5Astım, hayat boyu süren (kronik müzmin) ve uzun süreli tedavi gerektiren bir hastalıktır
Astımda hava yollarında mikrobik olmayan iltihabi (yangısal) durum görülür
Astımlı hastalarda astım atakları sırasında; nefes darlığı, öksürük, hırıltılı soluk alıp verme ve göğüste baskı hissi gibi yakınmalar ortaya çıkar
Bu belirtilere solunum fonksiyonlarında gerileme eşlik eder
5Astım Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Astımda, akciğerlerdeki hava yollarında kızarıklık, şişlik ve daralma olur; bu durum tekrarlayan solunum şikayetlerinin oluşmasına yol açar
5Astım Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?
Astım tanısı için ilk olarak şikayetlerin özellikleri ve ailede astım olup olmadığı sorgulanır
Aşağıdaki özellikler astım açısından tipiktir:
*Özellikle gece veveya sabaha karşı ortaya çıkan, nöbetler halinde gelen nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp verme, öksürük ve göğüste baskı hissi
*Alerjen veya sigara dumanı gibi bir uyarıyla ortaya çıkan astım nöbetleri
Ailede astım veveya başka alerjik hastalık bulunması astım tanısı için önemlidir
Astım yakınmaları her zaman yukarıda belirtildiği gibi tipik değildir Bu durumda solunum fonksiyon testleri yapılması gerekebilir
Solunum fonksiyon testleri hava yolu darlığının varlığının ve derecesinin saptanmasının yanı sıra astımla karışabilen bazı hastalıkların ayırt edilmesine yardımcı olur Akciğer filminin astım atağının değerlendirilmesinde öncelikli yeri yoktur
5Astım Tedavisi Nasıl Yapılır?
Astım hastalığı tamamen ortadan kaldırılamayabilir Ancak uygun tedavi ve iyi bir hastadoktor işbirliği sağlanarak astım hastalığı tam kontrol altına alınabilir
Astımın iyi kontrol edilmesi daha az hastaneye yatış ve yaşam kalitesinde artış anlamına gelmektedir
5Astım tedavisinin amaçları
Astım hastaları için çoğu kez şikayetlerin giderilmesi tek amaçtır Ancak hastaların bu beklentisi esas durumu maskeleyebilir Çünkü önemli olan iltihabın (yangı enflamasyon) tedavi edilmesidir
Astım tedavisinde etkileri farklı 2 grup ilaç kullanılmaktadır:
*Kontrol edici ilaçlar
*Rahatlatıcı ilaçlar
Astım tedavisinde kullanılan ilaçların çoğu inhalasyon (solunum yolu) ile verilmektedir; ilaçlar böylece doğrudan hava yollarına ulaşmaktadır
Astım tedavisinin amaçları şunlardır:
*Gündüz ve gece şikayetlerinin olmaması
*İşlerin rahat yapılabilmesi
*Rahatlatıcı ilaca az gereksinim duyulması
*Acil servise başvurmak zorunda kalınmaması
*Sağlanan kontrolün sürdürülmesi
5Kontrol edici ilaçlar
*Bu gruptaki ilaçlar hava yollarındaki iltihabı tedavi ederek astımın kontrol altında tutulmasını sağlar
*Solunum yoluyla alınan steroidler bu grupta yer alır
*Bu ilaçların her gün ve uzun süreli olarak kullanılması gerekir
*Eğer hasta iyileştiğini sanarak doktoruna danışmadan tedavisini keserse, hastalık yeniden ortaya çıkar
5Rahatlatıcı ilaçlar:
*Etkileri kısa sürede hissedilir
*Bu grup ilaç sadece lüzum halinde nefes daralması olduğunda hava yollarını açmak için kullanılmalıdır
*Bu ilaçlara fazla ihtiyaç duyuluyorsa astım iyileşmiyor demektir
5Astımın kontrol altına alınması için neler yapılabilir?
*Doktorun verdiği ilaçlar (cihazlar) doğru ve düzenli kullanılmalıdır
*Hangi ilacın kontrol edici ilaç, hangisinin rahatlatıcı ilaç olduğu öğrenilmelidir
*Kontrollere düzenli gidilmelidir, çünkü doktor tedavi dozunu artırabilir veya azaltabilir
*Şikayetleri artıran tetikleyici faktörler mutlara öğrenilmeli ve mümkün olduğunca bunlardan uzak durulmalıdır
5Astım kontrol altına alındığı nasıl anlaşılır?
*Acil servise başvuruhastaneye yatış yoktur
*Gündüz şikayetleri yoktur
*Gece şikayetleri yoktur
*Günlük aktivitelerde kısıtlama yoktur
*Rahatlatıcı ilaç ihtiyacı yoktur veya haftada 2’den azdır
5Çocuklarda Astım Nasıl Görülür?
Çocuklardaki astım, yetişkinlerdeki astımdan farklı olmamakla birlikte, bazı özel zorluklar taşır
Çocuklardaki astım; acil servislere başvurular, hastaneye yatışlar ve okula gidememenin önde gelen nedenlerinden birisidir Ancak erken teşhis ve doğru tedaviyle belirtiler kontrol altına alınabilir, gelişmekte olan akciğerlerin zarar görmesi engellenebilir ve uyku, spor, okul, oyun gibi günlük aktivitelerin olumsuz etkilenmesi önlenebilir
Küçük çocuklarda astımın ilk belirtisi virüse bağlı bir solunum yolu enfeksiyonuyla ortaya çıkan tekrarlayan hırıltılı solunum atakları olabilir Çocuklar büyüdükçe solunum yolu ile alınan alerjik maddelere bağlı astım daha sık görülür Çocuklarda astım, uzun süreli öksürük ya da göğüste dolgunluk gibi tek bir belirtiyle de kendini gösterebilir
*Çocukluk çağı astımının sık görülen belirtileri
*Çocukluk çağı astımının diğer belirtiler
*Çocuklarda doktora başvurulması gereken belirtiler
5Çocukluk çağı astımının sık görülen belirtileri
*Sık, aralıklı öksürük
*Nefes verirken hırıltı veya ıslık sesi
*Nefes darlığı
*Göğüste dolgunluk veya sıkışma hissi
*Göğüs ağrısı (özellikle küçük çocuklarda)
5Çocukluk çağı astımının diğer belirtileri
*Nefes darlığı, öksürük veya hırıltılı solunum nedeniyle uyku bozukluğu
*Nezle ya da grip gibi bir solunum yolu enfeksiyonuyla kötüleşen öksürük veya hırıltılı solunum nöbetleri
*Solunum yolu enfeksiyonundan sonra iyileşmenin gecikmesi veya bronşit gelişmesi
*Oyun ya da egzersizi engelleyebilen solunum sıkıntısı
*Uyumayı olumsuz etkileyebilen yorgunluk
5Çocuklarda doktora başvurulması gereken belirtiler
*Sürekli, aralıklı veya fiziksel aktiviteyle ilişkili görünen öksürük
*Nefes verirken hırıltı veya ıslık sesi
*Nefes darlığı veya hızlı hızlı nefes alıp verme
*Göğüste dolgunluk veya sıkışma şikayeti
*Tekrarlayan bronşit veya zatürre
5Astım ve Beslenme
Astımda Beslenme Açısından Önemli Noktalar Nelerdir?
Yetersiz ve dengesiz beslenme pek çok hastalıkta olduğu gibi solunum sistemi hastalıklarının oluşumunda da risk faktörleri arasında yer almaktadır Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenme, hem bu hastalıklardan korunmada hem de hastalık oluştuktan sonraki tedavi süresince büyük önem taşımaktadır Astım ve beslenme ilişkisi açısından değerlendirilmiş bazı durumlar vardır
*Anne sütü ve astım
*Omega3
*Antioksidan vitaminler
5Anne sütü ve astım
Anne sütü 06 aylık bebeklerin tek besini olmalıdır Bu dönemde anne sütü alınması bebeğin savunma sistemini güçlendirir Anne sütünde bulunan pek çok savunma sistemi hücreleri, büyüme faktörleri, vitaminler, proteinler ve yağlar yaşamın ilk gününden itibaren bebeği korur
Uzun süreli anne sütü alan çocuklarda alerjik problemlerin gelişmesi engellenebilmektedir Anne sütü astımda da koruyucu etkiye sahiptir Sekiz haftadan daha az anne sütü alan bebeklerde astım riskinin arttığı bilinmektedir Özellikle ilk 4 ay anne sütüyle beslenmenin 6 yaşına kadar astıma karşı belirgin koruyucu etkisi vardır
5Omega3
Astımda ve alerjik hastalıklarda omega3 yağ asitlerinden zengin gıda tüketimi önerilmektedir Omega3 yağ asitleri balık yağında bulunur Özellikle soğuk sularda yaşayan uskumru, ton, somon gibi yağlı balıklarda mevcuttur Balıklar dışında keten tohumu ve yağı, konala yağı, soya yağı, fındık ve ceviz gibi bitkisel kaynaklarda da bir miktar omega3 vardır
5Antioksidan vitaminler
Yetersiz antioksidan alımı, genetik ve çevresel faktörlerle beraber astım gelişiminde rol oynayabilir Beslenmede yeterli antioksidan gıda alımı özellikle havayolunun gelişmekte olduğu çocukluk döneminde ve hamilelik döneminde önem kazanmaktadır Antioksidan vitaminler olan A, C ve E vitaminlerinin astımlı hastalarda yararlı olabileceği düşünülmektedir E vitamininin zengin olduğu gıdalar arasında yeşil yapraklı sebzeler, yağlı tohumlar ve bunlardan elde edilen yağlar, sert kabuklu meyveler (fındık, ceviz vb), tahıl taneleri ve kurubaklagiller sayılabilir Et, yumurta ve balıkta da bir miktar E vitamini vardır A vitamini ise en çok balık yağı, karaciğer, süt ve süt yağı ve yumurta sarısında bulunur A vitamini öncüsü karotenoidler en çok sarı, turuncu ve yeşil sebze ve meyvelerde mevcuttur Taze sebze ve meyveler ise C vitamininin en önemli kaynaklarıdır
5Astımlı Çocuklar İçin Hasta Yakınlarının Alabileceği Önlemler
*Astımlı çocukların astım risk faktörlerinden uzak durmasına yardımcı olun
*Astımlı çocukların astım ilaçlarını düzenli olarak almasını sağlayın
*Kontrol edici ilaçlar ile rahatlatıcı ilaçlar arasındaki farkı iyi anlayın
*Çocuktaki belirtilere göre astımın kontrol durumunu takip edin
*Astımın kötüleştiğini gösteren belirti ve bulguları iyi bilin ve gerektiğinde gecikmeden doktora başvurun
Astımda hava yollarında mikrobik olmayan iltihabi (yangısal) durum görülür
Astımlı hastalarda astım atakları sırasında; nefes darlığı, öksürük, hırıltılı soluk alıp verme ve göğüste baskı hissi gibi yakınmalar ortaya çıkar
Bu belirtilere solunum fonksiyonlarında gerileme eşlik eder
5Astım Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Astımda, akciğerlerdeki hava yollarında kızarıklık, şişlik ve daralma olur; bu durum tekrarlayan solunum şikayetlerinin oluşmasına yol açar
5Astım Hastalığının Tanısı Nasıl Konur?
Astım tanısı için ilk olarak şikayetlerin özellikleri ve ailede astım olup olmadığı sorgulanır
Aşağıdaki özellikler astım açısından tipiktir:
*Özellikle gece veveya sabaha karşı ortaya çıkan, nöbetler halinde gelen nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp verme, öksürük ve göğüste baskı hissi
*Alerjen veya sigara dumanı gibi bir uyarıyla ortaya çıkan astım nöbetleri
Ailede astım veveya başka alerjik hastalık bulunması astım tanısı için önemlidir
Astım yakınmaları her zaman yukarıda belirtildiği gibi tipik değildir Bu durumda solunum fonksiyon testleri yapılması gerekebilir
Solunum fonksiyon testleri hava yolu darlığının varlığının ve derecesinin saptanmasının yanı sıra astımla karışabilen bazı hastalıkların ayırt edilmesine yardımcı olur Akciğer filminin astım atağının değerlendirilmesinde öncelikli yeri yoktur
5Astım Tedavisi Nasıl Yapılır?
Astım hastalığı tamamen ortadan kaldırılamayabilir Ancak uygun tedavi ve iyi bir hastadoktor işbirliği sağlanarak astım hastalığı tam kontrol altına alınabilir
Astımın iyi kontrol edilmesi daha az hastaneye yatış ve yaşam kalitesinde artış anlamına gelmektedir
5Astım tedavisinin amaçları
Astım hastaları için çoğu kez şikayetlerin giderilmesi tek amaçtır Ancak hastaların bu beklentisi esas durumu maskeleyebilir Çünkü önemli olan iltihabın (yangı enflamasyon) tedavi edilmesidir
Astım tedavisinde etkileri farklı 2 grup ilaç kullanılmaktadır:
*Kontrol edici ilaçlar
*Rahatlatıcı ilaçlar
Astım tedavisinde kullanılan ilaçların çoğu inhalasyon (solunum yolu) ile verilmektedir; ilaçlar böylece doğrudan hava yollarına ulaşmaktadır
Astım tedavisinin amaçları şunlardır:
*Gündüz ve gece şikayetlerinin olmaması
*İşlerin rahat yapılabilmesi
*Rahatlatıcı ilaca az gereksinim duyulması
*Acil servise başvurmak zorunda kalınmaması
*Sağlanan kontrolün sürdürülmesi
5Kontrol edici ilaçlar
*Bu gruptaki ilaçlar hava yollarındaki iltihabı tedavi ederek astımın kontrol altında tutulmasını sağlar
*Solunum yoluyla alınan steroidler bu grupta yer alır
*Bu ilaçların her gün ve uzun süreli olarak kullanılması gerekir
*Eğer hasta iyileştiğini sanarak doktoruna danışmadan tedavisini keserse, hastalık yeniden ortaya çıkar
5Rahatlatıcı ilaçlar:
*Etkileri kısa sürede hissedilir
*Bu grup ilaç sadece lüzum halinde nefes daralması olduğunda hava yollarını açmak için kullanılmalıdır
*Bu ilaçlara fazla ihtiyaç duyuluyorsa astım iyileşmiyor demektir
5Astımın kontrol altına alınması için neler yapılabilir?
*Doktorun verdiği ilaçlar (cihazlar) doğru ve düzenli kullanılmalıdır
*Hangi ilacın kontrol edici ilaç, hangisinin rahatlatıcı ilaç olduğu öğrenilmelidir
*Kontrollere düzenli gidilmelidir, çünkü doktor tedavi dozunu artırabilir veya azaltabilir
*Şikayetleri artıran tetikleyici faktörler mutlara öğrenilmeli ve mümkün olduğunca bunlardan uzak durulmalıdır
5Astım kontrol altına alındığı nasıl anlaşılır?
*Acil servise başvuruhastaneye yatış yoktur
*Gündüz şikayetleri yoktur
*Gece şikayetleri yoktur
*Günlük aktivitelerde kısıtlama yoktur
*Rahatlatıcı ilaç ihtiyacı yoktur veya haftada 2’den azdır
5Çocuklarda Astım Nasıl Görülür?
Çocuklardaki astım, yetişkinlerdeki astımdan farklı olmamakla birlikte, bazı özel zorluklar taşır
Çocuklardaki astım; acil servislere başvurular, hastaneye yatışlar ve okula gidememenin önde gelen nedenlerinden birisidir Ancak erken teşhis ve doğru tedaviyle belirtiler kontrol altına alınabilir, gelişmekte olan akciğerlerin zarar görmesi engellenebilir ve uyku, spor, okul, oyun gibi günlük aktivitelerin olumsuz etkilenmesi önlenebilir
Küçük çocuklarda astımın ilk belirtisi virüse bağlı bir solunum yolu enfeksiyonuyla ortaya çıkan tekrarlayan hırıltılı solunum atakları olabilir Çocuklar büyüdükçe solunum yolu ile alınan alerjik maddelere bağlı astım daha sık görülür Çocuklarda astım, uzun süreli öksürük ya da göğüste dolgunluk gibi tek bir belirtiyle de kendini gösterebilir
*Çocukluk çağı astımının sık görülen belirtileri
*Çocukluk çağı astımının diğer belirtiler
*Çocuklarda doktora başvurulması gereken belirtiler
5Çocukluk çağı astımının sık görülen belirtileri
*Sık, aralıklı öksürük
*Nefes verirken hırıltı veya ıslık sesi
*Nefes darlığı
*Göğüste dolgunluk veya sıkışma hissi
*Göğüs ağrısı (özellikle küçük çocuklarda)
5Çocukluk çağı astımının diğer belirtileri
*Nefes darlığı, öksürük veya hırıltılı solunum nedeniyle uyku bozukluğu
*Nezle ya da grip gibi bir solunum yolu enfeksiyonuyla kötüleşen öksürük veya hırıltılı solunum nöbetleri
*Solunum yolu enfeksiyonundan sonra iyileşmenin gecikmesi veya bronşit gelişmesi
*Oyun ya da egzersizi engelleyebilen solunum sıkıntısı
*Uyumayı olumsuz etkileyebilen yorgunluk
5Çocuklarda doktora başvurulması gereken belirtiler
*Sürekli, aralıklı veya fiziksel aktiviteyle ilişkili görünen öksürük
*Nefes verirken hırıltı veya ıslık sesi
*Nefes darlığı veya hızlı hızlı nefes alıp verme
*Göğüste dolgunluk veya sıkışma şikayeti
*Tekrarlayan bronşit veya zatürre
5Astım ve Beslenme
Astımda Beslenme Açısından Önemli Noktalar Nelerdir?
Yetersiz ve dengesiz beslenme pek çok hastalıkta olduğu gibi solunum sistemi hastalıklarının oluşumunda da risk faktörleri arasında yer almaktadır Bu nedenle yeterli ve dengeli beslenme, hem bu hastalıklardan korunmada hem de hastalık oluştuktan sonraki tedavi süresince büyük önem taşımaktadır Astım ve beslenme ilişkisi açısından değerlendirilmiş bazı durumlar vardır
*Anne sütü ve astım
*Omega3
*Antioksidan vitaminler
5Anne sütü ve astım
Anne sütü 06 aylık bebeklerin tek besini olmalıdır Bu dönemde anne sütü alınması bebeğin savunma sistemini güçlendirir Anne sütünde bulunan pek çok savunma sistemi hücreleri, büyüme faktörleri, vitaminler, proteinler ve yağlar yaşamın ilk gününden itibaren bebeği korur
Uzun süreli anne sütü alan çocuklarda alerjik problemlerin gelişmesi engellenebilmektedir Anne sütü astımda da koruyucu etkiye sahiptir Sekiz haftadan daha az anne sütü alan bebeklerde astım riskinin arttığı bilinmektedir Özellikle ilk 4 ay anne sütüyle beslenmenin 6 yaşına kadar astıma karşı belirgin koruyucu etkisi vardır
5Omega3
Astımda ve alerjik hastalıklarda omega3 yağ asitlerinden zengin gıda tüketimi önerilmektedir Omega3 yağ asitleri balık yağında bulunur Özellikle soğuk sularda yaşayan uskumru, ton, somon gibi yağlı balıklarda mevcuttur Balıklar dışında keten tohumu ve yağı, konala yağı, soya yağı, fındık ve ceviz gibi bitkisel kaynaklarda da bir miktar omega3 vardır
5Antioksidan vitaminler
Yetersiz antioksidan alımı, genetik ve çevresel faktörlerle beraber astım gelişiminde rol oynayabilir Beslenmede yeterli antioksidan gıda alımı özellikle havayolunun gelişmekte olduğu çocukluk döneminde ve hamilelik döneminde önem kazanmaktadır Antioksidan vitaminler olan A, C ve E vitaminlerinin astımlı hastalarda yararlı olabileceği düşünülmektedir E vitamininin zengin olduğu gıdalar arasında yeşil yapraklı sebzeler, yağlı tohumlar ve bunlardan elde edilen yağlar, sert kabuklu meyveler (fındık, ceviz vb), tahıl taneleri ve kurubaklagiller sayılabilir Et, yumurta ve balıkta da bir miktar E vitamini vardır A vitamini ise en çok balık yağı, karaciğer, süt ve süt yağı ve yumurta sarısında bulunur A vitamini öncüsü karotenoidler en çok sarı, turuncu ve yeşil sebze ve meyvelerde mevcuttur Taze sebze ve meyveler ise C vitamininin en önemli kaynaklarıdır
5Astımlı Çocuklar İçin Hasta Yakınlarının Alabileceği Önlemler
*Astımlı çocukların astım risk faktörlerinden uzak durmasına yardımcı olun
*Astımlı çocukların astım ilaçlarını düzenli olarak almasını sağlayın
*Kontrol edici ilaçlar ile rahatlatıcı ilaçlar arasındaki farkı iyi anlayın
*Çocuktaki belirtilere göre astımın kontrol durumunu takip edin
*Astımın kötüleştiğini gösteren belirti ve bulguları iyi bilin ve gerektiğinde gecikmeden doktora başvurun