Gökyüzünde) adlı yaratılış efsanelerinde evrenin bomboş olduğu bir ön zamanda bu iki varlığın bulunduğu belirtir
Temmuz: (Sümer) Sümer'lerin Dumuzi'sinin Sami'lerdeki adı Tamuz ve Tammuz biçimlerindede yazılır ve söylenir
Utu: (Sümer) Güneştanrı Ud ya da Ut da denir Mezapotamya metinlerde Babbar, Asur ve Hitit metinlerinde Şamaş adıyla anılır Yargıtanrı Kittu ve adalettanrı Meşarru onun çocuklarıdır
Utnapiştim: (Sümer) Sümer'lerin Nuh'u Babil diliyle yazılan tabletlerde bu adla anılan tufan kahramanına Sümer'lerin Ziusudra dedikleri daha sonra anlaşılmıştır Utnapiştim'e Sümer'lerin
Nuh'u demekten daha iyisi Nuh'a Yahudilerin Ziusudra'sı demektir, çünkü bu öbüründen onbeş asır öncedir *