Hepimizin bildiği gibi ağzımızda en son suren dişler ucuncu azı dişleridir Genelde 17 ila 25 yaşları arasında surmeye başlarlar Bu dişlerin ağızda bırakılıp bırakılmaması konusu tartışmalıdır Eğer doğru pozisyonda surerlerse ve cevre dokulara zarar vermiyorsa bu dişin yerinde kalmasında bir sakınca yoktur Cene kemiğine kaynaşmış ve anormal pozisyonlu bir dişin (rontgenle tespit edilmiş) ileride yol acacağı zararlar goz onune alınarak cekimine karar verilebilir Diş arkındaki yer darlığı durumlarında dişin surmesi dişeti kemik ve diğer komşu diş engeline takılabilir
Yirmilik dişin cekilmesini gerektiren haller nelerdir?
CURUK: Tukuruk, bakteri ve yiyecek parcacıkları yeni cıkmakta olan dişin actığı yuvada birikerek hem yirmilik dişi hem de yanındaki azı dişini tehdit eder Bu tip curukleri fark etmek ve tedavi etmek oldukca zordur Ağrı ve enfeksiyona yol acan ve apseyle sonuclanan ağır tablolar meydana gelebiliyor
DİŞETİ HASTALIĞI (perikoronit): Kısmen cıkmış bir yirmilik dişin dişetinde bakteri ve yiyecek artıklarının depolandığı bir enfeksiyon odağı oluşur Bu durum ağız kokusu, ağrı, odem ve trismusa (ağzın tam acılamaması hali) sebep olur Enfeksiyon lenfler aracılığı ile yanak ve boyuna yayılabilir Yirmilik dişin etrafındaki bu enfeksiyona yatkın zemin her seferinde kolayca enfekte olmaya adaydır (Bakınız, Dişeti hastalıkları)
BASINC AĞRISI: Surme sırasında komşu dişlere de basınc uygulanıyorsa sıkışmadan dolayı da bir ağrı hissedilebilir Bazı durumlarda bu basınc aşınmaya yol acar
ORTODONTİK SEBEPLER: Pek cok genc birey dişlerindeki capraşıklıkları duzeltmek icin ortodontik tedavi gormektedir Yirmi yaş dişlerinin surme basıncları diğer dişlere de yansıyacağından diğer dişlerde de bir hareketlilik olur, capraşıklıklar artabilir
PROTEZLE İLGİLİ SEBEPLER: Protez planlaması yapılan bir ağızda yirmilik dişleri hesaba katmak gerekir Cunku, yirmilik diş cekildikten sonra değişen ağız yapısına gore yeni bir protez yapmak gerekecektir
KİST OLUŞUMU: Gomuk bir dişin sebep olduğu kistik vakalar gozlenmiştir Kist kemik yıkımına, cene genişlemesine ve cevredeki dişlerin yer değiştirmesine ya da zarar gormesine sebep olur Kemik yıkımını onlemek icin diş cekilmeli ve kist temizlenmelidir Nadiren bu kist cok geniş alanlara yayılırsa tumorlere donuşebilir veya cene kemiğinde kendiliğinden kırılmalara yol acabilir
Hicbir rahatsızlık vermese de kotu pozisyonlu bir yirmilik diş nicin cekilmelidir?
Dişin pozisyonunun bozuk olması enfeksiyon icin tek başına yeterli bir sebeptir boyle bir durumda bahsedilen problemler mutlaka yaşanacaktır Ustelik bu tip problemler aniden ve beklenmeyen bir zamanda gelişirler
Yirmilik dişler, fırca ve diş ipiyle ulaşılması zor alanlarda bulunurlar Zamanla curumeye yol acan bakteri, asit ve yiyecek artıkları bu bolgede toplanır Eğer diş curur ve dolguyla restore edilmezse diş kısa zamanda iltihaplanır
Bu dişleri temiz tutmak zor olduğundan biriken bakteri ve yiyecek artıkları kotu ağız kokusuna sebep olur
Dişeti altında yatay (duşeyden sapmış) pozisyondaki gomuk bir diş, diğer dişlerin hareketi, sıklaşması ve carpıklaşması ile sonuclanacak olan bir basınc oluşturur
Gomuk dişin uzerini kaplayan dişetinin altına toplanan bakteriler enfeksiyona yol acar
Yirmilik dişlerin cekilmesi icin en uygun zaman nedir?
İmpact kotu pozisyonlu bir diş şikayete yol acsın ya da acmasın 14 ila 22 yaşları arasında cekilmelidir Genc yaşlardaki operasyonlar teknik olarak daha kolaydır ve iyileşme daha cabuk olur 40 yaşın ustunde operasyonlar epey zorlaşırAyrıca yaşın artmasıyla birlikte yan etkiler de artar ve iyileşme donemi uzar
Akut aktif enfeksiyonun olduğu durumlarda (perikoronitis) diş cekilebilir mi?
Genellikle hayır Enfeksiyonun var olduğu bir durumda mudahale edilirse enfeksiyon cevreye yayılır, yara iyileşmesi gec ve guc olur Lokal ağız hijyeni, antibiyotikler ve bazen de karşı cenedeki yirmilik dişin cekimi ile enfeksiyon kontrol altına alınır
Diğer diş cekimlerinden farklı mıdır?
Yirmilik dişin konum,şekil ve boyutuna bağlı olarak uygulanacak işlemin zorluk derecesi değişir Basit bir cekimden sonra hafif bir şişlik, ağrı ve kanama olabilir Daha ozel işlemler gerektiren bazı kompleks cekimler de uygulanabilmektedir Dişhekiminizin alacağı onlemler ve bulunacağı tavsiyeler yan etkileri minimalize eder
Bu cekimi takiben dry soket denen bir iyileşme bozukluğu yaşanabilir Cekim boşluğunda kan birikmez ve ağrı da gelişebilir Birkac gun icinde durum duzelir Ayrıca dişhekiminin tavsiyelerine uyulduğu takdirde bu olayla hic de karşılaşılmayabilir
İleri yaşlarda kemik yapısı yoğunlaştığı ve esneklik azaldığı icin cekim zorlaşır, iyileşme yavaşlar
Operasyon sonrası bakım
Yara yeri kurcalanmamalıdır Yoksa ağrı, enfeksiyon veya kanama gelişebilir
İlk 24 saat boyunca o taraf ile ciğneme yapılmamalıdır
İlk 24 saat sigara icilmemelidir Cunku sigara kanamayı arttırıp iyileşmeyi bozar
Tukurulmemelidir Yoksa kanama artar ve pıhtı yerinden oynayabilir
Kanama kontrol edilmeli Eğer dikiş atılmamışsa steril gazlı bezle tampon yapılır Pıhtı oluşumu icin tampon yarım saat ağızda tutulmalıdır Tampon alındıktan sonra kanama devam ediyorsa yeni bir tane konur
Şişkinliğin kontrolu Operasyon sonrası bolgeye soğuk bir tampon uygulayarak dolaşım yavaşlatılır ve yuzun şişmesinin onune gecilir Uygulama şoyle olmalıdır: 20 dakika soğuk tampon 20 dakika ara tekrar 20 dakika soğuk tampon şeklindeki periyotlarla devam edilir
İlk 24 saatten sonra her 2 saatte bir ılık tuzlu suyla ağzı gargara yapmak gerekir karışım 1 bardak ılık suya 1 cay kaşığı tuz koymak suretiyle hazırlanır
Yirmilik dişin cekilmesini gerektiren haller nelerdir?
CURUK: Tukuruk, bakteri ve yiyecek parcacıkları yeni cıkmakta olan dişin actığı yuvada birikerek hem yirmilik dişi hem de yanındaki azı dişini tehdit eder Bu tip curukleri fark etmek ve tedavi etmek oldukca zordur Ağrı ve enfeksiyona yol acan ve apseyle sonuclanan ağır tablolar meydana gelebiliyor
DİŞETİ HASTALIĞI (perikoronit): Kısmen cıkmış bir yirmilik dişin dişetinde bakteri ve yiyecek artıklarının depolandığı bir enfeksiyon odağı oluşur Bu durum ağız kokusu, ağrı, odem ve trismusa (ağzın tam acılamaması hali) sebep olur Enfeksiyon lenfler aracılığı ile yanak ve boyuna yayılabilir Yirmilik dişin etrafındaki bu enfeksiyona yatkın zemin her seferinde kolayca enfekte olmaya adaydır (Bakınız, Dişeti hastalıkları)
BASINC AĞRISI: Surme sırasında komşu dişlere de basınc uygulanıyorsa sıkışmadan dolayı da bir ağrı hissedilebilir Bazı durumlarda bu basınc aşınmaya yol acar
ORTODONTİK SEBEPLER: Pek cok genc birey dişlerindeki capraşıklıkları duzeltmek icin ortodontik tedavi gormektedir Yirmi yaş dişlerinin surme basıncları diğer dişlere de yansıyacağından diğer dişlerde de bir hareketlilik olur, capraşıklıklar artabilir
PROTEZLE İLGİLİ SEBEPLER: Protez planlaması yapılan bir ağızda yirmilik dişleri hesaba katmak gerekir Cunku, yirmilik diş cekildikten sonra değişen ağız yapısına gore yeni bir protez yapmak gerekecektir
KİST OLUŞUMU: Gomuk bir dişin sebep olduğu kistik vakalar gozlenmiştir Kist kemik yıkımına, cene genişlemesine ve cevredeki dişlerin yer değiştirmesine ya da zarar gormesine sebep olur Kemik yıkımını onlemek icin diş cekilmeli ve kist temizlenmelidir Nadiren bu kist cok geniş alanlara yayılırsa tumorlere donuşebilir veya cene kemiğinde kendiliğinden kırılmalara yol acabilir
Hicbir rahatsızlık vermese de kotu pozisyonlu bir yirmilik diş nicin cekilmelidir?
Dişin pozisyonunun bozuk olması enfeksiyon icin tek başına yeterli bir sebeptir boyle bir durumda bahsedilen problemler mutlaka yaşanacaktır Ustelik bu tip problemler aniden ve beklenmeyen bir zamanda gelişirler
Yirmilik dişler, fırca ve diş ipiyle ulaşılması zor alanlarda bulunurlar Zamanla curumeye yol acan bakteri, asit ve yiyecek artıkları bu bolgede toplanır Eğer diş curur ve dolguyla restore edilmezse diş kısa zamanda iltihaplanır
Bu dişleri temiz tutmak zor olduğundan biriken bakteri ve yiyecek artıkları kotu ağız kokusuna sebep olur
Dişeti altında yatay (duşeyden sapmış) pozisyondaki gomuk bir diş, diğer dişlerin hareketi, sıklaşması ve carpıklaşması ile sonuclanacak olan bir basınc oluşturur
Gomuk dişin uzerini kaplayan dişetinin altına toplanan bakteriler enfeksiyona yol acar
Yirmilik dişlerin cekilmesi icin en uygun zaman nedir?
İmpact kotu pozisyonlu bir diş şikayete yol acsın ya da acmasın 14 ila 22 yaşları arasında cekilmelidir Genc yaşlardaki operasyonlar teknik olarak daha kolaydır ve iyileşme daha cabuk olur 40 yaşın ustunde operasyonlar epey zorlaşırAyrıca yaşın artmasıyla birlikte yan etkiler de artar ve iyileşme donemi uzar
Akut aktif enfeksiyonun olduğu durumlarda (perikoronitis) diş cekilebilir mi?
Genellikle hayır Enfeksiyonun var olduğu bir durumda mudahale edilirse enfeksiyon cevreye yayılır, yara iyileşmesi gec ve guc olur Lokal ağız hijyeni, antibiyotikler ve bazen de karşı cenedeki yirmilik dişin cekimi ile enfeksiyon kontrol altına alınır
Diğer diş cekimlerinden farklı mıdır?
Yirmilik dişin konum,şekil ve boyutuna bağlı olarak uygulanacak işlemin zorluk derecesi değişir Basit bir cekimden sonra hafif bir şişlik, ağrı ve kanama olabilir Daha ozel işlemler gerektiren bazı kompleks cekimler de uygulanabilmektedir Dişhekiminizin alacağı onlemler ve bulunacağı tavsiyeler yan etkileri minimalize eder
Bu cekimi takiben dry soket denen bir iyileşme bozukluğu yaşanabilir Cekim boşluğunda kan birikmez ve ağrı da gelişebilir Birkac gun icinde durum duzelir Ayrıca dişhekiminin tavsiyelerine uyulduğu takdirde bu olayla hic de karşılaşılmayabilir
İleri yaşlarda kemik yapısı yoğunlaştığı ve esneklik azaldığı icin cekim zorlaşır, iyileşme yavaşlar
Operasyon sonrası bakım
Yara yeri kurcalanmamalıdır Yoksa ağrı, enfeksiyon veya kanama gelişebilir
İlk 24 saat boyunca o taraf ile ciğneme yapılmamalıdır
İlk 24 saat sigara icilmemelidir Cunku sigara kanamayı arttırıp iyileşmeyi bozar
Tukurulmemelidir Yoksa kanama artar ve pıhtı yerinden oynayabilir
Kanama kontrol edilmeli Eğer dikiş atılmamışsa steril gazlı bezle tampon yapılır Pıhtı oluşumu icin tampon yarım saat ağızda tutulmalıdır Tampon alındıktan sonra kanama devam ediyorsa yeni bir tane konur
Şişkinliğin kontrolu Operasyon sonrası bolgeye soğuk bir tampon uygulayarak dolaşım yavaşlatılır ve yuzun şişmesinin onune gecilir Uygulama şoyle olmalıdır: 20 dakika soğuk tampon 20 dakika ara tekrar 20 dakika soğuk tampon şeklindeki periyotlarla devam edilir
İlk 24 saatten sonra her 2 saatte bir ılık tuzlu suyla ağzı gargara yapmak gerekir karışım 1 bardak ılık suya 1 cay kaşığı tuz koymak suretiyle hazırlanır