Amasyanın Tarihi Yerleri

Amasyanın Tarihi Yerleri hakkında bilgi
Amasya İli Tarihi Yerleri
Amasyanın Tarihi mekanları
Amasyanın Tarihi eserleri

Kral Kaya Mezarları

Helenistik dönemde, Amasya ’yı MÖ 333 ’deri MÖ 26 ’ya değin başkent olarak kullanan Pontus Krallarına ait olan Kral kaya Mezarları, Harşena Dağı ’nın güney eteklerine, kireç taşı kayalara oyularak yapılmıştır


Hatuniye mahallesinin dar sokaklarından ve tren yolunu geçerek çıkılan mezarların arasında, kayaya oyulmuş yollar ve merenler bulunmaktadır Yeşilırmak vadisi boyunca, irili ufaklı 21 kabir olduğu bilinmekle birlikte bunlardan sadece birkaç her birine günümüze gelebilmiştir Kaya mezarlarının içlerinden fazla, arkalarına oyulmuş geçitler uyarı çekicidir Bu bölgedeki büyük mezarlardan birinin yanında, nehre kadar uzandığına inanılan bir tünelin başlangıcı bulunmaktadır

Kral Kaya Mezarları ’nın en büyüğü, galeri ve merenlerle çıkılan, batı yönündeki en son mezardır Bu mağaranın yüksekliği 15m, genişliği 8m, derinliği ise 6m ’dir Kabir odasına girişi, öteki mezarlardaki kapılardan daha yüksektir “Büyük Kral Mezarı olarak da adlandırılan mağara, cephe itibariyle o kadar çok tahribata uğramıştır

Amasya Kalesi

Yeşilırmak'ın kuzeyinde bulunan ve Harşene Dağı adı verilen tepede olan kayalıklar üzerindedir Kalenin Belkıs, Saray, Maydonosve Meydanadlarında dört kapısı, kale içinde Cilanboluadlı bir su kuyusu, sarnıcı ve zindanları bulunmaktadır Kaleden 70 m aşağıda Yeşilırmak Nehri'ne ve kral mezarlarına kadar uzanan MÖ3 yüzyıla ait merenli bir yeraltı yolu ile burç ve cami kalıntıları görülmeye değerinde niteliktedir Kalenin güney eteğinde Osmanlılar tarafından kullanılmış olan Kızlar Sarayı'na ait kalıntılar ile yamaçlarda yerden 2025 m yükseklikte düz bir duvar halinde kireç taşı kayalara oyulmuş olan MÖ3 yüzyıla ait irili ufaklı 18 adet kaya mezarı bulunmaktadır

Burmalı Minare Camii

Selçuklu Sultanı II Gıyaseddin Keyhüsrev vaktinde vezir Necmeddin Ferruh Bey ve kardeşi Haznedar Yusuf tarafından yaptırılmıştır Birçok onarım ve restorasyon sonucu orijinal görünümünü kaybetmiştir Kıble duvarlarına dikey uzanan üç nefli bir plana sahiptir Selçuklu kümbeti ve burmalı minaresi caminin manâlı özelliklerindendir

Gök Medrese Camii

1267 yılında Amasya Valisi Seyfettin Torumtay göre yaptırılmıştır Cami; medrese ve mezar odası ile kapalı bir külliye şeklindedir Yanında bulunan kümbet mavi renkte çinilerle süslendiğinden Gök Medrese adını almıştır Sadece kesme taş mimarisi olgun oranları ve süslemeleri bakımından Anadolu'da eyvan biçimli portalı olan sayılı camilerdendir

Gümüşlü Camii

Taceddin Mahmut Çelebi kadar 1326 yılında yaptırılan cami Amasya'da bulunan birincil Osmanlı dönemi eseri olduğundan ağırlık taşır Kesme taştan üretilmiş ve kare planlı olan cami kiremit örtülü ahşap kubbe ile kapatılmıştır Son cemaat yeri ahşap direkler üzerinde ve üçgen alınlıklı bir çatı ile örtülüdür Revak kemerleri mahvolmuş kemer yastıkları ortadadır

Bayezid Paşa Camii

Amasya Emîri Bayezid Paşa kadar 1414 yılında yaptırılmıştır Yapının planı, minik birkaç detaylar dışarıda Bursa Yeşil Cami ’ye benzemektedir sırt sırta iki kubbe, öndeki kubbenin yanlarında ikişer küçük kubbesi ile tipik bir zaviyeli camidir Cephenin bazı yerleri mermer kaplamalıdır, oldukça süslemeli bir kubbesi bulunan abidevi bir son cemaat yerine sahiptir

Yörgüç Paşa Camii

Sultan II Murat'ın vezirlerinden Atabey Abdullah'ın oğlu Yörgüç Paşa tarafından 1428 yılında yaptırılmıştır Antre kapısının üzerinde geometrik motifler ve çiçek motifleriyle süslenmiş sağır pencerelerin altında bir yazıt yer almaktadır

Sofular Camii

Sultan II Bayezid döneminde, Beylerbeyi Abdullah Paşa tarafından 1502 yılında yaptırılmıştır Camiyi yüksek kasnaklı bir kubbe örtmektedir Caminin avlusunda bulunan Abdullah Paşa Türbesi, moloz taştan üretilmiş olup, altıgen planlıdır

Şirvanlı Azeriler Camii

Kafkasya'nın Karabağ ve Şirvan şehirlerinden gelerek Amasya'ya sabit göçmenlerden toplanan yardımlarla Şeyh Hacı Mahmut Efendi kadar yaptırılmıştır

Fethiye Camii

Fethiye mahallesinde yer alan cami, ilk yapıldığı yıllarda kilise olarak yapı edilmiştir Bizans İmparatoru Phocas'ın (602610) kızı Helâna kadar yaptırılmış olan kilise, 1116 yılında Fetih Gazi tarafından camiye çevrilmiştir

Haliliye Medresesi

Gümüşhacıköy ilçesinde bulunan eser, Çelebi Sultan Mehmet vaktinde, Beylerbeyi Halil Paşa tarafından 1413'te yaptırılmıştır Kare planlı, kapalı avlulu bir medresedir

Abide Hatun Camii

Merzifon ilçesinde bulunan cami, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın annesi Abide Hatun kadar 17 yüzyılın başında yaptırılmıştır Ahşap üzerine kalem işi teknikle üretilmiş uygulamaların hoş örneklerini görmek mümkündür

Sultan II Bayezid Külliyesi

Sultan II Bayezid adına, 148586 yılları aralarında cami, medrese, imaret, türbe, şadırvan ve çeşmeden ibaret bir külliye olarak yapılmıştır 15 yüzyılın son çeyreğinde tabi mekânlı cami mimarisinin gelişmiş bir geçiş dönemi örneğidir Cami beş kubbeli bir cemaat yeri ile geniş bir kemerle birbirine bağlanan arka arkaya iki kubbeli mekân ve buraya açılan bağlı mekânlardan ibarettir

Doğu kısmındaki minaresi renkli taşlarla yivli, batı kısmındaki minare ise palmetlerle süslü olarak yapılmıştır Batıda Uplanlı şemasına sahip medrese mevcuttur Doğudaki Lplanlı şemail yapı, imaret ve davetli evidir Her iki minare hizasında bulunan yaşlı çınar ağaçlarının külliye ile yaşıt olduğu varsayım edilmektedir

Halifet Gazi Kümbeti

1242 yılında Selçuklu Emirlerinden Halifet Alp İbni Tuli için yaptırılmıştır Selçuklu türbeleri tarzında kare bir taban üstüne sekizgen planlı kule şeklinde yapılmıştır Türbenin mekân kısmında bir sandık bulunur Sandukanın güneye bakan kısmında kabartma olarak kıvrık boynuzlu birer koç kafası vardır Bu iki koç kafasında iki tane kanat takılmış melek başı görülmektedir Türbe güney cephesi haricen sade görünümlüdür

Torumtay Türbesi

Amasya Valisi Seyfettin Torumtay'ın ölümü üzerine 1278 yılında yaptırılmıştır Türbe içinde Seyfettin Torumtay'ın torunları ve çocukları vardır Tamamı kesme taştan yapılmış olan türbenin güney cephesinin iki üst köşesi yüksek kabartma motifleriyle Selçuklu taş işçiliğinin eşsiz bir örneğidir

Kapı Ağa (Büyük Ağa) Medresesi

Sultan II Bayezid'in Kapı Ağası Hüseyin Ağa tarafından 1488 yılında yaptırılmıştır Ön Asya ve Selçuklu kabir anıtlarında görülen sekizgen plan şeması fonksiyon itibariyle birincil kez bu medresede kullanım edilmiştir Her kenarda üçer adet yer alan ve tonozlu revakların peşinde bulunan kubbeli odaların güney kenarında daha büyük ve yüksek bir kümbet ve örtülü mekâna yarım kubbelerin bağlanması ile meydana gelen Lplanlı bir dershane yapının esasını teşkil eder

Duvarlarında üç sıra tuğla arasında moloz taş kullanılmış, antre daha yüksek tutularak silmelerle yumuşatılmıştır Avluda köşeli sade başlıklar, sütunlar üzerine oturtulmuş dengelenmiş revak kemerleri ve duvar üzerindeki Bursa kemeri uygulaması iç mimariye cazibe kazandırmıştır

Bimarhane (Darüşşifa)

İlhanlı döneminden günümüze ulaşan bir eserdir İlhanlı Hükümdarı Sultan Mehmet Olcayto ve hanımı Uduz Hatun adına Anber Bin Abdullah kadar 13081309 yılında yaptırılmıştır Yapının bilhassa ön cephesi sanat bakımından fazla değerlidir

Anadolu Selçuklu mimarisinin orijinal kolon başlıkları olan geometrik yaprak tezyinatlı ve mukarnaslı kolon başlıkları kullanılmıştır Türk üçgenlerinden meydana gelen ters dönmüş kolon başlıkları, Anadolu Selçuklu mimarisinde birincil kez bu yapının cephe kenarlarında denenmiştir Bina kesme taşlardan örülmüş ve iki köşesine silindir biçiminde dayanaklar yaptırılmıştır Yalnızca Amasya Bimarhanesi'ne kasten bir nitelik olarak kapı kilit taşında diz çökmüş vaziyette insan kabartması mevcuttur Anadolu'da müzikle çare yapılan ilk hastane olarak bilinmektedir

Ezine Han

AmasyaTokat karayolunun 35 km sinde bulunan Ezine, Pazar beldesindedir Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubad'ın hanımı Mahperi Hatun tarafından yaptırılmıştır İç kısmı kemerli üç bölümden oluşup, tonoz örtülüdür Osmanlı döneminde yenileme görmüştür

Taş Han

Merzifon ilçesinde, 17 yüzyılda yapı edilmiş olan Taş Han, dikdörtgen planlı ve iki katlıdır İç kısmı en ince ayrıntısına kadar kesme taştan yapılmış olup, iki katı boyunca revakların arkasında kubbeli odalar yer almaktadır

Bedesten

Merzifon ilçesinde yer alan bedesten, dikdörtgen planlı ve kubbeli olup dış cepheleri dükkânlarla çevrilidir

Eski Hamam

Merzifon ilçesindedir Kitabesine göre 1678 yılında yaptırılmıştır Uzunca bir dikdörtgen soyunmalık, bunun ardındaki yer alan sekizgen planlı sıcaklık ve onun dört kenarındaki eyvan biçimli nişler ve köşe hücrelerinden meydana gelmektedir *