Hepimizin bildiği gibi ağzımızda en son süren dişler üçüncü azı dişleridir Çoğunlukla 17 ila 25 yaşları arasında sürmeye başlarlar Bu dişlerin ağızda bırakılıp bırakılmaması konusu tartışmalıdır Eğer dürüst pozisyonda sürerlerse ve çevre dokulara zarar vermiyorsa bu dişin uygun kalmasında bir sakınca yoktur Çene kemiğine kaynaşmış ve anormal pozisyonlu bir dişin (röntgenle saptama edilmiş) ileride yol açacağı zararlar göz önüne alınarak çekimine karar verilebilir Diş arkındaki yer darlığı durumlarında dişin sürmesi dişeti kemik ve diğer komşu diş engeline takılabilir
Yirmilik dişin çekilmesini gerektiren haller nelerdir?
ÇÜRÜK: Tükürük, bakteri ve yiyecek parçacıkları yeni çıkmakta olan dişin açtığı yuvada birikerek hem yirmilik dişi hem de yanındaki azı dişini tehdit eder Bu alıcı çürükleri fark etmek ve çare etmek oldukça zordur Sancı ve enfeksiyona yol açan ve apseyle sonuçlanan ağır tablolar meydana gelebiliyor
DİŞETİ HASTALIĞI (perikoronit): Kısmen çıkmış bir yirmilik dişin dişetinde bakteri ve gıda artıklarının depolandığı bir enfeksiyon odağı oluşur Bu durum ağız kokusu, sızı, ödem ve trismusa (ağzın tam açılamaması hali) sebep olur Enfeksiyon lenfler aracılığı ile yanak ve boylu boyunca yayılabilir Yirmilik dişin etrafındaki bu enfeksiyona yatkın zemin her seferinde zahmetsizce enfekte olmaya adaydır (Bakınız, Dişeti hastalıkları)
BASINÇ AĞRISI: Sürme sırasında komşu dişlere de basınç uygulanıyorsa sıkışmadan dolayı da bir sızı hissedilebilir Bazı durumlarda bu basınç aşınmaya yol açar
ORTODONTİK SEBEPLER: Öyle çok genç kişi dişlerindeki çapraşıklıkları düzeltmek için ortodontik tedavi görmektedir Yirmi yaş dişlerinin sürme basınçları öteki dişlere de yansıyacağından öteki dişlerde de bir hareketlilik olur, çapraşıklıklar artabilir
PROTEZLE İLGİLİ SEBEPLER: Değiştirme planlaması yapılan bir ağızda yirmilik dişleri hesaba katmak gerekir Çünkü, yirmi yaş dişi çekildikten sonra değişen ağız yapısına kadar yeni bir yerine koyma yapmak gerekecektir
KİST OLUŞUMU: Gömük bir dişin sebep olduğu kistik vakalar gözlenmiştir Kist kemik yıkımına, çene genişlemesine ve çevredeki dişlerin yer değiştirmesine ya da hasar görmesine sebep olur Kemik yıkımını önlemek için diş çekilmeli ve kist temizlenmelidir Nadiren bu kist çok geniş alanlara yayılırsa tümörlere dönüşebilir veya çene kemiğinde kendiliğinden kırılmalara yol açabilir
Hiçbir rahatsızlık vermese de kötü pozisyonlu bir yirmi yaş dişi neden çekilmelidir?
Dişin pozisyonunun bozuk olması enfeksiyon için kimsesiz yeterli bir sebeptir böyle bir durumda bahsedilen problemler mutlaka yaşanacaktır Bundan Başka bu tip problemler aniden ve beklenmeyen bir zamanda gelişirler
Yirmilik dişler, fırça ve diş ipiyle ulaşılması zorlama alanlarda bulunurlar Zamanla çürümeye yol açan bakteri, asit ve gıda artıkları bu bölgede toplanır Eğer diş çürür ve dolguyla restore edilmezse diş kısa zamanda iltihaplanır
Bu dişleri pak yetişmek baskı olduğundan biriken bakteri ve yiyecek artıkları fena ağız kokusuna sebep olur
Dişeti aşağıda yatay (düşeyden sapmış) pozisyondaki gömük bir diş, diğer dişlerin hareketi, sıklaşması ve çarpıklaşması ile sonuçlanacak olan bir basınç oluşturur
Gömük dişin üzerini kaplayan dişetinin altına toplanan bakteriler enfeksiyona yol açar
Yirmilik dişlerin çekilmesi için en yerinde vakit nedir?
İmpact kötü pozisyonlu bir diş şikayete yol açsın ya da açmasın 14 ila 22 yaşları arasında çekilmelidir Genç yaşlardaki operasyonlar teknik olarak daha kolaydır ve iyileşme daha ivedi olur 40 yaşın üstünde operasyonlar epey zorlaşırKeza yaşın artmasıyla birlikte emrindeki etkiler de artar ve iyileşme dönemi uzar
Akut faal enfeksiyonun olduğu durumlarda (perikoronitis) diş çekilebilir mi?
Genellikle hayır Enfeksiyonun var olduğu bir durumda müdahale edilirse enfeksiyon çevreye yayılır, yara iyileşmesi geç ve baskı olur Yerel ağız hijyeni, antibiyotikler ve bazen de karşısında çenedeki yirmilik dişin çekimi ile enfeksiyon yoklama altına alınır
Diğer diş çekimlerinden farklı mıdır?
Yirmilik dişin konum,şekil ve boyutuna tabi olarak uygulanacak işlemin zorluk derecesi değişir Kolay bir çekimden sonra hafif bir şişlik, sancı ve kanama olabilir Daha özel işlemler gerektiren bir takım karmaşık çekimler de uygulanabilmektedir Dişhekiminizin alacağı önlemler ve bulunacağı tavsiyeler tabi etkileri minimalize eder
Bu çekimi takiben dry soket denen bir iyileşme bozukluğu yaşanabilir Çekim boşluğunda kan birikmez ve sızı da gelişebilir Birkaç gün içinde şart düzelir Ayrıca dişhekiminin tavsiyelerine uyulduğu takdirde bu olayla hiç de karşılaşılmayabilir
İleri yaşlarda kemik yapısı yoğunlaştığı ve elastikiyet azaldığı için çekim zorlaşır, iyileşme yavaşlar
Operasyon sonrası bakım
Bere yeri kurcalanmamalıdır Yoksa ağrı, enfeksiyon veya kanama gelişebilir
Birincil 24 saat baştan başa o taraf ile çiğneme yapılmamalıdır
Ilk 24 saat sigara içilmemelidir Çünkü sigara kanamayı arttırıp iyileşmeyi bozar
Tükürülmemelidir Yoksa kanama artar ve pıhtı yerinden oynayabilir
Kanama yoklama edilmeli Eğer dikiş atılmamışsa mikropsuz gazlı bezle tampon yapılır Pıhtı oluşumu için tampon yarım saat ağızda tutulmalıdır Tampon alındıktan sonradan kanama devam ediyorsa yeni bir tane konur
Şişkinliğin kontrolü Işlem sonrası bölgeye soğuk bir tampon uygulayarak dolaşım yavaşlatılır ve yüzün şişmesinin önüne geçilir Başvuru şöyle olmalıdır: 20 dakika soğuk tampon 20 dakika ara her tarafta 20 dakika soğuk tampon şeklindeki periyotlarla devam edilir
Ilk 24 saatten sonradan her 2 saatte bir ılık tuzlu suyla ağzı gargara yapmak gerekir karışım 1 kadeh ılık suya 1 nehir kaşığı tuzlu düzenlemek suretiyle hazırlanır
*
Yirmilik dişin çekilmesini gerektiren haller nelerdir?
ÇÜRÜK: Tükürük, bakteri ve yiyecek parçacıkları yeni çıkmakta olan dişin açtığı yuvada birikerek hem yirmilik dişi hem de yanındaki azı dişini tehdit eder Bu alıcı çürükleri fark etmek ve çare etmek oldukça zordur Sancı ve enfeksiyona yol açan ve apseyle sonuçlanan ağır tablolar meydana gelebiliyor
DİŞETİ HASTALIĞI (perikoronit): Kısmen çıkmış bir yirmilik dişin dişetinde bakteri ve gıda artıklarının depolandığı bir enfeksiyon odağı oluşur Bu durum ağız kokusu, sızı, ödem ve trismusa (ağzın tam açılamaması hali) sebep olur Enfeksiyon lenfler aracılığı ile yanak ve boylu boyunca yayılabilir Yirmilik dişin etrafındaki bu enfeksiyona yatkın zemin her seferinde zahmetsizce enfekte olmaya adaydır (Bakınız, Dişeti hastalıkları)
BASINÇ AĞRISI: Sürme sırasında komşu dişlere de basınç uygulanıyorsa sıkışmadan dolayı da bir sızı hissedilebilir Bazı durumlarda bu basınç aşınmaya yol açar
ORTODONTİK SEBEPLER: Öyle çok genç kişi dişlerindeki çapraşıklıkları düzeltmek için ortodontik tedavi görmektedir Yirmi yaş dişlerinin sürme basınçları öteki dişlere de yansıyacağından öteki dişlerde de bir hareketlilik olur, çapraşıklıklar artabilir
PROTEZLE İLGİLİ SEBEPLER: Değiştirme planlaması yapılan bir ağızda yirmilik dişleri hesaba katmak gerekir Çünkü, yirmi yaş dişi çekildikten sonra değişen ağız yapısına kadar yeni bir yerine koyma yapmak gerekecektir
KİST OLUŞUMU: Gömük bir dişin sebep olduğu kistik vakalar gözlenmiştir Kist kemik yıkımına, çene genişlemesine ve çevredeki dişlerin yer değiştirmesine ya da hasar görmesine sebep olur Kemik yıkımını önlemek için diş çekilmeli ve kist temizlenmelidir Nadiren bu kist çok geniş alanlara yayılırsa tümörlere dönüşebilir veya çene kemiğinde kendiliğinden kırılmalara yol açabilir
Hiçbir rahatsızlık vermese de kötü pozisyonlu bir yirmi yaş dişi neden çekilmelidir?
Dişin pozisyonunun bozuk olması enfeksiyon için kimsesiz yeterli bir sebeptir böyle bir durumda bahsedilen problemler mutlaka yaşanacaktır Bundan Başka bu tip problemler aniden ve beklenmeyen bir zamanda gelişirler
Yirmilik dişler, fırça ve diş ipiyle ulaşılması zorlama alanlarda bulunurlar Zamanla çürümeye yol açan bakteri, asit ve gıda artıkları bu bölgede toplanır Eğer diş çürür ve dolguyla restore edilmezse diş kısa zamanda iltihaplanır
Bu dişleri pak yetişmek baskı olduğundan biriken bakteri ve yiyecek artıkları fena ağız kokusuna sebep olur
Dişeti aşağıda yatay (düşeyden sapmış) pozisyondaki gömük bir diş, diğer dişlerin hareketi, sıklaşması ve çarpıklaşması ile sonuçlanacak olan bir basınç oluşturur
Gömük dişin üzerini kaplayan dişetinin altına toplanan bakteriler enfeksiyona yol açar
Yirmilik dişlerin çekilmesi için en yerinde vakit nedir?
İmpact kötü pozisyonlu bir diş şikayete yol açsın ya da açmasın 14 ila 22 yaşları arasında çekilmelidir Genç yaşlardaki operasyonlar teknik olarak daha kolaydır ve iyileşme daha ivedi olur 40 yaşın üstünde operasyonlar epey zorlaşırKeza yaşın artmasıyla birlikte emrindeki etkiler de artar ve iyileşme dönemi uzar
Akut faal enfeksiyonun olduğu durumlarda (perikoronitis) diş çekilebilir mi?
Genellikle hayır Enfeksiyonun var olduğu bir durumda müdahale edilirse enfeksiyon çevreye yayılır, yara iyileşmesi geç ve baskı olur Yerel ağız hijyeni, antibiyotikler ve bazen de karşısında çenedeki yirmilik dişin çekimi ile enfeksiyon yoklama altına alınır
Diğer diş çekimlerinden farklı mıdır?
Yirmilik dişin konum,şekil ve boyutuna tabi olarak uygulanacak işlemin zorluk derecesi değişir Kolay bir çekimden sonra hafif bir şişlik, sancı ve kanama olabilir Daha özel işlemler gerektiren bir takım karmaşık çekimler de uygulanabilmektedir Dişhekiminizin alacağı önlemler ve bulunacağı tavsiyeler tabi etkileri minimalize eder
Bu çekimi takiben dry soket denen bir iyileşme bozukluğu yaşanabilir Çekim boşluğunda kan birikmez ve sızı da gelişebilir Birkaç gün içinde şart düzelir Ayrıca dişhekiminin tavsiyelerine uyulduğu takdirde bu olayla hiç de karşılaşılmayabilir
İleri yaşlarda kemik yapısı yoğunlaştığı ve elastikiyet azaldığı için çekim zorlaşır, iyileşme yavaşlar
Operasyon sonrası bakım
Bere yeri kurcalanmamalıdır Yoksa ağrı, enfeksiyon veya kanama gelişebilir
Birincil 24 saat baştan başa o taraf ile çiğneme yapılmamalıdır
Ilk 24 saat sigara içilmemelidir Çünkü sigara kanamayı arttırıp iyileşmeyi bozar
Tükürülmemelidir Yoksa kanama artar ve pıhtı yerinden oynayabilir
Kanama yoklama edilmeli Eğer dikiş atılmamışsa mikropsuz gazlı bezle tampon yapılır Pıhtı oluşumu için tampon yarım saat ağızda tutulmalıdır Tampon alındıktan sonradan kanama devam ediyorsa yeni bir tane konur
Şişkinliğin kontrolü Işlem sonrası bölgeye soğuk bir tampon uygulayarak dolaşım yavaşlatılır ve yüzün şişmesinin önüne geçilir Başvuru şöyle olmalıdır: 20 dakika soğuk tampon 20 dakika ara her tarafta 20 dakika soğuk tampon şeklindeki periyotlarla devam edilir
Ilk 24 saatten sonradan her 2 saatte bir ılık tuzlu suyla ağzı gargara yapmak gerekir karışım 1 kadeh ılık suya 1 nehir kaşığı tuzlu düzenlemek suretiyle hazırlanır
*